ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Πορεία της εταιρείας Χαλκίς μέσα στον χρόνο και τον ανταγωνισμό ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΚΟΥΚΟΥΖΑ ΞΑΝΘΗ (Α.Μ 21101052) ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΜΠΕΚΙΑΡΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΙΟΣ 2005-1 -
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΣΥΝΟΨΗ 1 Ζήτηση 1 Προσφορά 2 Αγορά 2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 4 1.1 Εισαγωγή 4 1.2 Η ιστορία της εταιρείας Χαλκίς 4 1.3 Γενικά Χαρακτηριστικά του Κλάδου 6 Οικονομικά Μεγέθη της Βιομηχανίας μη Μεταλλικών Ορυκτών 7 2. Η ΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΒΛΑ-ΚΕΡΑΜΙΔΙΑ 10 2.1 Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Ζήτησης Τούβλων-Κεραμιδιών 12 2.1.1 Μεταβολή Μέσου Ετήσιου Δείκτη Τιμών Κόστους Κατασκευής Νέων Κτιρίων-Κατοικιών 13 2.1.2 Μεταβολή Μέσου Ετήσιου Δείκτη Τιμών Χονδρικής Πώλησης των μη Μεταλλικών Ορυκτών 15 2.2 Κατασκευαστική Δραστηριότητα 16 2.2.1 Νόμιμη Ιδιωτική Δραστηριότητα 17 2.2.2 Οικοδομική Δραστηριότητα Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων 22 3. Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥΒΛΩΝ-ΚΕΡΑΜΙΔΙΩΝ 26 3.1 Δομή και Διάρθρωση του Κλάδου 26 3.2 Διαφημιστική Δαπάνη Τούβλων-Κεραμιδιών 27 3.3 Παραγωγικές Επιχειρήσεις του Κλάδου 29 3.4 Χρηματοοικονομική Ανάλυση των Επιχειρήσεων του Κλάδου με τη Χρήση Αριθμοδεικτών 31 Πωλήσεις των Επιχειρήσεων 32 Ρευστότητα των Επιχειρήσεων 33 4. Η ΑΓΟΡΑ ΤΟΥΒΛΩΝ-ΚΕΡΑΜΙΔΙΩΝ 38 4.1 Παραγωγή Τούβλων και Κεραμιδιών- Μερίδια Παραγωγής 38 4.1.1 Εγχώρια Παραγωγή Τούβλων 38 4.1.2 Εγχώρια Παραγωγή Κεραμιδιών 40 4.2 Εξωτερικό Εμπόριο Τούβλων και Κεραμιδιών 42 4.2.1 Εισαγωγές Τούβλων- Χώρες Προέλευσης 42 4.2.2 Εισαγωγές Κεραμιδιών- Χώρες Προέλευσης 46 4.2.3 Εξαγωγές Τούβλων- Χώρες Προορισμού 48 4.2.4 Εξαγωγές Κεραμιδιών- Χώρες Προορισμού 50 4.3 Εγχώρια Αγορά Τούβλων και Κεραμιδιών- Μερίδια Αγοράς 52-2 -
4.3.1 Εγχώρια Αγορά Τούβλων 52 4.3.2 Εγχώρια Αγορά Κεραμιδιών 53 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 55 Παράρτημα: Ισολογισμοί εταιρειών του κλάδου 59-3 -
ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Πίνακας Σελίδα 1.1 Δείκτες όγκου παραγωγής συνόλου βιομηχανίας και βιομηχανίας μη μεταλλικών ορυκτών 8 1.2 Βασικά οικονομικά μεγέθη του κλάδου κατασκευής τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων 9 1.3 Αξία υλικών που αναλώθηκαν και διάφορα έξοδα στον κλάδο κατασκευής τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων 10 1.4 Εξέλιξη ακαθάριστων επενδύσεων του κλάδου κατασκευής τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων 11 2.1 Μεταβολή (%) μέσου ετήσιου δείκτη τιμών υλικών κατασκευής νέων κτιρίων - κατοικιών 14 2.2 Μεταβολή (%) μέσου ετήσιου δείκτη τιμών για τα τεχνητά πετρώδη υλικά 15 2.3 Μεταβολή (%) μέσου δείκτη τιμών χονδρικής πώλησης των μη μεταλλικών ορυκτών 16 2.4 Ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου και ακαθάριστο εγχώριο προϊόν17 2.5 Ιδιωτική νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα κατά διοικητική περιφέρεια (2000 και 1999) 19 2.6 Ιδιωτική νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα κατά διοικητική περιφέρεια (2001 και 2000) 20 2.7 Νέες κατοικίες και προσθήκες βάσει των εκδοθεισών αδειών 21 2.8 Νέες παροχές ρεύματος σε κατοικίες (1995-2001) 22 2.9 Εξέλιξη του ξενοδοχειακού δυναμικού της Ελλάδας κατά το διάστημα 1990-2000 22 2.10 Αριθμός ξενοδοχειακών μονάδων που λειτούργησαν για πρώτη φορά την περίοδο 1997-1999(κατά κατηγορία και τάξη) 24 2.11 Εγγκρίσεις αρχιτεκτονικών σχεδίων κατασκευής ξενοδοχειακών μονάδων για το χρονικό διάστημα 1998-2000(κατά κατηγορία και τάξη) 24 3.1 Ιδρύσεις - διαλύσεις βιομηχανικών εταιριών του κλάδου προϊόντα μη μεταλλικών ορυκτών (1/1/1994-30/6/2000) 27 3.2 Διάρθρωση της διαφημιστικής δαπάνης ανά διαφημιστικό μέσο (1997-2001) 28 3.3 Συνοπτική παρουσίαση επιχειρήσεων παραγωγής τούβλων κεραμιδιών 29 3.4 Πωλήσεις των κυριοτέρων παραγωγικών επιχειρήσεων τούβλων - κεραμιδιών (1997-2001) 32 3.5 Αριθμοδείκτες ρευστότητας παραγωγικών επιχειρήσεων τούβλωνκεραμιδιών (1997-2001) 34 3.6 Ειδική Ρευστότητα 35 3.7 Ταμειακή Ρευστότητα 36 4.1 Παραγωγή τούβλων βάσει στοιχείων ΕΣΥΕ (1994-2000) 39 4.2 Εγχώρια παραγωγή τούβλων (1996-2001) 40 4.3 Παραγωγή κεραμιδιών βάσει στοιχείων ΕΣΥΕ (1993-2000) 41 4.4 Εγχώρια παραγωγή κεραμιδιών (1996-2001) 41 4.5 Εισαγωγές τούβλων (1996-2000) 43 4.6 Εισαγωγές κεραμιδιών (1996-2000) 44 4.7 Εισαγωγές κεραμιδιών ανά χώρα προέλευσης (1999) 45 4.8 Εισαγωγές τούβλων ανά χώρα προέλευσης (1999) 45 4.9 Εισαγωγές τούβλων ανά χώρα προέλευσης (2000) 46 4.10 Εισαγωγές κεραμιδιών ανά χώρα προέλευσης (2000) 47 4.11 Εξαγωγές τούβλων (1996-2000) 48-4 -
4.12 Εξαγωγές τούβλων κατά χώρα προορισμού (1999) 49 4.13 Εξαγωγές τούβλων κατά χώρα προορισμού (2000) 49 4.14 Εξαγωγές κεραμιδιών (1996-2000) 50 4.15 Εξαγωγές κεραμιδιών κατά χώρα προορισμού (1999) 51 4.16 Εξαγωγές κεραμιδιών κατά χώρα προορισμού (2000) 51 4.17 Εγχώρια φαινομενική κατανάλωση τούβλων (1996-2001) 52 4.18 Εγχώρια φαινομενική κατανάλωση κεραμιδιών(1996-2001) 53 Διαγράμματα Διαχρονική εξέλιξη αριθμού αδειών νέων κατοικιών και προσθηκών (1990-2000) 18 Κατανομή όγκου ανά γεωγραφικό διαμέρισμα (2001) 19 Διαχρονική εξέλιξη διαφημιστικών δαπανών 28 Κατανομή διαφημιστικών δαπανών μεταξύ των μέσων μαζικής επικοινωνίας 28 Εξέλιξη αριθμοδεικτών ρευστότητας παραγωγικών επιχειρήσεων τούβλων- κεραμιδιών (1997-2001) 37 Εξέλιξη εγχώριας παραγωγής κεραμιδιών 42 Εξέλιξη εισαγωγών τούβλων (1996-2000) 43 Εξέλιξη εισαγωγών κεραμιδιών (1996-2000) 47 Εξέλιξη εξαγωγών τούβλων (1996-2000) 49 Εξέλιξη εξαγωγών κεραμιδιών (1996-2000) 51 Εξέλιξη εγχώριας φαινομενικής κατανάλωσης τούβλων (1996-2001) 53 Εξέλιξη εγχώριας φαινομενικής κατανάλωσης κεραμιδιών (1996-2001) 55-5 -
ΣΥΝΟΨΗ Ο κλάδος της βιοµηχανίας των τούβλων - κεραμιδιών αποτελεί έναν από τους παλαιότερους της ελληνικής οικονοµίας. Η παρούσα εργασία εστιάζεται στη διερεύνηση της αγοράς τούβλων- κεραμιδιών, όπως αυτή διαμορφώνεται µέσω της προσφοράς και της ζήτησης των εν λόγω προϊόντων. Τα τούβλα διακρίνονται σε κοινά διαφόρων διαστάσεων και σε λοιπά τούβλα στα οποία συµπεριλαμβάνοτναι τα συμπαγή, τα τούβλα από κισσηρόλιθο και τα διακοσμητικά. Τα κεραµίδια διακρίνονται σε πτυχωτά, κοίλα και επίπεδα. Η ζήτηση στη χώρα µας καλύπτεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από την εγχώρια παραγωγή, καθώς οι εισαγόμενες ποσότητες σε τούβλα- κεραµίδια είναι πολύ περιορισμένες. Παρά το γεγονός ότι έχουν εμφανιστεί αρκετά νέα οικοδομικά υλικά, τα τούβλα παραµένουν το κυριότερο υλικό τοιχοποιίας στη χώρα µας. Οι µεγάλου µεγέθους παραγωγικές εταιρίες, προκειµένου να παραµείνουν ανταγωνιστικές, πραγµατοποιούν σηµαντικές επενδύσεις για την αύξηση της παραγωγικότητας και τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων τους. Ζήτηση Η ζήτηση τούβλων-κεραµιδιών επηρεάζεται από τις γενικότερες οικονοµικές συνθήκες και την οικοδοµική δραστηριότητα. Το ύψος του βιοτικού επιπέδου προσδιορίζει τις δαπάνες των ατόµων για κατοικία και τρόπο διαβίωσης. Σήµερα, που το βιοτικό επίπεδο έχει βελτιωθεί αισθητά, οι ανάγκες των ατόµων έχουν διευρυνθεί. Επιπλέον, η µείωση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων επηρεάζει θετικά τη ζήτηση για νέες κατοικίες. Συγκεκριµένα, το επιτόκιο στα δάνεια κυµαινόµενου επιτοκίου µε διάρκεια µεγαλύτερη των πέντε ετών µειώθηκε στο 5,8% το Δεκέµβριο του 2001 από 8,2% το αντίστοιχο διάστηµα του προηγούµενου έτους. Επιπλέον, η κατασκευή καινούργιων ξενοδοχειακών µονάδων και η ανακαίνιση των υπαρχόντων, καθώς και η αύξηση της ευρύτερης οικοδοµικής δραστηριότητας κυρίως στην περιοχή της Αττικής, προκειµένου να καλυφθούν οι ανάγκες για τους Ολυµπιακούς Αγώνες του 2004, επηρέασν θετικά τη ζήτηση των προϊόντων του κλάδου. - 6 -
Προσφορά Ο κλάδος παραγωγής τούβλων-κεραµιδιών εµφανίζει ανοµοιογένεια ως προς τη διάρθρωσή του, καθώς ένα µεγάλο µέρος της παραγωγής συγκεντρώνεται σε έναν σχετικά µμικρό αριθµό επιχειρήσεων µεγάλου µεγέθους, οι οποίες διαθέτουν σύγχρονες παραγωγικές εγκαταστάσεις, ενώ υπάρχουν και αρκετές μικρού µεγέθους επιχειρήσεις. Ο έντονος ανταγωνισµός που επικρατεί στην αγορά προκαλεί προβλήµατα κυρίως στις μικρού µεγέθους επιχειρήσεις του κλάδου. Οι µεγάλες παραγωγικές μονάδες πραγµατοποιούν επενδύσεις που βελτιώνουν την παραγωγικότητά τους, μειώνουν το κόστος παραγωγής και τους δίνουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Ο έντονος ανταγωνισμός µεταξύ των επιχειρήσεων έχει σαν αποτέλεσµα τη µείωση των τιμών πώλησης των προϊόντων µε συνέπεια τη "συμπίεση" των περιθωρίων κέρδους. Επιπλέον, το υψηλό µμεταφορικό κόστος και η αύξηση των καυσίμων υποχρεώνει αρκετές εταιρίες να δραστηριοποιούνται σε τοπικό επίπεδο. Αγορά Η εγχώρια παραγωγή τούβλων παρουσίασε ανοδική πορεία την περίοδο 1996-2001 µε µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης 6,9%. Το 2001, η εγχώρια παραγωγή εκτιµάται σε 2.650 χιλ. τόνους εµφανίζοντας αύξηση 6% σε σχέση µε το 2000, οπότε είχε διαµορφωθεί σε 2.500 χιλ. τόνους. Η εγχώρια παραγωγή κεραµιδιών παρουσίασε επίσης ανοδική τάση την περίοδο 1996-2000 µε µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης 3,2%. Το 2001 η παραγωγή εκτιµάται σε 191,5 εκ. τεµάχια, σηµειώνοντας µείωση κατά 5,7% σε σχέση µε το 2000 (203 εκ. τεµάχια), η οποία οφείλεται κυρίως στη µείωση των εξαγωγών. Την πρώτη θέση στην παραγωγή τούβλων στη χώρα µας το 2001 κατέλαβε η εταιρία Βαβουλιώτης-Γούναρης-Μητάκης "Χαλκίς" Α.Β.Ε.Ε. µε μερίδιο που κυµάνθηκε µεταξύ του 8,5%-9%, ενώ την αντίστοιχη θέση στην εγχώρια παραγωγή κεραµιδιών κατέλαβαν οι εταιρίες Κοθάλη Α.Ε. Κεραµοποιία και Βαβουλιώτης- Γούναρης-Μητάκης "Χαλκίς" Α.Β.Ε.Ε., µε ποσοστό συµµετοχής 18%-19% περίπου η κάθε µία. Οι εισαγωγές τούβλων και κεραµιδιών είναι πολύ περιορισµένες. Συγκεκριµένα οι εισαγωγές τούβλων, το 2001, εκτιµώνται σε 4,5 χιλ. τόνους και των κεραµιδιών σε 500 χιλ. τεµάχια. Κυριότερες χώρες προέλευσης των εισαγωγών είναι η Βουλγαρία και η Ιταλία. Οι εξαγωγές τούβλων παρουσιάζουν σηµαντική αύξηση τα - 7 -
δύο τελευταία χρόνια και εκτιµώνται στους 140 χιλ. τόνους και 170 χιλ. τόνους το 2000 και 2001 αντίστοιχα. Μείωση παρουσιάζουν οι εξαγωγές κεραµιδιών, από 45.000 χιλ. τεµάχια το 2000 σε 30.000 χιλ. τεµάχια το 2001. Οι ποσότητες εξαγωγής κατευθύνονται σε Τρίτες χώρες (κυρίως Αλβανία και ΠΓΔΜ). Η εγχώρια αγορά τούβλων παρουσίασε ανοδική τάση την περίοδο 1996-2001 µε µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης 5,6%. Ειδικότερα, το 2001 εκτιµάται σε 2.484,5 χιλ. τόνους αυξηµένη κατά 5,1% σε σχέση µε το 2000, οπότε διαµορφώθηκε σε 2.364 χιλ. τόνους. Η φαινοµενική κατανάλωση κεραµιδιών παρουσίασε αυξοµειώσεις κατά την ίδια περίοδο. Συγκεκριµένα, το 2001 εκτιµάται σε 162.000 χιλ. τεµάχια εµφανίζοντας αύξηση 2,3% έναντι του 2000 (158.400 χιλ. τεµάχια). Την πρώτη θέση, τόσο στην εγχώρια αγορά τούβλων όσο και κεραµιδιών το 2001, κατέλαβε η εταιρία Βαβουλιώτης-Γούναρης-Μητάκης "Χαλκίς" Α.Β.Ε.Ε., µε μερίδιο που διαµορφώθηκε µεταξύ του 9%-9,5% και του 20%-21 % αντίστοιχα. Η αξία της' συνολικής εγχώριας αγοράς τούβλων-κεραµιδιών εκτιµάται σε 110εκ. το 2001, εκ της οποίας τα τούβλα κάλυψαν το 70% περίπου. Ο δείκτης συγκέντρωσης των πέντε (5) μεγαλύτερων εταιριών, όπως προκύπτει από το άθροισµα των πωλήσεών τους από τούβλα-κεραµίδια στην εγχώρια αγορά, προς το σύνολο των πωλήσεων του κλάδου, διαµορφώνεται σε 38% περίπου το 2001. Ο δείκτης συγκέντρωσης, αντίστοιχα, των δέκα (1Ο) μεγαλύτερων εταιριών ανέρχεται σε 53% περίπου. Ειδικότερα, την πρώτη θέση στην εγχώρια αγορά τούβλων-κεραµιδιών το 2001, βάσει αξίας, κατέλαβε η Βαβουλιώτης- Γούναρης-Μητάκης "Χαλκίς" Α.Β.Ε.Ε µε εκτιµώµενο μερίδιο µεταξύ του 15,5%-16,5%. Η εταιρία Κοθάλη Α.Ε. Κεραμοποιία απέσπασε μερίδιο 9%-9,5% και η εταιρία Κοκκινογέννης Δ. κεραμοποιία Α.Ε. συμμετείχε με μερίδιο μεταξύ του 4,5%-5,5%. - 8 -
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ 1.1 Εισαγωγή Η παρούσα εργασία έχει ως αντικείµενο τη διερεύνηση της ελληνικής αγοράς των τούβλων-κεραµιδιών. Ο κλάδος της βιοµηχανίας των εν λόγω προϊόντων, αποτελεί έναν από τους παλαιότερους της ελληνικής οικονοµίας και περιλαµβάνει προϊόντα που προορίζονται για την κατασκευή κτιρίων και κατοικιών. Ο πηλός, δηλαδή χώµα που περιέχει άργιλο, χρησιµοποιήθηκε ως δοµικό υλικό αρχικά σε µορφή λάσπης για να γεµίζει τα κενά σε κατασκευές από πέτρες ή ξύλα. Αργότερα µε κατάλληλη επεξεργασία και βελτίωση της ποιότητάς του, αποτέλεσε το σπουδαιότερο δοµικό υλικό, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου σπάνιζαν οι πέτρες. Με το ψήσιµο του πηλού έγινε δυνατή η παραγωγή προϊόντων όπως είναι τα τούβλα και τα κεραµίδια. Στα κεφάλαια που ακολουθούν γίνεται κατ' αρχάς µια προσπάθεια αποτύπωσης των παραγόντων που επηρεάζουν τη ζήτηση των τούβλων και κεραµιδιών (Κεφάλαιο 2), ενώ ακολουθεί η παρουσίαση της προσφοράς, της διαφηµιστικής δαπάνης των εξεταζόµενων προϊόντων καθώς και η χρηµατοοικονοµική ανάλυση των οικονοµικών καταστάσεων των κυριότερων εmχειρήσεων του κλάδου (Κεφάλαιο 3). Στο επόµενο κεφάλαιο παρουσιάζεται το μέγεθος της αγοράς, όπως προκύπτει από την αλληλεπίδραση της προσφοράς και της ζήτησης, καθώς και τα μερίδια παραγωγής και αγοράς ορισµένων εκ των κυριοτέρων επιχειρήσεων. Στο κεφάλαιο 5 παρουσιάζονται τα συµπεράσµατα της μελέτης και εντοπίζονται τα κυριότερα προβλήµατα και οι προοπτικές του κλάδου. 1.2 Η ιστορία της εταιρείας Χαλκίς Η Χαλκίδα είναι πρωτεύουσα της Εύβοιας στο κέντρο του νησιού κτισμένη κατά το μεγαλύτερο τμήμα της επί της ευβοϊκής ακτής του πορθμού του Ευρίπου. Κατά την αρχαιότητα ήταν μαζί με την Ερέτρια το κέντρο του νησιού:πόλεις και οι δυο από τις σημαντικότερες του τότε γνωστού κόσμου και σπουδαία εμπορικά κέντρα. Ανέπτυξαν την γλυπτική και αγγειοπλαστική φτάνοντας τες σε εκπληκτική τελειότητα την 4 η π.χ. εκατονταετηρίδα. Κατά την εποχή εκείνη τα πήλινα σκεύη ήταν μεγάλης χρησιμότητας αντικείμενα τόσο για την μεταφορά εμπορευμάτων όσο και για οικιακή χρήση ακόμη και για διακόσμηση, συνδυασμούς ποιότητας της - 9 -
πρώτης ύλης και πείρας μια και η ανάπτυξη κατασκευής αντικειμένων από άργιλο χρονολογείτε από τις αρχές της τρίτης χιλιετηρίδας συμπίπτουσα με την ανακάλυψη του αγγειοπλαστικού τροχού. Η Ερέτρια και Χαλκίδα ήταν από τις πρώτες ελληνικές πόλεις που έκτισαν αποικίες από την Χαλκιδική και την Θράκη μέχρι τα παράλια της κάτω Ιταλίας αναπτύσσοντας ταυτόχρονα σχέσεις εμπορικές και πολιτιστικές με όλα τα κράτη στη λεκάνη της Μεσογείου εκείνης της εποχής. Σημαντικότατο ρόλο στην ανάπτυξη των δύο πόλεων έπαιξε η πεδιάδα του Λήλαντα που εκτείνεται μεταξύ Χαλκίδας και Ερέτριας ή κατά τους αρχαίους "Λήλαντος Νόμορφου το πεδίο". Η γη αυτή του Ληλάντιου πεδίου ήταν πλούσια σε άργιλο που απέθετε ο ποταμός υπήρξε αντικείμενο σύγκρουσης των δύο πόλεων με επίκεντρο τα τέλη του όγδοου αιώνα π.χ. κράτησε πολλά χρόνια και οδήγησε τελικά στην συνεκμετάλλευση του. Στην περιοχή αυτή το 1952 και στην κοινότητα Βασιλικού Χαλκίδος εγκαταστάθηκε από τους ιδρυτές της εταιρείας η πρώτη ημιαυτόματη βιοτεχνία ειδών κεραμοποιίας με τον διακριτικό τίτλο "η Χαλκίς". Ήδη η πλούσια σε αποθέματα αρίστης ποιότητας αργίλου από τις αρχές του αιώνα συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό κεραμοποιείων από οποιοδήποτε άλλο μέρος στον Ελλαδικό χώρο. Μονάδες σημαντικές για την οικονομία της περιοχής και του τόπου που παρά τις μικρές δυνατότητες που έδινε η τεχνολογία αλλά με πολύ μεράκι έκτισαν την μεταπολεμική Ελλάδα και σκέπασαν τα όνειρα πολλών γενεών με προϊόντα που είχαν εγγύηση αιώνων. Η άργιλος το κοινό χώμα της κεραμικής οδηγείται στο αλώνι ξεπλένεται με νερό για να μείνει η πέτρα βαρύτερη στο βάθος και να φύγει η καθαρή πλέον άργιλος προς τις στέρνες. Με τη βοήθεια του ήλιου θα στεγνώσει διατηρώντας τόση υγρασία όση χρειάζεται για να είναι εύπλαστη. Με την δημιουργία της πρώτης κρούστας στην επιφάνεια της λάσπης χαράζεται σε μικρά ορθογώνια και συνεχίζει να χαράζεται σε βάθος καθώς στεγνώνει στα ίδια χνάρια σχηματίζοντας κύβους που εύκολα μεταφέρονται. Η λάσπη μορφοποιείται στην πρέσα και το χειροποίητο ψαλίδι την κόβει στο επιθυμητό μέγεθος, με τη βοήθεια του ξύλινου καλουπιού. Ένα - ένα περνούν από την πλάνη για να πάρουν την τελική τους μορφή αφαιρώντας τα περιττά κομμάτια της μορφής που δίνει η πρέσα. Τέλος γίνεται η απόθεση στα τελάρα για να οδηγηθούν στην αλάνα και να παραδοθούν στον ήλιο για ξήρανση. Στη συνέχεια θα φτάσουν στο φούρνο το δάπεδο του οποίου έχει κατά διαστήματα κενά επιτρέποντας - 10 -
να περνάει φωτιά που ανάβει κάτω από αυτό. Οι εστίες τροφοδοτούνται με κάρβουνο για εικοσιπέντε περίπου ώρες χρόνος απαραίτητος για να ψηθεί καλά η άργιλος. 1.3 Γενικά Χαρακτηριστικά του Κλάδου Η ελληνική αγορά τούβλων καλύπτεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από εγχωρίως παραγόµενα προϊόντα. Τα βασικά χαρακτηριστικά των τούβλων περιλαµβάνουν τις διαστάσεις τους, τα μηχανικά τους χαρακτηριστικά και το συντελεστή θερµικής αγωγιµότητας. Τα ειδικά χαρακτηριστικά προσδιορίζονται από την όψη και την απόχρωση των τούβλων. Αν και έχουν εµφανιστεί νέα οικοδοµικά υλικά, τα τούβλα αποτελούν το κυριότερο υλικό τοιχοποιίας στη χώρα µας. Οι κυριότερες κατηγορίες τούβλων είναι οι εξής: Κοινά (διάτρητα) τούβλα, σε διάφορες διαστάσεις, που χρησιµοποιούνται σε τοιχοποιίες εσωτερικές ή εξωτερικές. Λοιπά τούβλα που περιλαµβάνουν τα συµπαγή, τα διακοσµητικά και τα τούβλα από κισσηρόλιθο. Στη χώρα µας το µεγαλύτερο µέρος της παραγωγής αφορά τα κοινά τούβλα και σε µικρότερο βαθµό τα διακοσµητικά και τα συµπαγή. Η παραγωγή καλύπτει το µεγαλύτερο µέρος της εγχώριας ζήτησης, ενώ οι εισαγωγές κυµαίνονται σε χαµηλά επίπεδα. Η μεταφορά τούβλων σε µεγάλες αποστάσεις είναι οικονοµικά "ασύµφορη" λόγω του µεγάλου βάρους και της μικρής συγκριτικά αξίας του προϊόντος, ανά τεµάχιο, γεγονός που αυξάνει το κόστος µεταφοράς και κατ' επέκταση την τελική τιµή πώλησης. Ο "τοπικός χαρακτήρας" των τούβλων έχει ως αποτέλεσµα τα εργοστάσια να παράγουν τύπους τούβλων που απευθύνονται στις οικοδοµικές τάσεις και συνήθειες της συγκεκριµένης περιοχής, αν και σε ορισµένες περιπτώσεις η παραγωγή των εργοστασίων επηρεάζει την τοπική κατανάλωση. Στην Αττική χρησιµοποιείται κυρίως το τούβλο µε διαστάσεις 9*12*19 εκ. ενώ στη Νότια και Κεντρική Ελλάδα ο τύπος του τούβλου που επικρατεί είναι το 9*9*19 εκ. Στη Βόρεια Ελλάδα χρησιµοποιούνται κυρίως οι τύποι 9*14*25 εκ., 9*18*25 εκ. Τα τελευταία χρόνια, ορισµένες εταιρίες του κλάδου ξεκίνησαν την παραγωγή τούβλων µεγάλων διαστάσεων όπως 90*140*250 εκ. ή 200*140*250 εκ. που εξασφαλίζουν µεγαλύτερη θερµοµόνωση και ηχοµόνωση. Η ζήτηση όµως για - 11 -
τέτοιου είδους τούβλα είναι ακόµα περιορισµένη, επειδή τα πλεονεκτήµατα αυτών των τύπων τούβλων δεν έχουν γίνει ευρέως γνωστά στο καταναλωτικό κοινό. Στη νησιωτική Ελλάδα συνήθως χρησιµοποιείται η διάσταση 9*19*19 εκ. Στον ελληνικό χώρο επιλέγεται η διπλή εξωτερική τοιχοποιία για περισσότερη θερµοµόνωση, ενώ η χρήση διακοσµητικών τούβλων είναι περιορισµένη. Τα κεραµίδια χρησιµοποιούνται για την κάλυψη στεγών. Είναι διαδεδοµένα στην ελληνική αγορά λόγω της λειτουργικότητάς τους, της αντοχής τους και της εµφάνισής τους. Διακρίνονται σε πτυχωτά και κυµατοειδή, σε κοίλα και επίπεδα. Στα πτυχωτά και κυµατοειδή κεραµίδια συγκαταλέγονται τα γαλλικά, τα ολλανδικά και τα ρωµαϊκά. Οι εισαγωγές σε κεραµίδια είναι ελάχιστες ενώ οι εξαγωγές, τόσο των τούβλων όσο και των κεραµιδιών, παρουσιάζουν αύξηση τα τελευταία χρόνια κυρίως προς τις Βαλκανικές χώρες. Η πορεία του εξεταζόµενου κλάδου εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από την οικοδοµική δραστηριότητα, τις νέες τάσεις στην κατασκευή των κτιρίων, καθώς και από την εµφάνιση εναλλακτικών οικοδοµικών υλικών. Οι διαδικασίες οι οποίες ακολουθούνται για την παραγωγή των κεραµικών προϊόντων είναι οι εξής: Προετοιµασία της πρώτης ύλης. Μορφοποίηση, όπου δίδεται το σχήµα του τελικού προϊόντος. Ξήρανση, όπου το τελικό προϊόν αφήνεται στον αέρα ή τοποθετείται σε ειδικούς θαλάµους για να ξεραθεί. Ψήσιµο, όπου μεταφέρεται σε κατάλληλους φούρνους για να ψηθεί. Οικονοµικά Μεγέθη της Βιοµηχανίας µη Μεταλλικών Ορυκτών Ο δείκτης όγκου παραγωγής της βιοµηχανίας µη μεταλλικών ορυκτών σε σύγκριση µε το δείκτη όγκου παραγωγής του συνόλου της βιοµηχανίας, για το χρονικό διάστηµα 1994-2001, παρουσιάζεται στον πίνακα 1.1. Κατά το χρονικό διάστηµα 1994-1998 ο δείκτης όγκου παραγωγής της βιοµηχανίας µη μεταλλικών ορυκτών εµφάνισε ανοδική πορεία µε µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης 8,3%, γεγονός το οποίο αποδεικνύει ότι ο κλάδος είχε θετική εξέλιξη στη διάρκεια των εξεταζοµένων ετών. Την περίοδο 1999-2001 παρουσίασε πτωτική τάση µε µέσο ετήσιο ρυθµό µείωσης της τάξεως του 4%. Ειδικότερα, το 2001 διαµορφώθηκε σε 117,8 σηµειώνοντας όµως αύξηση κατά 2,2% σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Ο δείκτης όγκου του συνόλου της βιοµηχανίας παρουσίασε ανοδική πορεία κατά το διάστηµα - 12 -
1994-2001, µε µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης 2,4%. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1 Δείκτες όγκου παραγωγής συνόλου βιομηχανίας και βιομηχανίας μη μεταλλικών ορυκτών Έτος Σύνολο Βιομηχανίας Βιομηχανία μη Μεταλλικών Ορυκτών 1994 99,1 96,7 1995 101,1 101,0 1996 101,3 111,9 1997 102,0 117,9 1998 107,7 133,2 1999 104,8 132,1 2000 115,0 115,3 2001 116,8 117,8 Έτος Βάσης 1993 Πηγή: ΕΣΥΕ Στον πίνακα 1.2 παρουσιάζονται βασικά οικονομικά μεγέθη του ευρύτερου κλάδου κατασκευής τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων από οπτή γη, για την περίοδο 1994-1998, σύμφωνα με τις ετήσιες βιομηχανικές έρευνες της ΕΣΥΕ. Σημειώνεται ότι, τα στοιχεία αυτά αφορούν επιχειρήσεις με απασχολούμενο προσωπικό άνω των 10 ατόμων. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, ο αριθμός των επιχειρήσεων του κλάδου εμφάνισε μείωση κατά την εξεταζόμενη περίοδο και διαμορφώθηκε σε 47 το 1998 από 62 το 1994. Ο αριθμός των απασχολουμένων στον κλάδο παρουσίασε επίσης μείωση και διαμορφώθηκε σε 1.354 άτομα το 1998, έναντι 1.617 ατόμων το 1994. Οι αμοιβές των απασχολουμένων ακολούθησαν ανοδική πορεία την περίοδο 1994-1998 με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 4,6%. Η μέση ετήσια αύξηση της ακαθάριστης αξίας - 13 -
παραγωγής ανήλθε σε 12,2%. Το σύνολο των αναλώσεων και η προστιθέμενη αξία παρουσίασαν αύξηση την περίοδο 1998/1997. Το 1998, η αξία των αναλώσεων κάλυψε το 47,3% της ακαθάριστης αξίας παραγωγής, ενώ η προστιθέμενη αξία αφορούσε το 52,7% αντίστοιχα. Τέλος, η αξία των πωλήσεων των παραχθέντων προϊόντων ανήλθε σε 77.403 χιλ. το 1998 παρουσιάζοντας αύξηση της τάξεως του 11 % σε σχέση με το προηγούμενο έτος. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2 Βασικά οικονομικά μεγέθη του κλάδου κατασκευής τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων 1994 1995 1996 1997 1998 Αριθμός Επιχειρήσεων 62 55 51 47 47 Σύνολο Απασχολουμένων 1617 1.487 1.401 1.345 1354 Αμοιβές Απασχολουμένων 12.013.236 12.159.378 13.370.371 13.588.440 14.392.247 Ακαθάριστη Αξία Παραγωγής 51.037.133 51.028.977 60.769.664 70.007.410 80.792.065 Σύνολο Αναλώσεων 26.748.414 28.900.901 33.576.657 37.924.003 38.193.503 Προστιθέμενη Αξία 24.288.717 22.128.073 27.193.001 32.083.404 42.598.562 Πωλήσεις Παραχθέντων Προϊόντων 47.552.722 51.414.753 59.592.420 69.823.771 77.402.823 Αξία: σε Πηγή: ΕΣΥΕ, ετήσιες Βιομηχανικές Έρευνες Στον πίνακα 1.3 παρουσιάζεται η αξία των υλικών που αναλώθηκαν, καθώς και διάφορες άλλες δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο 1994-1998 στον ευρύτερο κλάδο κατασκευής τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων από οπτή γη. Βάσει των στοιχείων του πίνακα, η συνολική αξία των αναλώσεων εμφάνισε διαχρονική αύξηση κατά την εξεταζόμενη περίοδο με μέσο ετήσιο ρυθμό 9,3%. - 14 -
Ειδικότερα, το 1998 το σύνολο των αναλώσεων ανήλθε σε 3 8.194 χιλ. σημειώνοντας οριακή αύξηση κατά 0,7% έναντι του 1997. Τα καύσιμα μηχανικού εξοπλισμού και οι πρώτες και βοηθητικές ύλες αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου των αναλώσεων στον κλάδο. Ειδικότερα, για το 1998, τα καύσιμα μηχανικού εξοπλισμού κάλυψαν το 32% περίπου της συνολικής αξίας των αναλώσεων και οι πρώτες και βοηθητικές ύλες το 24,8% αντίστοιχα. Η αξία της καταναλωθείσας ηλεκτρικής ενέργειας συμμετείχε με 14,8% στο σύνολο των αναλώσεων και τα ανταλλακτικά με 1 0,7%. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.3 Αξία υλικών που αναλώθηκαν και διάφορα έξοδα στον κλάδο κατασκευής τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων 1994 1995 1996 1997 1998 Πρώτες και Βοηθητικές Ύλες 6.360.572 6.813.520 7.815.164 8.933.955 9.490.040 Υλικά Συσκευασίας 1.889.514 2.234.198 2.408.047 2.969.937 2.802.078 Ανταλλακτικά 2.677.473 3.100.211 2.886.448 3.517.379 4.091.704 Αναλώσιμα 370.346 382.597 474.938 429.840 450.075 Μεταφορικές Δαπάνες 2.405.464 2.533.379 2.431.037 3.409.734 3.379.824 Καύσιμα Μαχανικού Εξοπλισμού 8.422.028 9.133.820 12.045.726 13.245.749 12.228.408 Αγορασθείσα Ηλεκτρικη Ενέργεια 4.592.613 4.703.175 5.252.784 5.356.710 5.650.013 Πληρωμές Φασόν 29.822 0 262.515 60.698 101.362 Σύνολο Αναλώσεων 26.748.412 28.900.900 33.576.659 37.924.002 38.193.504 Αξία: σε Πηγή: ΕΣΥΕ, Ετήσιες Βιομηχανικές Έρευνες - 15 -
Ο πίνακας 1.4 παρουσιάζει την εξέλιξη των ακαθάριστων επενδύσεων του ευρύτερου κλάδου κατασκευής τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων από οπτή γη, τη χρονική περίοδο 1994-1998. Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει ότι, η αξία των ακαθάριστων επενδύσεων εμφάνισε διαχρονικά ανοδική τάση, με εξαίρεση το έτος 1997 όπου σημειώθηκε μείωση κατά 34% περίπου έναντι του 1996. Το 1998 η αξία των ακαθάριστων επενδύσεων ανήλθε σε 9.551 χιλ. εμφανίζοντας αύξηση κατά 52,9% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Το μεγαλύτερο μέρος των ακαθάριστων επενδύσεων, το 1998, αφορούσαν οι επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό, οι οποίες απορρόφησαν το 72,2% του συνόλου και ακολούθησαν οι επενδύσεις σε κτίρια και εγκαταστάσεις με ποσοστό 13,8%. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.4 Εξέλιξη ακαθάριστων επενδύσεων του κλάδου κατασκευής τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων 1994 1995 1996 1997 1998 Μηχανολογικός Εξοπλισμός 6.360.572 6.813.520 7.815.164 8.933.955 9.490.040 Κτίρια και Εγκαταστάσεις 1.889.514 2.234.198 2.408.047 2.969.937 2.802.078 Γήπεδα και Οικόπεδα 2.677.473 3.100.211 2.886.448 3.517.379 4.091.704 Μεταφορικά Μέσα 370.346 382.597 474.938 429.840 450.075 Έπιπλα 2.405.464 2.533.379 2.431.037 3.409.734 3.379.824 Έξοδα Ιδρύσεως και Οργανώσεως 8.422.028 9.133.820 12.045.726 13.245.749 12.228.408 Δαπάνες Πολυετόυς Αποσβέσεως 4.592.613 4.703.175 5.252.784 5.356.710 5.650.013 Σύνολο Επενδύσεων 26.748.412 28.900.900 33.576.659 37.924.002 38.193.504 Αξία: σε Πηγή: ΕΣΥΕ, Ετήσιες Βιομηχανικές Έρευνες - 16 -
2. Η ΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΒΛΑ - ΚΕΡΑΜΙΔΙΑ Τα τούβλα αποτελούν βασικό προϊόν για την κατασκευή μιας οικοδοµής. Ο τύπος του τούβλου που χρησιµοποιείται καθορίζεται σε µεγάλο βαθµό από τον υπεύθυνο τεχνίτη, καθώς γενικά η επιλογή του τούβλου ως υλικού δόµησης έχει κερδίσει την εµπιστοσύνη των εργολάβων. Η πρόταση του υπεύθυνου τεχνίτη επηρεάζεται από την εµπειρία που έχει αποκτήσει από τη χρήση του συγκεκριµένου τύπου τούβλου, καθώς και από τους τύπους που παράγονται στη συγκεκριµένη περιοχή. Στη χώρα µας προτιµάται η διπλή εξωτερική τοιχοποιία για την επίτευξη θερµοµόνωσης, ενώ η χρήση των διακοσµητικών τούβλων είναι περιορισµένη. Αντίθετα, στο εξωτερικό επιλέγονται τα τούβλα µεγάλων διαστάσεων για την κατασκευή ολόσωµων τοιχοποιιών ενώ είναι ιδιαίτερα αυξηµένη και η χρήση των διακοσµητικών τούβλων. Τα κεραµίδια, σε αντίθεση µε τα τούβλα, χρήζουν αντικατάστασης σε περιοδικά διαστήµατα, γεγονός το οποίο επηρεάζει θετικά τη ζήτησή τους. Τα χαρακτηριστικά και οι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση των εξεταζόµενων προϊόντων αναλύονται στη συνέχεια. 2.1 Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Ζήτησης Τούβλων- Κεραμιδιών Η µείωση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων που σηµειώθηκε τα τελευταία χρόνια στη χώρα µας, επηρέασε σηµαντικά την ζήτηση νέων κατοικιών και κατά συνέπεια τη ζήτηση τούβλων και κεραµιδιών. Ειδικότερα, σύµφωνα µε την έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος (Απρίλιος 2001), το επιτόκιο στα δάνεια κυµαινόµενου επιτοκίου µε διάρκεια µεγαλύτερη των 5 ετών µειώθηκε σε 5,8% το Δεκέµβριο του 2001 από 8,2% το Δεκέµβριο του προηγούµενου έτους. Το αντίστοιχο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων σταθερού επιτοκίου µειώθηκε κατά 1,4% και διαµορφώθηκε σε 5,8% στα τέλη του 2001. Το ύψος του βιοτικού επιπέδου προσδιορίζει γενικότερα τις δαπάνες των ατόµων για εκπαίδευση, διατροφή, κατοικία, ρουχισµό κλπ. Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου έχει ως αποτέλεσµα τη διεύρυνση των αναγκών των ατόµων και ως εκ τούτου αυξάνει τη ζήτηση για νέες κατοικίες καθώς και την επισκευή των ήδη υπαρχόντων. Οι νέες τάσεις που εµφανίζονται στην κατασκευή της τοιχοποιίας όπως η χρησιµοποίηση διπλής σειράς τούβλων, η επιλογή μονωτικών τούβλων και η εφαρµογή άλλων υλικών κατασκευής ιδίως σε επαγγελµατικούς και δηµόσιους χώρους, επηρεάζουν τη ζήτηση των εξεταζοµένων προϊόντων. Τα τελευταία χρόνια - 17 -
έχει αυξηθεί η ζήτηση για γυψοσανίδες βρίσκοντας εφαρµογή στην τοιχοποιία (κυρίως την εσωτερική), την κατασκευή ψευδοροφών και τις επενδύσεις τοίχων. 2.1.1 Μεταβολή Μέσου Ετήσιου Δείκτη Τιµών Κόστους Κατασκευής Νέων Κτιρίων - Κατοικιών Το κόστος των υλικών κατασκευής αποτελεί σηµαντικό προσδιοριστικό παράγοντα του συνολικού κόστους κατασκευής νέων κτιρίων και κατοικιών. Ο πίνακας 2.1 που ακολουθεί, προέρχεται από την ΕΣΥΕ και παρουσιάζει τη μεταβολή του µέσου ετήσιου δείκτη τιµών υλικών κατασκευής νέων κτιρίων, κατοικιών (µε βάση το έτος 1990) για το χρονικό διάστηµα 1998/1997-2001/2000. Επισηµαίνεται ότι, οι δείκτες καλύπτουν την κατασκευαστική δραστηριότητα της Περιφέρειας Πρωτευούσης. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, στην περιφέρεια της πρωτεύουσας είναι συγκεντρωµένος ο μεγαλύτερος όγκος των συνολικών κατασκευών (σε κατοικίες) της χώρας µας και ως εκ τούτου η συγκεκριµένη περιοχή θεωρείται αντιπροσωπευτική και των άλλων αστικών περιοχών. Ο Γενικός Δείκτης παρουσίασε αύξηση καθ' όλη τη διάρκεια της εξεταζοµένης περιόδου. Ειδικότερα, την περίοδο 2001/2000 η εν λόγω αύξηση διαµορφώθηκε σε 2,5%. Η αύξηση αυτή οφείλεται στις αυξήσεις των δεικτών των εξής οµάδων υλικών: 1. Υαλοπίνακες (6%) 2. Υλικά χρωµατισµών (4,2%) 3. Κονίες και έτοιµο σκυρόδεµα (3,6%) 4. Εξαρτήµατα θυρών και παραθύρων (3,4%) 5. Ηλεκτρολογικά υλικά (3,3%) 6. Τεχνητά πετρώδη υλικά (3,1 %) Οι δείκτες των υπολοίπων οµάδων υλικών δεν επηρέασαν σηµαντικά τον Γενικό Δείκτη. - 18 -
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1 Μεταβολή (%) μέσου ετήσιου δείκτη τιμών υλικών κατασκευής νέων κτιρίων-κατοικιών Ομάδες Υλικών /Έτος 1998/1997 1999/1998 2000/1999 2001/2000 Γενικός Δείκτης 7,5 4,3 2,2 2,5 Κονίες και έτοιμο σκυρόδεμα 3,7 2,4 2,2 3,6 Φυσικά πετρώδη υλικά 0,4 0,4 0,4 0,4 Προιόντα μαρμάρου 7,4 2 2,9 1,8 Τεχνητά πετρώδη υλικά 6,6 6,5 3,9 3,1 Ξυλεία και προιόντα ξύλου 10,1 4,9 1,3 2,4 Μεταλλικά υλικά βασικής επεξεργασίας 9,4 4,4 0,7 2 Μεταλλικά υλικά υδρεύσεως, θερμάνευως, υγιεινής 4,8 3,9 2,9 2 Εξαρτήματα θυρών και παραθύρων 6,6 5 4,2 3,4 Ηλεκτρολογικά υλικά 7,7 6 3,7 3,3 Υαλοπίνακες 12,4 10,3 8,6 6 Υλικά χρωματισμών 7,5 2,9 2,4 4,2 Είδη από πορσελάνη 9,7 6,1 3,1 2,4 Υλικά μονώσεως 9,3 4,4 2,9 1,8 Ανελκυστήρες 2,4 2,6 1,2 0,8 Καύσιμα χωματουργικών και λοιπών οικοδομικών μηχανημάτων Οικονομικών Δεικτών. -4,3 11,9 32,1-3,7 Πηγή ΕΣΥΕ - Διεύθυνση Ο πίνακας 2.2 παρουσιάζει αναλυτικά τη μεταβολή του µέσου ετήσιου δείκτη τιµών για τα "τεχνητά πετρώδη υλικά", για την περίοδο 1997/1996-2001/2000. Επισηµαίνεται ότι, ο συγκεκριµένος δείκτης καλύπτει την περιφέρεια της πρωτευούσης. Βάσει των στοιχείων του πίνακα, ο ρυθµός μεταβολής του δείκτη παρουσιάζει πτωτικές τάσεις. Συγκεκριµένα το διάστηµα 1997/1996 η μεταβολή του µέσου ετήσιου δείκτη ανήλθε σε 6,8%, ενώ το 2001/2000 διαµορφώθηκε σε 3,1%. Η µείωση του ρυθµού µεταβολής, κατά τα τελευταία χρόνια, οφείλεται στη µείωση όλων των οµάδων υλικών της κατηγορίας "τεχνητά πετρώδη υλικά. - 19 -
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2 Μεταβολή (%) μέσου ετήσιου δείκτη τιμών για τα τεχνητά πετρώδη υλικά Υλικά/Έτος 1997/1996 1998/1997 1999/1998 2000/1999 2001/2000 Τεχνητά Πετρώδη Υλικά 6,8 6,6 6,5 3,9 3,1 Τούβλα 6,8 4,7 5,9 3,4 3,9 Τσιμεντόπλιθοι 2,6 8,2 1,8 0,2 0 Τσιμεντόπλακες 11,5 16,1 12,7 8,6 1,4 Πλάκες μονώσεως ταράτσας 9,3 14,8 11,9 8,1 0,8 Πηγή: ΕΣΥΕ, Διεύθυνση Οικονομικών Δεικτών 2.1.2 Μεταβολή Μέσου Ετήσιου Δείκτη Τιµών Χονδρικής Πώλησης των μη Μεταλλικών Ορυκτών Στον πίνακα 2.3 που ακολουθεί παρουσιάζεται η ετήσια ποσοστιαία µεταβολή του µέσου δείκτη τιµών χονδρικής πώλησης των µη μεταλλικών ορυκτών προϊόντων για την περίοδο 1995-2001. Παρατηρείται ότι στη συγκεκριµένη κατηγορία προϊόντων, η µεγαλύτερη αύξηση, της τάξεως του 8%, σηµειώθηκε την περίοδο 1995/1994. Από το 1996 ο ρυθµός αύξησης μειώθηκε και διαµορφώθηκε σε 3,3% το 1999/1998. Αύξηση του δείκτη τιµών σηµειώθηκε τα δύο τελευταία χρόνια και συγκεκριµένα το ποσοστό ανόδου ανήλθε σε 4,3% το 2000/1999 και 5,5% το 2001/2000. Ειδικότερα, στα τούβλα ο ρυθµός μεταβολής του δείκτη τιµών χονδρικής εµφάνισε αυξοµειώσεις, η δε µεγαλύτερη μεταβολή σηµειώθηκε την περίοδο 1997/1996. Για τα κεραµίδια παρατηρείται ότι, ο μεγαλύτερος ρυθµός αύξησης εµφανίζεται την περίοδο 1998/1997 (9,6%). Το διάστηµα 2001/2000η αύξηση του µέσου ετήσιου δείκτη περιορίστηκε σε 2,7%. - 20 -
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3 Μεταβολή (%) μέσου ετήσιου δείκτη τιμών χονδρικής πώλησης των μη μεταλλικών ορυκτών Κατηγορία/Έτος 1995/1994 1996/1995 1997/1996 1998/1997 1999/1998 2000/1999 2001/2000 Μη μεταλλικά ορυκτά 8 7 5,1 4,4 3,3 4,3 5,5 Τούβλα και προϊόντα από ψημένο πηλό Τούβλα Κεραμίδια Είδη από τσιμέντο με ίνες Πλάκες-Φύλλα από αμιαν/το Σωλήνες αμιαντ/του Τσιμέντο Προϊόντα σκυροδέματος για κατασκευές Τσιμέντο- Σωλήνες Έτοιμο σκυρόδεμα -1,2 5,8 15,1 15 6,2 1,2 3,7-2,3 6,5 19 16,6 5,4 2,1 4 2,2 3,7 4,4 9,6 8,8-1,3 2,7 6,9 4,4 5,4 5,7 3,9 1,8 2 5,7 7,7 6,8 6,2 4,2 1,9 2,1 8,6 0,2 3,3 5,1 3,5 1,5 1,8 13,3 7,9 3,3 3,2 1,7 3,7 7,3 5,3 3,3 3 1,3-0,8 3,1 4,7 7,2 5,7 4,6 5,5 0,5 6,2 5,2 5,3 5,3 7,3 4 5,9 5,9 7,9 Πηγή: ΕΣΥΕ, Διεύθυνση Οικονομικών Δεικτών 2.2 Κατασκευαστική Δραστηριότητα Η κατασκευαστική δραστηριότητα αποτελεί σηµαντικό προσδιοριστικό παράγοντα ζήτησης για τούβλα και κεραµίδια. Ο πίνακας 2.4 που ακολουθεί, παρουσιάζει τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου καθώς και το ποσοστό συµµετοχής τους στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν για την περίοδο 1997-2000 σε τρέχουσες τιµές. Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει ότι, οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου εµφάνισαν ανοδική πορεία κατά την εξεταζόµενη περίοδο µε µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης 12,7%. Ειδικότερα, το 2000 ανήλθαν σε 27.520 εκ., - 21 -
παρουσιάζοντας αύξηση κατά 12,4% σε σχέση µε το 1999. Οι κατασκευές παρουσίασαν άνοδο το ίδιο διάστηµα, µε µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης 11,1 %. ΠΙΝΑΚΑΣ 2.4 Ακαθάριστες επενδύσεις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου και ακαθάριστο εγχώριο προιόν 1997 1998 1999 2000 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου 19.247.818.048 22.384.082.172 24.494.661.775 27.520.402.054 Κατασκευές 11.703.072.634 13.404.044.021 14.992.179.017 16.043.850.330 Εξοπλισμός 7.544.745.415 8.944.038.151 9.502.482.759 11.476.551.724 Ιδιωτικές επενδύσεις 15.987.119.589 18.653.749.083 20.108.539.985 22.627.876.742 Επενδύσεις Γενικής Κυβέρνησης 3.260.698.459 3.694.333.089 4.386.121.790 4.892.525.312 Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (τιμές αγοράς) 97.234.512.106 105.773.264.857 112.660.454.879 121.516.454.879 Συμμετοχή % Ακαθ. Επενδύσεων στο Α.Ε.Π. 19.8 21.13 21.74 22.65 Συμμετοχή % Κατασκευών στο Α.Ε.Π. 12.04 12.67 13.31 13.2 Συμμετοχή % Ιδιωτικών Επενδύσεων στο Α.Ε.Π. 16.44 17.64 17.85 18.62 Συμμετοχή % Δημοσίων Επενδύσεων στο Α.Ε.Π. 3.35 3.49 3.89 4.03 Τρέχουσες τιμές σε Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΣΥΕ-Δ/νση Εθνικών Λογαριασμών 2.2.1 Νόµιµη Ιδιωτική Οικοδοµική Δραστηριότητα Καθοριστικός παράγοντας που επηρεάζει την ζήτηση για τούβλα- κεραµίδια είναι η εξέλιξη της οικοδομικής δραστηριότητας και ιδιαίτερα της νόµιµης οικοδοµικής δραστηριότητας, η οποία σαφώς επηρεάζεται από τις γενικότερες οικονοµικές συνθήκες. Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την οικοδοµική δραστηριότητα είναι οι ακόλουθοι: Η αύξηση του κόστους κατασκευής µιας κατοικίας εξαιτίας της ανόδου των τιµών των δοµικών υλικών και του εργατικού κόστους. Το κόστος έκδοσης µιας άδειας κατασκευής, επίσης έχει αυξηθεί σηµαντικά. Η έλλειψη ελεύθερων χώρων, στα μεγάλα αστικά κέντρα, για νέες οικοδοµές, κυρίως επαγγελματικής χρήσης (εµπορικά κέντρα, γραφεία). Η υψηλή φορολογία που εφαρµόζει το κράτος στα ακίνητα ως τεκµήριο - 22 -
διαβίωσης. Το γεγονός ότι πολλές περιοχές στην χώρα µας δεν έχουν ενταχθεί στα σχέδια πόλεων. Το διάγραµµα 2.1 παρουσιάζει τον αριθµό των αδειών οικοδοµών νέων κατοικιών και προσθηκών που εκδίδουν οι πολεοδοµίες, σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΣΥΕ. - 23 -
Σύµφωνα µε τα στοιχεία του παρακάτω πίνακα, η νόµιµη ιδιωτική οικοδοµική δραστηριότητα στο σύνολο της χώρας διαµορφώθηκε σε υψηλά επίπεδα το 1990 (71.464 χιλ. µ 3 ), έκτοτε όµως ακολούθησε πτωτική πορεία µε αποτέλεσµα το 1995 να µειωθεί σε 46.402 χιλ. µ3. Το 2001, ο συνολικός όγκος της ιδιωτικής νόµιµης οικοδοµικής δραστηριότητας εκτιµάται σε 70.3 79 χιλ. µ3 από 62.812 χιλ. µ3 το 2000, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 12%. Η µεγαλύτερη αύξηση κατά την περίοδο 2001/2000 σηµειώθηκε στη Θράκη (22%) και ακολούθησαν τα νησιά του Αιγαίου (21%). Στο νοµό Αττικής παρατηρήθηκε αύξηση του όγκου οικοδοµικής δραστηριότητας κατά 19,3% το 2001 σε σχέση µε το 2000. Μείωση εµφάνισε η οικοδοµική δραστηριότητα στη Θεσσαλία (κατά 8,3%). ΠΙΝΑΚΑΣ 2.5 Ιδιωτική νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα κατά διοικητική περιφέρεια(2000 και 1999) Αριθμός Αδειών Επιφάνεια (σε χιλ. m 3 ) Όγκος (σε χιλ. m 3 ) Διοικητική Περιφέρεια 2000 1999 Μεταβολή (%) 2000 1999 Μεταβολή (%) 2000 1999 Μεταβολή (%) 3.637 3.473 4,7 920 960-4,2 3.577 3.889-8,1 Αν.Μακεδονία και Θράκη Κεντρ.Μακεδονία 9.353 9.822-4,8 3.144 3.018 4,2 13.224 12.013 10,1 Δυτ.Μακεδονία 1.941 2.581-24,8 529 673-21,4 1.776 2.126-16,5 Θεσσαλία 4.346 4.314 0,7 1.150 1.077 6,8 4.913 4.402 11,6 Ήπειρος 2.310 2.575-10,3 567 652-13,0 2.031 2.333-13,0 Ιόνια Νησιά 2.549 2.448 4,1 482 413 16,7 1.534 1.329 15,4-24 -
Δυτική Ελλάδα 4.166 4.541-8,3 855 880-2,8 3.087 3.053 1,1 Στερεά Ελλάδα 4.922 4.684 5,1 1.133 948 19,5 4.900 4.317 13,5 Πελοπόννησος 5.418 5.801-6,6 921 974-5,4 3.261 3.571-8,7 Αττική 20.013 16.465 21,5 5.132 4.440 15,6 17.858 16.339 9,3 Βόρειο Αιγαίο 2.729 2.628 3,8 248 233 6,4 883 824 7,2 Νόυιο Αιγαίο 3.485 3.267 6,7 580 523 10,9 1.946 1.726 12,7 Κρήτη 3.711 3.728-0,5 1.057 997 6,0 3.821 3.488 9,5 Σύνολο Χώρας 68.580 66.327 3,4 16.718 15.789 5,9 62.812 59.410 5,7 Πηγή: ΕΣΥΕ Ο πίνακας 2.5 παρουσιάζει την ιδιωτική νόµιµη οικοδοµική δραστηριότητα κατά διοικητική περιφέρεια το 1999 και το 2000. Παρατηρείται ότι το 2000 ο αριθµός των αδειών που εκδόθηκαν, σε σύνολο χώρας, ανήλθε σε 68.580 έναντι 66.327 το 1999 εµφανίζοντας αύξηση κατά 3,4%. Σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΣΥΕ, τα οποία παρατίθενται στον επόμενο πίνακα, ο αριθµός αδειών που εκδόθηκαν από τις πολεοδοµίες ανήλθε σε 75.325 το 2001 έναντι 68.580 το 2000, εµφανίζοντας ποσοστιαία αύξηση 9,8%. ΠΙΝΑΚΑΣ 2.6 Ιδιωτική νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα κατά διοικητική περιφέρεια (2001 και 2000) Αριθμός Αδειών Επιφάνεια (σε χιλ. m 2 ) Όγκος (σε χιλ. m 3 ) Διοικητική Περιφέρεια 2001 2000 Μεταβολή (%) 2001 2000 Μεταβολή (%) 2001 2000 Μεταβολή (%) 4.207 3.637 15,7 1095,5 920 19,1 4.361 3.577 22,0 Αν.Μακεδονία και Θράκη Κεν.Μακεδονία 10.055 9.353 7,5 3489,6 3.144 11,0 13.698 13.224 3,6 Δυτ.Μακεδονία 2.034 1.941 4,8 591,2 529 11,8 1.902 1.776 7,0 Θεσσαλία 4.592 4.346 5,7 1169,1 1.150 1,7 4.507 4.913-8,3 Ήπειρος 2.670 2.310 15,6 674,1 567 18,9 2.360 2.031 16,2 Ιόνια Νησιά 2.632 2.549 3,3 490,1 482 1,6 1.645 1.534 7,2 Δυτική Ελλάδα 4.693 4.166 12,7 985,1 855 15,2 3.495 3.087 13,1 Στερεά Ελλάδα 5.047 4.922 2,5 1286,9 1.133 13,6 6.075 4.900 24,0 Πελοπόννησος 6.008 5.418 10,9 1074,8 921 16,8 3.608 3.261 10,7 Αττική 23.173 20.013 15,8 6012,0 5.132 17,1 21.311 17.858 19,3 Βόρειο Αιγαίο 2.490 2.729-8,8 265,1 248 7,0 934 88 5,8 Νότιο Αιγαίο 3.691 3.485 5,9 727,1 580 25,4 2.488 1.946 28,0 Κρήτη 4.033 3.711 8,7 1124,8 1.057 6,4 3.995 3.821 4,6 Σύνολο Χώρας 75.325 68.580 9,8 18985,4 16.718 13,6 70.379 62.812 12,0 Πηγή: ΕΣΥΕ - 25 -
Για την πιο σαφή παρακολούθηση της πορείας της οικοδοµικής δραστηριότητας αναφέρεται η εξέλιξη του αριθµού των νέων κατοικιών και προσθηκών, µε βάση τις εκδοθείσες άδειες για το χρονικό διάστηµα 1987-2000 (πίνακας 2.7). Μετά από µια πτωτική πορεία κατά την περίοδο 1987-1995, ο αριθµός των αδειών των νέων κατοικιών και προσθηκών παρουσίασε αύξηση από το 1996, µε αποτέλεσµα να διαµορφωθεί το 1998 σε 97.411, το οποίο αποτελεί και το µεγαλύτερο μέγεθος από το 1991. ΠΙΝΑΚΑΣ 2.7 Νέες κατοικίες και προσθήκες βάσει των εκδοθεισών αδειών (1987-2000) Έτος Αριθμός Αδειών 1987 108.432 1988 107.034 1989 117.327 1990 120.240 1991 100.339 1992 85.095 1993 79.150 1994 80.607 1995 70.862 1996 86.737 1997 89.651 1998 97.411 1999 88.545 2000 89.398 Πηγή: ΕΣΥΕ Το 1999 παρατηρείται µείωση του αριθµού των αδειών σε 88.545 (-9,1 % έναντι του προηγούµενου έτους), ενώ το 2000 σηµειώθηκε οριακή αύξηση της τάξεως του 1 %. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία που αφορούν τις νέες παροχές ρεύµατος για το χρονικό διάστηµα 1995-2001, σύµφωνα µε τη Δηµόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισµού (ΔΕΗ) ΑΕ, µεγέθη τα οποία προσδιορίζουν και την εξέλιξη του - 26 -
αριθµού των νέων κατοικιών (πίνακας 2.8). Έτος Αττική Μακεδονία Θράκη ΠΙΝΑΚΑΣ 2.8 Νέες παροχές ρεύματος σε κατοικίες (1995-2001) Πελοπόσσησος Δυτ.Στ.Ελλάδα Επτάνησα Ήπειρος Κεντρική Ελλάδα Νησιά Σύνολο Χώρας 1995 37.670 13.853 11.789 6.702 8.727 78.741 1996 16.077 16.173 12.155 6.817 8.152 59.374 1997 21.749 14.639 11.567 7.697 7.940 63.592 1998 18.401 19.377 13.921 7.772 9.241 68.712 1999-13.675 17.815-6.604-1.256-15.821-19.541 2000 20.889 20.034 12.597 7.566 8.187 69.273 2001 21.902 22.548 14.937 8.051 9.543 76.981 Σύμφωνα με δήλωση των υπευθύνων της εταιρίας, το μέγεθος των νέων παροχών ρεύματος ορίζεται ως το σύνολο των παροχών κάθε έτους αφαιρουμένων των συνολικών παροχών του προηγούμενου έτους. Πηγή: ΔΕΗ ΑΕ 2.2.2 Οικοδοµική Δραστηριότητα Ξενοδοχειακών Καταλυµάτων Η οικοδοµική δραστηριότητα των ξενοδοχειακών καταλυµάτων αποτελεί ακόµη έναν σηµαvτικό παράγοντα που επηρεάζει τη ζήτηση για τούβλα- κεραµίδια, καθώς τόσο οι νεοϊδρυόµενες όσο και οι μονάδες που προβαίνουν σε ανακαίνιση απορροφούν µεγάλο µέρος των εξεταζοµένων προϊόντων. ΠΙΝΑΚΑΣ 2.9 Εξέλιξη του ξενοδοχειακού δυναμικού της Ελλάδας κατά το διάστημα 1990-2000 Έτος/Κατηγορία Πολυτελείας Α Β Γ Δ-Ε Σύνολο 2000 79 766 1.474 3.967 1.650 7.936 1999 77 745 1.456 3.907 1.671 7.856 1998 72 728 1.449 3.870 1.666 7.785 1997 65 681 1.405 3.615 1.628 7.394 1996 62 656 1.362 3.750 1.647 7.477 1995 60 621 1.328 3.719 1.659 7.387-27 -
1994 52 595 1.294 3.592 1.637 7.170 1993 51 629 1.896 2.923 1.636 7.153 1992 46 560 1.773 2.910 1.567 6.856 1991 46 515 1.674 2.840 1.572 6.647 1990 45 470 1.571 2.722 1.615 6.423 Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος Όπως προκύπτει από τον πίνακα 2.9, ο αριθµός των ξενοδοχειακών µονάδων εµφάνισε ανοδική πορεία την περίοδο 1990-2000 µε µέσο ετήσιο ρυθµό αύξησης 2,1%. Συγκεκριµένα, το 2000 καταγράφηκαν 7.936 µονάδες έναντι 6.423 µονάδων το 1990 (αύξηση κατά 1.513 ξενοδοχειακά συγκροτήµατα). Τα ξενοδοχειακά συγκροτήµατα Γ κατηγορίας παρουσίασαν τη µεγαλύτερη αύξηση κατά την εξεταζόµενη περίοδο και συγκεκριµένα από 2.722 το 1990 ανήλθαν σε 3.967 το 2000 (αύξηση κατά 1.245 μονάδες). Ακολούθησαν στη δεύτερη θέση οι ξενοδοχειακές μονάδες Α' κατηγορίας, οι οποίες ανήλθαν σε 766 το 2000 από 470 το 1990, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 296 μονάδες. Τη μικρότερη αύξηση σε απόλυτες τιµές (κατά 34 μονάδες) παρουσίασαν τα ξενοδοχεία πολυτελείας, τα οποία από 45 το 1990 ανήλθαν σε 79 το 2000. Στο σύνολο του ξενοδοχειακού δυναµικού της χώρας, το µεγαλύτερο μερίδιο συµµετοχής κατέχουν οι μονάδες Γ κατηγορίας, οι οποίες αντιπροσώπευσαν το 50% του συνόλου το 2000. Ακολουθούν οι μονάδες Δ' και Ε' κατηγορίας µε μερίδιο 20,8% και οι μονάδες Β' κατηγορίας µε 18,6% αντίστοιχα. - 28 -
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.10 Αριθμός ξενοδοχειακών μονάδων που λειτούργησαν για πρώτη φορά την περίοδο 1997-1999(κατά κατηγορία και τάξη) 1999 1998 1997 Κατηγορίες Μονάδες Κλίνες Μονάδες Κλίνες Μονάδες Κλίνες Πολυτελείας 2 428 5 2.330 2 382 Α Τάξης 17 2.425 18 1.585 12 2.923 Β Τάξης 24 1.716 25 1.552 16 1.220 Γ Τάξης 39 1.742 52 2.217 50 1.981 Δ και Ε Τάξης 22 609 24 846 11 601 Πολυτελείας* 0 0 0 0 0 0 Α Τάξης* 0 0 0 0 0 0 Β Τάξης* 0 0 0 0 0 0 Γ Τάξης* 0 0 0 0 0 0 Bungalows 0 0 0 0 0 0 Σύνολο 105 7.022 124 8.524 91 7.107 *Bungalows Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει τον αριθµό των ξενοδοχειακών µονάδων που λειτούργησαν για πρώτη φορά, κατά κατηγορία και τάξη, κατά τη διάρκεια των ετών 1997-1999. Οι νέες ξενοδοχειακές µονάδες ανήλθαν σε 105 το 1999, µε αντίστοιχο αριθµό κλινών 7.022. Πίνακας 2.11 Εγκρίσεις αρχιτεκτονικών σχεδίων κατασκευής ξενοδοχειακών μονάδων για το χρονικό διάστημα 1998-2000 (κατά κατηγορία και τάξη) 2000 1997 1998 Κατηγορίες Μονάδες Κλίνες Μονάδες Κλίνες Μινάδες Κλίνες Πολυτελείας 5 1.770 10 2.351 4 2.288 Α Τάξης 70 16.415 36 8.199 33 6.948 Β Τάξης 96 8.717 61 5.802 55 4.897 Γ Ταξης 126 7.486 106 5.143 79 4.494 Δ και Ε Τάξης 33 1.198 26 807 24 934 Πολυτελείας* 0 0 0 0 0 0 Α Τάξης* 0 0 0 0 0 0 Β Τάξης* 0 0 1 25 0 0 Γ Ταξης* 0 0 0 0 0 0 Σύνολο 330 35.586 240 22.327 195 19.651 *Bungalows Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος - 29 -
Στον πίνακα 2.11 παρουσιάζονται οι εγκρίσεις αρχιτεκτονικών σχεδίων κατασκευής ξενοδοχειακών µονάδων κατά κατηγορία και τάξη για τα έτη 1998-2000. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του πίνακα, αυξητική είναι η τάση που παρουσιάζει ο αριθµός των εγκρίσεων των αρχιτεκτονικών σχεδίων. Συγκεκριµένα, το 2000 εγκρίθηκαν από τον ΕΟΤ 330 αρχιτεκτονικά σχέδια έναντι 240 το 1999 και 195 το 1998. Από τα 330 αρχιτεκτονικά σχέδια που εγκρίθηκαν το 2000, τα 70 αφορούσαν ξενοδοχεία πολυτελείας µε αντίστοιχο αριθµό κλινών 16.415. Σηµειώνεται ότι οι εγκρίσεις έχουν ισχύ για τα επόµενα τέσσερα (4) χρόνια, συνεπώς η ανέγερση αυτών πρέπει να πραγµατοποιηθεί οπωσδήποτε µέσα στο συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι µέρος των εγκριθέντων σχεδίων δεν υλοποιείται λόγω έλλειψης πόρων. Αξίζει να σηµειωθεί ότι εν όψει των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004 στη χώρα µας, προβλεπόταν να αυξηθεί ο αριθµός των ξενοδοχειακών µονάδων, προκειµένου να φιλοξενηθεί ο µεγάλος αριθµός των επισκεπτών. - 30 -
3. Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥΒΛΩΝ - ΚΕΡΑΜΙΔΙΩΝ Σε συνέχεια της παρουσίασης των βασικών χαρακτηριστικών και προσδιοριστικών παραγόντων της ζήτησης τούβλων- κεραµιδιών, στο παρόν κεφάλαιο, αναφέρονται τα στοιχεία που σκιαγραφούν την προσφορά των εν λόγω προϊόντων, παρουσιάζοντας συνοπτικά τις κυριότερες εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Επίσης, γίνεται ανάλυση των χρηµατοοικονοµικών στοιχείων αυτών µε τη χρήση αριθµοδεικτών. Η γενική εικόνα που προκύπτει είναι αυτή ενός κλάδου που εµφανίζει κατακερµατισµένη προσφορά, καθώς ο αριθµός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται είναι σηµαντικός. 3.1 Δοµή και Διάρθρωση του Κλάδου Η βιοµηχανία τούβλων- κεραµιδιών παρουσιάζει σηµαντικό βαθµό ανοµοιογένειας σε επίπεδο επιχειρήσεων. Το µεγαλύτερο µέρος της παραγωγής καλύπτεται από έναν σχετικά μικρό αριθµό επιχειρήσεων µεγάλου µεγέθους. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κλάδου διαθέτουν σύγχρονες µονάδες που παράγουν προϊόντα υψηλής ποιότητας και έχουν τη δυνατότητα, µέσω επενδύσεων, να αυξάνουν την παραγωγική τους δυναµικότητα. Αντίθετα, οι μικρές επιχειρήσεις του κλάδου δεν διαθέτουν τα απαιτούµενα κεφάλαια για την ανανέωση του μηχανολογικού τους εξοπλισμού και προσπαθούν, µέσα στο έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον, να λειτουργήσουν κυρίως σε "στενά τοπικά όρια" καλύπτοντας την περιοχή όπου εδρεύουν. Σύµφωνα µε στοιχεία του ΥΠΕΘΟ (Δ/νση Έγκρισης και Ελέγχου Ιδιωτικών Επενδύσεων) κατά την περίοδο 1990-1998 εγκρίθηκαν 39 επενδυτικά σχέδια, σύµφωνα µε τον Αναπτυξιακό Νόµο 1892/90 για τις επιχειρήσεις κατασκευής τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δοµικών προϊόντων. Το ύψος των επενδύσεων ανήλθε συνολικά σε 50 εκ. ενώ το ύψος των επιχορηγήσεων σε 20 εκ. καλύπτοντας το 40% της αξίας των επενδύσεων. Το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων ανήλθε σε 20 εκ. Στον πίνακα 3.1 που ακολουθεί, παρατίθενται στοιχεία για τις ιδρύσεις και διαλύσεις των βιομηχανικών επιχειρήσεων του ευρύτερου κλάδου «Προϊόντα µη Μεταλλικών Ορυκτών», για τη χρονική περίοδο 1994-30/6/2000. Συγκεκριµένα, αναφέρεται ο αριθµός των επιχειρήσεων, το συνολικό αρχικό κεφάλαιο αυτών και το συνολικό κεφάλαιο κατά το 2000, για κάθε γεγονός. Σηµειώνεται ότι, πρόκειται για - 31 -
Ανώνυµες Εταιρίες και Εταιρίες Περιορισµένης Ευθύνης, όπως αυτές έχουν καταχωρηθεί στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, την εξεταζόµενη χρονική περίοδο. Από τα στοιχεία του πίνακα 3.1 προκύπτει ότι, κατά την εξεταζόµενη περίοδο συστάθηκαν συνολικά 313 εταιρίες, εκ των οποίων 61 προήλθαν από µμετατροπή, 16 από συγχώνευση, δύο (2) από εισφορά κλάδου, ενώ 234 εταιρίες ιδρύθηκαν την περίοδο 1994-2000. Το συνολικό κεφάλαιο των 313 εταιριών που συστάθηκαν ανήλθε σε 157.183 χιλ. στις 30/6/2000. Ο συνολικός αριθµός των εταιριών που διαλύθηκαν ή διέκοψαν τις εργασίες τους ανήλθε σε 62. Αναλυτικά, 32 εταιρίες διαλύθηκαν, τρεις (3) βρίσκονται υπό εκκαθάριση και σε 27 ανακλήθηκε η άδεια συστάσεως ή μετατροπής. Το συνολικό κεφάλαιο των επιχειρήσεων αυτών ανήλθε σε 10.295 χιλ. Γεγονός ΠΙΝΑΚΑΣ 3.1 Ιδρύσεις - διαλύσεις βιομηχανικών εταιρειών του κλάδου "προϊόντα μη μεταλλικών ορυκτών" (1/1/1994-30/6/2000) Αριθμός Επιχειρήσεων Αρχικό Κεφάλαιο Κεφάλαιο 30/06/2000 Ίδρυση Εταιριών 234 41.868.358 98.721.362 Σύσταση από Μετατροπή 61 25.370.183 40.490.213 Σύσταση από Συγχώνευση 16 11.410.125 15.101.189 Σύσταση από Εισφορά Κλάδου 2 1.677.506 2.870.723 Σύνολο Ιδρύσεων -Συστάσεων 313 80.326.172 157.183.487 Διάλυση 32 917.447 5.965.417 Εκκαθάριση 3 14.674 1.664.798 Ανάκληση Άδειας Συστάσεως ή Μετατροπής 27 969.629 2.664.968 Σύνολο Διαλύσεων -Διακοπής Εργασιών 62 1.901.750 10.295.183 Ποσά: σε 3.2 Διαφημιστική Δαπάνη Τούβλων-Κεραμιδιών Στο παρακάτω διάγραµµα και στον πίνακα 3.2 παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη των διαφηµιστικών δαπανών των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον εξεταζόµενο κλάδο, καθώς και η ποσοστιαία κατανοµή τους στα µέσα μαζικής επικοινωνίας (τηλεόραση, περιοδικά, εφημερίδας και ραδιόφωνο). Τα απόλυτα - 32 -
ονοµαστικά στοιχεία παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2 Διάρθρωση της διαφημιστικής δαπάνης ανά διαφημιστικό μέσο (1997-2001) Διαφημιστικό μέσο 1997 1998 1999 2000 2001 Τηλεόραση 0 0 0 0 0 Περιοδικά 10.785 25.420 27.181 41.268 7.322 Εφημερίδες 6.773 13.285 14.122 27.181 19.551 Ραδιόφωνο 0 0 0 0 0 ΣΥΝΟΛΟ 17.558 38.705 59.683 68.449 26.873 Αξία: Σε Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Media Service Ο κλάδος των τούβλων-κεραµιδιών χαρακτηρίζεται από χαµηλές διαφηµιστικές δαπάνες στα ΜΜΕ, ο δε αριθµός των επιχειρήσεων που διαφηµίζει - προβάλλει τα προϊόντα του είναι μικρός. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Media Services ΑΕ, δεν πραγµατοποιήθηκε διαφηµιστική δαπάνη στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο κατά την περίοδο 1997-2001. Η συνολική δαπάνη - 33 -
για τη διαφήµιση των εξεταζόµενων προϊόντων παρουσίασε αυξοµειώσεις κατά την εξεταζόµενη περίοδο. Ειδικότερα, το 2001 διαµορφώθηκε σε 26,9 χιλ. εµφανίζοντας µείωση κατά 60,7% σε σχέση µε το 2000 ( 68,4 χιλ). Τα περιοδικά κάλυψαν το µεγαλύτερο μερίδιο στο σύνολο της διαφηµιστικής δαπάνης την περίοδο 1997-2000. Αντίθετα, το 2001 οι εφηµερίδες απορρόφησαν το 72,8% του συνόλου των κονδυλίων. 3.3 Παραγωγικές Επιχειρήσεις του Κλάδου Στο παρόν υποκεφάλαιο παρουσιάζονται (µε αλφαβητική σειρά) επτά (7) εκ των κυριοτέρων παραγωγικών επιχειρήσεων του κλάδου, οι οποίες πραγµατοποίησαν πωλήσεις από τα εξεταζόµενα προϊόντα άνω των 5.612 χιλ. το 2001. Η πλειοψηφία των εταιριών του κλάδου ασχολείται µε την παραγωγή τούβλων. Συγκεκριµένα όλες εκ των συνολικά αναφερόμενων επιχειρήσεων ασχολούνται µε το παραπάνω αντικείµενο δραστηριότητας ενώ 6 από αυτές παράγουν και κεραµίδια. Ορισμένες από τις επιχειρήσεις του πίνακα, εκτός από την παραγωγή τούβλων και κεραµιδιών, ασχολούνται µε την παραγωγή πλακιδίων, θερμομονωτικών υλικών διακοσµητικών τούβλων και µε την εµπορία δοµικών υλικών. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.3 Συνοπτική παρουσίαση επιχειρήσεων παραγωγής τούβλων-κεραμιδιών TERRA A.E. Διεύθυνση Έδρα-Εργοστάσιο: Οδός Λάρισας-Συκουρίου (6χλμ.), 410 10 Λάρισα Τηλ: 2410-575 575, Φαξ:2410-575 582 Προσωπικό 120 Κύκλος εργασιών 2001( ) 6.996.677 Δραστηριότητες Άλλα στοιχεία Παραγωγή τούβλων, κεραμιδιών και θερμομονωτικών υλικών Ιδρύθηκε το 1993 με έδρα την Αθήνα. Η εταιρία βρισκόταν σε αδράνεια από τη σύστασή της έως το 1999. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της εξάγεται προς Αλβανία, Βουλγαρία και Αίγυπτο ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΡΑ,Α., ΑΦΟΙ, ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΑ Α.Ε. Διεύθυνση Έδρα-Εργοστάσιο: Αντικάλαμος,241 00 Καλαμάτα Τηλ:27210-69570, Φαξ:27210-69680 www.anagnostaras.gr Προσωπικό 98 Κύκλος εργασιών 2001( ) 4.446.957 Δραστηριότητες Παραγωγή τούβλων, κεραμιδιών και εμπορία οικοδομικών υλικών - 34 -