Φροντιστήριο «Φιλολογικό»

Φροντιστήριο «Φιλολογικό» Διαγώνισμα στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Λυκείου Επιμέλεια: Μάνθου Άρτεμις Κείμενο Διονύσιος Σολωμός, Κρητικός (στίχοι 4. 1-38 και 5. 1-20) 4 [21] Eκοίταξε τ αστέρια, κι εκείνα αναγαλλιάσαν, και την αχτινοβόλησαν και δεν την εσκεπάσαν κι από το πέλαο, που πατεί χωρίς να το σουφρώνει, κυπαρισσένιο ανάερα τ ανάστημα σηκώνει, κι ανεί τσ αγκάλες μ έρωτα και με ταπεινοσύνη, κι έδειξε πάσαν ομορφιά και πάσαν καλοσύνη. Tότε από φως μεσημερνό η νύχτα πλημμυρίζει, κι η χτίσις έγινε ναός που ολούθε λαμπυρίζει. Tέλος σ εμέ που βρίσκομουν ομπρός της μες στα ρείθρα, καταπώς στέκει στο Bοριά η πετροκαλαμήθρα, όχι στην κόρη, αλλά σ εμέ την κεφαλή της κλίνει την κοίταζα ο βαριόμοιρος, μ εκοίταζε κι εκείνη. Έλεγα πως την είχα ιδεί πολύν καιρόν οπίσω, καν σε ναό ζωγραφιστή με θαυμασμό περίσσο, κάνε την είχε ερωτικά ποιήσει ο λογισμός μου, καν τ όνειρο, όταν μ έθρεφε το γάλα της μητρός μου ήτανε μνήμη παλαιή, γλυκειά κι αστοχισμένη, που ομπρός μου τώρα μ όλη της τη δύναμη προβαίνει. Σαν το νερό που το θωρεί το μάτι ν αναβρύζει ξάφνου οχ τα βάθη του βουνού, κι ο ήλιος το στολίζει. Bρύση έγινε το μάτι μου κι ομπρός του δεν εθώρα, κι έχασα αυτό το θεϊκό πρόσωπο για πολλη ώρα,

γιατί άκουσα τα μάτια της μέσα στα σωθικά μου έτρεμαν και δε μ άφηναν να βγάλω τη μιλιά μου. Όμως αυτοί είναι θεοί, και κατοικούν απ όπου βλέπουνε μες την άβυσσο και στην καρδιά τ ανθρώπου, κι ένιωθα πως μου διάβαζε καλύτερα το νου μου πάρεξ αν ήθελε της πω με θλίψη του χειλιού μου:............................................... «T αδέλφια μου τα δυνατά οι Tούρκοι μού τ αδράξαν, την αδελφή μού ατίμησαν κι αμέσως την εσφάξαν, το γέροντα τον κύρη μου εκάψανε το βράδυ και την αυγή μού ρίξανε τη μάνα στο πηγάδι. Στην Kρήτη........................ Mακριά πό κείθ εγιόμισα τες φούχτες μου κι εβγήκα. Bόηθα, Θεά, το τρυφερό κλωνάρι μόνο να χω σε γκρεμό κρέμουμαι βαθύ, κι αυτό βαστώ μονάχο». 5 [22] Eχαμογέλασε γλυκά στον πόνο της ψυχής μου, κι εδάκρυσαν τα μάτια της κι εμοιάζαν της καλής μου. Eχάθη, αλία μου, αλλ άκουσα του δάκρυου της ραντίδα στο χέρι, που χα σηκωτό μόλις εγώ την είδα. Eγώ από κείνη την στιγμή δεν έχω πλια το χέρι, π αγνάντευεν Aγαρηνό κι εγύρευε μαχαίρι χαρά δεν του ναι ο πόλεμος τ απλώνω του διαβάτη ψωμοζητώντας, κι έρχεται με δακρυσμένο μάτι κι όταν χορτάτα δυστυχιά τα μάτια μου ζαλεύουν, αργά, κι ονείρατα σκληρά την ξαναζωντανεύουν, και μέσα στ άγριο πέλαγο τ αστροπελέκι σκάει, κι η θάλασσα να καταπιεί την κόρη αναζητάει, ξυπνώ φρενίτης, κάθομαι, κι ο νους μου κινδυνεύει, και βάνω την παλάμη μου, κι αμέσως γαληνεύει. Τα κύματα έσχιζα μ αυτό, τ άγρια και μυρωδάτα με δύναμη που δέν ειχα μήτε στα πρώτα νιάτα, μήτε όταν εκροτούσαμε, πετώντας τα θηκάρια,

μάχη στενή με τους πολλούς ολίγα παλληκάρια, μήτε όταν τον μπομπο-iσούφ και τσ άλλους δύο βαρούσα σύρριζα στη Λαβύρινθο π αλαίμαργα πατούσα. Ερωτήσεις 1. α) Ποια στοιχεία για το ιστορικό πλαίσιο του ποιήματος προκύπτουν από το παραπάνω απόσπασμα; β) Να σχολιάσετε τη γλώσσα, το μέτρο και την ομοιοκαταληξία του ποιήματος, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με στοιχεία από το συγκεκριμένο απόσπασμα. Μονάδες 15 2. Στους στίχους 5-14 να εντοπίσετε ένα πολυσύνδετο σχήμα, ένα σχήμα άρσης και θέσης, μία μεταφορά και μία προσωποποίηση και να σχολιάσετε τη λειτουργία τους. Μονάδες 20 3. Ο Ε. Καψωμένος παρατηρεί: «Η Φεγγαροντυμένη, ενώ συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία μιας ευεργετικής παρέμβασης, τελικά, με γνώμονα το περιεχόμενο της βούλησης του ήρωα λειτουργεί αντίστροφα», δηλαδή ως «παραπλανητικός περισπασμός» στην προσπάθεια του ήρωα να σώσει την αγαπημένη του. Να επαληθεύσετε την άποψη αυτή με στοιχεία που προκύπτουν από το παραπάνω απόσπασμα. Μονάδες 20 4. Έλεγα πως την είχα ιδεί πολύν καιρόν οπίσω, καν σε ναό ζωγραφιστή με θαυμασμό περίσσο, κάνε την είχε ερωτικά ποιήσει ο λογισμός μου,

καν τ όνειρο, όταν μ έθρεφε το γάλα της μητρός μου ήτανε μνήμη παλαιή, γλυκειά κι αστοχισμένη, που ομπρός μου τώρα μ όλη της τη δύναμη προβαίνει. Να σχολιάσετε το περιεχόμενο των παραπάνω στίχων σε μια παράγραφο 100-120 λέξεων (15 μονάδες) και να υποστηρίξετε με επιχειρήματα μια ταυτότητα που θα μπορούσε να αποδοθεί στη Φεγγαροντυμένη, στηριζόμενοι στους στίχους αυτούς (80-100 λέξεις) (10 μονάδες). Μονάδες 25 5. Κείμενο (Γεώργιος Χορτάτσης, Ερωφίλη, Πράξη Β, σκηνή 2, στίχοι 111-136) (Λ. Πολίτης, Ποιητική ανθολογία, τ. 3, σ. 23-24). Φοβούμ ασκιές, τρέμ όνειρα, δειλιώ σημάδια πλήσια, χίλιες φοβέρες τ ουρανού με τυραννούσιν ίσια, χίλια παρατηρήματα 1 παλιά και νια στον άδη με βασανίζου, κι άμετρα πάθη μου δίδου ομάδι, του ριζικού απονέματα 2 χίλια με φοβερίζου, και δάκρυα κι αναστεναγμούς το στήθος μου γεμίζου, τη βαρεμένη μου καρδιά σκίζου και σφάζου μου τη. πως παίρνουσι το ταίρι μου μέσ απού την αγκάλη τούτη συχνιά μου φαίνεται, και μ απονιά μεγάλη 120 το ρίχνουσι τω λιονταριώ, πως ς μια σκοτεινασμένη στράτα θωρώ κι ευρίσκου μου δίχως του σφαλισμένη με δέντρη, δάση πυκνερά, κι άγρια με τριγυρίζου θεριά, και πως με τρώσινε τάχα με φοβερίζου. [ ] Κι ώρες πως είμαι μοναχή μέσα ς καράβι, νένα 3, μου φαίνεται, και διώχνου με κύματα θυμωμένα. κι όντα λογιάζω και θαρρώ πως θέλω να βουλήσω, γη στα χαράκια 4 πως σκορπώ, ξυπνώ με φόβο πλήσιο. 136 1 Κακοί οιωνοί, κακά σημάδια 2 απειλές 3 τροφός 4 βράχια

Να συγκρίνετε τους εφιάλτες της Ερωφίλης και του Κρητικού και να επισημάνετε δύο ομοιότητες και δύο διαφορές ως προς το περιεχόμενο. Μονάδες 20 Καλή επιτυχία!!!

Φροντιστήριο «Φιλολογικό» Διαγώνισμα στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Λυκείου Επιμέλεια: Μάνθου Άρτεμις Κείμενο Διονύσιος Σολωμός, Κρητικός (στίχοι 4. 1-38 και 5. 1-20) Απαντήσεις 1. α) Ποια στοιχεία για το ιστορικό πλαίσιο του ποιήματος προκύπτουν από το παραπάνω απόσπασμα; β) Να σχολιάσετε τη γλώσσα, το μέτρο και την ομοιοκαταληξία του ποιήματος, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με στοιχεία από το συγκεκριμένο απόσπασμα. Μονάδες 15 Η επανάσταση στην Κρήτη αποτελεί το βασικό ιστορικό πλαίσιο του ποιήματος και συγκεκριμένα η κατάληψη της Μεσαράς και έπειτα των Σφακιών από τους Τούρκους στα 1823-24 και η φυγή χιλιάδων Χριστιανών με πλοία από τη νότια και δυτική Κρήτη προς τα Κύθηρα, τα Αντικύθηρα και την Πελοπόννησο. 1. α) Στο συγκεκριμένο ποίημα γίνεται σαφής αναφορά στα παραπάνω ιστορικά γεγονότα στους στίχους 4.29-34, 5.6-7, 5.17-20 όπου ο αφηγητής φαίνεται ότι είναι ένας από τους Κρητικούς που αγωνίστηκαν με θάρρος και αυτοθυσία για να απαλλαγούν από τον ζυγό των Τουρκοαιγυπτίων. Γίνεται αναφορά στη Λαβύρινθο, ένα ρωμαϊκό λατομείο στην περιοχή της Γόρτυνας, όπου αναζήτησαν καταφύγιο το καλοκαίρι του 1823 πλήθος χριστιανών. Ο ήρωας ήταν ένας απ αυτούς που έδωσε με απίστευτη γενναιότητα μάχες σκληρές και άνισες εναντίον των εχθρών. Το άδοξο τέλος της επανάστασης και η φυγή χιλιάδων χριστιανών φαίνεται τόσο από το ξεκλήρισμα της οικογένειας του ήρωα όσο και από τον δικό του εκπατρισμό.

1.β) Στο θέμα της γλώσσας ο Σολωμός τάσσεται τόσο εναντίον των αρχαϊστών όσο και εναντίον της «μέσης οδού» του Κοραή. Η ποίησή του είναι γραμμένη στη δημοτική της εποχής του, «πλουτισμένη και εξευγενισμένη», επηρεασμένη έντονα από το επτανησιακό ιδίωμα, το οποίο διαφοροποιείται σε αρκετά σημεία από τη σημερινή ελληνική γλώσσα (πλιά, οχ τα βάθη του βουνού). Όσον αφορά τους λόγιους και αρχαϊζοντες τύπους, αν και προσπαθεί να τους αποφύγει, δε λείπουν ωστόσο κάποιοι, όπως: ρείθρα, φρενίτης, εκροτούσαμε μάχη... Όσον αφορά την μετρική μορφή του ποιήματος, Ο Κρητικός είναι γραμμένος σε ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους στίχους που ομοιοκαταληκτούν ανά δύο, δηλαδή η ομοιοκαταληξία του ποιήματος είναι ζευγαρωτή. π.χ. Eχαμογέλασε γλυκά στον πόνο της ψυχής μου, / κι εδάκρυσαν τα μάτια της κι εμοιάζαν της καλής μου 2. Στους στίχους 5-14 να εντοπίσετε ένα πολυσύνδετο σχήμα, ένα σχήμα άρσης και θέσης, μία μεταφορά και μία προσωποποίηση και να σχολιάσετε τη λειτουργία τους. Μονάδες 20 Το σχήμα άρσης και θέσης (δεν έχω πλια το χέρι, χαρά δεν του ναι ο πόλεμος. Τ απλώνω του διαβάτη.) εντοπίζεται στους στίχους 5-7 και μ αυτό αισθητοποιείται η αλλαγή που συντελείται στο ήθος του ήρωα μετά την εμφάνιση της Φεγγαροντυμένης. Η αλλαγή δεν επέρχεται άμεσα αλλά από τη στιγμή που ο Κρητικός κατάλαβε το νόημα των δακρύων της, δηλαδή στο τέλος της δοκιμασίας του, όταν βλέπει την κόρη νεκρή Ο Κρητικός έχει απολέσει κάθε ίχνος επιθετικότητας και έχει εγκαταλείψει κάθε επίγειο στόχο. Έχει καταντήσει ζητιάνος, δυστυχής και αξιολύπητος. Ο αφηγητής προχωρεί από την άρση στη θέση, ορίζοντας πιο συγκεκριμένα τη νέα στάση και το νέο του ήθος, σαν να μην ήταν αποτέλεσμα ανάγκης αλλά συνειδητής επιλογής. Η εικόνα το ψωμοζήτη-ζητιάνου, που εναποθέτει την επιβίωσή του στην αγάπη των συνανθρώπων του, προβάλλεται εδώ όχι μόνον ως ατομική εμπειρία, αλλά ως το ευθέως αντίθετο ήθος και στάση ζωής.

Χαρακτηριστική είναι επίσης η μεταφορά «σκληρά» που καθιστά τα όνειρα του Κρητικού εφιάλτες, καθώς ξαναζωντανεύουν την πάλη του με τα άγρια φυσικά στοιχεία, την αγωνία του για την τύχη της κόρης και το συγκλονιστικό όραμα της Φεγγαροντυμένης. Αξίζει να προσέξουμε και το πολυσύνδετο σχήμα (Κι όταν χορτάτα, κι ονείρατα σκληρά.., και μέσα στ άγριο πέλαγο, κι η θάλασσα να καταπιεί.), με το οποίο δημιουργείται η αίσθηση της κλιμάκωσης της έντασης και της αγωνίας του Κρητικού για την τύχη της αρραβωνιαστικιάς του μέσα στην αγριεμένη θάλασσα, με κορύφωση τη στιγμή που ξυπνά «φρενίτης». Αξίζει τέλος να σημειωθεί και η προσωποποίηση της θάλασσας (Κι θάλασσα να καταπιεί την κόρη αναζητάει) που αισθητοποιεί την αγριότητα των φυσικών στοιχείων, που απειλούν τη ζωή της κορασιάς. 3. Ο Ε. Καψωμένος παρατηρεί: «Η Φεγγαροντυμένη, ενώ συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία μιας ευεργετικής παρέμβασης, τελικά, με γνώμονα το περιεχόμενο της βούλησης του ήρωα λειτουργεί αντίστροφα», δηλαδή ως «παραπλανητικός περισπασμός» στην προσπάθεια του ήρωα να σώσει την αγαπημένη του. Να επαληθεύσετε την άποψη αυτή με στοιχεία που προκύπτουν από το παραπάνω απόσπασμα. Μονάδες 20 Η Φεγγαροντυμένη συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά μιας θεϊκής οντότητας: Εμφανίζεται με τρόπο θαυμαστό ύστερα από μια μυστηριακή φυσική μεταβολή, ακτινοβολεί, επικοινωνεί θερμά με τη φύση, περπατά πάνω στην επιφάνεια της θάλασσας, κάνει τη νύχτα μέρα, μαγνητίζει τον Κρητικό και διαβάζει τις σκέψεις του. Εμφανίζεται τη στιγμή που η αγωνία του Κρητικού για την τύχη της αγαπημένης του κορυφώνεται, καθώς πολύ κοντά της πέφτουν τρία αστροπελέκια και η θάλασσα αγριεμένη απειλεί να την «καταπιεί». Η παρουσία της επιβάλλει στη φύση μια απόκοσμη γαλήνη που εξαλείφει τον κίνδυνο, ενώ παράλληλα προκαλεί στον Κρητικό μια μυστηριώδη πνευματική και ψυχική ευδαιμονία ανώτερης τάξης και τον φέρνει σε έκσταση. Η διαπεραστική ματιά της γίνεται μοχλός που ανασύρει στην επιφάνεια όλο τον πόνο που έχει συσσωρευτεί μέσα του και το δακρυσμένο της χαμόγελο τον καταπραϋνει, ενισχύοντας μέσα στην ψυχή του ήρωα την ελπίδα για την αίσια έκβαση της προσπάθειάς του. Γι αυτό άλλωστε και αμέσως μόλις χάνεται, ο Κρητικός νιώθει μια πρωτόγνωρη δύναμη να τον κατακλύζει και κολυμπά

προς την ακρογιαλιά προσηλωμένος στον ηθικό του στόχο, που είναι η σωτηρία της αγαπημένης του. Θα λέγαμε λοιπόν ότι η Φεγγαροντυμένη λειτουργεί ως «από μηχανής Θεός», που εμφανίζεται την πιο κρίσιμη στιγμή της ηθικής δοκιμασίας, για να ενισχύσει το φρόνημα του ήρωα και να διευκολύνει την εκπλήρωση του ηθικού του χρέους. Και πραγματικά το πετυχαίνει. τον βοηθάει να μην υποκύψει στις άλογες φυσικές δυνάμεις που απειλούν να κλονίσουν τις αντοχές του (ψυχικές και σωματικές) και να μην παραιτηθεί από τον αγώνα θεωρώντας τον μάταιο. Ο Κρητικός τελικά φτάνει στο ακρογιάλι φέρνοντας σε πέρας τον αρχικό του στόχο, ενώ μετά από αυτήν την εμπειρία έχει φτάσει σ ένα ανώτερο πνευματικό και ηθικό επίπεδο και έχει γίνει ποιητής. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψιν μας το περιεχόμενο της ηθικής βούλησης του ήρωα, τη διάθεσή του δηλαδή να σώσει την αγαπημένη του κορασιά, η Φεγγαροντυμένη λειτουργεί ως παραπλανητικός περισπασμός, ως αντίμαχη δύναμη. Συνδυάζοντας αξίες ηθικά και ηθικά πολύ ανώτερες από τις γήινες ενσαρκώσεις τους (το αισθητικό και ηθικό κάλος στον υπέρτατο βαθμό) ασκεί στον Κρητικό μια ακαταμάχητη γοητεία, του προκαλεί μια υπέρτατη ψυχική ευδαιμονία και τον φέρνει σε κατάσταση έκστασης. Το σαγηνευτικό όραμα μιας ανώτερης τάξης του κόσμου, καθαρά πνευματικής, τον απορροφά και στην ουσία τον καθιστά ανίκανο να επιτελέσει το χρέος του. Όσο διαρκεί αυτή η ενορατική εμπειρία, ο Κρητικός έχοντας χάσει κάθε επαφή με τον κόσμο γύρω του δεν κάνει τίποτα για να σώσει την κοπέλα, η οποία τελικά πεθαίνει αβοήθητη. 4. Έλεγα πως την είχα ιδεί πολύν καιρόν οπίσω, καν σε ναό ζωγραφιστή με θαυμασμό περίσσο, κάνε την είχε ερωτικά ποιήσει ο λογισμός μου, καν τ όνειρο, όταν μ έθρεφε το γάλα της μητρός μου ήτανε μνήμη παλαιή, γλυκειά κι αστοχισμένη, που ομπρός μου τώρα μ όλη της τη δύναμη προβαίνει.

Να σχολιάσετε το περιεχόμενο των παραπάνω στίχων σε μια παράγραφο 100 περίπου λέξεων (15 μονάδες) και να υποστηρίξετε με επιχειρήματα μια ταυτότητα που θα μπορούσε να αποδοθεί στη Φεγγαροντυμένη, στηριζόμενοι στους στίχους αυτούς (90 περίπου λέξεις) (10 μονάδες). Μονάδες 25 Η παρατεταμένη ματιά της Φεγγαροντυμένης θέτει σε κίνηση μια διαδικασία μνημονικής αναζήτησης, που στηρίζεται στην ομοιότητα της οπτασίας με κάποια ακαθόριστη μορφή από το παρελθόν, γλυκιά και ξεχασμένη. Οι αρχετυπικές εικόνες που ανακαλεί μας οδηγούν πίσω στη βρεφική και εφηβική ηλικία. Πρόκειται για τη ζωγραφική αναπαράσταση κάποιας αγίας σ ένα εικόνισμα, το ερωτικό ίνδαλμα της εφηβείας του, την αγαπημένη γυναικεία μορφή των βρεφικών του ονείρων (προφανώς τη μητέρα του). Κοινό στοιχείο και στις τρεις μορφές είναι ότι ανάγονται στη σφαίρα του ιδανικού και γεννούν συναισθήματα λατρείας και κατάνυξης. Πρόκειται για ένα αίσθημα διονυσιακό που οι σκληρές δοκιμασίες απώθησαν στο βάθος της συνείδησης, απ όπου το ανασύρει τώρα ορμητικά η Φεγγαροντυμένη, προκαλώντας του έντονη συγκίνηση. Λέξεις 114 Με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από το συγκεκριμένο απόσπασμα η Φεγγαροντυμένη, η οποία συνδυάζει τις αξίες της ομορφιάς και της καλοσύνης στον υπέρτατο βαθμό, θα μπορούσε να ταυτιστεί με τις πλατωνικές Ιδέες, που η ψυχή είχε αντικρίσει σ ένα προσωματικό στάδιο, αλλά με τη γέννηση τις ξέχασε και που προσπαθεί να τις αναγνωρίσει (να τις ξαναθυμηθεί) στα πράγματα του κόσμου τούτου. Γι αυτό και μόλις την αντικρίζει ο Κρητικός ανακαλείται ορμητικά στη μνήμη του η εικόνα του ιδανικού αρχετύπου που απωθούνταν στα βάθη της μνήμης όσο απομακρυνόταν από την παιδική ηλικία. Λέξεις 92 5. Κείμενο (Γεώργιος Χορτάτσης, Ερωφίλη, Πράξη Β, σκηνή 2, στίχοι 111-136) (Λ. Πολίτης, Ποιητική ανθολογία, τ. 3, σ. 23-24). Φοβούμ ασκιές, τρέμ όνειρα, δειλιώ σημάδια πλήσια, χίλιες φοβέρες τ ουρανού με τυραννούσιν ίσια,

χίλια παρατηρήματα 5 παλιά και νια στον άδη με βασανίζου, κι άμετρα πάθη μου δίδου ομάδι, του ριζικού απονέματα 6 χίλια με φοβερίζου, και δάκρυα κι αναστεναγμούς το στήθος μου γεμίζου, τη βαρεμένη μου καρδιά σκίζου και σφάζου μου τη. πως παίρνουσι το ταίρι μου μέσ απού την αγκάλη τούτη συχνιά μου φαίνεται, και μ απονιά μεγάλη 120 το ρίχνουσι τω λιονταριώ, πως ς μια σκοτεινασμένη στράτα θωρώ κι ευρίσκου μου δίχως του σφαλισμένη με δέντρη, δάση πυκνερά, κι άγρια με τριγυρίζου θεριά, και πως με τρώσινε τάχα με φοβερίζου. [ ] Κι ώρες πως είμαι μοναχή μέσα ς καράβι, νένα 7, μου φαίνεται, και διώχνου με κύματα θυμωμένα. κι όντα λογιάζω και θαρρώ πως θέλω να βουλήσω, γη στα χαράκια 8 πως σκορπώ, ξυπνώ με φόβο πλήσιο. 136 Να συγκρίνετε τους εφιάλτες της Ερωφίλης και του Κρητικού και να επισημάνετε δύο ομοιότητες και δύο διαφορές ως προς το περιεχόμενο. Μονάδες 20 Οι εφιάλτες και των δύο ηρώων έχουν κοινό συναισθηματικό υπόβαθρο το φόβο για την απώλεια του αγαπημένου προσώπου. Η Ερωφίλη φοβάται μήπως χάσει το ταίρι της (τον Πανάρετο) και ο Κρητικός την αρραβωνιαστικιά του. Κοινή είναι ωστόσο η συναισθηματική φόρτιση που προκαλούν στους ήρωες τα όνειρα, καθώς και ο τρόπος που αντιδρούν όταν ξυπνούν. Τα όνειρα είναι σκληρά, βασανιστικά και προκαλούν αφόρητο πόνο στην ψυχή των ηρώων που ξυπνούν τρομαγμένοι, για να μη δουν τη συνέχεια. Ωστόσο, ο Κρητικός έχει το θαυματουργό δάκρυ που άφησε η Φεγγαροντυμένη στην ανοιχτή του παλάμη να τον βοηθά να ξεπεράσει την ταραχή που του προκαλούν 5 Κακοί οιωνοί, κακά σημάδια 6 απειλές 7 τροφός 8 βράχια

οι εφιάλτες (και βάνω την παλάμη μου, κι αμέσως γαληνεύει). Το κατάλοιπο δάκρυ τον σώσει από την τρέλα και του δίνει δύναμη να συνεχίσει τη ζωή του. Αντίθετα, η Ερωφίλη δεν φαίνεται να έχει βοήθεια και παρηγοριά. Βασική διαφορά είναι επίσης στους εφιάλτες της Ερωφίλης η απώλεια του αγαπημένου προσώπου εμφανίζεται σαν ενδεχόμενη απειλή και δυσοίωνο προαίσθημα, ενώ στους εφιάλτες του Κρητικού σαν τρομακτική ανάμνηση. Τα όνειρα της Ερωφίλης είναι «σημάδια, φοβέρες τ ουρανού, παρατηρήματα (κακοί οιωνοί), του ριζικού απονέματα (απειλές της μοίρας)», ενώ του Κρητικού είναι «ονείρατα σκληρά» που «ξαναζωντανεύουν» το φόβο που είχε βιώσει το βράδυ της καταιγίδας.