Τα Ιερά Μυστήρια. Είναι τελετές δια των οποίων ενεργείται αοράτως και μυστικώς δια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος η σωτηρία και η υιοθεσία. Τα μυστήρια διετάχθησαν από τον ίδιο τον Σωτήρα. Τρία είναι τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά των Μυστηρίων: Η Θεία σύσταση. Η ορατή μορφή. Η μετάδοση της Θείας χάριτος. Το Μυστήριον Της Θείας Ευχαριστίας. Το ίδρυσε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός το εσπέρας προ του Πάσχα. Ο Κύριος λαβών άρτον τον ευλόγησε και αφού τον έκοψε, έδωσε στους μαθητές του << Λάβετε, φάγετε, τούτο έστι το σώμά μου >>. Ομοίως, αφού έλαβε το ποτήριο και ευχαρίστησε, έδωκε στους μαθητές του λέγων: << Πίετε εξ αυτού πάντες, τούτό έστι το αίμά μου το της Καινής Διαθήκης το περί πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών>>.
Ο ιερός Χρυσόστομος λέγει: << Όταν πρόκειται να κοινωνήσετε, πρέπει πριν από πολλές ημέρες να καθαρίσετε τον εαυτό σας με τη μετάνοια και την προσευχή, με νηστεία και ελεημοσύνη.να αφιερώνετε χρόνο σε πνευματικές απασχολήσεις>>. Ιδιαίτερα κατά τις στιγμές των πειρασμών και των θλίψεων, στις διάφορες ασθένειες και δοκιμασίες η Θεία Μετάληψη είναι φάρμακο και για την ψυχή και για το σώμα. Ο τρώγων μου την σάρκαν και πίνων μου το αίμα έχει ζωήν αιώνιον. Ας μη αμελούμε λοιπόν, ενώ έχουμε αξιωθεί τέτοιας αγάπης και τιμής. Μία ας είναι η οδύνη μας, το να μη μετέχουμε αυτής της τροφής. Με τη Θεία Μετάληψη δεν μπορούν οι νοητοί κλέφτες, οι δαίμονες, να μπούν δια των αισθήσεων, που έχουν χρισθεί με το αίμα του Χριστού και να προκαλέσουν το άμετρον πλήθος των επιθυμιών. Κύριλλος Αλεξανδρείας. Να μεταλαμβάνωμεν συχνά, δια να καθαριζώμεθα συχνά. Από το τραπέζι των κοινών φαγητών δεν απέχουμε καθημερινά. Από την πνευματική τράπεζα του άρτου της ζωής και το ποτήριον της αθανασίας, αν δεν μεταλάβωμε, αυτό είναι ασήμαντο; όπου ιδούν το αίμα το Δεσποτικόν, φεύγουν οι δαίμονες και βοηθούν οι Άγγελοι. Αυτό είναι η σωτηρία των ψυχών μας. Ιερός Χρυσόστομος. Εάν φταίμε σε μικρά και ανθρώπινα, κατηγορώντας τους εαυτούς και εξομολογούμενοι, μετέχουμε του μυστηρίου. Η μετάληψη είναι εις κάθαρση τέτοιων αμαρτιών.
Αν όμως έχουμε πράξει πονηρά και ακάθαρτα ή μνησικακούμε, μέχρι να μετανοήσουμε πραγματικά, ας μην πλησιάζουμε τα Θεία μυστήρια. Δεν επιτρέπεται χριστιανός ορθόδοξος να κοινωνήσει των αχράντων μυστηρίων από ρωμαιοκαθολικό ούτε ρωμαιοκαθολικός από ορθόδοξο. Εξομολόγηση. Η μετάνοια ορθώς χαρακτηρίζεται ως βάπτισμα δεύτερο, γιατί σ` αυτή επαναλαμβάνονται στις ψυχές τα σωτήρια αγαθά του πρώτου βαπτίσματος, η άφεση δηλαδή των αμαρτιών και η εξάλειψη της ενοχής καθώς και των ποινών. Τη μετάνοια κήρυτταν οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο ίδιος ο Κύριος. Η μετάνοια είναι αναγκαία για όλους, γιατί κανένας δεν είναι αναμάρτητος, ακόμη και μία μέρα αν είναι η ζωή του. Μπορεί και πρέπει να ζητεί ο άνθρωπος από το Θεό άφεση αμαρτιών δια της προσευχής. << Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών >>. Στο μυστήριο της εξομολογήσεως η χάρη του θα μας ελευθερώσει από το βάρος της ενοχής και των ποινών των προσωπικών μας αμαρτημάτων. Η πληροφόρηση αυτή είναι υπέρτατο αγαθό, ανακουφίζει τις πονεμένες ψυχές από την αμαρτία. Η αμαρτία είναι αρρώστια της ψυχής. Η Εκκλησία με το Μυστήριο της Εξομολογήσεως είναι το μεγάλο ιατρείο, όπου η Χάρη του Θεού θεραπεύει. Το ιατρείο της Εκκλησίας είναι ανοιχτό για τον καθένα.
<< Ελάτε σε εμένα όλοι εσείς οι κουρασμένοι και εγώ θα σας αναπαύσω >>. Ο Πνευματικός ως άνθρωπος συμπαθεί τους συναμαρτωλούς. Ακούει και φοβερές αμαρτίες, είναι όμως δεσμευμένος με το απόρρητο. Ασκεί το έργο του με τη Χάρη του Θεού. Δεν βρισκόμαστε μπροστά σ` ένα άνθρωπο αλλά στον ίδιο τον Θεό. Παρευρίσκεται και ακούει. Δεν ξεγελιέται. Η ντροπή δεν έχει θέση. Η εξομολόγηση στην Εικόνα δεν αντικαθιστά το Μυστήριο. Ο λόγος του Θεού είναι απόλυτα σαφής: << αν τινων αφήτε τας αμαρτίας αφίενται αυτοίς, αν τινων κρατήτε, κεκράτηνται >> ( Ιω. 20,23 ). Και η Εικόνα δεν δίνει συμβουλές, πνευματικά φάρμακα. Μη διστάζεις να προσέλθεις στην εξομολόγηση. << Υιέ, δός μοι σήν καρδίαν >>. Είναι αληθινή ελευθερία και γαλήνη το μυστήριο της αγάπης του Θεού. Το έλεός του είναι μεγαλύτερο από τις αμαρτίες μας. Ο Θεός αγαπά τον αμαρτωλό, μισεί μόνο την αμαρτία. Αμέτρητοι αμαρτωλοί έχουν συγχωρηθεί και πολλοί έγιναν άγιοι. Μη αναβάλλεις την εξομολόγηση. Το μέλλον και η στιγμή του θανάτου είναι άγνωστα. Η συμφιλίωση με το Θεό είναι το μεγαλύτερο αγαθό. Μόνο η αμαρτία κατά του Αγίου Πνεύματος δεν συγχωρείται ούτε στον παρόντα αιώνα ούτε και στον μέλλοντα, διότι ο βλασφημών, ο οποίος περιήλθε σε έσχατη πώρωση ψυχής, διασύρει βάναυσα την αλήθεια του Θεού. Στην Εξομολόγηση.
Αναφέρουμε μόνο τις δικές μας αμαρτίες, όχι των άλλων. Δεν χρειάζονται λεπτομέρειες που βάζουν σε πειρασμό πάλι. Το σημαντικό είναι να εξετάζουμε τον εαυτό μας: Για την πίστη στο Θεό Την προσευχή, νηστεία Την αγάπη για τους άλλους Την δικαιοσύνη Την φιλαργυρία, φιληδονία και φιλοδοξία. Απαραίτητη η ειλικρίνεια στον έλεγχο του εαυτού μας και η μετάνοια. Να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια. Επειδή είμαστε σαρκικοί και ασθενείς ο Θεός έδωσε πολλές θυσίες εις άφεσιν αμαρτιών. Η ελεημοσύνη είναι μία θυσία. Η συντετριμμένη και ταπεινωμένη καρδιά επίσης θυσία. Το Ευχέλαιον. <<Είναι κάποιος από εσάς ασθενής; Ας προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας και ας προσευχηθούν επάνω του, αφού τον αλείψουν με λάδι στο όνομα του Κυρίου. Και η προσευχή, που έγινε με πίστη, θα θεραπεύσει τον ασθενή, ο Κύριος θα τον σηκώσει. Και αν έχει διαπράξει αμαρτίες θα του συγχωρηθούν >>. Ιακ. ε`. 14-15 Η ακολουθία του Ευχελαίου τελείται και σε ελαφρές ασθένειες και κυρίως την Μ. Τετάρτη για όλους << ΕΙΣ ΙΑΣΙΝ ΨΥΧΉΣ ΚΑΙ ΣΏΜΑΤΟΣ >>.
<< Ναι Κύριε, την ιατρικήν σου δύναμιν ουρανόθεν εξαπόστειλον. Άψαι του σώματος, σβέσον τον πυρετόν, πράϋνον το πάθος και πάσαν λανθάνουσαν ασθένειαν αποδίωξον. Γενού ιατρός του δούλου σου (τούδε ), εξέγειρον αυτόν από κλίνης οδυνηράς και στρωμνής κακώσεως. Σώον και ολόκληρον χάρισαι αυτόν τη Εκκλησία σου, ευαρεστούντα και ποιούντα το θέλημά σου >> Ευχή από την Ακολουθία του Ευχελαίου. Για την τέλεση του μυστηρίου κατ` οίκον χρειάζονται 7 κεριά (στηριγμένα σε αλεύρι ) αντίστοιχα με τις 7 Ευαγγελικές περικοπές που διαβάζονται. Το αλεύρι συνήθως χρησιμοποιείται για πρόσφορο. Απαραίτητο το αναμμένο καντήλι και βαμβάκι κατάλληλα στερεωμένο για την χρίση με το ευλογημένο έλαιο. Μνημόσυνα Η Εκκλησία του Χριστού είναι η θριαμβεύουσα στον ουρανό και η Στρατευομένη στη γη. Οι πιστοί που ακολουθούν το θέλημά του στη ζωή, και μετά θάνατον ανήκουν στον Χριστό. Με τα μνημόσυνα παρακαλούμε τον Θεό να αναπαύσει τους δικαίους ή να απαλύνει το μαρτύριο της κόλασης για τους αδίκους και αμετανοήτους. Όλοι έχουμε την ελπίδα της σωτηρίας μας στη χάρη του Θεού. Τα μνημόσυνα είναι παράδοση της Εκκλησίας μας από την εποχή των Αποστόλων. Επίσης στην Αγία Γραφή βρίσκουμε την αρχαιοτάτη πρώτη περί της τελέσεως των μνημοσύνων μαρτυρία.βλέπουμε δηλαδή στο 2
Μακκ.12,43 τον Ιούδα τον Μακκαβαίο να προσφέρει θυσία υπέρ των πεσόντων προς εξιλασμό των αμαρτιών. Η Εκκλησία κάνει κοινό ετήσιο Μνημόσυνο για όλους, που έχουν πεθάνει χριστιανικά με την ελπίδα της Αναστάσεως και για όσους στερήθηκαν χριστιανικής ταφής και μνημοσύνου. Αυτό είναι το Α` Ψυχοσάββατο ( προ των Απόκρεω ). Εννέα ημέρες μετά την Ανάληψη του Σωτήρος, προ της Πεντηκοστής είναι το Β` ετήσιο Μνημόσυνο για όσους πέθαναν χριστιανικά μετά τον Αδάμ. Αυτό είναι το Β` Ψυχοσάββατο. Οι Πατέρες δέχθηκαν το Σάββατο ως ημέρα των Μνημοσύνων διότι η Κυριακή είναι της Αναστάσεως και επιτρέπεται η τέλεση μνημοσύνων μόνο κατ` οικονομία. Η αποστολική διαταγή Για τα μνημόσυνα. Την 3 η ημέρα, με προσευχές, ψαλμούς, επειδή σε τρεις ημέρες αναστήθηκε ο Χριστός. Την 9 η ημέρα, για να θυμούνται οι συγγενείς τους θανόντες. Την 40 η ημέρα κατά την αρχαία παράδοση ( έτσι ο λαός πένθησε τον Μωϋσή ). Στο 1 ο έτος, ώστε να μοιράζονται τα υπάρχοντα των νεκρών σε ανάμνησή τους.
Με τα Μνημόσυνα η Εκκλησία κηρύττει Την αθανασία της ψυχής. Την αγάπη και επικοινωνία όλων των μελών της Εκκλησίας. Παρηγορεί τους συγγενείς. Υπενθυμίζει την ματαιότητα του κόσμου. Προτρέπει στην αρετή και ελεημοσύνη. Η μέγιστη τιμή είναι ότι αξιώνονται να μνημονεύονται οι θανόντες την ώρα της θυσίας στη Θεία Λειτουργία. Όσων τα ονόματα μνημονεύονται στην Πρόθεση, αυτών οι μερίδες τοποθετούνται στο Άγιο Ποτήριο, όπου το σώμα και αίμα Κυρίου για τη σωτηρία όλων. Ο αμνός που αίρει την αμαρτία του κόσμου δέχεται τις ευχές μας για τους άλλους. Αυτή είναι η κοινή κάθαρση του κόσμου. Ο ιερός Χρυσόστομος λέγει: << Αν οι ειδωλολάτρες καίνε τα υπάρχοντα μαζί με τους νεκρούς πόσο μάλλον εσύ ο πιστός πρέπει να στείλεις μαζί με τον πιστό, όχι για να γίνουν στάχτη αλλά προσφέροντας στους φτωχούς να τον περιβάλλεις με δόξα και να λάβει ανταπόδοση ή να συγχωρηθούν οι αμαρτίες του>>. Ο Θεός θα ελεήσει, αν χήρες και ορφανά ευεργετημένα, δεηθούν για το νεκρό. Είναι απαραίτητα Το λάδι και το κερί στον τάφο και αποδεκτά από το Θεό ως ολοκαύτωμα. Η προσφορά στους φτωχούς για εκπλήρωση των υποχρεώσεων του νεκρού, που δεν πρόλαβε λόγω του θανάτου. Γι` αυτό, όσο ζούμε, πρέπει από το υστέρημά μας να προσφέρουμε.
Κόλλυβα. Διαβάζονται στην Εκκλησία εκτός από τον ορισμένο χρόνο για τον καθένα ατομικά, και στα ψυχοσάββατα. Προ της Κυριακής των Απόκρεω Προ της Κυριακής της Πεντηκοστής. Τα κόλλυβα γίνονται από βρασμένο σιτάρι και στεγνωμένο καλά. Άλλοτε απλά ( στα 3ήμερα ) και άλλοτε με ανάμειξη και άλλων καρπών (ψιλοκομμένα καρύδια, φουντούκια, αμύγδαλα, ρόδια, σταφίδες, μαϊντανό). Προστίθεται ελαφρά καβουρδισμένο αλεύρι και η ζάχαρη λίγο πριν την ακολουθία. Η επιφάνεια δυνατόν να στολίζεται με ζάχαρη άχνη και το σχήμα του Σταυρού με αμύγδαλα ασπρισμένα ή κουφέτα ειδικά. Στα μοναστήρια αποτυπώνουν και την μορφή του Αγίου στην αγρυπνία της εορτής του. ΤΕΛΟΣ www.aioannis.net aioannis@kivotos.com 02/2009