Διαμεσολάβηση 180/2013/Β Σελίδα 1 ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 180/2013/Β (Άρθρο 77 παρ. 3 Ν.3852/2010) Προς 1) κ. *** *** *** 2) Τμήμα Επιδοματικής Πολιτικής allil.epid@cityofathens.gr 3) Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης allil.ygeia@cityofathens.gr Κοινοποίηση 1) Γραφείο Δημάρχου sec.gkaminis@gmail.com 2) Γραφείο Αντιδημάρχου Κοινωνικής Πολιτικής & Αλληλεγγύης ad. koinonikisallil@cityofathens.gr 3) Γραφείο Γενικού Γραμματέα Δήμου secrgeneral@cityofathens.gr 4) Γραφείο Συμπαραστάτη του Δημότη katsaiti@cityofathens.gr Ι. Συνέχιση εξέτασης της καταγγελίας 1. O Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης δέχθηκε την υπ' αρ. πρωτ. ***/18.9.2013 καταγγελία, η οποία έλαβε αρ. *** στο Μητρώο καταγγελιών. Αντικείμενο της καταγγελίας είναι η αίτηση για ανάκληση απόφασης του Δημάρχου Αθηναίων περί επιστροφής εντός δύο (2) μηνών ποσού 12.934,80 ευρώ ως αχρεωστήτως εισπραχθέν εισόδημα, καθώς της απονεμήθηκε σύνταξη άγαμης θυγατέρας και επικουρική σύνταξη από το Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων. 2. Στις 24.9.2013 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης απέστειλε στους εδώ αποδέκτες την Διαμεσολάβηση 180/2013 που περιέχει το κανονιστικό πλαίσιο για την διαδικασία που ακολουθείται ως προς την ανάκληση οικονομικής ενίσχυσης σε άτομα με ειδικές ανάγκες, κατά την σχετική ορολογία της Υπουργικής Απόφασης
Διαμεσολάβηση 180/2013/Β Σελίδα 2 Γ4α/Φ.255/161/1989. Σύμφωνα με το άρθρο 8 ( Αναθεώρηση δικαιώματος επιδότησης ) της υπουργικής απόφασης, το δικαίωμα για την απόληψη της οικονομικής ενίσχυσης αναθεωρείται τακτικά κάθε τρία χρόνια, έκτακτα δε όταν προκύψουν νέα στοιχεία που καθιστούν αναγκαία την αναθεώρηση. Για την τακτική ή έκτακτη αναθεώρηση απαιτείται έκθεση Κοινωνικής Εργασίας Κοινωνικής Λειτουργού και δήλωση του Υπευθύνου προς είσπραξη και διαχείριση, καθώς και γνωματεύσεις της Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής ανάλογες με εκείνες που απαιτούνται κατά την αρχική αναγνώριση του δικαιώματος. Η έκθεση της Κοινωνικής Λειτουργού απαιτείται, εφόσον τούτο κριθεί αναγκαίο, να αναφέρεται στην προσωπική και οικογενειακή κατάσταση του αναπήρου και στην καλή ή όχι διαχείριση των χρημάτων της οικονομικής ενίσχυσης από το άτομο που έχει ορισθεί για αυτό το σκοπό. 3. Ενόψει των ανωτέρω, με την Διαμεσολάβηση 180/2013, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης παρακάλεσε την υπηρεσία να επανεξετάσει την υπόθεση της καταγγέλλουσας προβαίνοντας στις εξής ενέργειες: (i) ανάθεση σε κοινωνικό λειτουργό της σύνταξης έκθεσης σχετικά με την αναθεώρηση του δικαιώματος οικονομικής ενίσχυσης της ενδιαφερομένης, προκειμένου να τηρηθεί τόσο η ρητή διάταξη του άρθρου 8 της υπουργικής απόφασης, όσο και η συνταγματική αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του ενδιαφερομένου, (ii) ανάλογα με την ανωτέρω έκθεση, προετοιμασία εισήγησης περί διατήρησης ή μη της οικονομικής ενίσχυσης προκειμένου η όποια απόφαση να ληφθεί από το όργανο που εξέδωσε την απόφαση της απονομής της οικονομικής ενίσχυσης, (iii) έγγραφη ενημέρωση της ενδιαφερομένης σχετικά με τα στάδια της περαιτέρω πορείας της υπόθεσης, ιδίως ως προς τις τυχόν δυνατότητες διακανονισμού σε περίπτωση εμμονής στην επιστροφή των ποσών, με πλήρη αναφορά των δικαιωμάτων υποβολής σχετικής αίτησης ενώπιον των αρμόδιων υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων. 4. Στις 17.10.2013 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης έλαβε το υπ' αρ. πρωτ. ***/15.10.2013 έγγραφο του Προϊσταμένου Τμήματος Επιδοματικής Πολιτικής της Δ/νσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας του Δήμου Αθηναίων. Σε αυτό αναφέρεται ότι ο πατέρας της καταγγέλλουσας με υπεύθυνη δήλωση είχε αναλάβει την υποχρέωση να ενημερώνει την Υπηρεσία άμεσα για κάθε μεταβολή σε θέματα είσπραξης άλλης σύνταξης από οποιοδήποτε ασφαλιστικό φορέα, αλλά η εν λόγω δέσμευση δεν τηρήθηκε με συνέπεια να δημιουργηθεί χρέος συνολικού ποσού 12.934,80 ευρώ υπέρ του Δήμου Αθηναίων και σε βάρος της καταγγέλλουσας. Το έγγραφο αναφέρει ορθώς ότι η χορήγηση επιδόματος κοινωνικής πρόνοιας δεν είναι συμβατή παράλληλα με την ύπαρξη σύνταξης. Επίσης αναφέρει ότι για λόγους επιείκιας και λαβανομένου υπόψη ότι η καταγγέλλουσα έχει σοβαρά προβλήματα υγείας, η υπηρεσία θα δεχθεί την καταβολή του εν λόγω ποσού σε δόσεις σύμφωνα με τα ισχύοντα κατόπιν αιτήσεως προς την Υπηρεσία μας.
Διαμεσολάβηση 180/2013/Β Σελίδα 3 5. Στις 27.10.2013 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης απέστειλε στους παραλήπτες την Διαμεσολάβηση 180/2013/Α, με την οποία σημείωσε ότι είναι ιδιαίτερα θετικό ότι η υπηρεσία κατ' εφαρμογή της αρχής της επιείκιας δεσμεύεται να δεχθεί την τμηματική καταβολή του ποσού που αρχικώς ζητήθηκε να καταβληθεί εφάπαξ. Εκ μέρους της καταγγέλλουσας θα πρέπει να υποβληθεί σχετικό αίτημα στην υπηρεσία. Περαιτέρω, διαπιστώθηκε ότι η υπηρεσία δεν έχει ανταποκριθεί στο σκέλος της Διαμεσολάβησης 180/2013 που αναφέρεται στην υποχρεωτική έκθεση κοινωνικής λειτουργού στην περίπτωση της έκτακτης αναθεώρησης της απόφασης περί καταβολής της οικονομικής ενίσχυσης, ενώ σε προηγούμενη υπόθεση που χειρίστηκε ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης και η οποία έχει παραπεμφθεί στο έγγραφο διαμεσολάβησης, το ίδιο Τμήμα Επιδοματικής Πολιτικής αποδέχθηκε ότι υπήρχε η σχετική εκκρεμότητα 1.Για τον λόγο αυτόν, ο Συμπαραστάτης ενημέρωσε με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου την ενδιαφερόμενη για την απάντηση της υπηρεσίας και την πρόσκληση αυτής για υποβολή αίτησης περί τμηματικής καταβολής του ποσού σε δόσεις, σύμφωνα έγγραφο του Τμήματος Επιδοματικής Πολιτικής. Παράλληλα, κάλεσε την υπηρεσία να αναθέσει σε κοινωνικό λειτουργό της σύνταξης έκθεσης σχετικά με την αναθεώρηση του δικαιώματος οικονομικής ενίσχυσης της ενδιαφερομένης, προκειμένου να τηρηθεί τόσο η ρητή διάταξη του άρθρου 8 της υπουργικής απόφασης, όσο και η συνταγματική αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του ενδιαφερομένου, και ανάλογα με την ανωτέρω έκθεση, να εξετάσει την δυνατότητα προετοιμασίας εισήγησης περί διατήρησης ή μη της οικονομικής ενίσχυσης προκειμένου η όποια απόφαση να ληφθεί από το όργανο που εξέδωσε την απόφαση της απονομής της οικονομικής ενίσχυσης, καθώς και να προχωρήσει σε έγγραφη ενημέρωση της ενδιαφερομένης σχετικά με τα στάδια της περαιτέρω πορείας της υπόθεσης, ιδίως ως προς τις τυχόν δυνατότητες διακανονισμού σε περίπτωση εμμονής στην επιστροφή των ποσών, με πλήρη αναφορά των δικαιωμάτων υποβολής σχετικής αίτησης ενώπιον των αρμόδιων υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων. 6. Στις 3.12.2013 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης υπέβαλε στον Δήμαρχο Αθηναίων την Ειδική Πρόταση 2/2013 για την εφαρμογή των δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρίες στο πλαίσιο των διοικητικών διαδικασιών του Δήμου Αθηναίων 2. Στις σελ. 11 επ. της Ειδικής Πρότασης 2/2013 αναδεικνύεται το πρόβλημα της μη εφαρμογής του άρθρου 8 της Υπουργικής Απόφασης Γ4/Φ225/161/03-02-89 περί ανάθεσης σύνταξης έκθεσης σε κοινωνική λειτουργό πριν την αναθεώρηση της απόφασης οικονομικής ενίσχυσης. Στην Ειδική Πρόταση εξηγείται ότι η συγκεκριμένη ασφαλιστική δικλείδα εμπίπτει στο πλαίσιο της διεθνούς υποχρέωσης της Ελλάδας για κοινωνική προστασία των ατόμων με αναπηρίες, σύμφωνα με την Σύμβαση του Ο.Η.Ε. Για τα Δικαιώματα Ατόμων με Αναπηρίες που κυρώθηκε και τέθηκε σε ισχύ ως αναπόσπαστο μέρος του εθνικού δικαίου με τον Ν.4074/2012 (Φ.Ε.Κ. 88 Α'/11.4.2012). 7. Στις 29.12.2013 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης επαναπροώθησε με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου την Διαμεσολάβηση 180/2013/Α στους αποδέκτες της. 1 Υπόθεση 171, Διαμεσολάβηση 84/2013, προσβάσιμα σε: http://www.cityofathens.gr/symparastatis/node/705 2 Κείμενο προσβάσιμο στην ιστοθέση: http://www.cityofathens.gr/symparastatis/node/913
Διαμεσολάβηση 180/2013/Β Σελίδα 4 ΙΙ. Ανταπόκριση της υπηρεσίας 8. Στις 30.12.2013, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης έλαβε την υπ' αρ. πρωτ. οικ.***/14.11.2013 έγγραφη απάντηση της υπηρεσίας. Η υπηρεσία απαντά ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η διαδικασία και η εφαρμογή της αναθεώρησης είναι άνευ ουσιαστικής σημασίας διότι το συγκεκριμένο επίδομα έχει ήδη διακοπεί από την Υπηρεσία μας από τις 31.12.2011 λόγω συνταξιοδότησης της κας Ειρήνης Κομνηνού από άλλο φορέα. Στο ίδιο έγγραφο, η υπηρεσία αναφέρει ότι στο άρθρο 3 της αρ. Δ29/α/Φ.32/Γ.Π.οικ.10804/528 Κ.Υ.Α. (ΦΕΚ Β./1189/15.5.2013) η οποία τροποποιεί την Κ.Υ.Α. του 1989 ορίζεται ότι σχετικά με δικαιούχο προνοιακού επιδόματος δύναται σε εξαιρετικές μόνο περιπτώσεις να πραγματοποιείται επίσκεψη Κοινωνικής Λειτουργού προκειμένου να διαπιστωθεί εάν ο δικαιούχος βρίσκεται εν ζωή. Κατόπιν αυτών, η υπηρεσία έκρινε ότι η σύνταξη έκθεσης από Κοινωνική Λειτουργό για την συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι απαραίτητη, διότι δεν συνάδει τόσο με τις γενικές, όσο και τις ειδικές παραμέτρους της υπόθεσης διακοπής του επιδόματος και της εν συνεχεία διεκδίκησης από την υπηρεσία αχρεωστήτως εισπραχθέντος ποσού, στην οποία διεκδίκηση η υπηρεσία εμμένει. ΙΙΙ. Ανάλυση 9. Η υπηρεσία, με την ανωτέρω απάντησή της, επικαλείται τροποποίηση της Κ.Υ.Α. Γ4/Φ225/161/03,02.1989 από την Κ.Υ.Α. Δ29/α/Φ.32/Γ.Π.οικ.10804/528. Η τελευταία κοινή υπουργική απόφαση αντικαθιστά το άρθρο 1 της K.Y.A. του 1989, με την διατύπωση Εγκρίνουμε την εφαρμογή προγράμματος οικονομικής ενίσχυσης Βαριάς Αναπηρίας των ατόμων εκείνων ανεξαρτήτως ηλικίας τα οποία είναι ανασφάλιστα ή έμμεσα ασφαλισμένα και λόγω σοβαρής σωματικής, νοητικής ή ψυχικής ασθένειας ή αναπηρίας έχουν ποσοστό αναπηρίας από 67% και άνω. Παρατηρείται ότι η συγκεκριμένη αντικατάσταση αναδιατυπώνει λεκτικά το πεδίο εφαρμογής της οικονομικής ενίσχυσης, το οποίο εξακολουθεί ουσιαστικά να παραμένει το ίδιο. Με το άρθρο 1 παρ. 2, η απόφαση τροποποιεί το άρθρο 5 παρ. 1 περ. (γ) της Κ.Υ.Α. του 1989, έτσι ώστε η γνωμάτευση της Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής συντάσσεται πλέον από την Υγειονομική Επιτροπή των Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ). Με το άρθρο 2, η απόφαση αντικαθιστά διατάξεις που αφορούν τα άτομα με νεφρική ανεπάρκεια και διαβήτη. Με το άρθρο 3 ορίζεται η υποχρέωση των δικαιούχων οικονομικής ενίσχυσης να προσέρχονται μία φορά το χρόνο κατόπιν σχετικής ειδοποίησης με την ταυτότητά τους ή άλλο έγγραφο στην ως άνω υπηρσία. Σε περιπτωσεις αδυναμίας μετακίνησης ή άλλου κωλύματος στην αρμόδια υπηρεσία θα προσέρχεται ο νόμιμος εκπρόσωπος ή εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος του δικαιούχου. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, δύναται να πραγματοποιείται επίσκεψη κοινωνικού λειτουργού προκειμένου να διαπιστωθεί εάν ο δικαιούχος βρίσκεται εν ζωή. Σύμφωνα με το άρθρο 4 της απόφασης, κατά τα λοιπά εφαρμόζονται οι διατάξεις της Κ.Υ.Α. του 1989, όπως έχουν τροποποιηθεί και ισχύουν. 10. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η νεότερη Κ.Υ.Α. ουδόλως τροποποίησε το άρθρο 8 της Κ.Υ.Α. του 1989 που επιβάλλει (... απαιτείται... ) την σύνταξη έκθεσης κοινωνικής λειτουργού
Διαμεσολάβηση 180/2013/Β Σελίδα 5 για κάθε περίπτωση έκτακτης ή τακτικής αναθεώρησης του δικαιώματος οικονομικής ενίσχυσης. Το άρθρο 3 της νέας Κ.Υ.Α. αναφέρεται σε διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης (... σε εξαιρετικές περιπτώσεις... ) που αφορά την νεότερη υποχρέωση των δικαιούχων για κατ' έτος προσέλευση των ιδίων ή εκπροσώπων τους στην υπηρεσία, προκειμένου να διαπιστώνεται ότι άτομα που δεν προσέρχονται τα ίδια ή οι εκπρόσωποί τους, εξακολουθούν να βρίσκονται στη ζωή. Επομένως, το πεδίο εφαρμογής της συγκεκριμένης εξαιρετικής ρύθμισης είναι εντελώς διαφορετικό από το πεδίο εφαρμογής των προϋποθέσεων του άρθρου 8 της Κ.Υ.Α. του 1989 και δεν εισάγει τροποποίηση αυτών, ούτε μεταβάλλει την δέσμια αρμοδιότητα της διοίκησης σε διακριτική ευχέρεια. Ως εκ τούτου, ο ισχυρισμός της υπηρεσίας περί δήθεν τροποποίησης της διοικητικής υποχρέωσης του άρθρου 8 της Κ.Υ.Α. του 1989 είναι νόμω αβάσιμος και απορριπτέος. 11. Περαιτέρω, από την απάντηση προκύπτει ότι η υπηρεσία, χαρακτηρίζοντας την έκθεση κοινωνικής λειτουργού ως άνευ ουσιαστικής σημασίας και κρίνοντας ότι δεν είναι απαραίτητη διότι δεν συνάδει τόσο με τις γενικές όσο και τις ειδικές παραμέτρους της υπόθεσης της διακοπής του επιδόματος, αντιλαμβάνεται την προϋπόθεση της ύπαρξης της έκθεσης ως δυνητική. Η υπηρεσία θεωρεί ενδεχομένως ότι με την απόφαση περί διακοπής του δικαιώματος, δεν έχει επέλθει αναθεώρησή του. Μια τέτοια θεώρηση βρίσκεται σε αντίθεση με την διατύπωση του άρθρου 8 παρ. 1 της Κ.Υ.Α. του 1989, διάταξη κατά την οποία το δικαίωμα για την απόληψη της οικονομικής ενίσχυσης αναθεωρείται τακτικά κάθε τρία χρόνια, έκτακτα δε όταν προκύψουν νέα στοιχεία που καθιστούν αναγκαία την αναθεώρηση. Από την διατύπωση αυτή προκύπτει ότι η πράξη διακοπής της οικονομικής ενίσχυσης, κατόπιν νέων στοιχείων (όπως είναι η συνταξιοδότηση από άλλο φορέα) συνιστά έκτακτη αναθεώρηση της οικονομικής ενίσχυσης. Διαφορετική προσέγγιση, κατά την οποία η διακοπή δεν συνιστά έκτακτη αναθεώρηση, θα επέτρεπε την παρέμβαση της διοίκησης στο δικαίωμα της οικονομικής ενίσχυσης, χωρίς την τήρηση των εγγυητικών προϋποθέσεων της Κ.Υ.Α. του 1989 κι επομένως θα βρισκόταν σε σχέση έντασης προς το δικαίωμα κοινωνικής προστασίας του άρθρου 28 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. 12. Τέλος, η υπηρεσία δεν έχει αιτιολογήσει ειδικώς την εντελώς διαφορετική αντιμετώπιση της εδώ καταγγέλλουσας, σε σχέση με την καταγγέλουσα στην παρόμοια υπόθεση 171 που έχει επισημανθεί στην Διαμεσολάβηση 180/2013 και στην Διαμεσολάβηση 180/2013/Α. Ανεξάρτητα από τις μεταβολές προσώπων στην στελέχωση της υπηρεσίας, η Διοίκηση οφείλει να χαρακτηρίζεται από συνέχεια και συνέπεια στην αντιμετώπιση όμοιων αιτημάτων, αρχή που δεν φαίνεται να έχει τηρηθεί από τις συγκεκριμένες ανταποκρίσεις στην υπό κρίση υπόθεση. ΙV. Διαμεσολάβηση για την επίλυση του προβλήματος 13. Κατόπιν των ανωτέρω, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης καλεί την υπηρεσία να λάβει υπόψη την ανωτέρω ανάλυση, να επανεξετάσει την υπόθεση και να ενημερώσει εγγράφως για την τελική απόφασή της. Παράλληλα, καλεί την πλευρά της
Διαμεσολάβηση 180/2013/Β Σελίδα 6 καταγγέλλουσας, να ενημερώσει σχετικά με την λήψη των διαμεσολαβήσεων και σχετικά με την επιθυμία της για την εξακολούθηση της διαμεσολάβησης ή μη. Αθήνα, 31 Δεκεμβρίου 2013 Ο ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Βασίλης Σωτηρόπουλος