ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: B ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΔΙΑΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες KEIMENO 10 Ἐγὼ γὰρ πρῶτον μέν, οὐσίας μοι οὐ πολλῆς καταλειφθείσης διὰ τὰς συμφορὰς καὶ τὰς τοῦ πατρὸς καὶ τὰς τῆς π λε ς, δ ο μ ν δελφ ς έδ κα πιδο ς τρι κοντα μν ς κατέρ, πρὸς τὸν δελφ ν δ ο τ ς νειμ μην στε κε νον πλέον μολογε ν ἔχειν μοῦ τῶν πατρῷ ν, καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους ἅπαντας ο τ ς βεβί κα στε μηδεπώποτε μοι μηδέ πρὸς ἕνα μηδέν 11. ἔγκλημ γενέσθαι. Καί τ μέν ἴδια ο τ ς διῴκηκα περί δέ τῶν κοινῶν μοι μέγιστον ἡγοῦμαι τεκμήριον εἶναι τῆς μῆς πιεικείας, ὅτι τῶν νε τέρ ν ὅσοι περί κ βους ἤ π τους ἤ [περί] τ ς τοια τας κολασίας τυγχ νουσι τ ς διατριβ ς ποιο μενοι, π ντας αὐτο ς ὄψεσθέ μοι διαφ ρους ὄντας, καί πλε στα το τους περί μοῦ λογοποιοῦντας καί ψευδομένους. καίτοι δῆλον ὅτι, εἰ τῶν αὐτῶν πεθυμοῦμεν, οὐκ ἄν τοια την 12. γνώμην εἶχον περί μοῦ. ἔτι δ, ὦ βουλή, οὐδείς ἄν ποδε αι περί μοῦ δ ναιτο οὔτε δίκην αἰσχρ ν οὔτε γραφήν οὔτε εἰσαγγελίαν γεγενημένην καίτοι τέρους ρ τε πολλ κις εἰς τοιο τους γῶνας καθεστηκ τας. πρ ς τοίνυν τ ς στρατείας ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2
καί το ς κινδ νους το ς πρ ς το ς πολεμίους σκέψασθε οἷον μαυτ ν παρέχ τῇ π λει. Λυσία - Ὑπέρ Μαντιθέου 10-12 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1.Να μεταφρ σετε στη νέα ελληνική το παρακ τ απ σπασμα: «Ἐγὼ γὰρ πρῶτον μέν..εἶχον περί ἐμοῦ» Μονάδες 10 2. Με β ση τα σχ λια του βιβλίου σας να απαντήσετε στις παρακ τ ερ τήσεις: α) Να σχολι σετε τη φρ ση «.πρὸς τὸν δελφ ν δ ο τ ς νειμ μην. ἔχειν μοῦ τῶν πατρῷ ν» και να αναλ σετε τους στ χους που ε υπηρετεί η αναφορ του Μαντιθέου στο γεγον ς. Μονάδες 15 β) Ποιο είναι το περιεχ μενο τ ν ρ ν «δίκην», «γραφήν», «εισαγγελίαν» στην αρχαία Αθήνα; Μονάδες 15 3. Ποια είναι τα κ ρια μέρη τ ν ρητορικών λ γ ν; Αφο τα καταγρ ψετε να αναφέρετε αναλυτικ τι γν ρίζετε για τα δ ο πρώτα. Μονάδες 10 4.α) Να γρ ψετε δ ο ομ ρριζα, απλ ή σ νθετα, της νέας ελληνικής, απ καθεμι απ τις παρακ τ λέ εις: καταλειφθείσης, νειμ μην, διῴκηκα, πιεικείας, διατριβ ς, ὄψεσθέ. β) Να γρ ψετε μια συνώνυμη και μια αντώνυμη για καθεμι απ τις παρακ τ λέ εις: βεβί κα, γενέσθαι Μονάδες 10 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 5/1/2018 ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Β ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΚΕΙΜΕΝΟ: Ισοκράτης "Περί Ειρήνης " 44-45 Ἐμὸν μὲν οὖν ἔργον ἐστί, καὶ τῶν ἄλλων τῶν κηδομένων τῆς πόλεως, προαιρεῖσθαι τῶν λόγων μὴ τοὺς ἡδίστους, ἀλλὰ τοὺς ὠφελιμωτάτους ὑμᾶς δὲ χρὴ πρῶτον μὲν τοῦτο γιγνώσκειν, ὅτι τῶν μὲν περὶ τὸ σῶμα νοσημάτων πολλαὶ θεραπεῖαι καὶ παντοδαπαὶ τοῖς ἰατροῖς εὕρηνται, ταῖς δὲ ψυχαῖς ταῖς ἀγνοούσαις (τό δίκαιον) καὶ γεμούσαις πονηρῶν ἐπιθυμιῶν οὐδέν ἐστιν ἄλλο φάρμακον πλὴν λόγος ὁ τολμῶν τοῖς ἁμαρτανομένοις ἐπιπλήττειν. ἔπειθ ὅτι καταγέλαστόν ἐστιν τὰς τομὰς τῶν ἰατρῶν ὑπομένειν ἵνα πλειόνων πόνων ἀπαλλαγῶμεν, τοὺς δὲ λόγους ἀποδοκιμάζειν πρὶν εἰδέναι σαφῶς εἰ τοιαύτην ἔχουσιν τὴν δύναμιν ὥστ ὠφελῆσαι τοὺς ἀκούοντας. Λεξιλόγιο: ὁ κηδόμενος: αυτός που φροντίζει καταγέλαστόν ἐστιν: είναι γελοίο ἡ τομή: η εγχείρηση ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 5/1/2018 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α. Να γράψετε τη μετάφραση του παραπάνω κειμένου στα νέα ελληνικά. (Μονάδες 20) Β. 1. Να γραφούν οι παρακάτω λέξεις στην ίδια πτώση στον άλλο αριθμό: ἔργον, τοῦτο, ψυχαῖς, νοσημάτων, δύναμιν (Μονάδες 5) Β. 2. Να γραφούν οι ζητούμενοι ρηματικοί τύποι: προαιρεῖσθαι: β ενικό Οριστικής Αορίστου β (στην ίδια Φωνή) γιγνώσκειν : γ ενικό Οριστικής Παρατατικού (στην ίδια Φωνή) ἐπιπλήττειν: α πληθ. Οριστικής Αορίστου (στην ίδια Φωνή) εὕρηνται: απαρέμφατο Αορίστου β (στην Ενεργητική Φωνή) (Μονάδες 4) Β. 3. πλειόνων: Να γραφεί ο υπερθετικός βαθμός του επιθέτου στο ίδιο γένος, πτώση και αριθμό. (Μονάδα 1) Γ. 1. Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι υπογραμμισμένοι στο κείμενο όροι: τῆς πόλεως, τῶν λόγων, ὑμᾶς, γιγνώσκειν, πολλαὶ, τοῖς ἰατροῖς, ἐπιπλήττειν, ὑπομένειν, πλειόνων, τοὺς ἀκούοντας (Μονάδα 10) ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2
ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: B ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ- ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1. Εγώ λοιπόν πρώτα πρώτα, αν και λίγη περιουσία μου απέμεινε εξαιτίας των συμφορών και του πατέρα μου και της πόλης από τη μια πάντρεψα δυο αδελφές δίνοντας προίκα τριάντα μνες σε καθεμιά, από την άλλη με τον αδελφό μου τη μοιράστηκα έτσι, ώστε εκείνος να ομολογεί ότι έχει περισσότερο μέρος από μένα από την πατρική περιουσία και απέναντι σ όλους τους άλλους ανεξαιρέτως έτσι έχω συμπεριφερθεί στη ζωή μου ώστε ποτέ ως τώρα να μη δώσω καμιά αφορμή παραπόνων σε κανέναν. Και τις ιδιωτικές υποθέσεις έτσι τις έχω διευθετήσει και σχετικά με το δημόσιο βίο νομίζω ότι είναι για μένα πολύ μεγάλη απόδειξη της δικής μου κοσμιότητας αυτή, ότι δηλαδή από τους νέους όσοι τυχαίνει να περνούν τον καιρό τους σε ζάρια ή σε φαγοπότια ή σε τέτοιου είδους ακολασίες, θα δείτε ότι όλοι αυτοί είναι εχθροί απέναντι μου και ότι αυτοί πλάθουν πάρα πολλά μυθεύματα για μένα και ότι λένε ψέματα. Και όμως είναι φανερό ότι, αν επιθυμούσαμε τα ίδια δε θα είχαν τέτοια γνώμη για μένα. Επιπλέον, κύριοι βουλευτές, κανείς δε θα μπορούσε να αποδείξει για μένα ότι έχει γίνει ούτε επονείδιστη ιδιωτική δίκη ούτε έγγραφη καταγγελία για δημόσιο αδίκημα ούτε μήνυση για δημόσιο αδίκημα και όμως βλέπετε πολλές φορές άλλους να έχουν εμπλακεί σε τέτοιου είδους δικαστικούς αγώνες. Ακόμη, όσον αφορά τις εκστρατείες και τους κινδύνους τους πολεμικούς, σκεφτείτε πόσο πρόθυμα εκπληρώνω το καθήκον προς την πατρίδα. 2.α) Ο Μαντίθεος στην αρχή της αφήγησης του προσωπικού του βίου ασχολείται με θέματα που άπτονται των οικογενειακών του σχέσεων. Η συγκεκριμένη, λοιπόν φράση ««.πρὸς τὸν ἀδελφόν δ οὕτως ἐνειμάμην. ἔχειν ἐμοῦ τῶν πατρῷων» εστιάζεται στη σχέση του με τον αδελφό του. Ο αδελφός του, αν και μικρότερος, πήρε μεγαλύτερο μερίδιο από την πατρική περιουσία, όπως άλλωστε κι ο ίδιος ομολογεί. Είναι γνωστό πως στην αρχαία Αθήνα, αν κάποιος πέθαινε αφήνοντας περισσότερους από έναν γνήσιους γιους, αυτοί κληρονομούσαν εξίσου όλη την περιουσία του πατέρα τους. Ο μεγαλύτερος γιος δεν είχε κανένα πλεονέκτημα έναντι των άλλων. Στην περίπτωση όμως του Μαντιθέου δεν ίσχυε κάτι ανάλογο, αλλά αντίθετα ο μικρότερος γιος εμφανίζεται να ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 3
παίρνει μεγαλύτερο ποσοστό από την πατρική περιουσία απ ό,τι λογικά του ανήκει. Έτσι, μπορούμε ξεκάθαρα να πούμε ότι απέναντι στον αδελφό τουκράτησε γενναιόδωρη στάση σε ό,τι αφορούσε το μοίρασμα της πατρικής περιουσίας. Ενώ είχε δυνατότητα, όπως δείχνει ο τύπος ἐνειμάμην, ως διαχειριστής της περιουσίας να πάρει από αυτή μεγαλύτερο μερίδιο δεν το έκανε δείχνοντας την ανωτερότητα και αφιλοκέρδειά του άλλη μια φορά. Πρόθεση του κατηγορουμένου είναι να πείσει τους δικαστές πως δεν τον ενδιαφέρουν τα χρήματα και πως σε καμία περίπτωση δε θα θυσίαζε τις καλές οικογενειακές του σχέσεις για κληρονομικές διαφορές. Το στοιχείο αυτό το χρησιμοποιεί ο Λυσίας, για να αποδείξει το εξαίρετο ήθος του Μαντιθέου, όπως αυτό εκδηλώνεται στο άμεσο οικογενειακό του περιβάλλον. Η παραχώρηση, λοιπόν μεγαλύτερου μεριδίου στον μικρότερο αδελφό αποτελεί δείγμα της αφιλοκέρδειας του Μαντιθέου. Το συμπέρασμα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι πως ο Μαντίθεος ήταν άνθρωπος με ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς και καλές κοινωνικές σχέσεις, μολονότι η μικρή του περιουσία θα μπορούσε να γίνει αιτία αντικοινωνικής και άδικης συμπεριφοράς. 2.β) «δίκη» : στην Αθήνα δίκη λεγόταν η ιδιωτική δίκη (αγών ίδιος). Δίκη μπορούσε να κινήσει ως ενάγων (κατήγορος) μόνον άνδρας, ελεύθερος, ενήλικας και επίτιμος (με πολιτικά δικαιώματα), εφόσον νόμιζε ότι αδικείται. «γραφή» : ήταν ο πιο συνηθισμένος τύπος δημόσιας δίκης. Ονομαζόταν έτσι διότι, όπως φαίνεται, αρχικά ήταν ο μόνος τύπος υπόθεσης, όπου η καταγγελία έπρεπε να υποβληθεί εγγράφως. Οι δημόσιες δίκες αφορούσαν αδικήματα τα οποία έθιγαν το σύνολο της κοινότητας, όπως π.χ. η προδοσία, η λιποταξία ή η κατάχρηση δημοσίου χρήματος. «εἰσαγγελία» : η εισαγγελία στην Αθήνα ήταν δημόσια κατηγορία ή καταγγελία για σοβαρότατα δημόσια αδικήματα που αφορούσαν την ασφάλεια του κράτους (προδοσία, συνωμοσία κ.λπ.). Εισαγόταν πρώτα στη Βουλή των πεντακοσίων, η οποία επέβαλλε στον ένοχο πρόστιμο μέχρι 500 δρχ. Για αυστηρότερη ποινή παρέπεμπε την υπόθεση για εκδίκαση στην Εκκλησία του δήμου ή στην Ηλιαία. Η Εκκλησία έκρινε μόνον τις πολιτικές υποθέσεις. Τον 4ο π. Χ. αιώνα η χρήση της εισαγγελίας γενικεύθηκε και για υποθέσεις ήσσονος σημασίας. 3. Οι αρχαίοι έβλεπαν κάθε είδος του λόγου σαν ζωντανό οργανισμό που έχει μέλη ( αρχή, μέση και τέλος) αρμονικά δεμένα μεταξύ τους, ώστε ν αποτελούν αδιάσπαστη ενότητα. Η γενική αυτή αντίληψη εφαρμόζεται και στο ρητορικό λόγο. Τα κύρια μέρη στα οποία ο ρήτορας ταξινομεί το απαραίτητο υλικό για τη συγκρότηση του κειμένου είναι το προοίμιο, η διήγησις, η πίστις και ο επίλογος α) Προοίμιο είναι η αρχή του ρητορικού λόγου. Σύντομα ο ρήτορας ενημερώνει τον ακροατή επί του θέματος και προσπαθεί να εξασφαλίσει την εύνοια και την προσοχή του. Σπανίως ρητορικός λόγος αρχίζει χωρίς κάποιο είδος προοιμίου Μετά το προοίμιο συνήθως ακολουθεί η πρόθεσις, σύντομη δηλαδή έκθεση του θέματος. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 3
β) Διήγησις. Στο μέρος αυτό ο αγορητής εκθέτει τα σχετικά με το θέμα γεγονότα, τα οποία κρίνει ότι είναι άγνωστα στον ακροατή είτε ανεπαρκώς ή εσφαλμένως γνωστά. Είναι φανερόν ότι η διήγηση στο ρητορικό λόγο δεν ακολουθεί τους κανόνες της ιστορικής αφηγήσεως. Ο ρήτορας φροντίζει η διήγηση να μη ζημιώσει τον σκοπό της αγορεύσεως του, χωρίς βέβαια να χάσει τη σαφήνεια και την πειστικότητά της. Φροντίζει επομένως να τονίσει τα ευνοϊκά στοιχεία, να μειώσει τη σημασία όσων είναι ασύμφορα, και μολονότι η συντομία είναι προτέρημα, δεν παραλείπει να περιγράφει ασήμαντα περιστατικά, αν απ αυτά ο ακροατής ενδέχεται να πεισθεί π.χ. για τη χρηστότητα του ήθους του ή την κακοήθεια του αντιπάλου. Η διήγηση, ως ξεχωριστό τμήμα της αγορεύσεως, υπάρχει κυρίως κι όχι πάντοτε στους δικανικούς λόγους, σπανίως δε στους συμβουλευτικούς. Βεβαίως σύντομες διηγήσεις παρεμβάλλονται στο σώμα όλων των λόγων παράλληλα με τις σχετικές αποδείξεις 4.α) 4. β) καταλειφθείσης: ἐνειμάμην: διῴκηκα: ἐπιεικείας: διατριβάς: ὄψεσθέ: έλλειψη, υπόλοιπο παράνομος, κατανομή πολυκατοικία, ένοικος απείκασμα, εικονομαχία συντρίμμια, συντριπτικός κάτοπτρο, διορατικός Ρήμα Συνώνυμο Αντώνυμο βεβίωκα βιῶ ζῶ τελευτῶ γενέσθαι γίγνομαι εἰμί ἄπειμι ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 3
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 5/1/2018 ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Β ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου 2017 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Χρέος δικό μου και αυτών που ενδιαφέρονται για την πόλη είναι να προτιμούμε λόγους όχι ευχάριστους αλλά ωφέλιμους. Και εσείς πρέπει να γνωρίζετε πρώτα το εξής, ότι για τις αρρώστιες που έχουν σχέση με το σώμα οι γιατροί έχουν βρει πολλές και κάθε είδους θεραπείες, για την ψυχή όμως, που δε γνωρίζει τι είναι ορθό και που είναι γεμάτη από πονηρές επιθυμίες, άλλο φάρμακο δεν υπάρχει παρά ο λόγος που τολμά να επικρίνει τα σφάλματα. Ύστερα ότι είναι γελοίο να υπομένει κανείς τις εγχειρήσεις των γιατρών, με τη σκέψη πως θα γλυτώσει από περισσοτέρους πόνους, ν' απορρίπτει όμως τους λόγους, προτού μάθει καλά αν έχουν τέτοια δύναμη, που θα μπορούσαν να ωφελήσουν τους ακροατές. Β 1. ἔργα, ταῦτα, ψυχῇ, νοσήματος, δυνάμεις Β 2. προείλου, ἐγίγνωσκε, ἐπεπλήξαμεν, εὑρεῖν Β 3. πλείστων ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 5/1/2018 Γ 1. τῆς πόλεως: αντικείμενο στο κειδομένων τῶν λόγων: γεν. διαιρετική στο ἡδίστους ὑμᾶς: υποκ. στο γιγνώσκειν γιγνώσκειν: υποκ στο χρή (τελικό απαρέμφατο) πολλαί: επιθετικός προσδ. στο θεραπίαι τοῖς ἰατροῖς: δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου στο εὕρηνται ἐπιπλήττειν: υποκ στο καταγελαστόν ἐστί (τελικό απαρέμφατο) πλειόνων: επιθετικός προσδ. στο πόνων. τούς ἀκούοντας: επιθετική μετοχή, αντικείμενο στο ὠφελῆσαι ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2