ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ και ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ταχ. Δ/νση: 81103 Σίγρι Λέσβου * Τηλ.- FAX: 2253054434, 2251047033 www.lesvosmuseum.gr * www.petrifiedforest.gr * E-Mail: lesvospf@otenet.gr ΛΑΜΠΡΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ AIΓΑΙΟΝ Η γέννηση ενός Αρχιπελάγους Η ιστορία του Αιγαίου παρουσιάζεται μέσα από τους γεωτόπους και τα τοπία των νησιών Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκαν το Σάββατο 23 Φεβρουαρίου στη Θεσσαλονίκη τα εγκαίνια της μεγάλης έκθεσης ΑΙΓΑΙΟΝ Η γέννηση ενός Αρχιπελάγους στο ΝΟΗΣΙΣ - Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας. Παρουσία εκατοντάδων Θεσσαλονικέων που γέμισαν τους χώρους του Νόησις και χαρακτήρισαν εντυπωσιακό και γοητευτικό επίτευγμα την σύγχρονη και ελκυστική εκθεσιακή παρουσίαση του φυσικού πλούτου και της ομορφιάς των νησιών του Αιγαίου όπως αναδεικνύεται μέσα από τις εκθεσιακές ενότητες, εγκαινιάσθηκε η έκθεση από τον Γενικό Γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Γιάννη Σπιλάνη, o οποίος τη χαρακτήρισε ως συμβολή στην προσπάθεια που καταβάλει το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου για την ανάδειξη της νησιωτικότητας, μια προσπάθεια να ξαναδούμε με μια διαφορετική ματιά απ αυτή που είχαμε μέχρι σήμερα, την ομορφιά και τους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους του Αρχιπελάγους ως ευκαιρία για μια διαφορετική ανάπτυξη. Τελικά για να επιτευχθεί η αναγέννηση του Αιγαίου. Στην εκδήλωση των εγκαινίων παραβρέθηκαν ο Πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Γ. Μυλόπουλος, ο Δήμαρχος Λήμνου Α. Χατζηδιαμαντής, η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Θεσσαλονίκης Ε. Χρησίδου, ο Αντιπρύτανης ΑΠΘ Καθ. Γ. Παντής, ο Κοσμήτορας της Σχολής Θετικών Επιστημών Καθ. Σ. Παυλίδης, ο Πρόεδρος του Τμ. Γεωλογίας ΑΠΘ Καθ. Γ. Τσόκας, ο Διευθυντής του Μουσείου Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας ΑΠΘ Καθ. Γ. Κουφός, τα μέλη του ΔΣ του Νόησις, εκπρόσωποι του ΕΟΤ, της ΕΡΤ, του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, δεκάδες Πανεπιστημιακοί, επιχειρηματίες του τουρισμού, εκπαιδευτικοί, γνωστοί δημοσιογράφοι, εκπρόσωποι φορέων και φιλότεχνοι, οι οποίοι εκφράστηκαν με τα θερμότερα λόγια για την παρουσίαση της έκθεσης και τα μοναδικά εκθέματα που για
πρώτη φορά παρουσιάζονται στο ευρύ κοινό. Χαιρετισμούς απέστειλαν οι Υπουργοί Τουρισμού Ο. Κεφαλογιάννη και Μακεδονίας-Θράκης Χ. Καράογλου. Στο χαιρετισμό της η Υπουργός Τουρισμού κα Ο. Κεφαλογιάννη ανέφερε «Η συγκεκριμένη έκθεση θεωρώ ότι είναι ένα «σταυροδρόμι» πολιτισμού, επιστήμης, έρευνας, που με τη συμμετοχή και το ζήλο του ανθρώπινου δυναμικού που την πλαισίωσε, την στήριξε και πλέον την αναδεικνύει προσφέρει ένα μοναδικό αποτέλεσμα δείγμα των πολλαπλών ελληνικών δυνατοτήτων. Η παρουσίαση της πολυσχιδούς έκθεσης, έστω και μέρους της, στη Διεθνή Τουριστική Έκθεση ITB 2013 είμαι βέβαιη ότι θα αποτελέσει ένα ακόμα στοιχείο διαφορετικής από τα συνηθισμένα προβολής της χώρας μας. Θα συνδράμει και αυτή στην προσπάθεια του υπουργείου Τουρισμού να προβάλλει την Ελλάδα, να κάνει γνωστό σε όλο τον κόσμο τα πλεονεκτήματά της, τις μοναδικότητες της. Πιστεύω ότι η προσπάθεια αυτή του επιστημονικού και ερευνητικού δυναμικού αποτελεί ένα ουσιαστικό παράδειγμα που μπορεί να δώσει ώθηση και σε άλλες πρωτοβουλίες, να κινητοποιήσει την σκέψη και τη διάθεση και να υπάρξουν και άλλα παρόμοια επιτεύγματα που αναδεικνύουν την Ελλάδα και τους έλληνες». Καλωσορίζοντας τους προσκεκλημένους στην έναρξη της εκδήλωσης ο Γενικός Διευθυντής του ΝΟΗΣΙΣ Θ. Κοντονικολάου αναφέρθηκε στην καλή συνεργασία μεταξύ του ΝΟΗΣΙΣ και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου για την παρουσίαση της μεγάλης αυτής έκθεσης στη Θεσσαλονίκη και σημείωσε την εντυπωσιακή εκθεσιακή παρουσίαση που συμβάλει στην μεγάλη προσέλευση σχολείων και του κοινού. Ο Πρύτανης του ΑΠΘ και Πρόεδρος του ΔΣ του ΝΟΗΣΙΣ Καθ. Γ. Μυλόπουλος στο χαιρετισμό του αναφέρθηκε στην στενή συνεργασία μεταξύ των Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης και Αιγαίου που βοήθησε στην πραγματοποίηση της συγκεκριμένης έκθεσης και τόνισε την σημασία της συνεργασίας μεταξύ ενός Μουσείου και ενός Πανεπιστημιακού ιδρύματος, όπως η περίπτωση του ΝΟΗΣΙΣ και του ΑΠΘ προκειμένου να αξιοποιούνται συνέργειες και να δημιουργούνται σημαντικά εκθεσιακά γεγονότα όπως η έκθεση που εγκαινιάζεται σήμερα. Ο Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Πρόεδρος του ΔΣ του Μουσείου Απολιθωμένου Δάσους Αν. Καθ. Ν. Σουλακέλλης αναφέρθηκε στους στόχους του Μουσείου τονίζοντας ότι η έκθεση αυτή επικυρώνει με τον καλύτερο τρόπο την επιτυχία της στρατηγικής που χαράχθηκε από το Μουσείο ως απάντηση στην κρίση και στην κατήφεια που μας περιβάλει και μπορεί συνοπτικά να περιγραφεί με μια λέξη εξωστρέφεια! Η έκθεση πραγματοποιείται σε μια ιδιαίτερη στιγμή για το Μουσείο, καθώς μετά την ολοκλήρωση της εκθεσιακής παρουσίασης του Απολιθωμένου Δάσους στους μόνιμους εκθεσιακούς χώρους του στο Σίγρι, έχει ξεκινήσει μια νέα περίοδος στην οποία ο κεντρικός άξονας δράσης του Μουσείου περιλαμβάνει πρωτοβουλίες εξωστρέφειας που στοχεύουν στην προβολή του μνημείου και της Λέσβου τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, σε στενή συνεργασία με τους εταίρους μέλη του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων της UNESCO. Στη συνέχεια ο Αναπλ. Καθ. Ν. Ζούρος, Διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου υπεύθυνος για τον γενικό συντονισμό της έκθεσης, ευχαρίστησε όλους τους φορείς που συνέπραξαν για την πραγματοποίηση της έκθεσης και τους χορηγούς χωρίς την βοήθεια των οποίων δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί αυτό το μεγάλο εγχείρημα.
Αναφέρθηκε επίσης στους στόχους και τη σημασία της έκθεσης η οποία φιλοδοξεί να διηγηθεί στον επισκέπτη ιστορίες που συνδέονται με την δημιουργία και την γεωιστορική εξέλιξη του Ελληνικού αρχιπελάγους, με τις διεργασίες και τα φυσικά φαινόμενα που δημιούργησαν τα νησιά, τα εντυπωσιακά τοπία, τα φυσικά μνημεία και τις γεωμορφές του Αιγαίου κατά τη διάρκεια των τελευταίων 150 εκατομμυρίων ετών, με την παρουσία του ανθρώπου και την σχέση που εκείνος δημιούργησε με το φυσικό περιβάλλον των νησιών, την προσπάθεια του για την αξιοποίηση των πόρων του Αιγαίου και την δημιουργία ενός αξεπέραστου πολιτισμού. Μέσα από τα πέτρινα σπαράγματα της Μυθικής Αιγηίδας που συγκροτούν τα νησιά, οι γεώτοποι και τα υπέροχα αιγαιοπελαγίτικα τοπία αναζητούνται απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της δημιουργίας του κόσμου που απασχόλησαν τον άνθρωπο για χιλιετίες, και για την ερμηνεία τους δημιούργησε τον μύθο και την τέχνη. Μέσα από την ανάδειξη τεκμηρίων που βρίσκονται διάσπαρτα στα νησιά αλλά και κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, στον πυθμένα του Αιγαίου, ξετυλίγονται οι φυσικές διεργασίες δημιουργίας και καταστροφής, που σμίλευσαν με την πάροδο εκατομμυρίων ετών το ανάγλυφο και δημιούργησαν τους φυσικούς πόρους του Αιγαίου. Στην συνέχεια ο Διευθυντής του Μουσείου Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γ. Κουφός αναφέρθηκε στα μοναδικά ευρήματα απολιθωμάτων θηλαστικών τα οποία παρουσιάζονται στον χώρο της έκθεσης. Επίσης, τόνισε τη σημασία της πανίδας που αναπτύχθηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια στον χώρο του Αιγαίου και η οποία αντιπροσωπεύει οικοσυστήματα που διαδοχικά κυριάρχησαν στην Ανατολική Μεσόγειο στη διάρκεια των τελευταίων 23 εκατομμυρίων ετών. Τέλος ο εκπρόσωπος της ΤΕΤΡΑΓΚΟΝ που είχε την ευθύνη του μουσειογραφικού σχεδιασμού της παραγωγής της έκθεσης αναφέρθηκε στις δυσκολίες του εγχειρήματος και στις προοπτικές που διανοίγονται για την προβολή των νησιών του Αιγαίου μέσα την διεθνή περιοδεία της έκθεσης τα επόμενα χρόνια σε μεγαλα μουσεία του εξωτερικού. Ακολούθησε περιήγηση και ξενάγηση των επισήμων προσκεκλημένων και των επισκεπτών της έκθεσης από τον Αναπλ. Καθ. Νίκο Ζούρο στον εκθεσιακό χώρο, όπου είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να θαυμάσουν τις εντυπωσιακές εκθεματικές ενότητες και τα απολιθώματα από τα νησιά του Αιγαίου. Μπορεί ο σπάνιος γιγάντιος απολιθωμένος κορμός μήκους 14 μέτρων, ενός εμβληματικού καρποφόρου δένδρου με εντυπωσιακά χαρακτηριστικά γνωρίσματα και χρώματα στην εξωτερική του επιφάνεια, να είναι ο «σταρ» ανάμεσα στα δεκάδες εκθέματα, από τα οποία τα περισσότερα παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό, όμως οι επισκέπτες της έκθεσης, κοντοστάθηκαν για να θαυμάσουν πολλά από τα πέτρινα σπαράγματα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν τα εντυπωσιακά τμήματα απολιθωμένων κορμών που ανελκύθηκαν από τον βυθό του Αιγαίου, οι πολύχρωμοι κορμοί σεκόιας, πεύκων, βαλανιδιών και φοινικόδεντρων από τη Λέσβο ή τα απολιθωμένα φύλλα ελιάς από τη Σαντορίνη, τα κρανία των σπάνιων θηλαστικών που έζησαν κάποτε στο Αιγαίο, όπως η νεαρή αντιλόπη από τη Σάμο, η κοντόλαιμη καμηλοπάρδαλη από τη Χίο, ο νάνος ελέφαντας από την Τήλο και ο φοβερός μαχαιρόδοντας από την Εύβοια, ή ακόμη τα εντυπωσιακά ευρήματα αμμωνιτών από τη Χίο, που παρουσιάσθηκαν για πρώτη φορά στο κοινό. Η έκθεση εστιάζει επίσης στην εμφάνιση και την παρουσία του ανθρώπου στο χώρο του Αιγαίου που είναι συνδεδεμένη με την χρήση της πέτρας και των μεταλλευμάτων
του. Από τον οψιδιανό της Μήλου και τα μάρμαρα της Πάρου και της Θάσου, από τη σμύριδα της Νάξου μέχρι το χρυσό της Χαλκιδικής, από τον ανδεσίτη και τον ιγνιμβρίτη της Λέσβου μέχρι το σίδηρο της Σερίφου τα Ελληνικά νησιά παρουσιάζουν μια ανεπανάληπτη ποικιλία υλικών και χρήσεων που σημάδεψαν την εξέλιξη της πολιτιστικής του διαδρομής. Η έκθεση αποτελεί ένα κάλεσμα προς τους επισκέπτες και καλοκαιρινούς επισκέπτες της χώρας μας να επισκεφθούν τα νησιά του Αιγαίου, προκειμένου να γνωρίσουν ένα ιδιαίτερο τόπο με τεράστιο φυσικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον που κρύβει άγνωστους θησαυρούς και αξίζει τον κόπο να ανακαλύψουν. Εντυπωσιακή έκθεση H έκθεση που θα διαρκέσει μέχρι τον Ιούνιο του 2013, καταλαμβάνει έκταση 900 μ 2 και αποτελεί χωρίς αμφιβολία ένα από τα σημαντικά εκθεσιακά γεγονότα της χρονιάς. Η έκθεση διαρθρώνεται σε τέσσερις βασικές θεματικές ενότητες που εμπλουτίζονται με εντυπωσιακά εκθέματα και διαδραστικές παρουσιάσεις. Η κεντρική θεματική ενότητα με τίτλο «ΜΝΗΜΕΣ ΓΑΙΑΣ: Από την Τηθύ στο Αιγαίο», παρουσιάζει το πολύπλοκο μωσαϊκό των ελληνικών νησιών και παραθέτει τα διάσπαρτα τεκμήρια που συναρμόζονται για να διηγηθούν ολόκληρη τη γεωλογική ιστορία της περιοχής του Αιγαίου που γεννήθηκε από τον ωκεανό της Τηθύος για να σχηματίσει στην ενιαία ξηρά της μυθικής Αιγιήδας, και γρήγορα κατακερματίσθηκε για να αποκτήσει σταδιακά τη σημερινή μορφή του ανάγλυφου του Ελληνικού αρχιπελάγους. Τα νησιά και τα πελάγη του, τα γεωλογικά μνημεία και η πολυμορφία των γήινων σχηματισμών, το υγρό στοιχείο, η ανάδυση και η καταβύθιση της στεριάς, μαζί με εντυπωσιακά εκθέματα γεωλογικών σχηματισμών και ένα δεκατετράμετρο απολιθωμένο κορμό, αποτελούν τα στοιχεία αυτής της ενότητας. Η δεύτερη ενότητα «Στα νησιά του Ηφαίστου και του Ποσειδώνα» παρουσιάζει τις γεωδυναμικές διεργασίες στο Αιγαίο, την ηφαιστειότητα και την σεισμικότητα που διαμόρφωσαν καθοριστικά το Αρχιπέλαγος. Μια διαδικασία με μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις και σεισμικά γεγονότα που επαναλήφθηκε πολλές φορές μέσα σε εκατομμύρια έτη και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Σ αυτήν άλλωστε χρωστούμε την ύπαρξη μερικών από τα ομορφότερα νησιά του Αιγαίου, όπως η Σαντορίνη, η Κως, η Νίσυρος, η Μήλος, η Κίμωλος, η Λέσβος, η Λήμνος, η Σαμοθράκη και άλλων. Οι ηφαιστειακές εκρήξεις, οι χθόνιες δυνάμεις, οι σεισμοί, πέρα απ τις καταστροφές δίνουν και τα δώρα της θερμότητας, όπως τον θερμαλισμό, που από την αρχαιότητα χαίρεται ο άνθρωπος. Η τρίτη ενότητα «ΓΑΙΑ: από το μύθο στην επιστήμη» είναι αφιερωμένη στην παλαιο-βιοποικιλότητα του Αιγαίου και παρουσιάζει την εντυπωσιακή εξέλιξη της ζωής της περιοχής του Αιγαίου την οποία αποδεικνύει ο πλούτος των φυτικών και ζωικών απολιθωμάτων που έχουν βρεθεί και μαρτυρούν την συναρπαστική ιστορία της εξέλιξης της ζωής και των οικοσυστημάτων στην λεκάνη του Αιγαίου κατά τη διάρκεια 150 εκατομμύριων χρόνων. Τα νησιά του Αιγαίου φιλοξενούν σπαράγματα της ζωής του παρελθόντος που κέντρισαν την ανθρώπινη σκέψη ώστε να αναζητήσει απαντήσεις για την προέλευση της ζωής και του κόσμου, από την «κοσμογονία» του Ησίοδου στα «Φυσικά» του Αριστοτέλη και το «Περί των λιθουμένων» του Θεόφραστου. Εδώ παρουσιάζονται για πρώτη φορά οι μοναδικοί αμμωνίτες από τη Χίο, οι γνάθοι και τα κρανία ζώων που έζησαν στο μακρινό παρελθόν
Εδώ ένας μεγάλος ογκόλιθος ηφαιστειακής στάχτης κρύβει μέσα του μία απίστευτη ποικιλία απολιθωμένων φύλλων. Πρόκειται για ένα ολόκληρο υποτροπικό δάσος σε μια πέτρα! Ο πλούτος των απολιθωμάτων του Αιγαίου, περιλαμβάνει το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου, τα απολιθώματα θηλαστικών αλλά και την πρώιμη παρουσία των ανθρωπίδων. Μορφές σύγχρονων δέντρων με τις αντίστοιχες απολιθωμένες προγονικές μορφές τους και ανάμεσά τους αναπαραστάσεις ζώων, δημιουργούν ένα εντυπωσιακό τοπίο για τον επισκέπτη.