ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ
Το σχολείο, ως ένας κατεξοχήν κοινωνικός θεσμός, δεν μπορεί να παραμείνει αναλλοίωτο μπροστά στις ραγδαίες αλλαγές της κοινωνίας μας. Η αντιστοιχία μεταξύ των νέων κοινωνικών συνθηκών και της εκπαίδευσης καθιστούν προφανέστατα την ανάγκη μιας ριζικής αναμόρφωσης του εκπαιδευτικού συστήματος που να περιλαμβάνει νέες συνθήκες σχολικής ζωής και διαδικασίες μάθησης, νέα γνωστικά αντικείμενα, αναβαθμισμένες υποδομές και αναπροσαρμοσμένο ωρολόγιο πρόγραμμα
Η σταδιακή και καλά μελετημένη εισαγωγή του θεσμού του Ολοήμερου Δημόσιου Νηπιαγωγείου και Δημοτικού Σχολείου, συμβάλλει ουσιαστικά στο στόχο του Υπουργείου Παιδείας για ποιοτική αναβάθμιση της παιδείας μας. Η χρησιμότητα του θεσμού είναι σήμερα πλατιά αποδεχτή.
Τo Ολοήμερο Σχολείο είναι ένας θεσμός γνωστός στο διεθνή χώρο εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Η θεωρητική θεμελίωση του ολοήμερου σχολείου στηρίζεται στην αντίληψη του «παιδαγωγούντος σχολείου». Πρόκειται για το σχολείο που δεν ταυτίζεται με τη διδασκαλία και τη μάθηση, αλλά πρωτίστως λειτουργεί ως χώρος αγωγής με στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή. Παρά τα κάποια θετικά αποτελέσματα που προέκυψαν από την εφαρμογή του, παρατηρήθηκαν και αρκετές αδυναμίες, οι οποίες κατά κύριο λόγο, προέρχονται από το γεγονός ότι το σημερινό Ολοήμερο Σχολείο, με τον τρόπο που λειτουργεί, δεν ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες των μαθητών, των γονιών και γενικά του εκπαιδευτικού συστήματος.
Ελλείμματα παρουσιάζονται σε θέματα : Ενημέρωσης γονιών και κοινωνίας για την αναγκαιότητα του θεσμού. Υλικοτεχνικής υποδομής. Στελέχωσης-εξειδίκευσης προσωπικού. Ποιότητας και επιπέδων μαθημάτων. Επιμόρφωσης προσωπικού. Οργάνωσης τμημάτων, ομάδων και προγραμμάτων. Ποσοστού συμμετοχής παιδιών κτλ.
Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί στην παιδαγωγική βιβλιογραφία αρκετές ποσοτικά και ενδιαφέρουσες ποιοτικά επεξεργασίες και προτάσεις για μεταρρύθμιση του σχολείου. Αυτές οι προτάσεις επηρέασαν και βελτίωσαν, σε ένα βαθμό, το παραδοσιακό σχολείο σε πολλές χώρες. Παρά τη βελτίωση αυτή, το σημερινό σχολείο παραμένει και απέχει πολύ από τις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες των μαθητών. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν πως το σχολείο έχει ανάγκη από ριζικές μεταρρυθμιστικές προτάσεις. Σε ότι αφορά την ελληνική πραγματικότητα, οι αλλαγές που κατά καιρούς επιχειρούνται άγγιξαν σε ορισμένα σημεία ουσιαστικά και σε βάθος την καρδιά του σχολείου.
Η 8/ωρη ή και αρκετές φορές 9/ωρη παραμονή των μαθητών στο χώρο του σχολείου είναι παιδαγωγικά ορθή όταν ουσιαστικά η παραμονή αυτή ακόμα κι αν εξασφαλιστούν στους μαθητές οι καλύτερες συνθήκες, τους την επιβάλλουμε για να εξυπηρετηθούν οι «κοινωνικές» ανάγκες. Πώς αλήθεια θα αποδώσουν τα προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης στην απογευματινή ζώνη του Ο.Σ., όταν λείπει η στοιχειώδης υλικοτεχνική υποδομή και οι μαθητές εργάζονται χωρίς να υπάρχει χρόνος και χώρος για χαλάρωση και ξεκούραση.
Το Ολοήμερο Σχολείο δεν είναι απλή αθροιστική συνύπαρξη του παραδοσιακού σχολείου και των διδακτικών αντικειμένων με τις επιπλέον ώρες διδασκαλίας. Ολοήμερο Σχολείο είναι κάτι πέρα και πάνω από αυτά γι αυτό απαιτείται μια βαθύτερη αναδιάρθρωση και ένας εμπλουτισμός των προγραμμάτων, μια ουσιαστική ανανέωση και μια ριζική αλλαγή του παιδαγωγικού κλίματος και των επικοινωνιακών σχέσεων που αναπτύσσονται μέσα στην ίδια τη σχολική κοινότητα, στο περιβάλλον ενός διαφορετικά δομημένου χώρου.
Σε μια εποχή όπου ο συναισθηματικός αναλφαβητισμός και η κοινωνική αναπηρία απειλούν την ψυχική υγεία του σύγχρονου ανθρώπου, το σχολείο δεν πρέπει να μένει προσκολλημένο στο γνωσιοκεντρικό του χαρακτήρα. Η ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης, της αυτογνωσίας, του αυτοκαθορισμού και της αυτοβελτίωσης είναι σημαντικές παράμετροι για ένα σύγχρονο σχολείο. Το σχολείο πρέπει να επιχειρήσει άνοιγμα στην τοπική κοινωνία και να γίνει το πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο της γειτονιάς. Ο ρόλος των γονέων να είναι ουσιαστικός και αναβαθμισμένος. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να στηρίζει, να ενθαρρύνει και εμψυχώνει τους μαθητές του, να δίνει έμφαση στη διαγνωστική αξιολόγηση, για να γνωρίσει τους μαθητές και τις δυνατότητές τους. Ο μαθητής να γίνεται περισσότερο συμμαθητής, ενεργητικός και υπεύθυνος και να αναλαμβάνει διάφορους ρόλους στις συνεργατικές ομάδες.
Καταγράφοντας τις απόψεις και τις εμπειρίες των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στα Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία της Σάμου και της Ικαρίας προέκυψαν τα παρακάτω ευρήματα: Ο αυξημένος αριθμός των μαθητών που φοιτούν στο Ολοήμερο Σχολείο και οι απαιτήσεις για την ολοκλήρωση των «κατ οίκον εργασιών» στα πλαίσια της ώρας της μελέτης δεν επιτρέπουν την ενασχόληση τους με κάποια άλλη δημιουργική δραστηριότητα. Τονίστηκε ότι η σταδιακή αποχώρηση των μαθητών είναι ανασταλτικός παράγοντας για την ενασχόληση με κάποιο Πρόγραμμα ή άλλη δραστηριότητα.
Σε 4 από τα 9 Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία όπου ο αριθμός των μαθητών είναι μικρότερος εκπονούνται Προγράμματα με θεματολογία Περιβαλλοντικού Προσανατολισμού καθώς και Προγράμματα διαχείρισης των συναισθημάτων τα οποία θα ολοκληρωθούν παρουσιαστούν το Α δεκαήμερο του Ιουνίου. Η σχέση και η συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς της Πρωινής ζώνης είναι σε πολύ καλό επίπεδο αφού σε καθημερινή βάση υπάρχει καθορισμένη ώρα για ενημέρωση σχετικά με τις εργασίες που ανατίθενται για το σπίτι και σε μεγάλο βαθμό ολοκληρώνονται στο Ολοήμερο Σχολείο. Επίσης επισημαίνονται κάποιες αδυναμίες, δυσκολίες ή θέματα συμπεριφοράς μαθητών από το δάσκαλο για να υπάρχει ανάλογη διαχείριση στα πλαίσια του Ολοήμερου.
Στα περισσότερα από τα Ολοήμερα Σχολεία η σίτιση και η ώρα χαλάρωσης πραγματοποιούνται μέσα σε αίθουσα διδασκαλίας. Παρόλα αυτά διαφοροποιήθηκαν οι διατροφικές συνήθειες των μαθητών και γενικότερα η συμπεριφορά τους. Η παρουσία μεγάλου αριθμού μαθητών διαφορετικών ηλικιών, διαφορετικών γνωστικών επιπέδων στην ίδια αίθουσα δημιουργεί διάφορες δυσκολίες.
Αυτό που τονίστηκε ιδιαίτερα από όλους τους εκπαιδευτικούς είναι ότι η σχέση με τους γονείς των μαθητών που φοιτούν στο Ολοήμερο Σχολείο είναι πολύ καλή, γεγονός που μας οδηγεί στη σκέψη ότι ο θεσμός εξυπηρετεί και ικανοποιεί τους κοινωνικούς του σκοπούς. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι στα Ολοήμερα όπου πραγματοποιείται το μάθημα της Μουσικής τα παιδιά παίρνουν μέρος στη χορωδία, μαθαίνουν τραγούδια και πλαισιώνουν τις σχολικές εκδηλώσεις. Επίσης στα πλαίσια της Φυσικής Αγωγής στο Ολοήμερο Σχολείο στόχος είναι η εκμάθηση παραδοσιακών χορών καθώς και παιχνιδιών από παλιότερες εποχές.
Σήμερα με τις συνθήκες που επικρατούν δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε βαθιές κοινωνικές διαρθρωτικές αλλαγές. Αν επικεντρώσουμε στο θέμα που μας απασχολεί σήμερα, το Ολοήμερο Σχολείο δηλαδή, έχουμε χρέος ως ευαίσθητοι και υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί να εργαστούμε με εντιμότητα, με γνώση και δημιουργικότητα για καλύτερες συνθήκες μάθησης. Αυτό που μένει είναι να «διαχειριστούμε» την πραγματικότητα όσο καλύτερα γίνεται, να την πάμε ένα δυο βήματα μπροστά για το καλό, για την ποιοτική αναβάθμιση, της δημόσιας εκπαίδευσης και της κοινωνίας μας.