ΣYΛΛOΓH XEΛI ONIA Aνοιξη ή φθιν πωρο; 3
«Έχετε κήπο;» µε ρώτησε πριν λίγο καιρ µια πιτσιρίκα της πρώτης δηµοτικο. «Και σκ λο;» συµπλήρωσε ένας συµµαθητής της. «Π σων χρονών είσαστε;» ένας άλλος. Κι εγώ αναρωτήθηκα: «Αλήθεια, τι µπορεί να θέλουν να µάθουν τα παιδιά για µία ή ένα συγγραφέα;». Ίσως ορισµένα απ τα παρακάτω: Αγαπάω τα ζώα, και γι αυτ µου αρέσει να τα βλέπω ελε θερα, χι φυλακισµένα ή θρονιασµένα σε καναπέδες πολυτελείας. Μου αρέσουν τα λουλο δια, η εξοχή, τα τραγο δια, οι εκδροµές, το κολ µπι. Έχω τρέλα µε τα επιτραπέζια παιχνίδια και παίζω σε κάθε ευκαιρία, µε µικρο ς και µεγάλους. σο για την ηλικία µου, αν και γεννήθηκα το 1943 (κάντε µ νοι σας τον υπολογισµ ), αισθάνοµαι, ανάλογα µε τη στιγ- µή, απ πέντε µέχρι ογδ ντα πέντε χρονών. Πιο συχνά, ωστ σο, αισθάνοµαι παιδί, γι αυτ και µου αρέσουν οι σκανταλιές. Α, και για να µην το ξεχάσω, ναι, έχω κήπο. Και, χι, δεν έχω σκ λο. Σ.K.
ΣΩTHPOYΛA KAΛIONTZOΠOYΛOY Άνοιξη ή φθιν πωρο; Eικονογράφηση EΛENH POYΣOΠOYΛOY ΣYΛΛOΓH XEΛI ONIA
Θέση υπογραφής δικαιο χου δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας, εφ σον αυτή προβλέπεται απ τη σ µβαση. Tο παρ ν έργο πνευµατικής ιδιοκτησίας προστατε εται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νο- µοθεσίας (N. 2121/1993, πως έχει τροποποιηθεί και ισχ ει σήµερα) και τις διεθνείς συµβάσεις περί πνευµατικής ιδιοκτησίας. Aπαγορε εται απολ τως άνευ γραπτής αδείας του εκδ τη η κατά οποιονδήποτε τρ πο ή µέσο (ηλεκτρονικ, µηχανικ ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατ πωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκµίσθωση ή δανεισµ ς, µετάφραση, διασκευή, αναµετάδοση στο κοιν σε οποιαδήποτε µορφή και η εν γένει εκµετάλλευση του συν λου ή µέρους του έργου. Eκδ σεις Πατάκη Σ γχρονη λογοτεχνία για παιδιά και για νέους Συλλογή Xελιδ νια 164 Σωτηρο λα Kαλιοντζοπο λου, Άνοιξη ή φθιν πωρο; Eικονογράφηση: Eλένη Pουσοπο λου ιορθώσεις: Mάγδα Tικοπο λου DTP, µοντάζ: Παναγιώτης Kαπένης Copyright για την εικονογράφηση Σ. Πατάκης AEE E (Eκδ σεις Πατάκη), 2008 Copyright Σ. Πατάκης AE E (Eκδ σεις Πατάκη), Σωτηρο λα Kαλιοντζοπο λου, 2008 Πρώτη έκδοση απ τις Eκδ σεις Πατάκη, Aθήνα, Aπρίλιος 2009 KET 6285 KEΠ 172/ 09 ISBN 978-960-16-2962-9 ΠANAΓH TΣAΛ APH (ΠPΩHN ΠEIPAIΩΣ) 38, 104 37 AΘHNA THΛ.: 210.36.50.000, 210.52.05.600, 801.100.2665, ΦAΞ: 210.36.50.069 KENTPIKH IAΘEΣH: EMM. MΠENAKH 16, 106 78 AΘHNA, THΛ.: 210.38.31.078 YΠOK/MA: N. MONAΣTHPIOY 122, 563 34 ΘEΣ/NIKH, THΛ.: 2310.70.63.54, 2310.70.67.15, ΦAΞ: 2310.70.63.55 Web site: http://www.patakis.gr e-mail: info@ patakis.gr, sales@ patakis.gr
ΠEPIEXOMENA Πρ λογος...................................... 9 «Nιάου νιαρν» θα πει «έλα να παίξουµε».......... 13 «M αγαπά, δε µ αγαπά»...................... 29 «Aχ, δροσίστηκα!»............................. 43 Mην πετάς στα σ ννεφα!........................ 57 Eποχές και εποχές............................. 71 Γλωσσάρι..................................... 77 7
ÚfiÏÔÁÔ «O υουουφ, τι ζέστη! Ας χειµωνιάσει επιτέλους να δροσιστο µε». «Μπρρρ, τι κρ ο! Μακάρι να ήταν λο το χρ νο άνοιξη». Κάτι τέτοια και άλλα πολλά ακο µε συχνά ή ξεστοµίζουµε και εµείς οι ίδιοι κάθε εποχή. Ποτέ δεν εί- µαστε ευχαριστηµένοι. Ο τε στο ζεστ µάς βρίσκει κανείς ο τε στο κρ ο, που έλεγε η γιαγιά µου. Αλλά σο κι αν γκρινιάζουµε ή σο κι αν χαιρ - µαστε, οι εποχές δεν αλλάζουν το πρ γραµµά τους. ε χαλάνε τη σειρά τους. Ο τε τις συνήθειές τους. Έρχονται πάντα η µια µετά την άλλη στην ώρα τους. Με τα κρ α και τις ζέστες τους. Με τα λουλο δια τους και τις συννεφιές τους. Είτε µας αρέσει είτε χι. Αλήθεια, εσένα, µικρέ Αλέξη, τι σου αρέσει καλ τερα; Η µοσχοβολιά της άνοιξης ή το φθινοπωριν ψιλ βροχο; Κι εσ, Φιλίτσα; Μήπως προτιµάς τις τσουλήθρες στο χι νι απ τις νεροτσουλήθρες στη θάλασσα; 9
Οι ήρωες της ιστορίας µας, πάντως, λένε τι ξέρουν τι τους αρέσει. Ή τουλάχιστον έτσι νοµίζουν. Για να δο µε! A, Î È Î ÙÈ ÎfiÌ, ÌÈÎÚ ÌÔ AÏ ÍË, ºÈÏ ÙÛ, KˆÛÙ ÎË, XÚÈÛÙ Ó, ËÌ ÙÚË... K ıò ı È ÂÈ Ù ÙËÓ ÈÛÙÔÚ, ı Û Ó ÓÙ ÛÂÈ Î appleôèâ Ï ÍÂÈ, ÁÚ ÌÌ Ó Ì appleï ÁÈ ÁÚ ÌÌ Ù, appleô Ûˆ ÂÓ ÂÈ ÎÔ - ÛÂÈ ÏÏË ÊÔÚ appleô ÙÈ ÂÈ ÎÔ ÛÂÈ Î È ÂÓ Í ÚÂÈ ÙÈ ÎÚÈ Ò ÛËÌ ÓÔ Ó. ÿûˆ, ÏÔÈapplefiÓ, ÚıÂ Ë ÒÚ Ó Ì ıâè Î È Ó Î Ù Ï - ÂÈ ÌÂÚÈÎ applefi ÙÈ ÈÏÈ Â fiìôúêâ Ï ÍÂÈ appleô ÂÈ Ë ÁÏÒÛÛ Ì ÎÔÈÙ ÔÓÙ ÙÔ ÁψÛÛ ÚÈ ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ È Ï Ô. AÓ, apple ÏÈ, Î appleôèâ ÙÈ apple Ú ÏÂÈ, Û ÁÔ Ú ı ÌappleÔÚÂ Ó ÛÔ ÙÈ ÂÍËÁ ÛÂÈ Ë ÛÎ Ï / Ô ÛÎ Ïfi ÛÔ. 10
XEIMøNA 11
«È Ô ÓÈ ÚÓ» ı appleâè «Ï Ó apple ÍÔ Ì» H Ναζο ρονρ νισε τεµπέλικα. Μισάνοιξε τα χρυσοπράσινα µάτια της. Τεντώθηκε πάνω στο άσπρο φλοκάτο χαλάκι κι στερα βάλθηκε να καθαρίζει τη γο να της. Η ροζ γλωσσίτσα της µέτρησε π ντο π ντο το, έτσι κι αλλιώς, λαµπερ κανελί τρίχωµά της. Λίγο πιο ανοιχτ χρωµο να ήταν αυτ το κανελί, και η Ναζο θα είχε ίδια κι απαράλλαχτα µαλλιά µε τη µικρή κυρά της, την κατάξανθη Μελίσσα. H Ζουζο, πως την έλεγε εκείνο το πειραχτήρι, που άλλο δεν έ- κανε λη την ώρα απ το να τεντώνεται ανάσκελα καταγής και να κοιτάζει τον ουραν. Την αγαπο σε τη Μελίσσα η Ναζο. εν έφευγε στιγµή απ κοντά της. ταν η Μελίσσα διάβαζε τα µαθήµατά της, η Ναζο καθ ταν κουλουριασµένη κάτω απ την καρέκλα ή, ακ µα καλ τερα, θρονιασµένη στην ποδιά της. Και κάθε πρωί, µε κρ ο ή µε ζέστη, τη συντρ φευε µέχρι την π ρτα του σχολείου κι στερα, το µεσηµέρι, την περίµενε ανάµεσα στους γονείς των άλλων παιδιών για να τη γυρίσει σπίτι. Μ νο που η Μελίσσα είχε ένα κουσο ρι:την άνοιξη, µ λις µπουµπο κιαζαν τα δέντρα και τα λουλο - 13
δια, µ λις ακο γονταν τα πρώτα τιτιβίσµατα των πουλιών, δεν την κράταγε το σπίτι. Άνοιγε την π ρτα, φώναζε «Ψι, ψι, ψι», την περίµενε να την ακολουθήσει και έπαιρνε τους δρ µους. Και η Ναζο ποτέ δεν της χάλαγε χατίρι. Έτρεχε ξοπίσω της. Κι εκείνης της άρεσαν τα λουλο δια, παρ λο που, ταν τα πλησίαζε, κιτρίνιζε το µουσο δι της και την έπιανε φτέρνισµα. Κι εκείνης της άρεσαν εκείνα τα πολ χρωµα ιπτάµενα λουλο δια, έστω κι αν ποτέ δεν κατάφερνε να τα τσακώσει. Αλλά νισάφι πια! Γάτα ήταν στο κάτω κάτω της γραφής, δεν ήταν χελιδ νι.της άρεσε η άνοιξη, αλλά δεν ξετρελαιν ταν κι λας. Αχ, ωραία που είναι η άνοιξη! έλεγε µ έναν αναστεναγµ η Μελίσσα. Νιαρ, νιάου, νιαααρ! Ναι, αλλά πιο ωραίος ο χει- µώνας απαντο σε στη γατίσια µιλιά της η Ναζο. 14
Εκείνο, µως, που δεν της άρεσε καθ λου της Ναζο ς ήταν το καλοκαίρι. Η ζέστη τής έκοβε την ανάσα. Ο ήλιος της τσουρο φλιζε τη γο να σαν να την είχαν σιδερώσει. Ακ µα κι ταν έβρισκε µια σκιερή γωνιά να τεντωθεί και να ξανασάνει, το χώµα απ κάτω της έκαιγε σαν φο ρνος. σο για την αλλ κοτη συνήθεια που είχαν οι άνθρωποι να τσαλαβουτάνε σε κείνη την πελώρια λεκάνη µε το γαλάζιο νερ και να αναφωνο ν «Αχ, δροσίστηκα!», µ λις έβγαιναν, ποτέ δεν την κατάλαβε. Εκείνη ο τε να το βλέπει δεν ήθελε το νερ. Ειδικά απ τ τε που εκείνη η στριµµένη η γειτ νισσα, η κυρία Φώφη, την κατάβρεξε µε το λάστιχο του ποτίσµατος, µ λις αντικρίζει µια σταγ να νερ, το βάζει στα π δια. Και τι είχε κάνει η καηµένη για να αξίζει τέτοια ψυχρολουσία; Είχε σκαλίσει λίγο το χώµα για να Ε, ξέρετε τώρα. Για να κάνει αυτ που κάνει κάθε φυσιολογική γάτα. Νιαρ, νιάου νιαρ νιαρ; νιαο ριζε λο το καλοκαίρι η Ναζο. Αµάν πια, π τε θα ρθει ο χειµώνας; Αχ, ναι! εν υπάρχει ωραι τερη εποχή. Ειδικά αν είσαι γάτα. Χουζο ρι κοντά στο καλοριφέρ. Χουχο λιασµα στα κλεφτά (η µαµά µαλώνει) στα π δια της Μελίσσας κάτω απ το πάπλωµα. Κ λληµα της µ της στο τζάµι ταν βρέχει ή, ακ - µα καλ τερα, ταν χιονίζει. πως τώρα. λα τριγ ρω είναι κάτασπρα.τα δέντρα µοιάζουν 15
σαν πασπαλισµένα µε ζάχαρη. Ο τρο λος της εκκλησίας απέναντι είναι σαν το ρτα στολισµένη µε σαντιγί. Τα σπουργίτια σκαλίζουν τουρτουρίζοντας το χι νι για να βρουν κανένα σπ ρο ή κανένα σκουλήκι. Ενώ η Ναζο, βολεµένη στη ζεστασιά της, τρώει και πίνει και ραχατε ει. Βέβαια, είναι αναγκασµένη να κάνει,τι είχε κάνει στην αυλή της κυρίας Φώφης σε ένα κουτί µε άµµο. Αυτ δεν της πολυαρέσει. Απ την άλλη, µως, γλιτώνει το κατάβρεγµα. Κι ενώ κοιτάζει το κάτασπρο τοπίο µε µάτια µισ κλειστα, έτοιµη σχεδ ν να πάρει έναν υπνάκο εκεί, στο περβάζι του παραθ ρου, τα τεντώνει πάλι ορθάνοιχτα. Οι χρυσοπράσινες ίριδες αστράφτουν. Οι λογχωτές µα ρες κ ρες γίνονται ακ µα πιο µυτερές. «Μα καλά, παλάβωσε εντελώς αυτ ς ο Κατράµης;» αναρωτιέται στη γατίσια γλώσσα της. «Απ π τε οι γάτες κάνουν το µπες στο χι νι;» Ο Κατράµης, µως, ο κατάµαυρος κεραµιδ γατος, δε χαµπαρίζει απ βροχές και χι νι. Καρφί δεν του καίγεται αν κάνει κρ ο ή ζέστη. Το µ νο που τον νοιάζει είναι να µπορεί να κυκλοφορεί ελε θερος. Να πηγαίνει που θέλει κι ποτε θέλει. Να κυνηγάει ποντικάκια και πουλάκια, πως τα έχει κανονίσει για τις γάτες η φ ση. Κι ο τε φοβάται τα καταβρέγµατα, γιατί, ταν του έρχεται να κάνει,τι θέλει να κάνει, πηγαίνει στις εξοχές, χι στην αυλή της κυρίας Φώφης. Παρ λα αυτά, έρχονται στιγµές που ακ µα κι εκεί- 16
νος σκέφτεται: «Μανία που σου την έχει αυτή η γυναίκα µε το λάστιχο!». Ο Κατράµης, κάτασπρος πια σαν ασβέστης, τ σο που δεν ξεχωρίζει η άσπρη πινελιά που έχει απ γεννησιµιο του καταµεσής στο κο τελο, πλησιάζει µε το µπες και τσαλίµια στο παράθυρο. Μ ένα θεαµατικ σάλτο βρίσκεται καθισµένος στην έξω µεριά του περβαζιο. Κολλάει την παγωµένη µα ρη µ τη του στο τζάµι. Τα γκρίζα µάτια του καρφώνονται στα χρυσοπράσινα µάτια της Ναζο ς. 17
Νιάου νιαρν! αντηχεί απ άκρη σ άκρη η γειτονιά, που στη γατίσια γλώσσα θα πει «Έλα να παίξουµε!». Νιάουουου κρυώνω, απαντάει η Ναζο. Νιάου, νιαρνιάρ έλα, είναι ωραία. Η Ναζο δε χρειάζεται πολλά παρακάλια. Ο Κατράµης είναι ο πιο καλ ς της φίλος. Κουνάει τα αυτιά της, πως εµείς οι άνθρωποι συµφωνο µε γνέφοντας µε το κεφάλι, και πηδάει στο πάτωµα. Πηγαίνει στην π ρτα και την ξ νει µε τα ν χια της. Μη, Ναζο! Θα σε µαλώσει η µαµά, ακο γεται η φωνή της Μελίσσας απ τον καναπέ, που είναι ξαπλωµένη φαρδιά πλατιά και µετράει τις µέρες µέχρι να έρθει η άνοιξη. Νιαρ άνοιξέ µου, κάνει παραπονιάρικα η Ναζο. Αχ, βρε Ναζο, λέει η Μελίσσα, που έχει µάθει να καταλαβαίνει τα γατίσια, αλλά χι και να τα µιλάει. Πάλι θέλεις να βγεις έξω να παίξεις µε κείνον το µα ρο κι άραχνο φίλο σου. Έλα, πάµε µαζί. Θα φτιάξω κι εγώ ένα χιονάνθρωπο. Αλλά δεν πρέπει να αργήσου- µε, γιατί θ ακο σουµε τα σχολιανά µας απ τη µαµά. Μ αυτά τα λ για η Μελίσσα µπουµπουλώνεται µε µπουφάν, σκο φο, κασκ λ και γάντια και ανοίγει την π ρτα. Σεινάµενες κουνάµενες, η µια µε τις κατάξανθες κοτσίδες της να πηγαίνουν πέρα δώθε κάτω απ το σκο φο, η άλλη κουνώντας δεξιά αριστερά την ουρά της σαν εκκρεµές ρολογιο, βγαίνουν παρέα στο κατάλευκο χι νι. 18