ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ΤΑΞΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ Εκτιμώμενη διάρκεια: 1 διδακτική ώρα 5.1 Το γενετικό υλικό οργανώνεται σε χρωμόσωμα Ανάκληση προηγούμενων γνώσεων - «Πρωτεΐνη», ένα κωδικοποιημένο σύστημα Στόχοι: Να ονοματίζετε τροφές οι οποίες περιέχουν πρωτεΐνες. Να αναγνωρίζετε τις πρωτεΐνες ως το είδος των μακρομορίων που άμεσα ή έμμεσα είναι υπεύθυνα για την εκδήλωση των χαρακτηριστικών (δομικών και λειτουργικών) των οργανισμών. Για την εργασία σας θα χρησιμοποιήσετε το λογισμικό «Βιολογία Γυμνασίου». Στην οθόνη του PC που έχετε μπροστά σας ανοίξτε το CD Βιολογίας και τρέξτε το αρχείο biology.exe με διπλό κλικ. Στην οθόνη που θα παρουσιαστεί πατήστε το βέλος κάτω δεξιά με την ένδειξη «επόμενο» δύο φορές ώστε να φτάσετε στη σελίδα που παρουσιάζεται το κεντρικό μενού του λογισμικού. Εκεί πατήστε το κουμπί «Γενετική» που βρίσκεται στη δεξιά στήλη. Οι επόμενες σελίδες του λογισμικού θα σας βοηθήσουν στη κατανόηση βασικών εννοιών της ενότητας που θα ασχοληθούμε και στη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου. Ανοίξτε επίσης στον Browser που χρησιμοποιείτε τον ιστοχώρο http://learn.genetics.utah.edu/ «Learn Genetics» 1. Ανάκληση προηγούμενων γνώσεων Η Χημεία ασχολείται με τη μελέτη των στοιχείων που υπάρχουν στη φύση καθώς και με τη μελέτη των ανόργανων αλλά και των ενώσεων που έχουν σαν βάση τον άνθρακα οι οποίες δομούν όλους τους οργανισμούς (τον άνθρωπο, τα ζώα και τα φυτά). Στα κύτταρα όλων των οργανισμών συναντάμε μεταξύ άλλων τις ακόλουθες οργανικές ενώσεις: α. Τους υδατάνθρακες που αποτελούν πηγή ενέργειας και ονομάζονται διαφορετικά. Κατά τη διάσπασή τους απελευθερώνεται μεγάλο ποσό ενέργειας. Μπορεί να είναι απλές όπως η γλυκόζη ή σύνθετες όπως το άμυλο ή κυτταρίνη κ.ά. - 1 -
β. Η ζωή είναι κάτι περισσότερο από δημιουργία. Αφού γεννηθεί ένας οργανισμός πρέπει να συνεχίσει να ζει, ένα κατόρθωμα που επιτυγχάνεται με μια στρατιά ενώσεων που ονομάζονται πρωτεΐνες. Οι πρωτεΐνες αποτελούν δομικά ή λειτουργικά συστατικά των κυττάρων και δομούνται από απλούστερες ενώσεις που ονομάζονται Στη δημιουργία των πρωτεϊνών συμμετέχουν. αμινοξέα. Όπως τα γράμματα του αλφαβήτου με τη σειρά που τοποθετούνται δημιουργούν λέξεις και νοήματα, έτσι και τα αμινοξέα με τη σειρά που συνδέονται δημιουργούν χιλιάδες πρωτεΐνες, κάθε μια με διαφορετική πληροφορία και διαφορετική αποστολή. γ. Τα οξέα DNA και RNA τα οποία σχετίζονται με τον καθορισμό των κληρονομικών γνωρισμάτων των οργανισμών και ελέγχουν τις λειτουργίες τους. Οι παραπάνω οργανικές ενώσεις βρίσκονται σε όλους τους οργανισμούς, δηλαδή σε κάθε κύτταρό τους. Οι οργανισμοί διακρίνονται σε απλούς, μονοκύτταρους και πολύπλοκους, πολυκύτταρους. Θυμάστε τι είδους κύτταρα συναντάμε στους απλούς και τι είδους κύτταρα στους πολύπλοκους οργανισμούς; Παρατηρήστε τον/την συμμαθητή/συμμαθήτριά σας στην ομάδα που εργάζεστε, συζητείστε μαζί του/της και σημειώστε ορισμένα χαρακτηριστικά του (χρώμα ματιών, μαλλιών, δέρματος, ευαισθησίες σε κάποιες ασθένειες κτλ) Μπορείτε να σκεφτείτε ποιοι παράγοντες ευθύνονται γι αυτά τα χαρακτηριστικά;... Χρησιμοποιήστε τη σελίδα «Ο ρόλος των Πρωτεϊνών» στην ενότητα «Γενετική» του λογισμικού «Βιολογία Γυμνασίου» - 2 -
Γράψτε μερικές πρωτεΐνες που υπάρχουν στον ανθρώπινο οργανισμό. Στον ιστοχώρο «Learn Genetics» http://learn.genetics.utah.edu/ κάντε κλικ στο σύνδεσμο «Basic Genetics» και μετά στη δεξιά στήλη «Tour of basic genetics > What are traits (Τι είναι τα χαρακτηριστικά)». Δείτε το βίντεο. Ποια σχέση έχουν τα μακρομόρια πρωτεΐνες με τα χαρακτηριστικά του/της συμμαθητή / συμμαθήτριάς σου που ανέφερες παραπάνω;.... 2. «Πρωτεΐνη», ένα κωδικοποιημένο σύστημα Υποπτεύεστε που βρίσκουμε τις πρωτεΐνες στην καθημερινή μας ζωή και πως τις χρησιμοποιούμε;.... Βλέποντας τις παραπάνω εικόνες αναφέρετε είδη που περιέχουν πρωτεΐνες.... Συζητείστε μεταξύ σας λαμβάνοντας υπόψη τη διατροφική αξία κάθε προϊόντος αν πρέπει να τρώμε με την ίδια συχνότητα τα παραπάνω προϊόντα κατά τη βρεφική, την παιδική ηλικία, την εφηβεία, όταν είμαστε ενήλικες και κατά τη γεροντική ηλικία και γράψτε τη γνώμη σας.... - 3 -
. Έχετε ακούσει για τις συνέπειες των πρόσθετων τροφίμων που χρησιμοποιούν οι αθλητές και όχι μόνον για τη βελτίωση της φυσικής τους κατάστασης πολλές φορές χωρίς ιατρική παρακολούθηση;.. Χρησιμοποιείστε το λογισμικό «Βιολογία Γυμνασίου» στην ενότητα «Γενετική» στη σελίδα «Δομή Πρωτεϊνών (1η σελίδα), Σχηματισμός Πρωτεϊνών» Παρατηρείστε επίσης την παρακάτω εικόνα Τι σας θυμίζει η χημική δομή των αμινοξέων;... Που οφείλεται η τεράστια ποικιλία των πρωτεϊνών; Από τι εξαρτάται η δράση κάθε μιας από τις πρωτεΐνες; Αξιολογήστε την προσπάθειά σας - 4 -
Σε αυτό το πρώτο φύλο εργασίας της ενότητας 5.1 «Το γενετικό υλικό οργανώνεται σε χρωμόσωμα», αρχίσατε να μελετάτε με τη βοήθεια του λογισμικού και φωτογραφιών μια ποικιλία δύσκολων εννοιών. Αφού συμπληρώσατε το σχετικό φύλλο προσπαθήστε βλέποντας τις εικόνες να απαντήσετε στις ερωτήσεις. 1 2 3 4 1: Ποιος παράγοντας ευθύνεται για το χρώμα των ματιών; 2: Στον ιστοχώρο «Learn Genetics» http://learn.genetics.utah.edu/ κάντε κλικ στο σύνδεσμο «Basic Genetics» και μετά στην αριστερή στήλη «More about Proteins > Types of Proteins (Τύποι πρωτεϊνών)». Γράψτε μερικούς τύπους πρωτεϊνών και τις βασικές λειτουργίες που επιτελούν. 3: Παρατηρώντας διάφορα μόρια πρωτεϊνών, σημειώστε ορισμένα χαρακτηριστικά τους..... 4: Σχολιάστε το μόριο μιας πρωτεΐνης.... Γράψτε τις δυσκολίες που συναντήσατε κατά την πορεία της μελέτης σας και τη συμπλήρωση του φύλου εργασίας. - 5 -