ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΙΣΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΑΚΕ-ΕΕ. Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων

ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΙΣΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΑΚΕ-ΕΕ Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων 31.8.2005 ΣΧΕ ΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά µε τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων σε σχέση µε την εφαρµογή της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού Συνεισηγητές: κ. Abubakar Bawa Bwari (Νιγηρία) και κ. Mauro Zani (BEK) PR/578598 APP/3760

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ... 3 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ... 4 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ... 9 APP/3760 2/13 PR\578598

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Κατά τη συνεδρίασή του στις 24 Νοεµβρίου 2004, το Προεδρείο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ εξουσιοδότησε την Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων να εκπονήσει έκθεση, σύµφωνα µε το άρθρο 2 παράγραφος 8 του Κανονισµού του, σχετικά µε τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων σε σχέση µε την εφαρµογή της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού. Κατά τη συνεδρίασή της στις 2 Φεβρουαρίου 2005, η Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων όρισε συνεισηγητές τον κ. Abubakar Bawa Bwari (Νιγηρία) και τον κ. Mauro Zani (ΒΕΚ). Κατά τις συνεδριάσεις της στις, η Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων εξέτασε το σχέδιο έκθεσης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε το συνοδευτικό σχέδιο πρότασης ψηφίσµατος. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία: Το ψήφισµα κατατέθηκε προς έγκριση στις: PR/578598 3/13 APP/3760

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ, που συνεδρίασε στ... από τις 21 έως τις 24 Νοεµβρίου 2005, έχοντας υπόψη το άρθρο 17 παράγραφος 1 του Κανονισµού της, έχοντας υπόψη τη συµφωνία εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΚ, που υπογράφηκε στο Κοτονού στις 23 Ιουνίου 2000 1 και τροποποιήθηκε στο Λουξεµβούργο στις 24 Ιουνίου 2005, ιδίως τα άρθρα 6 (φορείς συνεργασίας), 8 (πολιτικός διάλογος) και 9 (ουσιώδη στοιχεία και θεµελιώδες στοιχείο), έχοντας υπόψη τις κατευθυντήριες γραµµές για τον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ (άρθρο 8), που ενέκρινε το Συµβούλιο Υπουργών ΑΚΕ-ΕΕ κατά την 28η σύνοδό του που πραγµατοποιήθηκε στις Βρυξέλλες τον Μάιο του 2003, έχοντας υπόψη το ψήφισµα της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ σχετικά µε τον πολιτικό διάλογο ΑΚΕ-ΕΕ (άρθρο 8 της συµφωνίας του Κοτονού), που εγκρίθηκε στις 25 Νοεµβρίου 2004 στη Χάγη 2, - έχοντας υπόψη τη συγκρότηση της Συµβουλευτικής Συνέλευσης ΑΚΕ κατά την 9η Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης στο Bamako, - έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Υποθέσεων, A. εκτιµώντας ότι, σήµερα, τα κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ δεν συµµετέχουν σε ικανοποιητικό βαθµό στον στρατηγικό διάλογο, όπως προβλέπεται στους στόχους της συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΕ, B. λαµβάνοντας υπόψη ότι οι χώρες ΑΚΕ δεν συµµετέχουν σε ικανοποιητικό βαθµό στην παρακολούθηση της εφαρµογής της συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΕ, Γ. εκτιµώντας ότι η ενίσχυση της συµµετοχής των κοινοβουλίων των χωρών ΑΚΕ δεν απαιτεί ή δεν συνεπάγεται απαραιτήτως την εφαρµογή συνταγµατικών τροποποιήσεων από µέρους τους, παρά µόνον την τροποποίηση των διαδικασιών που ακολουθούν οι κυβερνήσεις και οι αντιπροσωπείες που διατηρεί η Επιτροπή στις χώρες αυτές,. λαµβάνοντας υπόψη ότι τα κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ έχουν νοµοθετικές και εποπτικές αρµοδιότητες (άµεσα συνδεόµενες µε τη δηµιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για την εφαρµογή των εθνικών ενδεικτικών προγραµµάτων), 1 ΕΕ L 317, 15.12.2000, σ. 3. 2 ΕΕ C 80, 1.4.2005, σ. 17. APP/3760 4/13 PR\578598

E. εκτιµώντας ότι, γενικά, οι βουλευτές έχουν καλύτερη γνώση της πραγµατικότητας από ό,τι η εκτελεστική εξουσία, χάρη στις τακτικές επαφές που διατηρούν οι εκλεγµένοι αντιπρόσωποι του λαού µε τους ψηφοφόρους τους, ΣΤ. έχοντας υπόψη ότι τα κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ επιθυµούν την τήρηση της διάκρισης µεταξύ της εκτελεστικής και της νοµοθετικής εξουσίας, Ζ. λαµβάνοντας υπόψη ότι τα κοινοβούλια είναι οι πυλώνες που στηρίζουν την άσκηση της χρηστής διακυβέρνησης και ο όλο και πιο σηµαντικός ρόλος που διαδραµατίζουν αναγνωρίζεται ως εκ των ουκ άνευ παράγοντας σταθερότητας και ανάπτυξης, H. λαµβάνοντας υπόψη την ανάγκη κοινοβουλευτικού ελέγχου και εποπτείας της χρήσης των δηµοσιονοµικής βοήθειας, Θ. εκτιµώντας ότι τα κοινοβούλια πρέπει να αποτελούν εταίρους στον στρατηγικό και πολιτικό διάλογο, όπως τονίζεται στο ψήφισµα σχετικά µε τον πολιτικό διάλογο (άρθρο 8 της συµφωνίας του Κοτονού), που εγκρίθηκε στη Χάγη στις 25 Νοεµβρίου 2004, Ι. εκτιµώντας ότι η ενίσχυση των εξουσιών των κοινοβουλίων των χωρών ΑΚΕ σε σχέση µε τον έλεγχο και την παρακολούθηση της εφαρµογής των εθνικών προϋπολογισµών µπορεί να βελτιώσει τη διαφάνεια και την λογοδοσία όσον αφορά τη χρήση των δηµόσιων πόρων και να συµβάλει, έτσι, στην καταπολέµηση της διαφθοράς, ΙΑ. εκτιµώντας ότι το Ευρωπαϊκό Ταµείο Ανάπτυξης δεν εµπίπτει στη δηµοσιονοµική αρµοδιότητα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ότι θα ήταν σκόπιµο να αποκατασταθεί όσο το δυνατόν συντοµότερα το δηµοκρατικό αυτό έλλειµµα, µε τρόπο όµως που θα διασφαλίζει ότι οι χώρες ΑΚΕ δεν θίγονται τουλάχιστον από την εγγραφή του ΕΤΑ στον προϋπολογισµό, ΙΒ. λαµβάνοντας υπόψη την εξουσιοδότηση που έδωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ό,τι αφορά την εκτέλεση του Ευρωπαϊκού Ταµείου Ανάπτυξης, ΙΓ. εκτιµώντας ότι τα κοινοβούλια πρέπει να αποτελούν χώρο δηµόσιας συζήτησης και φόρουµ διαλόγου, προωθώντας τον πολυµερή διάλογο µεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και των µη κρατικών φορέων, της εκτελεστικής εξουσίας και των δωρητών, Ι. λαµβάνοντας υπόψη τη σηµασία του δηµοκρατικού ελέγχου που ασκούν τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών µελών της ΕΕ στις κυβερνήσεις τους σε σχέση µε τις δραστηριότητες του Συµβουλίου ΑΚΕ-ΕΕ, ΙΕ. εκτιµώντας ότι οι αποφάσεις της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ και οι αποφάσεις της Συµβουλευτικής Συνέλευσης ΑΚΕ πρέπει να λαµβάνονται υπόψη κατά την εφαρµογή της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού, ΙΣΤ. λαµβάνοντας υπόψη την ανάγκη των βουλευτών και των κοινοβουλίων των χωρών ΑΚΕ να ανταλλάσσουν απόψεις σε εθνικό επίπεδο, σε περιφερειακό επίπεδο και σε επίπεδο ΑΚΕ, σχετικά µε την εφαρµογή της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού, ΙΖ. λαµβάνοντας υπόψη τον πρόσθετο ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων των κρατών µελών της ΕΕ όσον αφορά τη διάδοση πληροφοριών και την ανάπτυξη ικανοτήτων στις χώρες PR/578598 5/13 APP/3760

ΑΚΕ, ΙΗ. λαµβάνοντας υπόψη τις περιορισµένες ικανότητες των κοινοβουλίων πολλών χωρών ΑΚΕ σε θεσµικό επίπεδο και σε επίπεδο ανθρώπινων πόρων, ΙΘ. λαµβάνοντας υπόψη την ανάγκη εµβάθυνσης και διεύρυνσης της βελγικής πρωτοβουλίας για παροχή βοήθειας στα κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ, µε στόχο τη βελτίωση των ικανοτήτων σε θεσµικό επίπεδο και σε επίπεδο ανθρώπινων πόρων, µέσω κατάρτισης και σεµιναρίων, ιδίως δεδοµένων των περιορισµένων πόρων που διαθέτουν πολλές χώρες ΑΚΕ, 1. εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για το γεγονός ότι, έως σήµερα, η συνεργασία ΑΚΕ-ΕΕ και η διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων κατά τη διαπραγµάτευση και την εκτέλεση του ΕΤΑ αποτελούν σε µεγάλο βαθµό υπόθεση του εκτελεστικού σκέλους των κυβερνήσεων ΑΚΕ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2. πιστεύει ότι τα κοινοβούλια πρέπει να έχουν µεγαλύτερη πρόσβαση στην πληροφόρηση και καλεί τις αντιπροσωπείες της ΕΕ στις χώρες ΑΚΕ, µέσω της Επιτροπής και των Εθνικών ιατακτών, να ανταλλάσσουν πληροφορίες σε τακτική βάση µε τα κοινοβούλια των εµπλεκοµένων χωρών, µέσω και της υποβολής εκθέσεων σχετικά µε την πρόοδο της εφαρµογής των εθνικών ενδεικτικών προγραµµάτων 3. πιστεύει ότι τα κοινοβούλια πρέπει να συµµετέχουν συστηµατικά στον προγραµµατισµό, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των επιπτώσεων της συνεργασίας και ότι η συµµετοχή αυτή είναι ο καλύτερος τρόπος να διασφαλιστεί η επίτευξη του στόχου του περιορισµού της φτώχειας 4. ζητεί από τους Εθνικούς ιατάκτες να διαλέγονται µε τα κοινοβούλιά τους στο πλαίσιο του γενικού διαλόγου για τις πολιτικές, πριν από την κατάρτιση του εθνικού στρατηγικού εγγράφου και του εθνικού ενδεικτικού προγράµµατος 5. πιστεύει ότι έχει ζωτική σηµασία να υπάρχει συστηµατική πληροφόρηση, εντός των ίδιων των κοινοβουλίων των χωρών ΑΚΕ, σχετικά µε τη συµφωνία του Κοτονού και τον ρόλο των κοινοβουλίων σε σχέση µε αυτή, συµπεριλαµβανοµένης, µεταξύ άλλων, της τήρησης θεσµικού αρχείου παρακολούθησης της συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΕ 6. χαιρετίζει, σχετικώς, τις πρωτοβουλίες πληροφόρησης και κατάρτισης, οι οποίες έχουν υλοποιηθεί σε διάφορες χώρες της Αφρικής και της περιοχής του Ειρηνικού, και καλεί τους διαφόρους εµπλεκόµενους φορείς να προβούν στη συστηµατικοποίηση ή να εξετάσουν το ενδεχόµενο συστηµατικοποίησης των πρωτοβουλιών αυτού του είδους 7. καλεί τις κυβερνήσεις των χωρών ΑΚΕ, κατά τη διαπραγµάτευση των εθνικών στρατηγικών εγγράφων και των ενδεικτικών προγραµµάτων, να ζητούν την πρόβλεψη τέτοιων πρωτοβουλιών ανάπτυξης ικανοτήτων, και καλεί την Επιτροπή να ανταποκρίνεται στα αιτήµατα αυτά, σύµφωνα µε τις δεσµεύσεις που ανέλαβε κατ αρχήν στην 8η σύνοδο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης στη Χάγη (Κάτω Χώρες) που πραγµατοποιήθηκε από τις 22 έως τις 25 Νοεµβρίου 2004 καλεί, δε, APP/3760 6/13 PR\578598

περαιτέρω τη Γραµµατεία ΑΚΕ να ενηµερώσει σχετικώς τους εθνικούς διατάκτες 8. καλεί την Συµβουλευτική Συνέλευση ΑΚΕ, το Παναφρικανικό Κοινοβούλιο και τα λοιπά περιφερειακά και υποπεριφερειακά κοινοβούλια της περιοχής ΑΚΕ να προωθήσουν τις ανταλλαγές πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών σχετικά µε στρατηγικές/πρωτοβουλίες συνεργασίας µε στόχο την ενίσχυση του ρόλου των κοινοβουλίων, και καλεί την Επιτροπή να διευκολύνει τις ανταλλαγές αυτές 9. πιστεύει περαιτέρω ότι οι περιφερειακές συναντήσεις, οι οποίες θα έπρεπε να διοργανώνονται στο πλαίσιο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ σύµφωνα µε το άρθρο 17 παράγραφος 3 της συµφωνίας του Κοτονού, θα µπορούσαν να προσφέρουν ένα κατάλληλο πλαίσιο για την ανάπτυξη της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά µε τις βέλτιστες πρακτικές, µε στόχο την ενίσχυση του ρόλου των κοινοβουλίων 10. σηµειώνει τα αιτήµατα για ενίσχυση του ρόλου των βουλευτών και καλεί τους εµπλεκόµενους φορείς να διοργανώσουν τέτοιου είδους ανταλλαγές δίχως καθυστέρηση 11. ζητεί την ενίσχυση των δεσµών µεταξύ των εθνικών και των περιφερειακών κοινοβουλίων και µεταξύ των εθνικών κοινοβουλίων και της Συµβουλευτικής Συνέλευσης ΑΚΕ, καθώς και την ενίσχυση των ικανοτήτων τους για την πραγµατοποίηση ανταλλαγών και διαλόγου, ιδίως για την αναζήτηση κοινών θέσεων επί των ζητηµάτων και των θεµάτων που τίθενται στην ηµερήσια διάταξη της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ 12. πιστεύει ότι πρέπει να εξετάζεται, όπου είναι εφικτό, η δυνατότητα µετάβασης στη δηµοσιονοµική βοήθεια, η οποία αποτελεί τον βέλτιστο τρόπο χορήγησης βοήθειας µέσω του ΕΤΑ, καθώς µπορεί να δώσει ώθηση σε ολόκληρη την οικονοµία της δικαιούχου χώρας, καθιστώντας, µάλιστα, πιο υπεύθυνους τους θεσµικούς φορείς της 13. καλεί τους Εθνικούς ιατάκτες να ακολουθούν πιο διαφανείς διαδικασίες σε ό,τι αφορά τον προσδιορισµό των τελικών δικαιούχων του ΕΤΑ και των οµάδων εκπροσώπησης συµφερόντων µε τις οποίες έρχονται σε επαφή κατά την κατάρτιση του ΕΣΕ και του ΕΕΠ 14. καλεί τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ να διοργανώνουν δηµόσιες ακροάσεις για τις επιλογές της πολιτικής για την αναπτυξιακή συνεργασία στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ και για την εφαρµογή της ενίσχυσης, λειτουργώντας, έτσι, ως αµφίδροµοι δίαυλοι επικοινωνίας µεταξύ των θεσµικών και των µη κρατικών φορέων εν γένει 15. καλεί τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ να διασφαλίζουν την κοινοποίηση των ψηφισµάτων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ στα µέλη τους και την παρουσίαση των αποτελεσµάτων των εργασιών της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ στην ολοµέλειά τους, καθώς και να φροντίσουν για τη λήψη των µέτρων που απαιτούνται για τη διασφάλιση της τήρησης θεσµικού αρχείου των εν λόγω εργασιών 16. καλεί τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ και των κρατών µελών της ΕΕ να προαγάγουν περισσότερο τη συζήτηση και το διάλογο σχετικά µε ζητήµατα τα οποία PR/578598 7/13 APP/3760

αφορούν την ΕΕ, όπως ο ρατσισµός, η ξενοφοβία και η µεταναστευτική πολιτική, και θα µπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στην εταιρική σχέση ΑΚΕ-ΕΕ 17. δεσµεύεται ότι θα φροντίζει ώστε τα ψηφίσµατα που εγκρίνονται σχετικά µε την κατάσταση σε µεµονωµένες χώρες θα αποστέλλονται στα κοινοβούλια των εν λόγω χωρών, τα οποία πρέπει να καλούνται να αποστέλλουν απάντηση που θα µπορούσε να συζητείται στην επόµενη σύνοδο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης 18. καλεί όλες τις ενδιαφερόµενες αρχές, ιδίως δε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να ενισχύσουν την Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης και να διευκολύνουν την οµαλή έναρξη εργασιών και τις δραστηριότητες της νεοσυσταθείσας Συµβουλευτικής Συνέλευσης ΑΚΕ µε στόχο τη διασφάλιση της πλήρους συνεργασίας τους στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ 19. ζητεί τη στενή συνεργασία µεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων των κρατών µελών της ΕΕ σχετικά µε την εφαρµογή της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ 20. καλεί τα κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ να διασφαλίσουν τη σύσταση µιας ειδικής επιτροπής ή οµάδας εντός του κοινοβουλίου που θα είναι υπεύθυνη για την παρακολούθηση της συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΕ 21. καλεί το Συµβούλιο ΑΚΕ-ΕΕ να συµµετέχει στο έργο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης, όχι µόνο µε τη µορφή δηλώσεων και κατά τη διάρκεια της ώρας των ερωτήσεων στην ολοµέλεια, αλλά και στο επίπεδο των εργασιών των µόνιµων επιτροπών 22. αναθέτει στην Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων να παρακολουθήσει το ζήτηµα της ενίσχυσης των κοινοβουλίων σε σχέση µε την εφαρµογή της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού 23. καλεί τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών µελών της ΕΕ να παρακολουθούν στενά τις δραστηριότητες των κυβερνήσεών τους στο πλαίσιο του Συµβουλίου ΑΚΕ-ΕΕ 24. καλεί µετ επιτάσεως τις επιτροπές των εθνικών κοινοβουλίων των κρατών µελών της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που είναι αρµόδιες για την αναπτυξιακή πολιτική να αλληλοενηµερώνονται και να συντονίζουν τις πολιτικές τους, παραδείγµατος χάρη µέσω σεµιναρίων, όπως αυτό που διοργάνωσε το ιρλανδικό Κοινοβούλιο τον Μάιο του 2004 25. αναθέτει στους Συµπροέδρους της να διαβιβάσουν το παρόν ψήφισµα στην Επιτροπή, στο Συµβούλιο ΑΚΕ-ΕΕ, στα κοινοβούλια των κρατών ΑΚΕ και στην ιακοινοβουλευτική Ένωση. APP/3760 8/13 PR\578598

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης και τα διάφορα όργανά της ενδιαφέρονται από καιρό για την ενίσχυση του ρόλου των κοινοβουλίων σε σχέση µε την εφαρµογή της συµφωνίας του Κοτονού. Η ιδέα των σεµιναρίων ανάπτυξης ικανοτήτων γεννήθηκε κατά την τρίτη σύνοδο, στη Λιµπρεβίλ (Γκαµπόν), κατά τη διάρκεια της βελγικής Προεδρίας. ιοργανώθηκε, έτσι, µια ολόκληρη σειρά σεµιναρίων µε άξονα τα εθνικά κοινοβούλια και µε χρηµατοδότηση από τη βελγική υπηρεσία συνεργασίας. Σε ό,τι αφορά τα µεικτά όργανα, στις 13 και 14 Σεπτεµβρίου 2002 διοργανώθηκε σεµινάριο στο Korovelu (Φίτζι) σχετικά µε τον ρόλο των κοινοβουλίων στο πλαίσιο της συµφωνίας εταιρικής σχέσης, µε τη συµµετοχή κοινοβουλευτικών αντιπροσωπειών από τις Νήσους Κουκ, τα Οµόσπονδα Κράτη της Μικρονησίας, το Κιριµπάτι, το Ναουρού, το Νίουε, το Τουβάλου, την Τόνγκα, τη Σαµόα, το Βανουάτου και τα Φίτζι, και µελών του Προεδρείου της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης προερχόµενων από την ΕΕ. Ο στόχος ήταν α) η ενηµέρωση των βουλευτών για τα βασικά στοιχεία της συµφωνίας του Κοτονού και των βασικών αλλαγών σε σχέση µε τη σύµβαση της Λόµε και η εξέταση των επιπτώσεων των αλλαγών αυτών στις χώρες του Ειρηνικού, β) η αποσαφήνιση του ρόλου των εθνικών κοινοβουλίων στη διαδικασία αναθεώρησης, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των εθνικών προγραµµάτων συνεργασίας, γ) η διερεύνηση τρόπων για την ενίσχυση των δεσµών µεταξύ των εθνικών κοινοβουλίων και της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης. Το σεµινάριο αυτό επέστησε την προσοχή των αρχών της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης στο εν λόγω ζήτηµα, το οποίο στη συνέχεια επανήλθε στην ηµερήσια διάταξη διαφόρων συνεδριάσεων του Προεδρείου και της Επιτροπής Πολιτικών Υποθέσεων. Η Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων, στη συνάντησή της που πραγµατοποιήθηκε στις 10 Ιουλίου 2003 στις Βρυξέλλες, οργάνωσε µια ευρεία ανταλλαγή απόψεων σχετικά µε την ενίσχυση των ικανοτήτων των κοινοβουλίων των κρατών ΑΚΕ. Στην 8η σύνοδο που έλαβε χώρα στη Χάγη, οργανώθηκε µε πρωτοβουλία της βελγικής υπηρεσίας συνεργασίας στρογγυλή τράπεζα για το ζήτηµα αυτό, µε τη στήριξη του Προεδρείου της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης. Πρωταρχικός στόχος ήταν η παροχή πληροφόρησης σχετικά µε το ζήτηµα της ενίσχυσης των ικανοτήτων στις χώρες ΑΚΕ και την ευθύνη των βουλευτών όσον αφορά την εφαρµογή της συµφωνίας του Κοτονού. Ένας δεύτερος στόχος ήταν η χάραξη µιας στρατηγικής για την οργάνωση σεµιναρίων κατάρτισης στα κοινοβούλια όλων των χωρών ΑΚΕ. Η βελγική υπηρεσία συνεργασίας, συγκεκριµένα, αναφέρθηκε στην εµπειρία που είχε κτηθεί από διάφορα πιλοτικά σεµινάρια κατάρτισης που είχαν πραγµατοποιηθεί στις διάφορες χώρες ΑΚΕ (βλ. κάτωθι). Η παρούσα έκθεση εντάσσεται σε µια ολόκληρη σειρά εκτυλισσόµενων δράσεων που έχουν στόχο την ενίσχυση των κοινοβουλίων και του κοινοβουλευτικού ελέγχου στις χώρες ΑΚΕ για την εκτέλεση των συνταγµατικών αρµοδιοτήτων τους που αφορούν την επόπτευση και την παρακολούθηση όλων των κυβερνητικών δραστηριοτήτων, αναπόσπαστο µέρος των οποίων αποτελεί η διεθνής συνεργασία γενικά και η συνεργασία ΑΚΕ-ΕΕ ειδικότερα. PR/578598 9/13 APP/3760

1. Το πλαίσιο της συµφωνίας του Κοτονού Πέρα από την ίδια την Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ, η συµφωνία του Κοτονού δεν κάνει άµεση µνεία στα κοινοβούλια των κρατών ΑΚΕ. Οι εκλεγµένοι αντιπρόσωποι αναφέρονται µόνο ως «κρατικές αρχές». Οι εταίροι που συµµετέχουν στη συµφωνία είναι οι κυβερνήσεις, παρότι η ίδια η συµφωνία κυρώθηκε από τα κοινοβούλια. Οι κυβερνήσεις είναι οι βασικοί φορείς σε ό,τι αφορά τις θεσµικές διαδικασίες ΑΚΕ-ΕΕ στο πλαίσιο των µεικτών θεσµικών οργάνων και τη διαχείριση της συνεργασίας. Παρότι θεωρητικά στο εθνικό επίπεδο ΑΚΕ τα εθνικά στρατηγικά έγγραφα (ΕΣΕ) και τα εθνικά ενδεικτικά προγράµµατα καταρτίζονται µέσω διαλόγου µεταξύ του Εθνικού ιατάκτη και των διαφόρων πολιτικών φορέων, µεταξύ των οποίων οι ΜΚΟ και άλλοι µη κρατικοί φορείς, στην πράξη τα έγγραφα καταρτίζονται από τον Εθνικό ιατάκτη βάσει περιορισµένων διαβουλεύσεων, συνήθως µε την αντιπροσωπεία της ΕΕ και τον εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στις χώρες ΑΚΕ. Λαµβάνοντας το παράδειγµα της µελέτης που διενήργησε η APRODEV σε 40 εθνικά στρατηγικά έγγραφα αφρικανικών χωρών και στην οποία επισηµαίνεται ότι πραγµατοποιήθηκαν πολυµερείς διαβουλεύσεις, θα πρέπει να τονίσουµε ότι µόνο η Αγκόλα αναφέρει ρητώς ότι πραγµατοποίησε διαβουλεύσεις µε τις αρµόδιες εθνικές κοινοβουλευτικές επιτροπές για την κατάρτιση του εθνικού στρατηγικού εγγράφου. Ωστόσο, παρά τις συνθήκες αυτές, η συµφωνία του Κοτονού προβλέπει εµµέσως τα µέσα για τη µεγαλύτερη συµµετοχή των εθνικών κοινοβουλίων: - η αναφορά στις εθνικές και περιφερειακές κρατικούς αρχές (άρθρο 6), η οποία περιλαµβάνει και το κοινοβούλιο - η ρητή αναφορά στη δηµοκρατία (άρθρο 9), η οποία αφενός σηµαίνει ότι κυρίαρχος είναι ο λαός και το γεγονός αυτό εκφράζεται από τους εκλεγµένους αντιπροσώπους του, αφετέρου συνεπάγεται ότι πρέπει να υπάρχει ισορροπία µεταξύ της νοµοθετικής, της εκτελεστικής και της δικαστικής εξουσίας - ο ειδικός ρόλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης: πρώτον, να προωθεί τις δηµοκρατικές διαδικασίες µέσω διαλόγου και διαβουλεύσεων δεύτερον, να προωθεί την καλύτερη κατανόηση µεταξύ των λαών της ΕΕ και των χωρών ΑΚΕ και να ευαισθητοποιεί την κοινή γνώµη στα αναπτυξιακά ζητήµατα τρίτον, να συζητεί θέµατα που αφορούν την ανάπτυξη και την εταιρική σχέση ΑΚΕ-ΕΕ τέταρτον, να εκδίδει ψηφίσµατα και να υποβάλλει συστάσεις στο Συµβούλιο των Υπουργών για την επίτευξη των στόχων της συµφωνίας (άρθρο 17) - ο πολιτικός διάλογος, το θεσµικό πλαίσιο του οποίου ορίζεται µε τρόπο επαρκώς ευρύ που επιτρέπει τη συµµετοχή των κοινοβουλίων (άρθρο 8) - η αναφορά στην ανάπτυξη ικανοτήτων των δηµόσιων φορέων ως στόχο της στρατηγικής για την ανάπτυξη, κάτι που απαραιτήτως περιλαµβάνει και τα κοινοβούλια (άρθρο 9 παράγραφος 4). Είναι σκόπιµο να σηµειωθεί ότι για µια στρατηγική για την εµβάθυνση της συµµετοχής των εθνικών κοινοβουλίων στην εφαρµογή της συµφωνίας εταιρικής σχέσης του Κοτονού δεν απαιτείται απαραιτήτως η τροποποίηση, σε εθνικό επίπεδο, του συντάγµατος και των νόµων APP/3760 10/13 PR\578598

που διέπουν τις σχέσεις µεταξύ της εκτελεστικής και της νοµοθετικής εξουσίας. Αυτό που απαιτείται απλώς είναι η επίτευξη συµφωνίας επί µιας διαδικασίας διαβούλευσης µεταξύ των δύο αυτών εξουσιών. 2. Ο ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων των χωρών ΑΚΕ στην εφαρµογή της συµφωνίας του Κοτονού Ο ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων πρέπει να ενισχυθεί κατά κύριο λόγο στη φάση της κατάρτισης των εθνικών στρατηγικών εγγράφων. Οι βασικές κατευθυντήριες γραµµές πολιτικής που πρέπει να περιλαµβάνει το ΕΣΕ πρέπει να χαράσσονται στο πλαίσιο µιας διαδικασίας που κατευθύνεται από τη βάση προς την κορυφή, µε απώτερο στόχο τον περιορισµό της φτώχειας. Στην πράξη, οι συζητήσεις µπορούν να πραγµατοποιηθούν στο πλαίσιο ενός γενικού διαλόγου για τις πολιτικές που θα ανοίγει η κυβέρνηση. Αυτού του είδους ο δηµόσιος διάλογος στους κόλπους του κοινοβουλίου θα µπορούσε να παράσχει επίσης την ευκαιρία για ενίσχυση της διαφάνειας απέναντι στους πολίτες σε σχέση µε τους εξής στόχους: υποδοµές, γεωργία, υγεία, παιδεία, ανάπτυξη ικανοτήτων των κυβερνήσεων, µακροοικονοµική ενίσχυση, διατροφή και προστασία του περιβάλλοντος. Τα κοινοβούλια µπορούν να συµβάλλουν, χάρη στον πολλαπλασιαστικό τους ρόλο, στην καλύτερη κατανόηση και αποδοχή από µέρους των πολιτών των στρατηγικών που υιοθετούνται, ιδίως χάρη στην άµεση επαφή που έχουν οι βουλευτές µε τους ψηφοφόρους τους στις εκλογικές τους περιφέρειες. Η εφαρµογή του ΕΣΕ διέπεται από το παράρτηµα 4 της συµφωνίας του Κοτονού. Το άρθρο 5 παράγραφος 3 ορίζει ότι: «Σε αυτή την περίπτωση, ο Εθνικός ιατάκτης και ο Προϊστάµενος της Αντιπροσωπείας προβαίνουν στα εξής: (α) λαµβάνουν όλα τα αναγκαία µέτρα προκειµένου να εξασφαλίσουν την τήρηση των διατάξεων του ενδεικτικού προγράµµατος, µεταξύ άλλων και του χρονοδιαγράµµατος αναλήψεων υποχρεώσεων και εκταµιεύσεων που συµφωνήθηκε κατά την εποχή του αρχικού προγραµµατισµού και (β) εντοπίζουν τις ενδεχόµενες αιτίες καθυστερήσεων κατά την εκτέλεση και προτείνουν τα κατάλληλα µέτρα για τη διόρθωση της κατάστασης». Στο στάδιο αυτό, οι κύριοι φορείς είναι ο Εθνικός ιατάκτης και ο Προϊστάµενος της αντιπροσωπείας της ΕΕ στην ενδιαφερόµενη χώρα. Σε ορισµένες περιπτώσεις, κανείς εξ αυτών δεν λογοδοτεί στο εθνικό κοινοβούλιο του κράτους ΑΚΕ (ή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο). Και στην περίπτωση αυτή θα ήταν δυνατόν να βελτιωθεί η παρακολούθηση που διενεργεί το κοινοβούλιο του ενδιαφεροµένου κράτους, ειδικά στο πλαίσιο της πολιτικής αποκέντρωσης που εφαρµόζεται από την Επιτροπή, χωρίς να παρεµβαίνει απαραιτήτως στο πεδίο αρµοδιοτήτων της εκτελεστικής εξουσίας. Η διαδικασία της ενδιάµεσης αναθεώρηση, σε ό,τι αφορά την εκτέλεση, επιτρέπει την προσαρµογή των χρηµατοδοτικών κονδυλίων στις στρατηγικές αλλαγές (αύξηση των πόρων εάν ο ρυθµός εκταµίευσης και η σπουδαιότητα των προγραµµάτων τη δικαιολογεί, ή και διακοπή τους). Τα εθνικά κοινοβούλια έχουν, ως νοµοθετικά σώµατα και αρχές αρµόδιες για PR/578598 11/13 APP/3760

τον προϋπολογισµό, ουσιαστικό ρόλο να διαδραµατίσουν στο πλαίσιο αυτό. Ωστόσο, η πρακτική διαφέρει σε µεγάλο βαθµό για διαφόρους λόγους, µεταξύ των οποίων: έλλειψη ειδηµοσύνης, έλλειψη εξοικείωσης µε τις διαδικασίες από µέρους των ίδιων των βουλευτών και έλλειψη πόρων. Σε ό,τι αφορά την ετήσια αναθεώρηση, τα εθνικά κοινοβούλια δυσκολεύονται να συµµετάσχουν λόγω των στενών προθεσµιών. Επιπλέον, οι ετήσιες αναθεωρήσεις θεωρούνται προπάντων ως ένας τεχνικός έλεγχος, που διασφαλίζει ότι η εκταµίευση των κονδυλίων προχωρά και ότι δεν υπάρχει κατάφωρη αναντιστοιχία µεταξύ προγραµµατισµού και εφαρµογής, ή δεν έχει επέλθει κάποια άλλη απρόβλεπτη αλλαγή (π.χ. φυσικές καταστροφές). Η αναθεώρηση εκπονείται άµεσα από τον Εθνικό ιατάκτη µε πληροφορίες που παρέχουν τα εµπλεκόµενα υπουργεία, και η αντιπροσωπεία της Επιτροπής. Θα µπορούσε, ωστόσο, να διαµορφωθεί ένας ρόλος ανασκόπησης και συνεχούς προγραµµατισµού για το κοινοβούλιο της εµπλεκόµενης χώρας. Τέλος, τα εθνικά κοινοβούλια µπορούν επίσης να παράσχουν έναν αµφίδροµο δίαυλο µε τη µορφή δηµόσιων ακροάσεων των µη κρατικών φορέων. Η ευρεία συµµετοχή στις ακροάσεις αυτές θα ενθαρρύνει µια εξίσου ευρεία αποδοχή των αναπτυξιακών στρατηγικών από την κοινωνία εν γένει. Τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ πρέπει να διοργανώνουν δηµόσιες ακροάσεις σχετικά τις επιλογές πολιτικής για την αναπτυξιακή συνεργασία στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ και σχετικά µε την εφαρµογή της ενίσχυσης αυτής, αποτελώντας έτσι ένα αµφίδροµο δίαυλο επικοινωνίας µεταξύ των θεσµικών φορέων, των µη κρατικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών εν γένει. 3. Ρόλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης µπορεί να διαδραµατίσει κεντρικό ρόλο στην πληροφόρηση για τη σηµασία της κοινοβουλευτικής δικτύωσης των βουλευτών και των ανταλλαγών απόψεων µεταξύ ευρωπαίων βουλευτών και βουλευτών ΑΚΕ στο πλαίσιο ενός φόρουµ µοναδικού στο είδος του σε ολόκληρο τον κόσµο. Η συγκρότηση των µόνιµων επιτροπών έχει επιταχύνει τη µετατροπή της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ίσης Εκπροσώπησης σε µια πραγµατική κοινοβουλευτική συνέλευση. Έχει δηµιουργήσει νέα φόρουµ διαλόγου και προσφέρει τη δυνατότητα πολύ καλύτερης προετοιµασίας των ψηφισµάτων. Επιτρέπει, επίσης, τον ευρύτερο κοινοβουλευτικό έλεγχο της Επιτροπής και, ελπίζουµε, του µεικτού Συµβουλίου. Η διοργάνωση περιφερειακών συναντήσεων, που προβλέπονται στη συµφωνία του Κοτονού, θα παράσχει ένα πρόσθετο µέσο για τη διενέργεια πιο ενδελεχούς ελέγχου και για την αξιολόγηση, ανά περιοχή, των επιπτώσεων της συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΕ για πολύ συγκεκριµένα ζητήµατα, όπως η πρόληψη και η επίλυση συγκρούσεων, η περιφερειακή ολοκλήρωση και οι οικονοµικές εταιρικές σχέσεις. Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης θα µπορούσε να αναπτύξει η ίδια ένα ρόλο για την παρακολούθηση της συµµετοχής των κοινοβουλίων σε εθνικό, υποπεριφερειακό, περιφερειακό επίπεδο και σε επίπεδο ΑΚΕ. Προτείνουµε η παρακολούθηση αυτή να διενεργείται από την Επιτροπή Πολιτικών Υποθέσεων, η οποία θα APP/3760 12/13 PR\578598

µπορούσε, ταυτοχρόνως, να λειτουργεί ως φόρουµ εντός του οποίου θα µπορούσαν να εντοπίζονται και να προτείνονται βέλτιστες πρακτικές. 4. Ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων των κρατών µελών της ΕΕ Στο σηµείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ο ρόλος των εν λόγω οργάνων, παρότι δεν αποτελούν το βασικό θέµα της παρούσας έκθεσης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, παρότι δεν έχει δηµοσιονοµικές εξουσίες σε σχέση µε τη συµφωνία εταιρικής σχέσης, δίνει τη συγκατάθεσή του στην διάθεση των πόρων. Χωρίς να υπεισερχόµαστε στον διάλογο για την εγγραφή του ΕΤΑ στον προϋπολογισµό, εκφράζουµε την ελπίδα ότι θα ενισχυθεί ο έλεγχος του ΕΤΑ από το ΕΚ. Σε ό,τι αφορά τα εθνικά κοινοβούλια, και αυτά θα έπρεπε να είναι σε θέση να συµµετέχουν στη συζήτηση για την αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ. Όσο το ΕΤΑ δεν είναι εγγεγραµµένο στον προϋπολογισµό, τα κονδύλιά του θα συνεχίσουν να εκπηγάζουν από τους εθνικούς προϋπολογισµούς, γεγονός που επιτρέπει στα εθνικά κοινοβούλια να ασκούν κοινοβουλευτικό έλεγχο στις κυβερνήσεις τους, ειδικά σε σχέση µε τη συµµετοχή τους στα Συµβούλια ΑΚΕ-ΕΕ. Τον Μάιο του 2004, ο πρόεδρος της επιτροπής ανάπτυξης του ιρλανδικού Κοινοβουλίου διοργάνωσε ένα σεµινάριο στο οποίο συµµετείχαν τα µέλη της επιτροπής του ΕΚ και των επιτροπών ανάπτυξης των εθνικών κοινοβουλίων των κρατών µελών της ΕΕ. Συναντήσεις αυτού του είδους δεν πραγµατοποιούνται συστηµατικά στο πλαίσιο κάθε προεδρίας, θα έπρεπε όµως να διοργανώνονται µε στόχο την αµφίδροµη πληροφόρηση ή ακόµα και τον πιθανό συντονισµό των πολιτικών. Τέλος και σε ό,τι αφορά τα νέα κράτη µέλη της ΕΕ, οι ανταλλαγές αυτές θα µπορούσαν να ενισχύσουν τη σηµασία που δίδεται στους στόχους της αναπτυξιακής πολιτικής. 5. Ανάπτυξη ικανοτήτων Θα θέλαµε να υπογραµµίσουµε την ανάγκη διάθεσης επαρκών ανθρώπινων, υλικών και χρηµατοδοτικών πόρων για την ανάπτυξη ικανοτήτων στα εθνικά κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ, εξαίροντας παράλληλα τις προσπάθειες της βελγικής προεδρίας για τη διοργάνωση σεµιναρίων για δέκα αφρικανούς βουλευτές µε τη συνεργασία του ECPDM (ευρωπαϊκό κέντρο για τη διαχείριση των αναπτυξιακών πολιτικών), καθώς και τις προσπάθειες της Παγκόσµιας Τράπεζας και του Προγράµµατος των Ηνωµένων Εθνών για την Ανάπτυξη. Θα ήταν ίσως σκόπιµο τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών ΑΚΕ να αναθέσουν σε µια επιτροπή την ευθύνη διασφάλισης της πολύτιµης αυτής βοήθειας για τη βελτίωση των κοινοβουλευτικών ικανοτήτων µέσω σεµιναρίων και κατάρτισης. Η βελγική κυβέρνηση έχει ολοκληρώσει τον κύκλο των σεµιναρίων της. Στην στρογγυλή τράπεζα που διοργανώθηκε στο περιθώριο της 8ης συνόδου στη Χάγη, η Επιτροπή ανέλαβε την δέσµευση να συµµετάσχει στη χρηµατοδότηση του επόµενου κύκλου σεµιναρίων. Οι εθνικοί διατάκτες πρέπει, επίσης, να διασφαλίζουν ότι η Επιτροπή εγγυάται τη χρηµατοδότηση των εν λόγω σεµιναρίων. PR/578598 13/13 APP/3760