ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΚΑΙ Β ΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Σοφία Γκαϊντέ, Μαρία ηµάση, Αναστασία Εφοπούλου, Κωνσταντίνα Μαρίνη, Χαρίλαος Μπουρνάζος ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΚΑΙ Β ΗΜΟΤΙΚΟΥ Οδηγός χρήσης λογισµικού Ανάδοχος έργου Βασ. Γεωργίου 24, 546 40 Θεσσαλονίκη Τηλ: 2310 889155, 889156, Fax: 2310 889156 e-mail: info@tessera.gr, http://www.tessera.gr

Οµάδα δηµιουργίας Σοφία Γκαϊντέ, Πληροφορικός Μαρία ηµάση, Λέκτορας ηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης Αναστασία Εφοπούλου, Εκπαιδευτικός Πληροφορικής Κωνσταντίνα Μαρίνη, Προγραµµατίστρια Χαρίλαος Μπουρνάζος, Προγραµµατιστής Κριτές Νικόλαος Αρβανιτάκης, Σχολικός Σύµβουλος Ελένη Ματή-Ζήση, Σχολική Σύµβουλος Μιχαήλ Αργύρης, Εκπαιδευτικός Υπεύθυνοι µαθήµατος Πέτρος Μπερερής, Σύµβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Χρήστος Παπαρίζος, Σύµβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Υπεύθυνη Υποέργου Οµάδα τεχνικού ελέγχου Αγγελική Κανελλή, Εκπαιδευτικός Αδάµ Αγγελής, Πάρεδρος ε.θ. του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κοσµάς Ηλιάδης, Εκπαιδευτικός Πληροφορικής Κωνσταντίνος Ιατρού, Φυσικός Εκπαιδευτικός Ανάδοχος: Tessera Multimedia AE Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τµήµατος αυτού του εκπαιδευτικού υλικού που καλύπτεται από δικαιώµατα (copyright), ή χρήση του σε οποιαδήποτε µορφή, χωρίς την γραπτή άδεια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Γ Κ.Π.Σ. / ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2.2.1 / Κατηγορία Πράξεων 2.2.1.α: «Αναµόρφωση των προγραµµάτων σπουδών και συγγραφή νέων εκπαιδευτικών πακέτων» ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟ ηµήτριος Γ. Βλάχος Οµότιµος Καθηγητής Α.Π.Θ. Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Πράξη µε τίτλο: «Συγγραφή νέων βιβλίων και παραγωγή Υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού µε βάση το ΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ για το ηµοτικό και το Νηπιαγωγείο» Επιστηµονικός Υπεύθυνος Έργου Γεώργιος Τύπας Σύµβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αναπληρωτής Επιστηµονικός Υπεύθυνος Έργου Γεώργιος Οικονόµου Σύµβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Έργο Συγχρηµατοδοτούµενο 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και 25% από εθνικούς πόρους. 2

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ...7 Απαιτήσεις Υλικού... 7 Εγκατάσταση λογισµικού... 7 Γενικές οδηγίες... 11 Σύντοµες οδηγίες για τον δάσκαλο... 12 Ο ΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ...16 Εισαγωγή στο λογισµικό... 16 Κεντρική οθόνη εφαρµογής... 16 Θεµατική ενότητα «Η µαγική γραµµούλα»... 17 Γενικά - Η διδασκαλία των γραµµάτων-φθόγγων... 17 Εισαγωγική ιστορία... 18 Κεντρική οθόνη ενότητας... 18 Βασικά εικονίδια πλοήγησης της ενότητας... 19 ραστηριότητες µεµονωµένων γραµµάτων... 20 Σχηµατισµός γράµµατος... 20 Παιχνίδια γραµµάτων... 21 Το ποτάµι... 21 Το µαγικό κουτί... 21 Το δάσος... 22 Τα µπαλόνια... 23 Χρωµατίζω... 24 Ελάτε να ταξιδέψουµε... 25 ραστηριότητες συνδυασµών γραµµάτων... 25 Γραµµατοκιβώτιο - Συλλαβές... 25 Η αλφαβήτα... 26 Χωριό... 27 Ο κηπουρός... 27 Ο µανάβης... 28 Φτιάχνω λέξεις... 29 Ο ποιητής... 31 3

Οι ταµπέλες του µάστορα... 32 Θεµατική ενότητα «Ο Φαγαλέξης»... 34 Γενικά - Η διδασκαλία των δίψηφων φωνηέντων... 34 Εισαγωγική ιστορία... 34 Κεντρική οθόνη ενότητας... 34 Βασικά εικονίδια πλοήγησης της ενότητας... 35 Ενότητα «Ουρανία»... 35 ραστηριότητα : Ο ουρανός... 36 ραστηριότητα : Ο παππούς Ορέστης... 37 ραστηριότητα : Ο κάβουρας και η αλεπού... 38 Ενότητα «Αιµίλιος»... 39 ραστηριότητα : Ο Αίσωπος... 40 ραστηριότητα : Η λεξοµηχανή... 40 Ενότητα «Ειρήνη»... 42 ραστηριότητα : Ο ήλιος... 42 ραστηριότητα : Ο πετεινός... 43 Ενότητα «Φοίβος»... 44 Γρίφος 1: Η ακροστιχίδα... 45 Γρίφος 2 : Το ποίηµα... 46 Γρίφος 3 : Τα σύµβολα... 47 Γρίφος 4 : Τα παραµύθια... 48 Ενότητα «Ευτυχία-Αυγή»... 49 ραστηριότητα : Η γιορτή... 50 ραστηριότητα : Η πρόσκληση... 50 ραστηριότητα : Η κότα... 51 Ενότητα «Επίλογος»... 52 ραστηριότητα : Το δελφίνι και η µαϊµού... 53 ραστηριότητα : Το εξώφυλλο... 54 Θεµατική ενότητα «Η Κοκκινοσκουφίτσα»... 56 Γενικά- η διδασκαλία των δίψηφων συµφώνων... 56 Εισαγωγική ιστορία... 56 Κεντρική οθόνη ενότητας... 57 Βασικά εικονίδια πλοήγησης της ενότητας... 58 Ενότητα «Η Κοκκινοσκουφίτσα διαβάζει»... 59 ραστηριότητα «Φτιάχνω τις λέξεις»... 59 ραστηριότητα «Ο πίνακας µε τις συλλαβές»... 60 ραστηριότητα «Βρίσκω τα γράµµατα»... 60 4

ραστηριότητα «Πώς αλλάζουν οι λέξεις»... 60 ραστηριότητα «Η ιστορία του παλιάτσου»... 62 ραστηριότητα «Θυµήσου και φτιάξε την ιστορία»... 62 Ενότητα «Κι αν ήταν χειµώνας»... 63 1 η δραστηριότητα-τα ρούχα της Κοκκινοσκουφίτσας... 64 2 η δραστηριότητα - Τα ζώα του δάσους... 64 ραστηριότητα «Η ανατροπή του µύθου»... 64 ραστηριότητα «Το τσάι της γιαγιάς»... 66 Ενότητα «Το γλέντι»... 67 1η δραστηριότητα - Τα φαγητά... 67 2η δραστηριότητα - Η συνταγή... 68 3η δραστηριότητα - η σαλάτα... 68 5η δραστηριότητα - Το βάζο... 69 6η δραστηριότητα - το τραγούδι... 69 ραστηριότητα «Το παραµύθι της γιαγιάς»... 69 Θεµατική ενότητα «Ο λύκος και οι 4 εποχές»... 71 Γενικά- η εκλογίκευση-εµπέδωση των µηχανισµών ανάγνωσης και γραφής... 71 Εισαγωγική ιστορία... 71 Κεντρική οθόνη ενότητας... 73 Βασικά εικονίδια πλοήγησης της ενότητας... 73 «Τα µαγικά δέντρα»... 74 Ενότητα «Σχολείο»... 75 ραστηριότητα «Το µαγικό δέντρο»... 75 ραστηριότητα «Αγαπώ»... 76 Ενότητα «Άνοιξη»... 79 ραστηριότητα «Ήρθε η Άνοιξη»... 79 ραστηριότητα «η Χελιδόνα»... 81 ραστηριότητα «Κάρτα για τη µητέρα»... 83 ραστηριότητα «Πίνακες»... 84 Ας διαβάσουµε!... 85 Ενότητα «Καλοκαίρι»... 86 ραστηριότητα «ευτέρα»... 87 ραστηριότητα «Τρίτη»... 88 Ας διαβάσουµε!... 92 Ενότητα «Φθινόπωρο»... 93 ραστηριότητα «Το γλωσσάρι της βροχής»... 93 ραστηριότητα «Πίνακες»... 94 ραστηριότητα «Το ποίηµα της βροχής»... 95 5

Ας διαβάσουµε!... 96 Ενότητα «Χειµώνας»... 97 ραστηριότητα «Το γράµµα»... 99 ραστηριότητα «Παροιµίες»... 99 Ας διαβάσουµε!...100 Θεµατική ενότητα «Το εργαστήριο του δασκάλου»... 101 Γενικά...101 Περιβάλλον εργασίας µαθητή...101 ραστηριότητα: Οι συλλαβές µπερδεύτηκαν...102 ραστηριότητα: Φτιάχνω λέξεις...102 ραστηριότητα: Ταξινόµηση...103 ραστηριότητα: Οι προτάσεις µπερδεύτηκαν...103 ραστηριότητα: Τα µπαλόνια...103 ραστηριότητα: Βρίσκω τις συλλαβές...104 ραστηριότητα: Η ακροστιχίδα...104 ραστηριότητα: Εικόνες...105 ραστηριότητα: Η µαϊµού...105 Περιβάλλον εργασίας δασκάλου...106 ραστηριότητα: Οι συλλαβές µπερδεύτηκαν...107 ραστηριότητα: Φτιάχνω λέξεις...109 ραστηριότητα: Ταξινόµηση...111 ραστηριότητα: Οι προτάσεις µπερδεύτηκαν...112 ραστηριότητα: Τα µπαλόνια...114 ραστηριότητα: Βρίσκω τις συλλαβές...115 ραστηριότητα: Η ακροστιχίδα...117 ραστηριότητα: Εικόνες...120 ραστηριότητα: Η µαϊµού...122 Βιβλιογραφία... 124 6

Τεχνικές Οδηγίες εν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη απαίτηση για τον SERVER. Στο σταθµό εργασίας απαιτείται: Φυλλοµετρητής (web-browser λ.χ. Internet Explorer ή Firefox κ.ά.) Macromedia Flash Player έκδοση 7 ή µεταγενέστερη Εγκαταστήστε (αν δεν υπάρχει) στο φυλλοµετρητή το FLASH PLAYER από τη διεύθυνση: http://www.adobe.com/go/getflashplayer Το λογισµικό λειτουργεί Όταν είναι προσβάσιµο από το διαδίκτυο (Internet) ή από Intranet, σε όλα τα λειτουργικά συστήµατα που διαθέτουν φυλλοµετρητή και τον Flash Player 7 Όταν είναι προσβάσιµο από το CD-ROM, σε υπολογιστές που διαθέτουν λειτουργικό Windows 98/Me/NT/2000/XP. Απαιτήσεις Υλικού Οι ελάχιστες απαιτήσεις για τη σωστή λειτουργία του λογισµικού είναι: Υπολογιστής µε επεξεργαστή Pentium IIΙ 733 MHz, 256MB µνήµη RAM Για τη βέλτιστη λειτουργία προτείνεται η ρύθµιση της ανάλυση οθόνης σε 800*600 pixels. Στην περίπτωση που το λογισµικό θα λειτουργήσει από το CD-ROM, τότε προφανώς απαιτείται και µονάδα CD-ROM 16x τουλάχιστον. Εγκατάσταση λογισµικού 1. Για λειτουργία χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο (CD-ROM) Το CD-ROM υποστηρίζει τη ρύθµιση της απευθείας εκκίνησης (Autorun), µπορεί δηλαδή να ξεκινήσει µε την είσοδό του στη µονάδα CD-ROM του υπολογιστή. Στην περίπτωση που δεν υποστηρίζεται ή για οποιοδήποτε λόγο δεν ενεργοποιείται η απευθείας εκκίνηση τρέξτε από το CD-ROM το αρχείο START.EXE. Η διαδικασία µπορεί να γίνει ως εξής: Τοποθετήστε το CD-ROM στη µονάδα CD-ROM του υπολογιστή Επιλέξτε από το µενού Start (Έναρξη) την επιλογή RUN (Εκτέλεση) Πληκτρολογήστε το γράµµα που αντιστοιχεί στη µονάδα CD-ROM συνοδευόµενο από την άνω κάτω τελεία (Π.χ D: ή Ε:) και επιλέξτε ΟΚ. 7

Επιλέξτε το START.EXE. Το λογισµικό θα αρχίσει να τρέχει και θα δείτε την πρώτη οθόνη. Πρέπει να σηµειωθεί ότι η ενότητα «Το εργαστήρι του δασκάλου» λειτουργεί σε περιβάλλον διαδικτύου και δε µπορεί να λειτουργήσει σε µεµονωµένο υπολογιστή χωρίς σύνδεση στο Internet. 2. Για λειτουργία µε σύνδεση στο διαδίκτυο (Internet) ή σε Intranet Για την εγκατάσταση του λογισµικού για το µάθηµα Γλώσσα Α'-Β' τάξεων ηµοτικού απαιτούνται οι ακόλουθες ενέργειες: 1. Μεταφέρετε µε χρήση ftp όλο το περιεχόµενο του CD-ROM, συµπεριλαµβανοµένων και των υποκαταλόγων του, σε νέο κατάλογο που θα δηµιουργήσετε στον εξυπηρετητή (Internet/Intranet Server) που επιθυµείτε. 2. ηµιουργήστε και µεταφέρετε τη βάση δεδοµένων (το αρχείο ergasthrio_ab.sql που υπάρχει στο φάκελο SQL) στη MySQL στον εξυπηρετητή (Internet/Intranet Server). Κατά τη δηµιουργία της βάσης δεδοµένων πρέπει να λάβετε υπ' όψη σας ότι το collation της βάσης πρέπει να είναι utf8_general_ci. Τo εξ ορισµού όνοµα για τη βάση δεδοµένων για τη Γλώσσα Α'-Β' είναι ergasthrio_ab. Συνεπώς για τη δηµιουργία της βάσης κάνουµε τα εξής CREATE DATABASE `ergasthrio_ab` DEFAULT CHARACTER SET utf8 COLLATE utf8_general_ci; (Η παραπάνω εντολή περιλαµβάνεται στο αρχείο ergasthriο_ab.sql) 3. Αλλάξτε τα αρχεία παραµετροποίησης. ύο είναι τα αρχεία παραµετροποίησης, τα οποία πρέπει να πάρουν τιµές ανάλογες µε αυτές που απαιτούνται για τη σωστή λειτουργία Το settings.dat, (της διαδροµής /Files/Enotita5/ ) στο οποίο αποθηκεύονται Παράµετρος url host username password database Περιγραφή Το url στο οποίο εκτελείται η δραστηριότητα Είναι το µηχάνηµα στο οποίο βρίσκεται η βάση δεδοµένων και συνήθως η τιµή που πρέπει να καταχωρίζεται είναι localhost. Το username για τη σύνδεση στη βάση δεδοµένων Ο κωδικός πρόσβασης για την βάση δεδοµένων Το όνοµα της βάσης δεδοµένων που χρησιµοποιείται 8

Ακολουθεί ένα παράδειγµα του αρχείου settings.dat url=http://www.your-host.gr/your-install-dir/ &host=localhost &username=myname &password=mypassword &database=mydatabase Το API.php (της διαδροµής /Files/Enotita5/teacher). Σε αυτό το αρχείο απαιτείται να παραµετροποιηθούν οι γραµµές 9 εως 12. Γραµµή 9 Περιγραφή Είναι το µηχάνηµα στο οποίο βρίσκεται η βάση δεδοµένων και συνήθως η τιµή που πρέπει να καταχωρίζεται είναι localhost 10 Το username που χρησιµοποιείται για τη βάση δεδοµένων 11 Ο κωδικός πρόσβασης που χρησιµοποιείται για τη βάση δεδοµένων 12 Το όνοµα της βάσης δεδοµένων Π ρ ο σ ο χ ή: Η κωδικοποίηση των δύο παραπάνω αρχείων είναι UTF-8. Όταν αυτά αποθηκευτούν πρέπει να σιγουρευτείτε ότι τα σώζετε µε την ίδια κωδικοποίηση. 4. Ελέγξτε τα δικαιώµατα εγγραφής. ικαίωµα εγγραφής πρέπει να έχουν όλοι οι φάκελοι που βρίσκονται κάτω από τον φάκελο media (ο οποίος βρίσκεται στη διαδροµή /Files/Enotita5/) Εποµένως δίνουµε την εντολή chmod 755 -R media/ Π ρ ο σ ο χ ή: Για να εκτελέσετε την παραπάνω εντολή πρέπει να είσαστε συνδεδεµένος σαν διαχειριστής του συστήµατος. Για να το κάνετε αυτό πρέπει να γράψετε su, να πατήσετε το πλήκτρο Enter και εν συνεχεία να γράψετε τον κωδικό του διαχειριστή του συστήµατος. Επιπρόσθετα θα πρέπει να προσέξετε ότι το σύστηµα κάνει διάκριση µεταξύ πεζών κεφαλαίων, εποµένως µια εντολή της µορφής chmod 755 -r media/ δεν είναι σωστή. 5. Ελέγξτε τα δικαιώµατα στο web server. 9

Για να ανεβεί ένα αρχείο (εικόνα / ήχος) από κάποιο χρήστη (δάσκαλο) είναι απαραίτητο να επιτρέπεται στο web server να γράψει στον εκάστοτε φάκελο. Γι' αυτό πληκτρολογούµε την επόµενη εντολή chown www-data -R media/ Π ρ ο σ ο χ ή: Το όνοµα χρήστη µπορεί να διαφέρει σε άλλα συστήµατα. Γι' αυτό προτείνεται η αναζήτηση του ονόµατος χρήστη που χρησιµοποιεί ο δικός σας web server. Για να το βρείτε µπορείτε να ακολουθήσετε την εξής διαδικασία: Πληκτρολογήστε τη διεύθυνση που βρίσκεται εγκατεστηµένη η ΓΛΩΣΣΑ και στο τέλος γράψτε version.php. Για παράδειγµα http://www.your-host.gr/your-install-dir/version.php Θα πρέπει να σας εµφανιστεί η επόµενη οθόνη: Στη συνέχεια αναζητήστε την λέξη apache και δείτε την τιµή που υπάρχει στον πίνακα για το User/Group (Σχήµα 2) 10

Σχήµα 2 Ανάλογα µε το λεκτικό που αναγράφεται στα δεξιά του πίνακα είναι και το όνοµα χρήστη που πρέπει να χρησιµοποιηθεί. Σε αυτό το παράδειγµα είναι ο www-data. 6. Ανοίξτε το αρχείο http://www.your-host.gr/your-install-dir/start.html στο φυλλοµετρητή σας. Αν η εγκατάσταση έχει γίνει σωστά, θα δείτε την πρώτη οθόνη του λογισµικού. Το λογισµικό ελέγχθηκε στις παρακάτω εκδόσεις Λογισµικό Έκδοση Apache Web server 1.x και 2.x PHP 4.x MySQL 4.x Επιπλέον το λειτουργικό σύστηµα που χρησιµοποιήθηκε στον εξυπηρετητή είναι Linux Debian 3.1. Γενικές οδηγίες 1. Την πρώτη φορά που θα χρησιµοποιήσετε το λογισµικό από το διαδίκτυο, ενδεχοµένως να παρατηρήσετε µια σηµαντική καθυστέρηση. Το λογισµικό κάνει εκτεταµένη χρήση αρχείων εικόνας και ήχων που το καθιστούν ελκυστικό µεν, απαιτητικό σε χώρο αποθήκευσης δε. Η καθυστέρηση, που παρατηρείται, είναι αντιστρόφως ανάλογη της ταχύτητας σύνδεσης στο 11

διαδίκτυο. Σε κάθε περίπτωση από την επόµενη φορά, που θα χρησιµοποιήσετε το λογισµικό, ο χρόνος αναµονής δεν θα είναι σηµαντικός. 2. Στην περίπτωση που χρησιµοποιείτε το λογισµικό από το διαδίκτυο, η έξοδος από αυτό γίνεται απλά κλείνοντας το παράθυρο του φυλλοµετρητή (browser) κάνοντας κλικ στο σύµβολο X πάνω δεξιά του παραθύρου. 3. Η έξοδος από το λογισµικό από το CD-ROM γίνεται ανά πάσα στιγµή µε τη χρήση του συνδυασµού πλήκτρων [Alt] και [F4]. 4. Σε όλο το λογισµικό ο τρόπος επιλογής είναι κοινός σε κάθε περίπτωση είτε πρόκειται για επιλογές, είτε για αντικείµενα (λ.χ λέξεις, προτάσεις) και πραγµατοποιείται χρησιµοποιώντας το ποντίκι. Μόλις ο δείκτης του ποντικιού µετακινηθεί σε µία επιλέξιµη περιοχή, µετατρέπεται σε χεράκι και πατώντας το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού πραγµατοποιείται η επιλογή. 5. Στις ασκήσεις όπου ο µαθητής πρέπει να µετακινήσει αντικείµενα λ.χ. προτάσεις, παραγράφους, κάρτες κτλ., ο τρόπος επιλογής είναι ο ίδιος. Μόλις ο δείκτης του ποντικιού µετακινηθεί πάνω σε µία πρόταση, παράγραφο ή κάρτα µετατρέπεται σε χεράκι και πατώντας το αριστερό πλήκτρο «πιάνει» το αντικείµενο. Στη συνέχεια ο µαθητής πρέπει να οδηγήσει το αντικείµενο στην επιθυµητή θέση κινώντας το ποντίκι. Όταν φτάσει εκεί, πρέπει να πατήσει ξανά το αριστερό πλήκτρο και το αντικείµενο «ελευθερώνεται». Εάν είναι η σωστή θέση, τότε παραµένει, διαφορετικά επιστρέφει στην αρχική του θέση και ο µαθητής µπορεί να προσπαθήσει ξανά. Όταν ολοκληρώσει µία άσκηση τότε επιβραβεύεται. Σύντοµες οδηγίες για τον δάσκαλο Το εκπαιδευτικό λογισµικό για τη διδασκαλία της γλώσσας στις τάξεις Α και Β στηρίζεται στο περιεχόµενο του Αναλυτικού Προγράµµατος για το γλωσσικό µάθηµα και του ΕΠΠΣ όσον αφορά το σχεδιασµό, την επιλογή περιεχοµένων, τη στοχοθεσία, τις προτεινόµενες δραστηριότητες. Οι δυνατότητες της τεχνολογίας το καθιστούν ευέλικτο στην εφαρµογή, αφού: - Οι θεµατικές ενότητες, αλλά και οι υποενότητες σε κάθε θεµατική απαιτούν κατ αρχήν γραµµική εφαρµογή: διδασκαλία γραµµάτων, δίψηφων φωνηέντων-συνδυασµών, δίψηφων συµφώνων, εµπέδωση του µηχανισµού της ανάγνωσης και της γραφής. Κυρίως η πρώτη θεµατική: Η µαγική γραµµούλα, θεωρητικά, απευθύνεται σε παιδιά της Α τάξης αποκλειστικά. Οι επόµενες θεµατικές αφορούν και τις δύο τάξεις. Η 2 η και η 3 η σε επίπεδο διδασκαλίας καινούριων γνώσεων για τα παιδιά της Α τάξης και ανάκλησης γνώσεων που αποκτήθηκαν στην Α τάξη γι αυτά της Β. Η 4 η θεµατική αρχικά σχεδιάστηκε για τα παιδιά της Β τάξης, χωρίς να αποκλείονται και αυτά της Α, εφόσον µπορούν να ανταποκριθούν. Με άλλα λόγια η χρήση του λογισµικού δεν υπαγορεύεται από την ηλικία των µαθητών αλλά από το βαθµό κατάκτησης των 12

γλωσσικών δεξιοτήτων, σύµφωνα µε το Πρόγραµµα Σπουδών για τη γλωσσική διδασκαλία στις δύο τάξεις. - Ο εκπαιδευτικός είναι ελεύθερος να επιλέξει το χρόνο ενασχόλησης µε το συγκεκριµένο υλικό ανάλογα µε την τάξη, τη σύνθεση του µαθητικού δυναµικού και τους στόχους της όλης διδακτικής ενέργειας. Μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα από τα αντίστοιχα βιβλία για τη γλωσσική διδασκαλία ή ενισχυτικά για την ικανοποίηση των διδακτικών στόχων. Αποτελεί υλικό εµπέδωσης εννοιών και γνώσεων που αφορούν τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και στο σύνολό του αφορά και τις δύο τάξεις. Για την πρώτη θεµατική θα σηµειώσουµε ότι µπορεί το λογισµικό να προηγείται του βιβλίου, αφού η διδασκαλία των γραµµάτων γίνεται µε τρόπο αρκετά δηµιουργικό. -Με δεδοµένο ότι σηµαντικός αριθµός των παιδιών της µαθητικής κοινότητας στην Α/ βάθµια εκπαίδευση δεν χρησιµοποιεί κυρίως την ελληνική γλώσσα σε επίπεδο οικογένειας και στενού κοινωνικού περιβάλλοντος, προκύπτει επιτακτική η ανάγκη δηµιουργίας ή υποστήριξης των προϋποθέσεων για µια ουσιαστική και αποτελεσµατική γνώση-κατάκτηση της ελληνικής γλώσσας. Το εκπαιδευτικό λογισµικό για τα παιδιά αυτών των τάξεων ή για όσα βρίσκονται σε ανάλογο επίπεδο γνώσης της ελληνικής γλώσσας έχει τη δοµή «πακέτων» ευέλικτου διδακτικού υλικού. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί ανάλογα µε τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες παιδιών και τάξεων σε µια προσπάθεια εξειδίκευσης των στόχων και εξατοµίκευσης της διδασκαλίας. Επίσης θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί ως υποστηρικτικό υλικό για την ενισχυτική διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και σε αλλοδαπούς, παλιννοστούντες και νεοπρόσφυγες που φοιτούν στα δηµοτικά σχολεία. Αποτελεί µε άλλα λόγια µια πρόταση για την ενίσχυση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας για παιδιά, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, που βρίσκονται στο επίπεδο των αρχαρίων όσον αφορά τη γνώση της ελληνικής γλώσσας. -Η διατυπωµένη κατά ενότητα και δραστηριότητα στοχοθεσία είναι ενδεικτική και συνοδεύεται από (περιγραφικά µάλλον) σχόλια παιδαγωγικού-διδακτικού χαρακτήρα. Αποτελούν σηµείο αναφοράς για τον εκπαιδευτικό, ο οποίος, όπως ευελπιστούν οι δηµιουργοί, θα προσαρµόζει τους στόχους στην τάξη του. -Ανάλογα µε το βαθµό δυσκολίας κάθε δραστηριότητας ο εκπαιδευτικός καλείται να επιλέξει τη µορφή διδασκαλίας, η οποία µπορεί να συναρτάται µε τη µορφή κοινωνικής οργάνωσης της τάξης κάθε φορά και να οδηγεί σε διδακτικές, µεθοδολογικές προσεγγίσεις που θεωρούνται κατά περίσταση ως οι πλέον κατάλληλες. Με άλλα λόγια, η οµάδα των δηµιουργών αποφεύγει να προτείνει συστηµατικά αν οι εργασίες πρέπει να γίνουν ατοµικά, εταιρικά ή οµαδικά, ακριβώς για να µη λειτουργήσουν οι προτάσεις της δεσµευτικά ως προς την εξειδίκευση των στόχων από τους εκπαιδευτικούς. Γενικά, σηµειώνεται ότι σε περιπτώσεις που το λογισµικό χρησιµοποιείται στο πλαίσιο µιας προσπάθειας για ανατροφοδοτική διδασκαλία, προκειµένου να καλυφθούν διαπιστωµένα γνωστικά κενά, για ενισχυτική διδασκαλία, προκειµένου να υποστηριχτούν παιδιά µε δυσκολίες στην ανάπτυξη των γλωσσικών τους δεξιοτήτων ή παιδιά για τα οποία η ελληνική δεν είναι η µητρική γλώσσα, η εξατοµικευµένη προσέγγιση των 13

δραστηριοτήτων του λογισµικού είναι η πλέον ενδεδειγµένη, πάντα χωρίς αφοριστικές δηλώσειςδεσµευτικές υποδείξεις. Σε περιπτώσεις που ο βαθµός δυσκολίας µιας δραστηριότητας είναι υψηλός ή τα παιδιά γνωρίζουν κάτι για πρώτη φορά είτε ως αναγνώστες είτε ως δηµιουργοί ενός κειµενικού είδους για παράδειγµα, τότε η εταιρική και περισσότερο η οµαδική µορφή διδασκαλίας (οι οµάδες εργασίας) είναι καταλληλότερες για την ικανοποίηση των διδακτικών στόχων. Η επιλογή της οµαδοσυνεργατικής µορφής διδασκαλίας, βέβαια, είναι η πλέον κατάλληλη και για να αντιµετωπισθούν οι υπάρχουσες ελλείψεις στην υλικοτεχνική υποδοµή σχολικών µονάδων. Ο αριθµός των διαθέσιµων Η/Υ επιβάλλει την οµαδική διαχείριση του υλικού. -Τα εκπαιδευτικά λογισµικά για τη γλωσσική διδασκαλία σε επίπεδο δυνατοτήτων είναι πιο ευέλικτα από το έντυπο υλικό. Εκπαιδευτικοί και παιδιά ορίζουν το χρόνο και τη διάρκεια της ενασχόλησης και επιλέγουν επιµέρους δραστηριότητες. Για τη χρήση του λογισµικού υπάρχει η δυνατότητα να χρησιµοποιηθούν: η ώρα του επαναληπτικού µαθήµατος της Παρασκευής, οι ώρες προετοιµασίας στο Ολοήµερο σχολείο, η ώρα του µαθήµατος του Η/Υ στο Ολοήµερο σχολείο, ώρες του γλωσσικού µαθήµατος στο πλαίσιο της αξιοποίησης των δυνατοτήτων του Αναλυτικού Προγράµµατος (είναι γνωστό ότι σε ποσοστό µέχρι 25% οι εκπαιδευτικοί µπορούν να αντικαταστήσουν το περιεχόµενο των βιβλίων µε υλικό που θεωρούν περισσότερο αποτελεσµατικό για την τάξη τους) και ώρες διδασκαλίας άλλων µαθηµάτων, όταν δραστηριότητες του λογισµικού το αφορούν, αφού η διαθεµατικότητα υπαγόρευσε πολλές επιλογές. Το εργαστήρι του µαθητή του επιτρέπει την ουσιαστική αξιοποίηση των δυνατοτήτων του Η/Υ για να γίνει αποτελεσµατικότερη η χρήση του διδακτικού υλικού και να διασφαλίσει τη διαρκή του ανανέωση, βασική προϋπόθεση για να παραµείνει σύγχρονο ως προς τη διατύπωση διαφορετικών κάθε φορά στόχων κατά τάξη, σχολική µονάδα και περιοχή. -Ως προς την ικανοποίηση στόχων της γλωσσικής διδασκαλίας, µε το λογισµικό επιδιώκεται η υποστήριξη και της ακρόασης ως γλωσσικής δεξιότητας εκτός της ανάγνωσης και της γραφής. Οι δραστηριότητες ακρόασης υποστηρίζουν και τη διδασκαλία της προφοράς για όσα παιδιά δεν γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα ως µητρική ή δεν τη χρησιµοποιούν στη καθηµερινή τους επικοινωνία αρκετά συχνά ή αρκετό χρονικό διάστηµα. -Στο σύνολο των δραστηριοτήτων, µε σηµείο αναφοράς τη λειτουργία της αξιολόγησης των επιδόσεων των παιδιών, παρατηρείται το εξής: Οι περισσότερες είναι δραστηριότητες κλειστού τύπου που απαιτούν συγκεκριµένες απαντήσεις και ενέργειες και ελέγχονται από το ίδιο το λογισµικό, µε έναν τρόπο που λειτουργεί ανατροφοδοτικά και ενισχύει την αυτοαξιολόγηση κάθε παιδιού. Υπάρχουν και δραστηριότητες γραπτής έκφρασης που είναι ανοικτές. Το ρόλο του αξιολογητή αναλαµβάνει ο εκπαιδευτικός, στον οποίο δίνονται επιπλέον πληροφορίες στον Οδηγό, όπου αυτό κρίθηκε απαραίτητο. Η βασική στοχοθεσία του λογισµικού περιλαµβάνει και στόχους πολιτισµικούς και αξιακούς, οι οποίοι αναπτύσσονται και σε ένα πλαίσιο γενικότερης διαθεµατικής θεώρησής της: λαϊκός πολιτισµός, µυθολογία, γεωγραφία, περιβαλλοντική εκπαίδευση, εκπαίδευση για την 14

ειρήνη, µαθηµατικά, αισθητική αγωγή προσεγγίζονται και προσφέρουν τη δυνατότητα να ικανοποιηθούν οι στόχοι της γλωσσικής διδασκαλίας. Σε ικανοποιητικό βαθµό ανάµεσα στα κείµενα που επιστρατεύτηκαν στο λογισµικό υπάρχουν κείµενα παιδικής λογοτεχνίας. Η δυνατότητα της παιδικής λογοτεχνίας να υποστηρίξει την ικανοποίηση των στόχων της γλωσσικής διδασκαλίας αλλά και αξιακούς στόχους υπαγόρευσε τη συγκεκριµένη επιλογή. 15

Οδηγίες χρήσης λογισµικού Εισαγωγή στο λογισµικό Κατά την ενεργοποίηση του λογισµικού, ο µαθητής καλείται να εισάγει το όνοµά του: Αν χρησιµοποιεί πρώτη φορά την εφαρµογή, θα πρέπει να πληκτρολογήσει το όνοµά του στο αντίστοιχο πεδίο. Σε επόµενες χρήσεις της εφαρµογής, το όνοµα θα εµφανίζεται στη λίστα στο κάτω µέρος του παραθύρου. Αρκεί να το εντοπίσει και να το επιλέξει. Η εφαρµογή διατηρεί τα κείµενα που γράφει κάθε χρήστης. Επίσης, εµφανίζει και µία ένδειξη σε όλες τις δραστηριότητες που έχει συµπληρώσει επιτυχώς. Γι αυτό σε περίπτωση συνωνυµίας δύο χρηστών καλό θα ήταν να διαφοροποιείται µε κάποιο τρόπο το όνοµα που δηλώνεται στην εφαρµογή (για παράδειγµα, Χρήστος Κ, Μαρία2, κλπ). Κεντρική οθόνη εφαρµογής Το εκπαιδευτικό λογισµικό «Γλώσσα Α -Β ηµοτικού» περιλαµβάνει πέντε θεµατικές ενότητες, όπως φαίνεται και από τα παράθυρα-επιλογές, που εµφανίζονται στην πρώτη οθόνη. Για να επιλέξετε µία θεµατική ενότητα, αρκεί να κάνετε κλικ µε το ποντίκι στο αντίστοιχο εικονίδιο. Το βέλος κάτω αριστερά χρησιµεύει για την έξοδο από την εφαρµογή. Συντελεστές Με την επιλογή αυτή, εµφανίζεται µια οθόνη όπου αναφέρονται όλοι οι συντελεστές του έργου. Υδρόγειος Επιλέγοντας την υδρόγειο σφαίρα, οι µαθητές µπορούν να δουν µια σειρά από επιλεγµένους συνδέσµους στο διαδίκτυο, που αναφέρονται σε παιχνίδια, εργασίες και δραστηριότητες για παιδιά του δηµοτικού σχολείου. Για να εµφανιστεί κάθε φορά η επιλεγόµενη σελίδα, θα πρέπει προφανώς να είναι ενεργοποιηµένη η σύνδεση µε το διαδίκτυο. 16

Θεµατική ενότητα «Η µαγική γραµµούλα» Γενικά - Η διδασκαλία των γραµµάτων-φθόγγων Η πρόταση που παρουσιάζεται για την υποστήριξη της διδασκαλίας των γραµµάτων-φθόγγων της ελληνικής γλώσσας βασίζεται µεθοδολογικά στα σύγχρονα επιστηµονικά δεδοµένα για τη διδασκαλία της πρώτης ανάγνωσης και γραφής. Χρησιµοποιήθηκαν, κατ επιλογή, στοιχεία πολλών µεθόδων. Βασική αρχή στην οποία στηρίχτηκαν οι επιλογές είναι η αποδοχή της επιστηµονικής άποψης που προτείνει τη σταθερή φωνηµική διδασκαλία, εµπλουτισµένη µε πλούσιες αναγνωστικές και γραφικές εµπειρίες (Αναλυτικά αναφερόµαστε σε προηγούµενη ενότητα). Σε ποιήµατα µε πρωταγωνιστικό πρόσωπο τη µαγική γραµµή, που έχει το µοναδικό χάρισµα να µεταµορφώνεται σε ό,τι αγγίζει και να αποκτά ταιριαστή φωνή, τα παιδιά θα συναντούν το γράµµα και το φθόγγο σε µια συστηµατική διδασκαλία της σχέσης ήχου- γραπτού συµβόλου, ήχου- λέξης. Το χρησιµοποιούµενο λεξιλόγιο, η ποσότητα και η ποιότητα των πληροφοριών, η συναισθηµατική φόρτιση, η καταγραφή δράσεων βρίσκονται σε άµεση συνάρτηση µε τους στόχους της διδασκαλίας της πρώτης ανάγνωσης και γραφής, αλλά και µε τις δυσκολίες της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας σε µαθητές για τους οποίους δεν είναι η µητρική γλώσσα. Η φιλοσοφία του λογισµικού άλλωστε βασίζεται στην άποψη ότι αποτελεί υλικό εµπέδωσης σε επίπεδο συλλογικής και εξατοµικευµένης µαθησιακής διαδικασίας. Στη συνέχεια υπάρχει για κάθε γράµµα ένας σταθερός κορµός δραστηριοτήτων παρουσίασης γράµµατοςφθόγγου, αναγνώρισής τους και χρήσης τους για την απόκτηση γλωσσικών εµπειριών σε επίπεδο δεξιοτήτων ακρόασης, ανάγνωσης και γραφής. Συγκεκριµένα: Το παιδί ακούει το κείµενο- µικρό ποίηµα µε την υποστήριξη της οπτικοποιηµένης δράσης των ηρώων. Η διαδοχική εµφάνιση της µεταµόρφωσης για τη µαγική γραµµούλα συµβάλλει στην αποτελεσµατική γνωριµία του παιδιού µε το γράµµα-φθόγγο. Η φορά του γράµµατος επίσης υποστηρίζεται ταυτόχρονα µε την ακρόαση του ποιήµατος. Η όλη προσέγγιση συνδυάζει τη διδασκαλία γράµµατος-φθόγγου και µπορεί να υποστηρίξει τη διδασκαλία της προφοράς για όσα παιδιά δυσκολεύονται. Είναι προφανής η δυνατότητα περαιτέρω διδακτικής αξιοποίησης από τον εκπαιδευτικό: τι άλλο θα µπορούσε να αγγίξει η µαγική γραµµούλα και να µεταµορφωθεί στο συγκεκριµένο κάθε φορά γράµµα και ν αποκτήσει ταιριαστή φωνή, τι θα συνέβαινε αν η γραµµούλα συναντούσε.η µαγική γραµµή υλοποιεί τη «θεωρία» των ζωγραφογραµµάτων: σύνδεση του γράµµατος µε εικόνες από το βιωµατικό και εµπειρικό χώρο των παιδιών. Επιλέξαµε, όπως προαναφέρθηκε, την ακρόαση και ίσως την ανάγνωση µικρών ποιηµάτων που καταγράφουν «την περιπέτεια» της ανακάλυψης γράµµατος-φθόγγου και µπορούν να 17

αξιοποιηθούν σε δραστηριότητες έκφρασης των παιδιών µε το θεατρικό παιχνίδι, την παντοµίµα, τη δηµιουργία παραµυθιών για την καταγραφή των δικών τους απόψεων σχετικά µε το γράµµα και τις οµοιότητές του. Για τη στήριξη της διδασκαλίας γράµµατος-φθόγγου µε τον ταυτόχρονο εµπλουτισµό του λεξιλογίου και την καλλιέργεια της φωνολογικής συνείδησης δηµιουργήθηκαν δραστηριότητες, οι οποίες εναλλάσσονται για να διατηρούν το στοιχείο της έκπληξης και να προκαλούν το ενδιαφέρον των παιδιών. Η διαθεµατικότητα και η δηµιουργία περιβάλλοντος «προσοµοίωσης» περιστάσεων επικοινωνίας υπαγόρευσαν τις επιλογές σε όλη την ενότητα. Εισαγωγική ιστορία Με την έναρξη αυτής της θεµατικής ενότητας εµφανίζεται η ιστορία της µαγικής γραµµούλας µε τη µορφή ταινίας κινουµένων σχεδίων και µε αφηγηµατική υποστήριξη. Παράλληλα µε την αφήγηση του παραµυθιού, εµφανίζεται στο κάτω µέρος της οθόνης το αντίστοιχο κείµενο µε µεγάλα ευανάγνωστα γράµµατα, ώστε οι µαθητές να µπορούν να ακούνε και να διαβάζουν την ιστορία ταυτόχρονα. Στην περίπτωση που κάποιος θέλει να παρακάµψει την ιστορία, χωρίς να τη δει ολόκληρη, µπορεί απλά να κάνει κλικ µε το ποντίκι του σε οποιοδήποτε σηµείο της οθόνης. Κεντρική οθόνη ενότητας Η κεντρική οθόνη της παρούσας ενότητας εµφανίζει το σπίτι της µαµάς Αλφαβήτας γεµάτο µε διάφορα αντικείµενα, ζώα και ανθρώπους που µε τις στάσεις τους θυµίζουν γράµµατα. Τα γράµµατα έχουν χωριστεί σε τρεις οκτάδες και η οµαδοποίησή τους έγινε µε βάση τη συχνότητα της χρήσης τους στον παιδικό λόγο. Ο χρήστης θα πρέπει να χρησιµοποιήσει τα φυλλαράκια µε τα βέλη, κάτω δεξιά για να πλοηγηθεί στις τρεις διαφορετικές απόψεις του σπιτιού. Η πρώτη άποψη του σπιτιού περιλαµβάνει τα γράµµατα Α α, Ν ν, Ο ο, Η η, Λ λ, Τ τ, Ε ε και Ι ι. Η δεύτερη άποψη του σπιτιού περιλαµβάνει τα γράµµατα Κ, Μ µ, Π, Ω ω, Ρ, Γ γ, Υ υ και Σ σ ς. Η τρίτη άποψη του σπιτιού περιλαµβάνει τα γράµµατα Ζ ζ, Β β, Ξ ξ, Ψ, Χ, Θ, θ, Φ φ, δ και µια δραστηριότητα µε το ονόµατα των γραµµάτων. 18

Επιλογή δραστηριότητας Η ενότητα αυτή περιλαµβάνει: ραστηριότητες µε κάθε ένα από τα γράµµατα της αλφαβήτας. Οι µαθητές µπορούν να κάνουν κλικ σε ένα αντικείµενο γράµµα για να δουν τις δραστηριότητες που σχετίζονται µ αυτό. ραστηριότητες µε συνδυασµούς γραµµάτων ή µε όλα τα γράµµατα µαζί. Οι µαθητές θα πρέπει να επιλέξουν το χωριό (εµφανίζεται σε διαφορετική οπτική γωνία και στις τρεις αρχικές οθόνες), το γραµµατοκιβώτιο στην πρώτη οθόνη ή τις φατσούλες στη τελευταία. Εναλλακτικά, οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν δραστηριότητα, χρησιµοποιώντας το κουµπί «Επιλογές» επάνω αριστερά. Αρκεί να κάνουν κλικ και να επιλέξουν τη δραστηριότητα που επιθυµούν από το µενού που θα εµφανιστεί. Βασικά εικονίδια πλοήγησης της ενότητας Σε όλα τα σηµεία της εφαρµογής είναι εµφανής µια µικρή νεράιδα στο κάτω µέρος της οθόνης. Η νεράιδα αυτή προσφέρει βοήθεια για τη χρήση του λογισµικού στο αντίστοιχο µέρος της εφαρµογής. Η πινακίδα µε το βέλος επιστρέφει στην κεντρική οθόνη της εφαρµογής. Οι πινακίδες µε τα σχέδια επιστέφουν στις ενότητες που απεικονίζουν. Τα φυλλαράκια µε τα βέλη µεταφέρουν τα παιδιά σε επόµενες και προηγούµενες οθόνες µιας δραστηριότητας, όπου αυτές είναι διαθέσιµες. Στις δραστηριότητες, όπου εµφανίζεται ο εκτυπωτής, τα παιδιά µπορούν να εκτυπώσουν την εργασία τους. Βελάκια πλοήγησης στις κυλιόµενες οθόνες. Κάνοντας κλικ στην κινηµατογραφική κάµερα, τα παιδιά µπορούν να παρακολουθήσουν πάλι την αφήγηση του παραµυθιού. Η παλέτα οδηγεί στη δραστηριότητα της ζωγραφικής. Στη δραστηριότητα αυτή υπάρχουν σκίτσα γνωστά από τις θεµατικές ασκήσεις. Όταν εµφανίζεται το σύµβολο αυτό σε κάθε µενού επιλογής δραστηριοτήτων δηλώνει ότι η συγκεκριµένη δραστηριότητα έχει ολοκληρωθεί µε επιτυχία. 19

ραστηριότητες µεµονωµένων γραµµάτων Σχηµατισµός γράµµατος Κάνοντας κλικ σε ένα από τα γράµµατα στο σπίτι της µαµάς Αλφαβήτας, εµφανίζεται η κεντρική οθόνη του αντίστοιχου γράµµατος. Η οθόνη αυτή εµφανίζει ένα κινούµενο σχέδιο µε τη γραµµούλα να σχηµατίζει το γράµµα που επιλέχθηκε. Ταυτόχρονα ακούγεται ένα ποίηµα γι αυτό το γράµµα. Με κλικ στο βελάκι, οι µαθητές µπορούν να επαναλάβουν το ποίηµα και το σχηµατισµό του γράµµατος. εξιά εµφανίζεται σε µικρογραφία µία ακόµα µορφή του γράµµατος (το αντίστοιχο κεφαλαίο ή µικρό του). Οι µαθητές µπορούν να κάνουν κλικ σ αυτή τη µικρογραφία για να δουν να σχηµατίζεται και το γράµµα αυτό και να ακούσουν και το αντίστοιχο ποίηµα. Σε ορισµένα γράµµατα, που το µικρό και το κεφαλαίο τους είναι ίδια, η οθόνη διαφοροποιείται και δεν παρουσιάζει αυτή τη µικρογραφία. Επιπλέον, ειδικά για το σίγµα, που έχει τρεις µορφές, το κεφαλαίο, το µικρό και το τελικό, η οθόνη διαφοροποιείται ανάλογα. 20