Συνέντευξη του Νίκου Λυγερού στο LEGACY MAGAZINE 1) Κύριε Λυγερέ, παρά την δυσχερή οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Κύπρος, επικρατεί ακόμα μια νότα αισιοδοξίας λόγω των υδρογονανθράκων... Με ποιο τρόπο θα μπορούσε η Κύπρος να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματά της ώστε να αλλάξει την κατάσταση και να βγει το συντομότερο δυνατό από την οικονομική κρίση (ποια βήματα πρέπει να γίνουν άμεσα); Για την Κύπρο, οι υδρογονάνθρακες δεν προσφέρουν απλώς μία νότα αισιοδοξίας, είναι η επόμενη πραγματικότητα. Για να αλλάξει όσο πιο γρήγορα γίνεται η οικονομική κατάσταση πρέπει να συνεχιστεί δυναμικά ο δεύτερος γύρος αδειοδότησης, να ακολουθήσουν διαπραγματεύσεις και υπογραφές για τα οικόπεδα 5, 6, 7, και 8 της κυπριακής ΑΟΖ. 2) Κατά την άποψή σας, οι υδρογονάνθρακες αποτελούν τελικά ευχή ή κατάρα για ένα τόσο μικρό και υπό κατοχή κράτος; Για ένα μικρό κράτος που διαθέτει υψηλή στρατηγική, οι υδρογονάνθρακες αποτελούν ένα καθοριστικό γεωοικονομικό πλεονέκτημα που επιτρέπει αλλαγές και στην γεωπολιτική του. Μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι υδρογονάνθρακες αντιπροσωπεύουν το ουσιαστικότερο βήμα προς την επίλυση του κυπριακού και αυτό χάρη στην έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. 3) Ποιο θα ήταν το μέλλον της Κύπρου αν δεν υπήρχαν τα κοιτάσματα φυσικού αερίου; Δίχως υδρογονάνθρακες το μέλλον της Κύπρου θα εξαρτιόταν αποκλειστικά από το πολιτικό πλαίσιο της χώρας, αλλά σε ένα ευρωπαϊκό πεδίο χάρη στον Κρανιδιώτη και τον Παπαδόπουλο. 4) Πρόσφατα η Κύπρος βρέθηκε σε αδιέξοδο αναφορικά με τα τεράστια προβλήματα του εθνικού τραπεζικού συστήματος και τη προσπάθεια εξεύρεσης μέτρων διάσωσης της χώρας... Την ίδια στιγμή, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, πραγματοποιεί επίσκεψη στο Ισραήλ, μερικές μέρες προτού η γειτονική χώρα ζητήσει συγνώμη από την Τουρκία για τον θάνατο εννέα Τούρκων ακτιβιστών από επιχείρηση ισραηλινών ειδικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια μεταφοράς ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας, το 2010. Γίνεται λόγος για ανακατάταξη των γεωπολιτικών εξελίξεων. Πρέπει να ανησυχούν οι Κύπριοι;
Οι ισχυρές συμμαχίες που έχουν δημιουργηθεί λόγω των υδρογονανθράκων υποστηρίζουν απολύτως τις προοπτικές της Κύπρου και οι Κύπριοι δεν έχουν να ανησυχήσουν για τίποτα όσο αφορά σ αυτό το πεδίο δράσης. Και το Ισραήλ και η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνουν μία μεγάλη βαρύτητα στην αξιοποίηση των υδρογονανθράκων, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι έρχεται σε εφαρμογή μία οριζόντια στρατηγική στην Ανατολική Μεσόγειο. Γι αυτό το λόγο δεν πρέπει να δίνουμε υπερβολική έμφαση σε τακτικές κινήσεις που δεν αμφισβητούν σε κανένα σημείο την υψηλή στρατηγική και τα νοητικά της σχήματα. 5) Διαβλέπετε αλλαγή στη συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ στον τομέα της ενέργειας ή ακόμα και διάρρηξη των στενών σχέσεων που εχουν αναπτυχθεί μεταξύ Ελλάδας-Ισραήλ; Η συνεργασία Κύπρου Ισραήλ και οι στενές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας Ισραήλ δεν μπορούν παρά να αναπτυχθούν περαιτέρω. Και τα τρία κράτη αναζητούν ένα συμμαχικό πλαίσιο για την αξιοποίηση του φυσικού αερίου και όχι μόνο διότι οι υδρογονάνθρακες ως κοιτάσματα αλλά και ως αγωγοί δημιουργούν ένα ισχυρό δίκτυο όσον αφορά στην τοποστρατηγική. 6) Θα ήταν πιο συμφέρον για το Ισραήλ να συνεργαστεί με την Κύπρο αντί με την Τουρκία για τη δημιουργία αγωγού φυσικού αερίου και γενικότερα εξαγωγή αερίου προς την Ευρώπη; Αλήθεια, ποιες είναι οι προοπτικές συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας Κύπρου-Ισραήλ; Σε στρατηγικό επίπεδο, η Κύπρος αποτελεί ένα δεύτερο Ισραήλ για το Ισραήλ και γι αυτό το λόγο μάλιστα θα γίνει στην Κύπρο ο σταθμός υγροποίησης. Οι υποβολές σχεδιασμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση για επιδοτήσεις στους τομείς της ηλεκτρικής τροφοδότησης μέσω καύσης μεθανίου αλλά και του αγωγού του φυσικού αερίου, έχουν γίνει από την Κύπρο, το Ισραήλ και την Ελλάδα σε αυτό το πλαίσιο. Υπάρχει λοιπόν ήδη μια μορφή ευρωπαϊκού συνεταιρισμού που δίνει το στίγμα της στρατηγικής που έχει επιλεχθεί. 7) Οι τελευταίες οικονομικές εξελίξεις οι οποίες αποδυνάμωσαν την Κύπρο έχουν προκαλέσει ανησυχίες για ένα «νέο Σχέδιο Ανάν» και μια βεβιασμένη λύση του Κυπριακού με το βλέμμα στους υδρογονάνθρακες. Είναι εύλογες αυτές οι ανησυχίες; Οι υδρογονάνθρακες της Κύπρου είναι αυτοί που θα της επιτρέψουν να αποφύγει οποιοδήποτε νέο σχέδιο του τύπου που απορρίψαμε το 2004. Οι υδρογονάνθρακες αποτελούν μία ασπίδα για την Κύπρο ενάντια στις πράξεις διπλωματικής εισβολής. Αν οι Κύπριοι θέλουν να ανησυχούν για κάτι είναι μόνο και μόνο για τη δράση των ραγιάδων και τίποτα άλλο.
8) Υπάρχει βέβαια και η άποψη ότι το φυσικό αέριο θα μπορούσε να αποτελέσει το δυνατό χαρτί στα χέρια της Κυπριακής Δημοκρατίας ώστε να επαναδιαπραγματευτεί και να πετύχει την πιο συμφέρουσα δυνατή λύση του Κυπριακού, με αντάλλαγμα την εξαγωγή αερίου στην Ευρώπη...μέσω Τουρκίας, σε πιο λογικό, μάλιστα, κόστος. Ποια είναι η απάντησή σας; Το φυσικό αέριο είναι όντως ένα δυνατό χαρτί για την Κύπρο, αλλά ένα τέτοιο χαρτί χρειάζεται και ισχυρούς παίκτες που δεν φοβούνται ακόμα και τη σκιά τους. Δεν πρόκειται σε αυτό το πλαίσιο να αποτελέσει ένα αντάλλαγμα. Αντιθέτως είναι ένα ασύγκριτο πλεονέκτημα πάνω στο οποίο θα κτίσουμε μία στρατηγική επίλυσης δυναμική και αποτελεσματική, διότι οι ευρωπαϊκές επιλογές μας είναι ξεκάθαρες και δεν πρόκειται να συνεργαστούμε με κράτη που δεν αναγνωρίζουν την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα εγκλήματα πολέμου και τις γενοκτονίες που έχουν διαπράξει. 9) Μιλώντας για το Σχέδιο Ανάν, είσαστε ο άνθρωπος που μελέτησε και τις 10 χιλιάδες σελίδες του σχεδίου και παρέδωσε στον Τάσσο Παπαδόπουλο την περίληψη, υποδεικνύοντας μάλιστα τις αντιφάσεις. Ποια ήταν τα σημείαπαγίδες στο Σχέδιο που θα ήταν καταστροφικά για την Κύπρο όσον αφορά την ΑΟΖ και τα κοιτάσματα; Αν ο Τάσσος Παπαδόπουλος δεν είχε αντέξει τις απαράδεκτες πιέσεις που δέχτηκε, αν ο κυπριακός λαός δεν είχε απορρίψει το σχέδιο, όσον αφορά στην ΑΟΖ και τα κοιτάσματα, τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο απλά: οι αγγλικές βάσεις θα είχαν γίνει πραγματικά κυρίαρχες και θα είχαν μια κανονικότατη ΑΟΖ που δεν θα επέτρεπε στην Κύπρο να έχει πρόσβαση σε αρκετά από τα οικόπεδα της. Και για να είμαστε ακόμα πιο συγκεκριμένοι για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις και παρερμηνείες η Κύπρος δεν θα είχε παραδείγματος χάρη το οικόπεδο 12 αλλά ούτε το οικόπεδο 9 που είναι το πιο πλούσιο από όλα, όσον αφορά στα κοιτάσματα. 10) Πέρα από την εξεύρεση κοιτασμάτων φυσικού αερίου και όλα τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από αυτό, ποια άλλα οφέλη είχε η Κυπριακή Δημοκρατία με το να οριοθετήσει (ξεκινώντας ήδη από το 2003 με την Αίγυπτο) την ΑΟΖ της; Η Κύπρος με τη θέσπιση της ΑΟΖ της το 2004 και τις διαδοχικές οριοθετήσεις με την Αίγυπτο, το Λίβανο και το Ισραήλ, το 2003, το 2007 και το 2010, απέκτησε μια γεωπολιτική οντότητα που δεν είχε ποτέ σε όλη τη στρατηγική της ιστορία. Αν σκεφτούμε ότι αυτή η αλλαγή φάσης έγινε ενώ η Κύπρος έχει κατεχόμενα, αγνοούμενους, εγκλωβισμένους και πρόσφυγες, είναι πραγματικά θεαματικό. Και
αυτό αποδεικνύει ότι η στρατηγική επιτρέπει μέσω της νοημοσύνης, στον αδύνατο να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά κάθε δυνατό. 11) Δεδομένης της νέας σκληρής οικονομικής πραγματικότητας, πότε πιστεύετε ότι θα αρχίσουν οι Κύπριοι να απολαμβάνουν κέρδη από τους υδρογονάνθρακες; Οι Κύπριοι έχουν ήδη αρχίσει να απολαμβάνουν κέρδη από τους υδρογονάνθρακες λόγω των σεισμικών δεδομένων και των bonus υπογραφής που έγιναν για τα οικόπεδα 2, 3, 9, 10, 11 και 12. Όμως οι μεγάλες απολαβές που επιτρέπουν μια στρατηγική ανάκαμψη και μια ισχυρή οικονομική ανάπτυξη θα αρχίσουν το 2015. Box 1) Σύμφωνα με έρευνές σας στην ελληνική ΑΟΖ υπάρχει ορυκτός πλούτος που αξίζει 1,3 τρις δολάρια και η εξόρυξη του οποίου θα καθιστούσε την Ελλάδα ίσως την πλουσιότερη χώρα της Ευρώπης. Γιατί δεν έχει ακόμα οριοθετήσει την ΑΟΖ της με καμιά από τις έξι χώρες που την περιβάλλουν (ούτε καν με την Κύπρο!); Ποια είναι τα πραγματικά εμπόδια; Δεν υπάρχουν πια πραγματικά εμπόδια. Οι μελέτες που έχουν γίνει σε συνεργασία με τον Ηλία Κονοφάγο και τον Αντώνη Φώσκολο, έχουν επιβεβαιωθεί με τα σεισμικά δεδομένα της PGS στο Ιόνιο και Νότια της Κρήτης. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι στη διάθεση του Πρωθυπουργού της Ελλάδας, ο οποίος ετοιμάζει όχι μόνο την θέσπιση της ελληνικής ΑΟΖ αλλά και τις πρώτες οριοθετήσεις της. Τώρα η Ελλάδα ξέρει την αξία της ΑΟΖ της και θα την αξιοποιήσει. 2) Πόσο άμεσα θα έχει κέρδη η Ελλάδα από τον ορυκτό της πλούτο, από τη στιγμή που θα οριοθετήσει την ΑΟΖ της; Η Ελλάδα έχει μία διαφορά τριετίας σε σχέση με την Κύπρο για το θέμα των μεγάλων απολαβών. 3) Πώς θα μπορούσε μια συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου στον τομέα της ενέργειας, υπό τις παρούσες συνθήκες, να επηρεάσει τις δύο χώρες και να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο τους στην Ευρώπη; Η συνεργασία της Ελλάδας Κύπρου υπάρχει ήδη σε ευρωπαϊκό πλαίσιο λόγω της Ανατολικής Μεσογείου. Επιπλέον η ΑΟΖ του Ελληνισμού που αποτελείται από το άθροισμα των ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου, είναι η μεγαλύτερη της
Μεσογείου. Το πρόσφατο νομοσχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα στρατηγικά ενεργειακά αποθέματα μέσω της ΑΟΖ, ενισχύει την θέση της Ελλάδας και της Κύπρου. Έτσι στο μέλλον αυτές οι δύο χάρες θα έχουν όχι μόνο έναν οικονομικό ρόλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά θα είναι από τις χώρες που μετρούν για τη γενική της γεωπολιτικής.