55 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪΔΗ-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Φιλολάου & Εκφαντίδου 26 : Τηλ.: 2107601470 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2015 ΚΕΙΜΕΝΟ: Ο ΔΑΡΕΙΟΣ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ Ο ποιητής Φερνάζης το σπουδαίον μέρος του επικού ποιήματός του κάμνει. Το πώς την βασιλεία των Περσών παρέλαβε ο Δαρείος Υστάσπου. (Aπό αυτόν κατάγεται ο ένδοξός μας βασιλεύς, ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ Ευπάτωρ). Aλλ εδώ χρειάζεται φιλοσοφία πρέπει ν αναλύσει τα αισθήματα που θα είχεν ο Δαρείος: ίσως υπεροψίαν και μέθην όχι όμως μάλλον σαν κατανόησι της ματαιότητος των μεγαλείων. Βαθέως σκέπτεται το πράγμα ο ποιητής. Aλλά τον διακόπτει ο υπηρέτης του που μπαίνει τρέχοντας, και την βαρυσήμαντην είδησι αγγέλλει. Άρχισε ο πόλεμος με τους Pωμαίους. Το πλείστον του στρατού μας πέρασε τα σύνορα. Ο ποιητής μένει ενεός. Τι συμφορά! Πού τώρα ο ένδοξός μας βασιλεύς, ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ Ευπάτωρ, μ ελληνικά ποιήματα ν ασχοληθεί. Μέσα σε πόλεμο φαντάσου, ελληνικά ποιήματα. Aδημονεί ο Φερνάζης. Aτυχία!
Εκεί που το είχε θετικό με τον «Δαρείο» ν αναδειχθεί, και τους επικριτάς του, τους φθονερούς, τελειωτικά ν αποστομώσει. Τι αναβολή, τι αναβολή στα σχέδιά του. Και νάταν μόνο αναβολή, πάλι καλά. Aλλά να δούμε αν έχουμε κι ασφάλεια στην Aμισό. Δεν είναι πολιτεία εκτάκτως οχυρή. Είναι φρικτότατοι εχθροί οι Pωμαίοι. Μπορούμε να τα βγάλουμε μ αυτούς, οι Καππαδόκες; Γένεται ποτέ; Είναι να μετρηθούμε τώρα με τες λεγεώνες; Θεοί μεγάλοι, της Aσίας προστάται, βοηθήστε μας. Όμως μες σ όλη του την ταραχή και το κακό, επίμονα κ η ποιητική ιδέα πάει κι έρχεται το πιθανότερο είναι, βέβαια, υπεροψίαν και μέθην υπεροψίαν και μέθην θα είχεν ο Δαρείος. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α1. «O Σεφέρης, νομίζω, πρώτος παρομοίασε τον Kαβάφη με τον ενάλιο δαίμονα της Oδύσσειας, τον γέρο Πρωτέα, που άλλαζε τη μια μορφή μετά την άλλη, για να μην προδώσει τα μυστικά του και την ταυτότητά του. [ ] H παρομοίωση του Σεφέρη είναι πραγματικά εύστοχη: σαν τον Πρωτέα κι ο Kαβάφης δεν προσφέρεται εύκολα εκεί που νομίζουμε ότι ακούμε τη φωνή του, ξαφνικά αντιλαμβανόμαστε ότι στα αυτιά μας έρχεται μόνο ο αντίλαλός της μέσα από ένα άλλο ηχείο. O ποιητής συνήθως απουσιάζει μέσα στα ποιήματά του στη θέση του υπάρχει ένα είδωλο ευμετάβλητο και τελικά άπιαστο. Αυτό γίνεται και στον «Δαρείο»: ο Kαβάφης στήνει μέσα στο ποίημα το πορτραίτο ενός ομότεχνού του σε μια σκηνοθετημένη ιστορική στιγμή, τον ποιητή Φερνάζη. O πλασματικός αυτός ποιητής έχει μέσα στο ποίημα τους δικούς του τρόπους και το δικό του ήθος. Σε ποια όμως σχέση βρίσκεται αυτός
ο απεικασμένος ποιητής με τον άλλο δημιουργό ποιητή, στον οποίο οφείλει την ύπαρξή του;» Δ.N. Mαρωνίτης, «Yπεροψία και μέθη. O ποιητής και η Iστορία» (1970) Με βάση το παραπάνω απόσπασμα (α) ν αναλύσετε το κατά πόσο ισχύει η παρομοίωση του Σεφέρη. Έπειτα, (β) να προσπαθήσετε να εξηγήσετε για ποια φωνή κάνει λόγο ο Μαρωνίτης. Ποιος είναι εκείνος που μιλά στο έργο, αν όχι ο Καβάφης; Τέλος, (γ) να επιχειρήσετε ν απαντήσετε στην τελευταία ερώτηση του Μαρωνίτη. ΜΟΝΑΔΕΣ 15 Β1. Γράφει ο Καβάφης σ ένα σημείωμά του: «Σαν τον καλό ράπτη που κάμνει μια φορεσιά που πάει λαμπρά σ έναν άνθρωπο (ίσως σε δυο) κ ένα επανωφόρι που μπορεί να πάη σε δυο τρεις - έτσι κ εγώ, τα ποιήματά μου μπορούν να εφαρμοσθούν, «to fit», σ ένα κάζο 1 (ίσως σε δυο, τρία). H σύγκρισις είναι κομμάτι (κατ επιφάνειαν μόνον) ταπεινωτική αλλά είναι νομίζω επιτυχής και παρηγορητική. Αν δεν έχουν τα ποιήματά μου γενική εφαρμογή, έχουν μερική. Αυτό δεν είναι λίγο. Έχουν ηγγυημένη την αλήθειά των έτσι.» Εξηγεί, δηλαδή, ότι προσπαθεί να μην περιορίζεται σε μία και μόνο κατάσταση. Αντίθετα, θέλει οι στίχοι του να «βρίσκουν εφαρμογή» σε περισσότερες από μία περιπτώσεις. Καταργώντας τα στεγανά του χώρου, του χρόνου και της ατομικότητας, επιχειρεί να κατακτήσει την αλήθεια. Να εντοπίσετε στο ποίημα τα στοιχεία εκείνα που τεκμηριώνουν το παραπάνω σημείωμα. ΜΟΝΑΔΕΣ 20 Β2. α) Λέγεται πως ο Καβάφης ήταν υπέρμαχος της θεωρίας που θέλει την ελληνική γλώσσα σε «αδιάκοπη συνέχεια» και αποκύημα ολόκληρης της ελληνικής ιστορίας. Να εξετάσετε κατά πόσο ισχύει η διαπίστωση περί «γλωσσικού μίγματος» στο ποίημα. Παράλληλα, ν αναλύσετε τον όρο «ιδιότυπη καβαφική γλώσσα», όπως αυτή διαφαίνεται στο κείμενο, σε συνδυασμό με τη λειτουργία της. ΜΟΝΑΔΕΣ 12 1 Κάζο: περίπτωση (occasion)
β) Να επισημάνετε των ρόλο τεσσάρων (4) σημείων στίξης στο ποίημα «ο Δαρείος». (ΣΥΝΤΟΜΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ) ΜΟΝΑΔΕΣ 8 Γ. Να σχολιάσετε σε μία παράγραφο των 120 λέξεων το περιεχόμενο των παρακάτω στίχων: Πού τώρα ο ένδοξός μας βασιλεύς, ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ Ευπάτωρ, μ ελληνικά ποιήματα ν ασχοληθεί. Μέσα σε πόλεμο φαντάσου, ελληνικά ποιήματα. ΜΟΝΑΔΕΣ 25 Δ. Την ημέρα του Ευαγγελισμού 2, ημέρα που οι δικτάτορες συνήθιζαν να διενεργούν πομπώδεις παρελάσεις, ο Σεφέρης επιλέγει να επισκεφτεί το Σούνιο, ώστε να αποφύγει όλο το άθλιο κλίμα που επικρατούσε στην Αθήνα και φέρνει στο νου του την τιμωρία που είχε επιβληθεί στον Αρδιαίο -έναν αδελφοκτόνο και πατροκτόνο τύραννο της Παμφυλίας- όπως αυτή καταγράφεται στην Πολιτεία του Πλάτωνα 3. Να εντοπίσετε τουλάχιστον δύο (2) αναλογίες του ποιήματος «Επί ασπαλάθων» με το ποίημα «ο Δαρείος» του Κ. Καβάφη ως προς τον τρόπο προβολής της «ποιητικής ιδέας». Κατόπιν, να επισημάνετε δύο (2) διαφορές τους με βάση το ίδιο κριτήριο. Γιώργος Σεφέρης «Επί ασπαλάθων...» Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού πάλι με την άνοιξη. 2 25 η Μαρτίου, συμπίπτει με την εθνική επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. 3 «Την ίδια ώρα άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρίσκονταν εκεί και ήξεραν τι σημαίνει αυτό το μουγκρητό, τον Αρδιαίο και μερικούς άλλους, αφού τους έδεσαν τα χέρια και τα πόδια και το κεφάλι, αφού τους έριξαν κάτω και τους έγδαραν, άρχισαν να τους σέρνουν έξω από το δρόμο και να τους ξεσκίζουν επάνω στ ασπαλάθια και σε όλους όσοι περνούσαν από εκεί εξηγούσαν τις αιτίες που τα παθαίνουν αυτά και έλεγαν πως τους πηγαίνουν να τους ρίξουν στα Τάρταρα». (Πλ. Πολιτεία 616)]
Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια και τους κίτρινους ανθούς. Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούν ακόμη... Γαλήνη. - Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον; Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού τ' αυλάκια τ' όνομα του κίτρινου θάμνου δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς. Το βράδυ βρήκα την περικοπή: «Τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει «τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι». Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος. 31 του Μάρτη 1971 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΝΤΩΝΗΣ ΧΑΤΖΗΛΑΜΠΡΟΣ