Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Διαγώνισμα στο Κεφάλαιο 4 ο ΘΕΜΑ Α Να γράψετε τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις A1 έως A5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση, η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση. Α1. Για την κατασκευή μιας γονιδιωματικής βιβλιοθήκης χρησιμοποιούμε α. το DNA των γονιδίων ενός σωματικού κυττάρου. β. το γονιδίωμα οποιουδήποτε σωματικού κυττάρου ενός οργανισμού. γ. το ώριμο mrna όλων των γονιδίων ενός σωματικού κυττάρου ενός οργανισμού. δ. το γονιδίωμα ενός φορέα κλωνοποίησης. A2. Η έκφραση ενός κλωνοποιημένου γονιδίου ευκαρυωτικού οργανισμού σε βακτηριακό κύτταρο συναντά πολλές δυσκολίες. Η χρήση μορίων ώριμου mrna εφαρμόζεται για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα: α. της τροποποίησης μετά τη μετάφραση του γονιδίου. β. της τροποποίησης μετά τη μεταγραφή του γονιδίου. γ. της υβριδοποίησης νουκλεϊκών οξέων. δ. της συνένωσης τμημάτων που προκύπτουν από τη δράση της περιοριστικής ενδονουκλεάσης. A3. Η ανθεκτικότητα ενός βακτηρίου παρουσία αντιβιοτικού σε θρεπτικό υλικό καλλιέργειας οφείλεται α. στην κλωνοποίηση του βακτηρίου. β. στο ανασυνδυασμένο DNA πλασμιδίου. γ. στο μετασχηματισμό του βακτηρίου. δ. στην υβριδοποίηση του βακτηρίου. Α4. Σ ένα δίκλωνο μόριο DNA που έχει απομονωθεί, με την αύξηση της θερμοκρασίας θα έχουμε α. μεταγραφή της μιας αλυσίδας του μορίου του DNA. β. αποδιάταξη των δύο συμπληρωματικών αλυσίδων. - Σελίδα 1 -
γ. διάσπαση των φωσφοδιεστερικών δεσμών στις δύο αλυσίδες. δ. αντιγραφή και των δύο αλυσίδων του μορίου του DNA λόγω του ημισυντηρητικού τρόπου αντιγραφής. Α5. Η δυνατότητα σύνθεσης μιας ανθρώπινης πρωτεΐνης από βακτήριο γίνεται με α. τη γονιδιωματική βιβλιοθήκη. β. τη cdna βιβλιοθήκη. γ. την αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης. δ. όλες τις παραπάνω. ΘΕΜΑ Β Β1. Τι είναι ένας κλώνος; Μονάδες 3 Β2. Γιατί η υβριδοποίηση είναι μια πολύ σημαντική ιδιότητα του DΝΑ; Β3. Γιατί η μέθοδος της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης υπερτερεί έναντι της κατασκευής βιβλιοθηκών (μονάδες 3) και πού βρίσκει εφαρμογές; (μονάδες 6) Μονάδες 9 Β4. Η περιοριστική ενδονουκλεάση Ddel αναγνωρίζει την αλληλουχία: 5 C T G A G 3 3 G A C T C 5 και κόβει μεταξύ του C και του Τ, με κατεύθυνση 5 3. Η αλληλουχία των αζωτούχων βάσεων ενός γονίδιου του ανθρώπου είναι: 5 GAC TCC CTG ACT CCT GAG GAG 3 3 CTG AGG GAC TGA GGA CTC CTC 5 5 GAC TCC CTG ACT CCT GΤG GAG 3 3 CTG AGG GAC TGA GGA CΑC CTC 5 - Σελίδα 2 -
Πόσα τμήματα DNA διαφορετικού μήκους θα προκύψουν μετά τη δράση της περιοριστικής ενδονουκλεάσης; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. ΘΕΜΑ Γ Γ1. Ένα δίκλωνο τμήμα DNA έχει 10.000 ζεύγη βάσεων. Χρησιμοποιώντας την περιοριστική ενδονουκλεάση Α, προκύπτουν δύο τμήματα DNA μήκους 2.000 και 8.000 ζευγών βάσεων. Χρησιμοποιώντας την περιοριστική ενδονουκλεάση Β, προκύπτουν δύο τμήματα DNA μήκους 3.000 και 7.000 ζευγών βάσεων. Θέλουμε το δίκλωνο τμήμα DNA να το χωρίσουμε σε τρία τμήματα: 2000, 3000 και 5000 ζευγών βάσεων, χρησιμοποιώντας τις παραπάνω ενδονουκλεάσες. Να δείξετε τα σημεία στο δίκλωνο DNA που αναγνωρίζουν οι περιοριστικές ενδονουκλεάσες Α και Β. Γ2. Τα παρακάτω βήματα περιγράφουν τα στάδια παραγωγής ανασυνδυασμένου μορίου DNA και κλωνοποίησής του. Να συμπληρώσετε τα βήματα που συμπληρώνουν τη διαδικασία αυτή. 1. Απομόνωση μορίων DNA, του φορέα κλωνοποίησης και του χρωμοσωμικού DNA. 2. 3. Ανάμιξη μορίων DNA που φέρουν μονόκλωνα άκρα. 4. 5. 6. Καλλιέργεια σε θρεπτικό υλικό που περιέχει αντιβιοτικό. 7. Μονάδες 12 Γ3. Για την κλωνοποίηση ενός γονιδίου σε βακτήριο, χρησιμοποιείται πλασμίδιο που περιέχει δύο γονίδια ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά, αμπικιλίνη (Amp R ) και καναμυκίνη (Kan R ) και δύο περιοριστικές ενδονουκλεάσες, E1 και Ε2, που αναγνωρίζουν αντίστοιχα τις περιοχές του DNA, σύμφωνα με το σχεδιάγραμμα. - Σελίδα 3 -
Να εξηγήσετε σε θρεπτικό υλικό καλλιέργειας που περιέχει το αντιβιοτικό καναμυκίνη, ποιες αποικίες βακτηρίων θα αναπτυχθούν; (μονάδες 4) Να εξηγήσετε σε θρεπτικό υλικό καλλιέργειας που περιέχει το αντιβιοτικό αμπικιλίνη, ποιες αποικίες βακτηρίων θα αναπτυχθούν; (μονάδες 4) ΘΕΜΑ Δ Το πεπτίδιο: Η 2 Ν μεθειονίνη φαινυλαλανίνη βαλίνη COOH συντίθεται τόσο σε προκαρυωτικούς οργανισμούς όσο και σε ευκαρυωτικούς οργανισμούς. Σε δύο δείγματα DNA προσδιορίστηκε η αλληλουχία των αζωτούχων βάσεων: Δείγμα I: Αλυσίδα Ι CTTAAGAATGTGGACCCCCTTGTACTTAAG Αλυσίδα ΙΙ GAATTCTTACACCTGGGGGAACATGAATTC Δείγμα II: Αλυσίδα Ι GAATTCATGTTTGTTTAAGAATTC Αλυσίδα ΙΙ CTTAAGTACAAACAAATTCTTAAG Δίνονται οι παρακάτω αντιστοιχίσεις αμινοξέων και κωδικονίων από το γενετικό κώδικα: Μεθειονίνη : AUG Φαινυλαλανίνη : UUU, UUC Βαλίνη : GUU, GUG - Σελίδα 4 -
Δ1. Να βρείτε ποιο δείγμα προέρχεται από τον προκαρυωτικό οργανισμό και ποιο δείγμα από τον ευκαρυωτικό οργανισμό, αιτιολογώντας την απάντησή σας. Μονάδες 4 Δ2. Σε κάθε δείγμα, να γράψετε την κωδική και τη μη κωδική αλυσίδα του γονιδίου, το m-rna του γονιδίου που μεταφράζεται και να ορίσετε τα 3 και 5 άκρα των παραπάνω νουκλεοτιδικών αλυσίδων, αιτιολογώντας την απάντησή σας. Δ3. Πώς εξηγούνται οι διαφορές των αζωτούχων βάσεων που παρατηρούνται στα δύο αυτά δείγματα DNA, τα οποία κωδικοποιούν το ίδιο τριπεπτίδιο; Μονάδες 4 Δ4. Ποια είναι η κατάλληλη αλληλουχία βάσεων του γονιδίου στον ευκαρυωτικό οργανισμό προκειμένου να κλωνοποιήσουμε το συγκεκριμένο γονίδιο ώστε να υπάρχει δυνατότητα σύνθεσης του τριπεπτιδίου σε βακτηριακό κύτταρο; (μονάδες 2) Να περιγράψετε τη διαδικασία που θα ακολουθήσετε. (μονάδες 6) Δ5. Με ποια μέθοδο μπορούμε να αντιγράψουμε τις συγκεκριμένες αλληλουχίες DNA εκατομμύρια φορές; Μονάδα 1 SCIENCE PRESS - Σελίδα 5 -