Ομιλία του προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Νίκου Αναστασιάδη στην Κοινή Αντικατοχική Εκδήλωση, Κυριακή 20 Ιουλίου, 2014, Προεδρικό Μέγαρο Μακαριότατε, Αγαπητέ πρόεδρε της βουλής και αρχηγοί όλων των κομμάτων Αγαπητή αντιπρόεδρος της βουλής των Ελλήνων, αδελφοί εξ Ελλάδος βουλευτές, Αγαπητέ κύριε πρεσβευτή της Ελλάδας, Σεβαστοί συγγενείς των ηρώων και αγνοουμένων της τουρκικής εισβολής, Συμπατριώτισσες, συμπατριώτες, Είναι με θλίψη, και πόνο ψυχής που υποχρεωνόμαστε να οργανώνουμε ακόμα εκδηλώσεις μνήμης για τις μαύρες επετείους του άφρονος πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής και τη συνεχιζόμενη κατοχή της πατρίδας μας. Είναι με πόνο και θλίψη που βρισκόμαστε στην θέση να μετρούμε τις συνέπειες μιας προδοσίας ελληνόφωνων αξιωματικών και 1
της τουρκικής εισβολής 40 ολόκληρα χρόνια από την αποφράδα εκείνη μέρα. Σαράντα χρόνια από τότε που η αδίστακτη χούντα των Αθηνών, εκμεταλλευόμενη την παράνομη δράση και τη νόμιμη αντίδραση κράτους, ανέτρεπε τον νόμιμο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας για να ανοίξει τις κερκόπορτες και να επιτρέψει στην Τουρκία να βυθίσει στο πένθος την Κύπρο, να μετατρέψει από τη μία μέρα στην άλλη σε πρόσφυγες χιλιάδες οικογένειες και να χαράξει στο ανυπεράσπιστο σώμα του νησιού μας, την εφιαλτική γραμμή του Αττίλα. Σαράντα χρόνια, και παρά τις αλλεπάλληλες αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, η διεθνής νομιμότητα εξακολουθεί να παραβιάζεται στη χώρα μας. Η Κύπρος βιώνει τις συνέπειες της παράνομης στρατιωτικής κατοχής, τις μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του κυπριακού λαού, τον παράνομο εποικισμό και τη συνεχιζόμενη καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της. Αγαπητοί φίλες και φίλοι, Συγκεντρωθήκαμε σήμερα, σε μια κοινή αντικατοχική εκδήλωση, χωρίς πολιτικές αποχρώσεις, χωρίς κομματικούς διαχωρισμούς και ιδεολογικά ιδιώματα, για να στείλουμε 2
ενωμένοι με μια φωνή, το μήνυμα πως απέναντι στην τουρκική κατοχή, λαός και πολιτική ηγεσία συσπειρώνονται γύρω από μια και μόνη αξίωση, την απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας. Κανείς δεν συμβιβάζεται με την ιδέα της διχοτόμησης, ούτε θα δεχθούμε ποτέ τα δεδομένα που προκάλεσε η στρατιωτική εισβολή και ο εποικισμός ως τετελεσμένα. Μας ενώνει ο αντικατοχικός αγώνας. Κανείς δεν έχει το μονοπώλιο του πατριωτισμού. Όλοι έχουμε κοινό μας στόχος μια βιώσιμη λύση που θα οδηγεί σε απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας και του κυπριακού λαού. Μας ενώνει όλους ο πόθος της επιστροφής. Δίπλα μας νοιώθουμε τη συνεχή και διαχρονική στήριξη της Ελλάδας. Την ολόψυχη συμπαράσταση της ελληνικής κυβέρνησης, του ελληνικού κοινοβουλίου, των κομμάτων, του λαού και των απανταχού Ελλήνων. Τους εκφράζουμε την αμέριστη ευγνωμοσύνη και τις θερμότατες ευχαριστίες μας για την αδελφική αλληλεγγύη με την οποία μας περιβάλλουν. Κυρίες και κύριοι, 3
Τις θλιβερές αυτές επετείους, η σκέψη στρέφεται σε αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους υπερασπιζόμενοι τη Δημοκρατία και πολεμώντας για την πατρίδα. Καλούμαστε να αποτίσουμε φόρο τιμής στους αγωνιστές της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Και τιμώντας τους, οφείλουμε ενωμένοι και ομόθυμοι να υπερβούμε τα διχαστικά σύνδρομα και τις τραυματικές εμπειρίες του απώτερου παρελθόντος. Να βαθύνουμε την αυτοσυνειδησία μας και με περίσσευμα γενναιότητας να αναλάβουμε τις ατομικές και συλλογικές ευθύνες που μας αναλογούν. Οφείλουμε να βρούμε τη δύναμη να σταθούμε όρθιοι. Οφείλουμε να συμπεριφερθούμε με τη μέγιστη σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Με τους λόγους και τις πράξεις μας να προσπαθήσουμε να επουλώνουμε πληγές. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας. Σαράντα χρόνια μετά, καλούμαστε και φέτος να επιτελέσουμε ένα οφειλόμενο καθήκον, κάτω από συνθήκες τραγικές για τον τόπο μας και για τους πολίτες. Παράλληλα με τις συνθήκες της ημικατοχής που συνεχίζεται από το 1974, ο λαός μας καλείται να βιώσει και μια οικονομική τραγωδία που με σθένος, καρτερικότητα, αλλά και πείσμα, αντιμετωπίζει. 4
Με τη συμπλήρωση 40 χρόνων από το διπλό έγκλημα, επαναλαμβάνουμε με τρόπο έντονο και κατηγορηματικό την καταδίκη του πραξικοπήματος και της εισβολής που διαπράχθηκαν σε βάρος του κυπριακού λαού. Και επαναλαμβάνουμε σήμερα την ενδυναμωμένη και ακλόνητη πίστη μας στην ελευθερία και τη δημοκρατία αλλά και την πεποίθηση μας ότι η καλλιέργεια και η ανοχή του φανατισμού, του μίσους, των ακροτήτων και του διχασμού, αποτελούν δυναμίτη στα θεμέλια της δημοκρατίας μας. Αυτό πρέπει να είναι το μεγάλο ιστορικό δίδαγμα από την τραγωδία του 74 και αυτό πρέπει να τηρούμε ως φάρο και οδηγό στην πολιτική συμπεριφορά μας, αλλά και στην καθημερινή μας ζωή. Αυτή είναι και η μεγάλη δική μας ευθύνη σήμερα: Να τονίσουμε την ανάγκη προσήλωσης όλων μας στη δημοκρατία και στις διαδικασίες εκείνες που προάγουν και στηρίζουν την νηφάλια πολιτική σκέψη και τον αδογμάτιστο πολιτικό διάλογο. Να αναγνωρίσουμε έμπρακτα το δικαίωμα σε όλους για έκφραση διαφορετικής ή ακόμα και κριτικής άποψης. Να παραμείνουμε προσηλωμένοι σε μια πορεία που να οδηγεί τον τόπο μας μπροστά. 5
Σε αυτή τη σεμνή διακομματική εκδήλωση μνήμης και τιμής για τους ήρωες μας, αποκαλύψαμε σήμερα το πέτρινο πρωτότυπο του Θυρεού της Κυπριακής Δημοκρατίας στην πρόσοψη του Προεδρικού Μεγάρου, του κτιρίου που όχι μόνο συμβολίζει τη δημοκρατία, την ιστορία και τον πολιτισμό στη χώρα μας, αλλά αποτελεί και το προπύργιο των πολιτικών, των κοινωνικών και των πολιτιστικών κατακτήσεων και αξιών της πατρίδας μας. Το Προεδρικό Μέγαρο ήταν και παραμένει σύμβολο δημοκρατικής νομιμότητας, αλλά και η έκφραση της κρατικής μας κυριαρχίας. Η ανάρτηση του εμβλήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας στον ιερό αυτό χώρο, στο ναό της δημοκρατίας, είναι υποχρέωσή μας απέναντι στη συνέχεια της Ιστορίας μας και απέναντι στο κράτος μας για τη διαφύλαξη του οποίου θυσιάστηκαν οι χιλιάδες νεκροί μας. Σε αυτό εδώ το κτίριο είναι συγκεντρωμένα η ιστορία, ο πολιτισμός και η παράδοση αιώνων της πατρίδας μας. Δεν θα ήταν νοητό, το έμβλημα της Κυπριακής Δημοκρατίας να απουσιάζει από το χώρο από τον οποίο ξεκινά και τελειώνει η έκφραση και η υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας. 6
Θέλω, με την ευκαιρία, να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς όσους εργάστηκαν γι αυτό και ιδιαίτερα στον Γιάννη Γιάννη, το γλύπτη που το φιλοτέχνησε. Αγαπητοί φίλες και φίλοι, Μας ανησυχεί που πέρασαν 40 χρόνια και η πληγή του κυπριακού προβλήματος παραμένει ανοικτή και αιμάσσουσα, σαν αποτέλεσμα της τουρκικής αδιαλλαξίας. Μας ανησυχεί η άγονη παρέλευση του χρόνου που καθιστά μη αναστρέψιμα τα συστατικά της λύσης και παγιώνει τα τετελεσμένα, αλλά δεν πρόκειται να μας οδηγήσει σε καμιά ρύθμιση που δεν θα κατοχυρώνει το μέλλον του κυπριακού ελληνισμού στην πατρίδα του, που δεν θα διασφαλίζει τον τερματισμό της κατοχής και του εποικισμού και δεν θα εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις επανένωσης της πατρίδας μας και δεν θα διασφαλίζει τις βασικές ελευθερίες του συνόλου του κυπριακού λαού. Ασφαλώς, στους υπολογισμούς μας οφείλουμε και πρέπει να επιμετρούμε τις συνέπειες του αδυσώπητου χρόνου που στο πέρασμά του προκαλεί κινήσεις και μεταβολές που δυσχεραίνουν τη θέση της Κύπρου και της ελληνοκυπριακής πλευράς. Ασφαλώς και πρέπει να επιμετρήσουμε πως η 7
άκαρπη πάροδος του χρόνου δυνατόν να μας οδηγήσει στη χείριστη λύση του κυπριακού, σε μια ακόμα χαμένη πατρίδα. Κάθε μέρα που περνά χάνονται οι άνθρωποι που έζησαν στα κατεχόμενα και είναι ζήτημα χρόνου να μην υπάρχουν πια Ελληνοκύπριοι με προσλαμβάνουσες παραστάσεις από τις κατεχόμενες περιοχές. Ελλοχεύει ο κίνδυνος για τις νέες γενιές τα κατεχόμενα να είναι ένας ξένος τόπος. Αυτό θα σημαίνει τον οριστικό εκτουρκισμό της κατεχόμενης Κύπρου. Αυτό θα πρέπει να μας αφυπνήσει, να μας θέσει σε εγρήγορση και να μας οδηγήσει το συντομότερο δυνατόν σε μια λύση που θα επανενώσει τη χώρα μας υπό συνθήκες ασφάλειας και σταθερότητας για όλους τους νόμιμους κατοίκους της. Η ελληνοκυπριακή πλευρά, διαχρονικά, καταβάλλει ειλικρινείς προσπάθειες προκειμένου να εξευρεθεί μια λύση που θα σέβεται τα δικαιώματα και θα υπηρετεί όλους τους πολίτες και τις κοινότητες που συνθέτουν τον λαό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η τουρκική πλευρά με τις ακραίες απαιτήσεις και την αρνητική στάση της καθιστά ανέφικτη την επίτευξη συμφωνίας. Αλλά η αρνητική στάση της τουρκικής πλευράς είναι και η ουσία του προβλήματος που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. 8
Και η τουρκική στάση δεν αποκρούεται με διακηρύξεις, αλληλοκατηγορίες και επίρριψη ευθυνών, αλλά με μεθοδευμένη στρατηγική, συνεπή στις αρχές που διέπονται από τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών, τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις συμφωνίες στις οποίες έχουμε καταλήξει με την άλλη πλευρά εντός των διαδικασιών που έχουν, επίσης, συμφωνηθεί. Γιατί όπως διακήρυξε και ο γνωστός για τη σοφία του Ντέσμοντ Τούτου, «όταν θέλεις να οικοδομήσεις την ειρήνη δεν συνομιλείς με τους φίλους σου αλλά με τους εχθρούς σου». Η λύση που επιδιώκουμε δεν αφαιρεί ανθρώπινα δικαιώματα ούτε και περιορίζει τις πολιτικές ελευθερίες των συμπατριωτών μας Τουρκοκυπρίων. Αυτό που επιδιώκουμε είναι να γίνουν σεβαστά και τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα των Ελληνοκυπρίων. Στοχεύουμε σε μια λύση που θα συνάδει με τις διεθνείς συμβάσεις και συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το διεθνές δίκαιο και τις αρχές του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου. Η λύση θα πρέπει να οδηγεί σε ένα κράτος δικαίου, όπου η ισονομία θα επιτρέπει στους νόμιμους πολίτες του να 9
απολαμβάνουν τις ίδιες ευκαιρίες και δικαιώματα, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις. Να διασφαλίζει μια επανενωμένη, σύγχρονη, ευρωπαϊκή πατρίδα που θα επιτρέπει σε όλους τους νόμιμους κατοίκους της να έχουν ελπίδα για πρόοδο, ευημερία και προοπτική σε συνθήκες ομαλότητας και ασφάλειας. Διεκδικούμε λύση που να οδηγεί σε μια ευημερούσα πατρίδα που δεν θα παραγνωρίζει τις βασικές αρχές και θεμελιώδεις ελευθερίες όπως αυτές αποτυπώνονται μέσα από την ιδιότητα μας ως πλήρους κράτους-μέλους της ΕΕ. Μια συνολική λύση, στο πλαίσιο μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως αυτή καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του ΣΑ ΟΗΕ, με μια κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μία διεθνή προσωπικότητα. Δεν αποποιούμεθα των διεθνών διακηρύξεων και των συμφωνιών που μας δεσμεύουν, αντίθετα στεκόμαστε συνεπείς και πιστοί στις συμφωνίες κορυφής 1977 και 1979 και στη Συμφωνία της 8 ης Ιουλίου 2006 και το ίδιο ζητούμε και από την άλλη πλευρά. 10
Την ίδια ώρα, στεκόμαστε στην ιδιότητά μας ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που όχι μόνο δεν προκαλεί εμπόδια στη λύση, αλλά δίνει απαντήσεις σε σημαντικές πτυχές του κυπριακού προβλήματος και θα καθησυχάζει ανησυχίες και των δυο κοινοτήτων. Θέλουμε να στείλουμε προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και όλους τους εταίρους μας το μήνυμα ότι προσδοκούμε στη στήριξη και την αλληλεγγύη τους στο δίκαιο για όλους αγώνα μας. Όση σημασία έχει η εξεύρεση λύσης, άλλη τόση έχει και η επομένη της λύσης, που θα πρέπει να μας βρει, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους να συνεργαζόμαστε, να συνδημιουργούμε και να σχεδιάζουμε το μέλλον μας και το μέλλον των παιδιών μας, σε μια κοινή πατρίδα, σε συνθήκες ασφάλειας και σταθερότητας. Θέλω από αυτό το βήμα να διαβεβαιώσω τον κυπριακό λαό, Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους, Μαρωνίτες, Αρμένιους και Λατίνους, πως θα εργαστούμε με όλες μας τις δυνάμεις, χωρίς να φεισθούμε κόπου, μόχθου και χρόνου προκειμένου να δούμε να απελευθερώνεται από την κατοχή και να επανενώνεται η πατρίδα μας. Γιατί βαθειά είναι η πίστη μου ότι τούτο είναι κατορθωτό. 11
Αυτό που θέλουμε είναι έντιμη ειρήνη, και επιτέλους τη δημιουργία μιας πατρίδας που δεν θα υστερεί από όλα τα υπόλοιπα κράτη της Ευρώπης σε πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα. Επιδιώκουμε τη λύση. Αλλά θέλω και να κάνω ξεκάθαρο ότι σε αυτό το διάλογο που έχουμε εμπλακεί θέλουμε να υπάρχει αλληλοσεβασμός και ο αλληλοσεβασμός ξεκινά από την ώρα που σέβεσαι τα συμφωνημένα. Και το κοινό ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου 2014 διαλαμβάνει ξεκάθαρα πως το ευρωπαϊκό κεκτημένο πρέπει να εφαρμόζεται σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, πως η όποια λύση θα πρέπει να διασφαλίζει ένα κράτος με μια και μόνη κυριαρχία, μια και μόνη διεθνή προσωπικότητα, μια και μόνη ιθαγένεια. Η θέση μας ήταν και παραμένει ξεκάθαρη: Θα πρέπει να τιμήσουμε και να σεβαστούμε όσα μεταξύ μας συμφωνούμε. Διαφορετικά η πληγή του κυπριακού θα παραμένει ανοικτή και θα συνεχίσει να προκαλεί πόνο, αλλά και κόστος, όχι μόνο στους Ελληνοκύπριους, αλλά και στους ίδιους τους Τουρκοκύπριους και στην Τουρκία και σε κάθε εμπλεκόμενη πλευρά. 12
Αγαπητοί φίλες και φίλοι, Η τουρκική εισβολή, ήταν ένα τραγικό γεγονός που έχει ανατρέψει την ιστορική διαδρομή αυτού του νησιού ανά τους αιώνες. Η εκδίωξη του ελληνικού πληθυσμού από το κατεχόμενο μέρος της Κύπρου, η μετακίνηση στο βόρειο τμήμα της Κύπρου όλων των Τουρκοκυπρίων και ο οργανωμένος εποικισμός από την Τουρκία δημιούργησαν μια νέα πραγματικότητα επί του εδάφους. Όσο ο χρόνος περνά θα αυξάνεται ο κίνδυνος αυτή η προσωρινότητα να μετατραπεί σε μονιμότητα. Η έγνοια και η αγωνία μου είναι να μην επιτρέψουμε σε πολιτικές που οδηγούν στη μόνιμη διχοτόμηση της Κύπρου. Το μήνυμα μου, με αφορμή αυτή την τραγική επέτειο είναι να αποτρέψουμε την ολοκλήρωση αυτής της τραγωδίας. Το μέλλον της χώρας και των παιδιών μας θα είναι πιο λαμπρό και πιο ελπιδοφόρο αν καταφέρουμε και υπερβούμε τα εμπόδια και καταστήσουμε εφικτή την κατάργηση των διαχωριστικών γραμμών, μέσω μιας ομόσπονδης Κυπριακής Δημοκρατίας, όπου το ευρωπαϊκό κεκτημένο να ισχύει από την Πάφο μέχρι την Καρπασία και από τη Λεμεσό μέχρι την Κερύνεια. 13
Πέρασαν σαράντα χρόνια, γεμάτα πίκρα, απογοήτευση και θλίψη. Χωρίς να ξεχνάμε, χωρίς να παραγράφουμε τα δίκαια και τα δικαιώματα μας, πρέπει να τους τρόπους να βγούμε από αυτό το τέλμα και να ξαναδημιουργήσουμε την Κύπρο μας. Το όραμα μου, που είναι και όραμα όλων μας, λαού και ηγεσίας, είναι να δω τα τουρκικά στρατεύματα να επιβιβάζονται στα πλοία και να αποχωρούν από την Κύπρο. Να δω πρόσφυγες να επιστρέφουν στις υπό κατοχή περιουσίες και στην υπό κατοχή πατρίδα μας. Αυτό αισθάνομαι ως χρέος μου, αυτό είναι το δικό μου όραμα, αλλά και οφειλή στους αγωνιστές της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Αυτό οφείλουμε στην πατρίδα μας. Αυτό οφείλουμε στις επερχόμενες γενιές. Αιωνία η μνήμη όσων έδωσαν τη ζωή τους για τη δημοκρατία, για την ελευθερία και για την επιβίωση της πατρίδα μας, ώστε σήμερα να μπορούμε να διεκδικούμε την απελευθέρωση των κατεχομένων μας. 14
15