Φαρμακευτική Bιοτεχνολογία

Σχετικά έγγραφα
Φαρμακευτική Bιοτεχνολογία

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ. Η τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA και οι εφαρμογές της...

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 4 Ο, 7 Ο, 8 Ο, 9 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ

Κεφάλαιο 4: Ανασυνδυασμένο DNA

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΚεφάΠαιο 4 ΤεχνοΠογία ίου ανασυνουασμένου DNA

Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης. 4 ο Κεφάλαιο - Τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA

Θεωρία (4 Ο Κεφάλαιο) επιμέλεια: Μιχάλης Χαλικιόπουλος καθηγητής Βιολογίας

Βιολογία. Θετικής Κατεύθυνσης

Κεφ.3. Τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA. 1. Τι ονομάζεται ανασυνδυασμένο DNA και τι τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA. Ποιά η σημασία της.

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Διδάσκων - Δρ. Ιωάννης Δρίκος

Εργαλεία Μοριακής Γενετικής

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2013 ÁÍÅËÉÎÇ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ

Γενετική Μηχανική-Γενετικά Τροποποιημένοι οργανισμοί-διαγονιδιακοί οργανισμοί

Φάσμα group προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΘΕΜΑ 1 Ο. 3. Το DNA των μιτοχονδρίων έχει μεγαλύτερο μήκος από αυτό των χλωροπλαστών.

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ

Θέματα Πανελλαδικών

Θέματα Πανελλαδικών

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ, Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

5.GGACTCAAGTTTACATGCAACGTACGG 3 που περιέχεται σε γονιδιωματική βιβλιοθήκη είναι κατάλληλος ο :

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2012 (ΟΜΑΔΑ Α)

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Óõíåéñìüò ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ. Να επιλέξετε τη φράση που συµπληρώνει ορθά κάθε µία από τις ακόλουθες προτάσεις:

Με την ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας το DNA που ήταν τόσο δύσκολο να µελετηθεί έγινε «παιχνίδι» στα ανθρώπινα χέρια

Μοριακή Βιολογία. Ενότητα # (1): Εισαγωγή στην τεχνολογία του DNA. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ


ÁÎÉÁ ÅÊÐÁÉÄÅÕÔÉÊÏÓ ÏÌÉËÏÓ

Tρίτη, 3 Ιουνίου 2003 ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

5 GTG CAC CTG ACT CCT GAG GAG 3 3 CAC GTG GAC TGA GGA CTC CTC 5

ΠΙΘΑΝΑ ΚΑΙ ΑΠΙΘΑΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. γ Α3. α Α4. β Α5. β ΘΕΜΑ B B1. B2.

Κεφάλαιο 9: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 Β ΦΑΣΗ

ΤΑΞΗ: Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Συροπούλου Ελεάνα ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Θέματα Πανελλαδικών

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 IOYNIOΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ


ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΘΕΜΑ 1ο ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ Α. Α1. δ. Α2. δ. Α3. β. Α4. γ. Α5. α ΘΕΜΑ Β. Β1. I A. φωσφορική ομάδα. Ε. υδροξύλιο. ΣΤ. αμινομάδα. Β.

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Βασικές αρχές της μοριακής βιολογίας. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1

Εφαρμογές τεχνολογιών Μοριακής Βιολογίας στην Γενετική

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Διαγώνισμα Βιολογίας Προσανατολισμού Γ Λυκείου

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 IOYNIOY 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ 2017 ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 IOYNIOY 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Διαγώνισμα στο Κεφάλαιο 4 ο

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2017 Α ΦΑΣΗ

Τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ

Διαγώνισμα Βιολογίας στα Κεφάλαια 1 έως 4 ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014

ÍÅÏ ÄÕÍÁÌÉÊÏ ÓÔÁÕÑÏÕÐÏËÇ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙ ΕΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Βιολογία Ο.Π. Θετικών Σπουδών Γ' Λυκείου

Βιολογία Προσανατολισμού Γ Λυκείου Κεφάλαιο: Κεφάλαια 1,2,4 Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 08/12/2018 Επιδιωκόμενος Στόχος: 75/100

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΟΥ DNA (ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ)

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

EΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1,2,4,9 ΚΕΦΑΛΑΙΑ. Εξεταζόμενο μάθημα. Συκούδη Κωνσταντίνα. Διδάσκων/επιβλέπων καθηγήτρια

2. Οι περιοριστικές ενδονουκλεάσες παράγονται από ευκαρυωτικά κύτταρα. Μονάδες 2

ΘΕΜΑ 1ο ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. Να σημειώσετε το γράμμα που συμπληρώνει κατάλληλα τη φράση:

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

3. Η μέθοδος αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR) επιτρέπει την επιλεκτική αντιγραφή μορίων DNA, χωρίς τη μεσολάβηση ζωικών κυττάρων.

Θετικών Σπουδών. Ενδεικτικές απαντήσεις θεμάτων

Σας αποστέλλουμε τις προτεινόμενες απαντήσεις και το Δελτίο Τύπου που αφορούν τα θέματα της Βιολογίας Προσανατολισμού των Εσπερινών Γενικών Λυκείων.

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΙΑΤΡ ΓΘΕΤ 2 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 20/03/2016 ΘΕΜΑ Α

Σάββατο, 26 Μαΐου 2007 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων. Εξεταζόμενο Μάθημα: Βιολογία Θετικής Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών, Ημ/νία: 16 Ιουνίου 2017

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2018 A ΦΑΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ - ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

B4-Ασκήσεις για το Κεφάλαιο 4: Η τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA

Φαρμακευτικές Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

ΘΕΜΑ 1ο ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ

Βιολογία. Γ ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ Προτεινόμενα Θέματα Γ ΓΕΛ. Ιανουάριος προσανατολισμού ΘΕΜΑ Α

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ: ΚΕΦΑΛΑΙΑ 1, 2, 4, 5

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑ 1ο ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Α A1. β Α2. γ Α3. γ Α4. α Α5. δ

γ. δύο φορές δ. τέσσερεις φορές

ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΜΑΪΟΥ 2019 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ : 7

σύγχρονο προπαρασκευή για Α.Ε.Ι. & Τ.Ε.Ι. & Group µαθητικό φροντιστήριο Γραβιάς 85 ΚΗΠΟΥΠΟΛΗ

Transcript:

Φαρμακευτική Bιοτεχνολογία Χρήστος Παναγιωτίδης, Ph.D. Καθηγητής Κυτταρικής/Μοριακής Βιολογίας Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Τομέας Φαρμακογνωσίας/Φαρμακολογίας Τμήμα Φαρμακευτικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 541 24 Θεσσαλονίκη ΔIAΛEΞΗ 1 (4/10/2018) EIΣAΓΩΓH ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Oι Διδάσκοντες Xρήστος Παναγιωτίδης, καθηγητής (Συντονιστής), pchristo@pharm.auth.gr Γεώργιος Παμπαλάκης, επίκουρος καθηγητής, gpampalakis@pharm.auth.gr Κωνσταντίνος Ξανθόπουλος, επίκουρος καθηγητής, xantho@pharm.auth.gr Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης Kαθηγητής Kυτταρικής & Mοριακής Bιολογίας Τμήμα Φαρμακευτικης Α.Π.Θ. Επικοινωνία: καθημερινά 11 π.μ.-12 μ., Γραφείο 315/ 3ος όρόφος Φαρμακευτικής ή ηλεκτρονικά (e-mail) στο : pchristo@pharm.auth.gr ΠΛHPOΦOPIEΣ σχετικά με τομάθημα, ανακοινώσεις, διαλέξεις, βαθμολογίες, κλπ. θα αναρτώνται στους πίνακες ανακοινώσεων του 3ου ορόφου και στην ιστοσελίδα: Επίσης, τις επόμενες ημέρες θα δημιουργηθεί σελίδα μαθήματος στην πλατφόρμα elearning.auth.gr

Διαδικασία εξέτασης και εργασίες α) Η εξέταση θα είναι ενιαία και για τους τρεις διδάσκοντες. 20 θέματα (προτάσεις) όπου οι φοιτητές καλούνται να απαντήσουν εάν η πρόταση είναι σωστή ή λάθος (0,1 μονάδα ανά ερώτηση με αρνητική βαθμολογία (δηλ. -0.1 σε περίπτωση λανθασμένης απάντησης) και να αιτιολογήσουν την απάντηση τους (0,4 μονάδες ανά απάντηση). Δηλαδή, όλα τα θέματα είναι ισοδύναμα και το κάθε θέμα λαμβάνει συνολικά 0,5 μονάδες. Ο χρόνος εξέτασης είναι 1 ώρα. β) Υποχρεωτική βιβλιογραφική εργασία (σε ομάδες) σε θέματα που θα ορίσουν οι διδάσκοντες (Οι ομάδες/ θέματα θα ανακοινωθούν την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου, οι παρουσιάσεις των εργασιών θα γίνουν 17-20 Δεκεμβρίου). γ) Ο τελικός βαθμός υπολογίζεται από τον βαθμό που λαμβάνεται στην γραπτή εξέταση (90% βαρύτητα) και το, βαθμό της εργασίας (10% βαρύτητα)

Πρόγραμμα Διαλέξεων Διάλεξη Τίτλος Διδάσκων Ημερομηνία 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Παναγιωτίδης 4/10 2-4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΟΥ DNA Παναγιωτίδης 8 & 11/10 5-6 ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ DNA ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΟΥ DNΑ ΣΕ ΚΥΤΤΑΡΑ ΣΤΟΧΟΥΣ Παναγιωτίδης 15 & 18/10 7-8 ΕΚΦΡΑΣΗ ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΩΝ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΣΕ ΒΑΚΤΗΡΙΑ Παναγιωτίδης 22 & 25/10 9 ΕΚΦΡΑΣΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΣΕ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΑΜΠΑΛΑΚΗΣ 29/10 10 ΔΙΑΓΟΝΙΔΙΑΚΑ ΖΩΑ-ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΠΑΜΠΑΛΑΚΗΣ 1/11 11-12 ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΠΑΜΠΑΛΑΚΗΣ 5 & 8/11 13 ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ 12/11 14-16 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ (ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ) ΠΑΜΠΑΛΑΚΗΣ 15 & 19/11 17-18 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΠΑΜΠΑΛΑΚΗΣ 22 & 26/11 19 ΕΜΒΟΛΙΑ ΠΑΜΠΑΛΑΚΗΣ 29/11 20-21 ΠΑΡΕΜΒΟΛΗ RNA ΚΑΙ ΟΛΙΓΟΝΟΥΚΛΕΟΤΙΔΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΑΜΠΑΛΑΚΗΣ 3 & 6/12 22 ΓΟΝΙΔΙΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΩΜΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Γ.ΠΑΜΠΑΛΑΚΗΣ 10/12 23 ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ 13/12 24 ΒΙΟΟΜΟΕΙΔΗ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ 17/12 25 ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ & ΕΓΚΡΙΣΗ ΒΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ 20/12 26 ΗΘΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Παναγιωτίδης 20/12

Tι είναι Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία; 1) Ο όρος Βιοτεχνολογία εισήχθη to 1919 από τον Ούγγρο γεωπόνο-μηχανικό Károly Ereky. 2) Βιοτεχνολογία είναι η επιστήμη που χρησιμοποιεί ζωντανούς οργανισμούς ή βιολογικά συστήματα για να παράγει ή να τροποποιεί προϊόντα ή διαδικασίες για εξειδικευμένες χρήσεις. 3) Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας: 3α) Ιατρική/Φαρμακευτική (Κόκκινη Βιοτεχνολογία ή Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία) 3β) Γεωργία/Τρόφιμα (Πράσινη Βιοτεχνολογία) 3γ) Θαλάσσιες εφαρμογές (Μπλέ Βιοτεχνολογία)

Η Βιοτεχνολογία είναι στη διεπιφάνεια μεταξύ Βιολογίας, Χημείας και Μηχανικής Βιολογία ΛΟΓΙΑ Βιομηχανική Βιοχημεία Χημεία ΒΙΟΤΕΧΝΟ Χημικές διεργασίες Μηχανική

Πόσο πρόσφατη είναι η Βιοτεχνολογία; α) Πρώιμες βιοτεχνολογικές εφαρμογές ήδη από τους Νεολιθικούς χρόνους μπορούν να θεωρηθούν οι επιλογές των καλλιεργειών που έδιναν τις καλύτερες εσοδείες. β) Ως αρχαία βιοτεχνολογική εφαρμογή θεωρείται επίσης η χρήση μυκήτων για ζυμώσεις, π.χ. παραγωγή μπύρας στην Μεσοποταμία, Αίγυπτο κλπ. ΤΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΕΙ ΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΩΪΜΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ;

Σύγχρονη Βιοτεχνολογία και Γενετική Μηχανική α) Η σύγχρονη Βιοτεχνολογία ξεκίνησε σχεδόν παράλληλα με την ανάπτυξη των τεχνολογιών γενετικής μηχανικής που επέτρεψαν την απομόνωση, τροποποίηση, εισαγωγή και έκφραση τμημάτων γενετικού υλικού. β) Τα «εργαλεία» που έχει αναπτύξει η γενετική μηχανική μας επιτρέπουν: Να ταυτοποιούμε το γονίδιο που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη του ενδιαφέροντος Να κόβουμε την αλληλουχία του DNA που περιέχει αυτήν την αλληλουχία του γονιδίου Να κλωνοποιούμε το γονίδια αυτό σε έναν κατάλληλο φορέα, π.χ. πλασμίδιο ή βακτηριοφάγο Να προσδιορίζουμε την αλληλουχία του γενετικού υλικού Να χρησιμοποιούμε τους φορείς αυτούς για να μεταφέρουμε το γονίδιο του ενδιαφέροντος σε άλλους οργανισμούς, όπως το βακτήριο Escherichia coli ή και σε κύτταρα θηλαστικών που αναπτύσσονται σε κυτταροκαλλιέργειες κλπ. Να επάγουμε (διεγείρουμε) τα κύτταρα αυτά για να ενεργοποιήσουμε την έκφραση του γονιδίου και την παραγωγή της της πρωτεΐνη του ενδιαφέροντος. Να εκχυλίζουμε και να καθαρίζουμε την πρωτεΐνη για θεραπευτική χρήση.

Σταθμοί στην Φαρμακευτικη Βιοτεχνολογία 1943 O Oswald Avery (με τους Colin MacLeod και Maclyn McCarty) ταυτοποιεί το DNA ως το υλικό της κληρονομικότητας 1952 Ο G. Gey δημιουργεί την κυτταρική σειρά HeLa από το καρκίνωμα μήτρας της ασθενούς Henrietta Lacks (απεβίωσε το 1951) 1953 Οι Watson και Crick αποκαλύπτουν τη δομή του DNA 1955 Α) Ανακαλύπτεται η DNA πολυμεράση, Β) Ο J. Salk χρησιμοποιεί για πρώτη φορά κυτταροκαλλιέργειες στην ανάπτυξη του εμβολίου της πολυομυελίτιδας 1960 Οι Jacob και Monod ανακαλύπτουν το mrna 1961 «Σπάει» ο γενετικός κώδικας 1963 Πρώτη σύνθεση ινσουλίνης από ερευνητικές ομάδες στις ΗΠΑ (Κατσόγιαννης), Γερμανία (H. Zahn) και Κίνα Οι S. Katz και J. F. Enders αναπτύσσουν το πρώτο εμβόλιο για την ιλαρά 1967 Η Maurice Hilleman αναπτύσσει το εμβόλιο για την παρωτίτιδα 1969 Αναπτύσσεται το εμβόλιο για την ερυθρά 1970 Ανακαλύπτονται οι ενδονουκλεάσες περιορισμού (Arber & Meselson) - Ο H.G. Khorana επιτυγχάνει τη πρώτη πλήρη σύνθεση γονιδίου 1971 Αναπτύσσεται το τριπλούν εμβόλιο για παρωτίτιδα, ιλαρά & ερυθρά

Σταθμοί στην Φαρμακευτικη Βιοτεχνολογία (συνέχεια) 1972 Ανακαλύπτεται η DNA λιγάση Η ανάστροφη μεταγραφάση χρησιμοποιείται για τη σύνθεση του πρώτου cdna από mrna 1973 Οι Cohen και Boyer επιτυγχάνουν να εισάγουν και να εκφράσουν γονίδια σε βακτήρια Ο E. Southern αναπτύσσει το στύπωμα Southern για την ανάλυση του DNA μέσω υβριδισμού 1974 Τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (N.I.H.) των Η.Π.Α. σχηματίζουν την πρώτη επιτροπή για τον έλεγχο της έρευνας του ανασυνδυασμένου DNA 1975 Ανάπτυξη Μονοκλωνικών Αντισωμάτων 1976 To N.I.H. κοινοποιεί κανόνες για την έρευνα του ανασυνδυασμένου DNA Χρήση υβριδισμού νουκλεϊνικών οξέων στον προγεννητικο έλεγχο της θαλασσαιμίας Γονίδια μυκήτων εκφράζονται σε βακτήρια 1977 Ανάπτυξη τεχνικών για την αλληλούχιση μεγάλων τμημάτων DNA ΧΡΗΣΗ ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΟΥ DNA ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ: Η αυξητική ορμόνη σωματοστατίνη παράγεται σε βακτήρια 1978 Ο Herbet Boyer (μαζί με τους Arthrur Riggs & Keiichi Itakura) επιτυγχάνει να κατασκευάσει μια συνθετική μορφή του γονιδίου της ινσουλίνης και εκφράζει ανασυνδυασμένη ινσουλίνη σε βακτήρια 1983 Ο Luc Montagnier απομονώνει τον HIV - O Kary Mullis αναπτύσσει την αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράση (PCR) Το FDA εγκρίνει διαγνωστική διαδικασία για χλαμύδια Δρ. Χρήστος που βασίζεται Παναγιωτίδης σε Τμήμα μονοκλωνικά Φαρμακευτικής, αντισώματα Α.Π.Θ.

Εργαλεία στην Φαρμακευτικη Βιοτεχνολογία Γενετική Μηχανική Ενδονουκλεάσες περιορισμού: Αυτά τα ένζυμα προέρχονται από βακτήρια όπου χρησιμοποιούνται ως μηχανισμός άμυνας ενάντια στους ιούς (βακτηριοφάγους) που τα προσβάλλουν, αποικοδομώντας το DNA των εισβολέων. Υπάρχουν εκατοντάδες τέτοιες ενδονουκλεάσες περιορισμού που τις χρησιμοποιούμε σαν μοριακά ψαλίδια για να κόψουμε το DNA σε συγκεκριμένες θέσεις και να απομονώσουμε τα γονίδια DNA λιγάση: Το ένζυμο αυτό χρησιμοποιείται φυσιολογικά στην αντιγραφή αλλά και στην επιδιόρθωση «σπασμένου» DNA. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την ενσωμάτωση νέων γονιδίων στο DNA. Πλασμίδια: Είναι κυκλικά DNA. Μπορούν να διαμορφωθούν για να μεταφέρουν τα γονίδια του ενδιαφέροντος ή ανασυνδυασμένο DNA. Βακτηριοφάγοι (ή φάγοι): Είναι ιοί που μολύνουν τα βακτήρια. Οι βακτηριοφάγοι μπορούν να διαμορφωθούν για να μεταφέρουν τα γονίδια του ενδιαφέροντος ή ανασυνδυασμένο DNA.

Η σημασία της τεχνολογίας του ανασυνδυσμένου DNA στη Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία 1973: Oι Stanley Cohen και Herbert Boyer ανακαλύπτουν τη μέθοδο για τη μεταφορά της γενετικής πληροφορίας μεταξύ οργανισμών 1976: Ο Herbert Boyer ιδρύει, μαζί με άλλους, την Genentech την πρώτη εταιρεία στις Η.Π.Α. που χρησιμοποιεί τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA 1977: Η σωματοστατίνη, μία ορμόνη-ρυθμιστής της ανθρώπινης αυξητικής ορμόνης, παράγεται με χρήση της τεχνολογίας του ανασυνδυασμένου DNA 1980: Ο Herbert Boyer κλωνοποιεί το γονίδιο της ανθρώπινης ινσουλίνης και χρησιμοποιεί το βακτήριο E coli για την παραγωγή ανασυνδυασμένης ινσουλίνης 14 Οκτωβρίου 1980: Η μετοχή της Genentech υπερδιπλασιάζεται ($35-> $89) 1977-1980: Οι Wigler, Axel & Silvestein, στο πανεπιστήμιο Columbia, αναπτύσσουν την τεχνολογία της συνδιαμόλυνσης, δηλ. της εισαγωγής και έκφρασης ξένων γονιδίων, σε κύτταρα θηλαστικών 1980-1983: Κατοχύρωση των δικαιωμάτων της παραπάνω τεχνολογίας με πατέντες από τις οποίες το πανεπιστήμιο Columbia είχε έσοδα 100 εκατομυρίων το χρόνο (σύνολο σχεδόν 1 δις) [πηγή: Colaianni, A; Cook-Deegan, R (2009). ].

Βιοτεχνολογικά φάρμακα που χρησιμοποιούν την τεχνολογία της συνδιαμόλυνσης σε κύτταρα θηλαστικών Όνομαχ Εμπορική Ονομασία Ασθένεια Εταιρεία Adalimumab Humira Ρευματοειδής αρθρίτις Abbott Alefacept Amevive Ψωρίαση Biogen Idec Alteplase Activase and Cathflo Activase Καρδιακή προσβολή & εγκεφαλικό επεισόδιο Genentech Basiliximab a Simulect a Παρεμποδίζει απόρριψη οργάνων Novartis Bevacizumab Avastin Καρκίνος παχέoς εντέρου Genentech Chorionic Gonadotropin alfa Ovidrel Γονιμότητα Serono Darbepoetin alfa Aranesp Αναιμία Amgen Dornase alfa Pulmozyme Κυστική Ίνωση Genentech Efalizumab Raptiva Ψωρίαση Genentech Epoetin alfa Epogen, Procrit Αναιμία Amgen, J&J Trastuzumab Herceptin Καρκίνος μαστού Genentech Etanercept Enbrel Αρθρίτις Immunex (now Amgen) Factor VIII Advate Αιμορροφιλία A Baxter Factor VIII Recombinate Αιμορροφιλία A Baxter Ιnterferon beta-1a Avonex, Rebif Πολλαπλή σκλήρυνση(ms) Biogen Idec, Serono

Πόσο ανεπτυγμένη είναι η Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία - 1; 1985: Περισσότερες από 400 εταιρείες βιοτεχνολογίας με ονόματα που περιείχαν τη λέξη γονίδιο (gene), π.χ. : Biogen, Amgen, Calgene, Engenics, Genex, and Cangene. Παρόν: > 1300 εταιρείες βιοτεχνολογίας στις Η.Π.Α. και > 2500 σε όλο το κόσμο

Πόσο ανεπτυγμένη είναι η Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία - 2; Εταιρείες Βιοτεχνολογίας Κέρδη (εκατομύρια) Amgen $14.268 Genentech (τώρα ανήκει στην Roche) $11.724 Genzyme $3.187 UCB $3.169 Gilead $3.026 Φαρμακευτικές εταιρείες Johnson & Johnson $61.897 Pfizer $50.009 Roche $49.051 GlaxoSmithKline $45.830 Novartis $44.267

Επιστημονικές περιοχές που συνεισφέρουν στην Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία και στην Βιοτεχνολογία γενικότερα ΜΟΡΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΒΙΟΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΧΗΜΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΜΒΟΛΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΖΩΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εφαρμογές Φαρμακευτικής Βιοτεχνολογίας Εισαγωγή νέων γονιδίων σε οργανισµούς Καλλιέργεια Αντικαρκινικά φάρµακα ζωικούς οργανισμούς φάρμακα φυτών Καλλιέργεια από φυτών ένα από µόνο ένα μόνο Διαγνωστική κύτταρο ή κύτταρο Καλλιέργειες Μονοκλωνικά εςκυττάρων άαντισώματα Μοριακή αντισώµατα Εγκληµατολογία Βιολογία Εγκληματολογία Τεχνολογία Τεχνολογία DNA DNA Γενετική Μηχανική Ιχνηλάτες Ιχνοθέτες DNA, Τράπεζες DNA, Σύνθεση RNA και συγκεκριµένων RNA και Σύνθεση Κλωνοποίηση συγκεκριμένων πρωτεϊνών Πρωτεϊνών νέων πρωτεϊνών ανιχνευτών DNA Μαζική Μαζική Πλήρης παραγωγή Εντοπισµός Παραγωγή ανθρώπινων Εντοπισμός χαρτογράφηση Νέοι τύποι γενετικών ανθρώπινων πρωτεϊνών γενετικών ανθρώπινου φυτών και διαταραχών γονιδιώµατος πρωτεϊνών διαταραχών γονιδιώματος ζώων Τράπεζα Νέα είδη Τράπεζα σπανίων Νέα σπάνιων τροφίµων είδη Νέα χημικών ανθρώπουγονιδιακή τροφίμων Νέα αντιβιοτικά ανθρώπινων Γονιδιακή θεραπεία θεραπεία αντιβιοτικά χηµικών

Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία: Πόσο συνεισφέρει στην ανάπτυξη και παραγωγή νέων φαρμάκων; Το 25% των φαρμάκων είναι προϊόντα Φαρμακευτικής Βιοτεχνολογίας Περίπου 140 τέτοια προϊόντα έχουν λάβει έγκριση για εμπορική προώθηση και marketing Πηγή: Walsh, G. and Muller, R, (2007) Pharmacy Education 7(1): 27 33

Οι στόχοι του μαθήματος της Φαρμακευτικής Βιοτεχνολογίας 1) Κατανόηση των τεχνολογιών γενετικής μηχανικής που χρησιμοποιούνται στη Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία 2) Κατανόηση των κυτταρικών εργοστασίων, δηλ. πως βακτηριακά κύτταρα και κύτταρα μυκήτων, θηλαστικών ή φυτών χρησιμοποιούνται σαν εργοστάσια για την παραγωγή βιοφαρμακευτικών ουσιών 3) Κατανόηση των ιδιοτήτων των θεραπευτικών πρωτεϊνών αλλά και των προβλημάτων σχετικά με τον καθαρισμό τους, τη διατήρηση της ενεργότητας τους, αλλά των φαρμακοκινητικών τους ιδιοτήτων 4) Κατανόηση της σημασίας της μορφοποίησης των θεραπευτικών πρωτεϊνών και των τροποποιήσεων, και άλλων παραγόντων, που πιθανώς επηρεάζουν τις φαρμακοδυναμικές τους και φαρμακοκινητικές τους ιδιότητες

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας