ΤΕΕ Ανατολικής Στερεάς Η μεταλλευτική δραστηριότητα του Βωξίτη στην Ανατολική Στερεά. Ιστορική διαδρομή Βιωσιμότητα και προοπτικές Κ. Αργύρης- Ζ. Γεωργιάννης- Θ. Μαργωμένος- Ν. Σακελλάρης- Χ. Σιαφάκας- Κ.Φαρέας ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010 1
Μεταλλευτική Νομοθεσία- Χωροταξικές Ρυθμίσεις- Κατευθυντήριες γραμμές από Ε.Ε. 1. Μεταλλειοκτησία- Άδειες Έρευνας & Εκμετάλλευσης-Έλεγχος τήρησης Περιβαλλοντικών Όρων 2. Χωροταξικά Πλαίσια: Περιφερειακό Στερεάς Ελλάδας (2003) Γενικό (2008) Ειδικά για τη Βιομηχανία (2009) Εδ Ειδικά για τον Τουρισμό (2009). Γ.Π.Σ. Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. 3. Πρωτοβουλία Ευρωπαϊκής Ένωσης (Verheugen) για Ορυκτές Πρώτες Ύλες. 2
Μεταλλευτική Δραστηριότητα σε Ανατολική Στερεά 1. Βωξίτης 2. Σιδηρονικέλιο 3
Μεταλλευτική Δραστηριότητα σε Ανατολική Στερεά 1. Βωξίτης- Ιστορική Αναδρομή 25: Ίδρυση της 1 ης εταιρείας εξόρυξης Βωξίτη (Δίστομο- Ιωάννης & Γεώργιος Μπάρλος). 61: Ίδρυση της Αλουμίνιον της Ελλάδος 61-79: Σημαντική ανάπτυξη μεταλλείας σε Ελλάδα. Τέλη δεκαετίας του 80: Μείωση των εξαγωγών και ύφεση (δυσκολία σε εξαγωγές, φθηνές εισαγωγές). Δεύτερο μισό της δεκαετίας του 90: Ανάκαμψη. 4
Μεταλλευτική Δραστηριότητα σε Ανατολική Στερεά 1.Βωξίτης- Σήμερα Δραστηριοποιούνται 3 εταιρίες: 1.S & B Βιομηχανικά Ορυκτά ΑΕ (Βοιωτία, Φωκίδα, Φθιώτιδα) 2.ΔΕΛΦΟΙ Φ ΔΙΣΤΟΜΟΝ ΑΜΕ (Βοιωτία, Φωκίδα) ) 3.ΕΛΜΙΝ ΑΕ (Βοιωτία, Εύβοια, Φωκίδα, Φθιώτιδα) 4. ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΙΚΩΝΟΣ (Βοιωτία) Παραγωγή πάνω από 2.000.000 τόνοι /έτος. Το 60-65% 65% καταναλώνεται στο εργοστάσιο της ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΑΕ, το υπόλοιπο 35-40% εξάγεται. 5
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΩΞΙΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 3,50 3,00 250 2,50 2,00 150 1,50 1,00 0,50 0,00 Συνολική Παραγωγή Κατανάλωση από Αλουμίνιο ΑΕ Τ ό ν ο ι ( εκα τ ο μ μ ύ ρ ια ) 20 20 20 20 20 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66 68 70 72 74 76 78 80 82 84 86 88 90 92 94 96 98 00 02 04 06 08 Συν ολική Παραγωγή 6
Προβλήματα που αντιμετωπίζει η Μεταλλευτική Δραστηριότητα A. Εφαρμογή Νομοθετικού Πλαισίου: Κατά τις διαδικασίες αδειοδότησης μεταλλευτικών εργασιών, δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα καθυστέρησης, τα οποία δυσχεραίνουν την ανάπτυξη νέων έργων και επενδύσεων. Πιστή τήρηση από τις αρμόδιες Δημόσιες Υπηρεσίες των προβλεπόμενων προθεσμιών: Στελέχωση και οργάνωση των Υπηρεσιών με το αναγκαίο και έμπειρο προσωπικό. Να λαμβάνονται υπ όψη οι χωροταξικές κατευθύνσεις, γενικές και εξειδικευμένες ανά Περιφέρεια, ώστε να επιταχύνονται οι διαδικασίες αδειοδότησης. Απλοποιημένη διαδικασία αδειοδότησης, επανεξέταση υπάρχοντος Νομοθετικού Πλαισίου, συντονισμός και συνεργασία μεταξύ των Υπηρεσιών συναρμοδίων Υπουργείων (προτάσεις ΣΜΕ). 7
Προβλήματα που αντιμετωπίζει η Μεταλλευτική Δραστηριότητα B. Περιβαλλοντικά- Κοινωνικά Προβλήματα 1. Κακή περιβαλλοντική εικόνα των παλαιών και μη αποκατεστημένων επιφανειακών εκμεταλλεύσεων. 2. Απαξίωση και έλλειψη προσωπικού στους ελεγκτικούς μηχανισμούς. 3. Ελλιπής ενημέρωση από τις εταιρείες, σχετικά με τη μεταλλευτική δραστηριότητα και τα περιβαλλοντικά μέτρα που λαμβάνονται. 4. Δράση τοπικών συμφερόντων με στόχο την ελλιπή ή και διαστρεβλωμένη ενημέρωση για τις επιπτώσεις της δραστηριότητας. 5. Έλλειψη εμπιστοσύνης των τοπικών κοινωνιών, με συνήθη αντίδραση τους όταν προγραμματίζεται μια επένδυση :«Ναι, αλλά όχι στην αυλή μου. Ας γίνει πιο πέρα», αδυνατώντας να καταλάβουν ότι τη θέση και το απόθεμα των μεταλλευμάτων τα ορίζει η φύση. 8
Προβλήματα που αντιμετωπίζει η Μεταλλευτική Δραστηριότητα C. Σημασία Ορυκτού Πλούτου Στην πρόσφατη δράση του ΣΜΕ «Γύρω γύρω όλα», αναφέρεται εκτενώς η χρησιμότητα των ορυκτών στη ζωή μας, με πολλά παραδείγματα. Η ύπαρξη της «Μεταλλείας» είναι παράλληλη με την ύπαρξη του ανθρώπου. Ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας αποτελεί Εθνικό Πλούτο. Σήμερα υπάρχουν όλες οι δυνατότητες για ομαλή συνύπαρξη της μεταλλευτικής δραστηριότητας με το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες. 9
Προβλήματα που αντιμετωπίζει η Μεταλλευτική Δραστηριότητα D. Προτάσεις o o o Οι μεταλλευτικές επιχειρήσεις να ξεκινήσουν αγώνα ενημέρωσης του κοινού για τη χρησιμότητα και αναγκαιότητα των ορυκτών πρώτων υλών. Ιδιαίτερα βαρύτητα να δοθεί στους μαθητές, σε συνδυασμό με επισκέψεις σε μεταλλευτικές δραστηριότητες. Οι πολίτες, μέσω οργανωμένων φορέων, να συμμετέχουν ουσιαστικά σε όλη τη διαδικασία, όχι μόνο στη συζήτηση για τους κοινά αποδεκτούς όρους εκμετάλλευσης, αλλά και στην εφαρμογή τους. Έτσι θα χτιστεί αργά αλλάσταθερά ένα κλίμα αμοιβαίου σεβασμού και εμπιστοσύνης. Αξιοποίηση των στείρων της εκμετάλλευσης ή και των υποπροϊόντων της στα πλαίσια της φιλοσοφίας του Zero Waste (πλήρης αξιοποίηση των προϊόντων εξόρυξης και επεξεργασίας). 10
Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Είναι όλες οι κοινωνικές δράσεις που οι εταιρείες εφαρμόζουν, πέρα από το νόμο. Σχετίζεται άμεσα με την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης Αποτελεί στρατηγική επιλογή της επιχείρησης και όχι απλά δευτερεύουσα περιστασιακή επιλογή. Ειδικότερα στις τρεις εταιρίες που εξορύσσουν βωξίτη στην Ανατολική Στερεά: Πάνω από 850 θέσεις εργασίας. Πάνω από 6.000 συνταξιοδοτημένοι. Περίπου 55.000.000 εισρέουν στην Περιφέρεια ετησίως (μισθοί και πληρωμές τρίτων). Πάνω από 1.500.000 για αποκατάσταση Περιβάλλοντος ρβ ς( (όχιχ τοξικά απόβλητα) ) ετησίως. Σημαντικά έργα υποδομής (πάνω από 950 χλμ δρόμων, τεχνικά,γεφύρια κλπ). Συμβολή και συμμετοχή σε πυροπροστασία και πυρόσβεση των δασικών εκτάσεων. Διάχυση γνώσης στην τοπική κοινωνία (τόσο σε τεχνογνωσία, όσο και σε θέματα Υγείας- Ασφάλειας και Προστασίας Περιβάλλοντος). Συνεισφορά με έργα, δωρεές κλπ στις τοπικές κοινωνίες. Ειδικές δράσεις (πχ. Ίδρυση μουσείου ΒΑΓΟΝΕΤΟ, Πρωτοβουλία Φωκίδας ) Εφαρμογή Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (Πρότυπο ISO 14001:2007) και Συστήματος Διαχείρισης Υγείας και Ασφάλειας (Πρότυπο OHSAS 18001: 2007) Συνεργασία με διεθνή και ελληνικά ερευνητικά κέντρα. 11
ΕΠΙΛΟΓΟΣ Κάθε σύγχρονη μεταλλευτική επιχείρηση που υιοθετεί τις αρχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης θα πρέπει να προσπαθεί διαρκώς για την επίτευξη των στόχων που συνδέονται με αυτή, μετριάζοντας ταυτόχρονα τις συνέπειες της μεταλλευτικής δραστηριότητας στην περιβαλλοντική και κοινωνική ζωή των τοπικών κοινωνιών. Ενώταορυκτάβρίσκονταιπαντούολόγυρα μας, η αξία τους δεν αναγνωρίζεται από τον περισσότερο κόσμο. Μπορεί να μη το συνειδητοποιούμε, αλλά στη διάρκεια της ζωής μας θα χρησιμοποιήσουμε μ περίπου 400 τόνους ορυκτών. 12