Παρόλο που μου είναι δύσκολο να κάνω μια διαδρομή 32 χρόνων και να προσπαθήσω σε λίγα λεπτά να σας μεταφέρω τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες μια προσπάθειας που ξεκίνησε από το σχεδόν τίποτα και κατέληξε σε έναν παγκοσμίως γνωστό τουριστικό προορισμό, θα προσπαθήσω να το κάνω αγγίζοντας τα πιο αξιόλογα σημεία της διαδρομής αυτής. Για μένα η διαδρομή αυτή είναι πορεία ζωής, γιατί κάθε γωνιά, κάθε πέτρα ή ξύλο, κάθε κομμάτι γης, κάθε δένδρο έχει και μία μικρή ή μεγαλύτερη ιστορία. Βρισκόμαστε στη δυτική μεριά της Κρήτης σε υψόμετρο 500m με 4,5 km απόσταση από το κοντινότερο χωριό και με κοντινότερη παραλία 20km. Στοιχεία αναφέρουν ότι ο οικισμός της Μηλιάς για τον οποίο μιλάμε προ υπήρχε του 1.630 που αυτό επιβεβαιώνεται και από το ότι ορισμένα χαλάσματα που αναπαλαιώθηκαν είχαν χτιστεί πάνω σε θεμέλια προηγούμενων κατοικιών. Την εποχή εκείνη αναφερόταν σαν χωριό <<Μηλιά>> που αριθμούσε σαράντα τουφέκια δηλαδή σαράντα ενηλίκους άντρες. Τα χρόνια ύπαρξής του κατοικούνταν από οικογένειες οι οποίες ασχολούνταν αποκλειστικά με γεωργία και κτηνοτροφία. Η οριστική εγκατάλειψη έγινε σταδιακά την δεκαετία του 1.940 που τότε υπήρχαν 15 περίπου μικρές κατοικίες. Οι λόγοι εγκατάλειψης ήταν κυρίως το απομακρυσμένο της περιοχής και η δυσβατότητα καθώς επίσης και η δυσκολία καλλιέργειας και αξιοποίησης της γης λόγω των μεγάλων κλήσεων του εδάφους.
Από τότε και μέχρι το 1.982 όπου ξεκίνησε η ιδέα αξιοποίησης η περιοχή είχε υποβαθμιστεί σε μεγάλο βαθμό. Τα 40 χρόνια εγκατάλειψης ήταν αρκετά για να γίνουν τα σπίτια χαλάσματα τα αμπέλια οι κήποι τα μικρά δέντρα καθώς και η μεγάλη ποικιλία φαγώσιμων χόρτων να εξαφανισθούν. Το έδαφος διαβρώθηκε σε μεγάλο βαθμό και τα μόνα που σώθηκαν ήταν τα μεγάλα δέντρα καστανιές, ελιές και κάποια δασικά δέντρα. Όλα αυτά οφείλονταν στην εγκατάλειψη και την υπερβόσκηση. O Ιάκωβος Τσουρουνάκης με καταγωγή από το γειτονικό χωριό Βλάτος είχε πολλές παιδικές αναμνήσεις από την <<Μηλιά>>. Παρόλο που τα χρόνια τότε ήταν δύσκολα η αγάπη για τον τόπο κρατήθηκε ζωντανή μέσα του. Αυτό επιβεβαιώνεται και με το ότι όχι μόνο κατάφερε να κρατήσει την εκεί περιουσία του που ήταν ένα αρκετά μεγάλο μέρος της όλης έκτασης, παρόλο που του είχαν γίνει αξιόλογες τότε προτάσεις για να την πουλήσει αλλά προσπάθησε και αγόρασε και άλλες μικρές ιδιοκτησίες κοντά στην δική του. Η δική μου οικογένεια διαμένει στο Βλάτος και κατέχει και αυτή ένα μεγάλο μέρος της έκτασης που στο σύνολο των δυο οικογενειών είναι περίπου 1.100 στρέμματα. Οι δικές μου παιδικές αναμνήσεις από την <<Μηλιά>> καθότι μικρότερος από τον Ιάκωβο είναι λιγότερες. Η συγκομιδή στα κάστανα και τις ελιές που έπρεπε να γίνεται κάθε χρόνο και κρατούσε περίπου συνολικά 30-40 μέρες ήταν πολύ κουραστική. Έπρεπε να πηγαίνουμε από το Βλάτος με τα γαϊδούρια 1 ώρα δρόμο το πρωί και να δουλεύουμε συνεχώς από τα ξημερώματα μέχρι αργά το απόγευμα, για να εξοικονομήσουμε χρόνο και το βράδυ, να φορτώσουμε τα γαϊδούρια και να επιστρέψουμε στο χωριό περπατώντας, ξανά 1 ώρα. Πάντα όμως οι παιδικές αναμνήσεις είναι όμορφες.
Το 1982 αφού είχαμε συζητήσει προηγουμένως αρκετά αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε την υλοποίηση της ιδέας του Ιάκωβου. Η ανάγκη συνεργασίας ήταν απαραίτητη μιας και που ίσως αυτό δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί από τον ένα μας. Ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον. Βέβαια βοηθοί και συμπαραστάτες ήταν μέχρι το τέλος οι γονείς και τα αδέρφια μου, μετέπειτα η γυναίκα μου και τα παιδιά μου που βοήθησαν και βοηθούν ουσιαστικά. Δεν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος στόχος για το τι θα κάνουμε, υπήρχε όμως μεράκι και αγάπη. Η αρχική σκέψη ήταν να προστατέψουμε την περιοχή, να δενδροφυτεύσουμε και να ασχοληθούμε με τις καλλιέργειες λαχανικών, συγχρόνως να αναπαλαιώσουμε κάποια χτίσματα που κάπου κάπου να μπορούμε να μένουμε εκεί ή να μένουν κάποιοι φίλοι που θα μας βοηθούν. Καταρχήν ξεκινήσαμε να απομακρύνουμε τα ζώα. Αυτό ήταν αρκετά δύσκολο καθώς χρειάστηκαν χρόνια δικαστικού αγώνα για να το πετύχουμε. Συγχρόνως τοποθετήσαμε φράχτη προστασίας, φυτεύαμε δένδρα, μαζεύαμε σπόρους από φυτά που είχαν εξαφανιστεί και σπέρναμε. Συγχρόνως καθαρίζαμε τα χαλάσματα από τα πεσμένα υλικά και με τα υλικά αυτά ξαναχτίζαμε τα σπίτια. Ένα μεγάλο μέρος της προσπάθειας είχε φανεί μέχρι το 1991 όπου με την συμβολή του ΟΑΔΥΚ καταφέραμε να ενταχτούμε στο INTEREG ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα το οποίο βοήθησε σημαντικά στην υλοποίηση της προσπάθειας.
Τότε και επειδή έπρεπε να υπάρχει σκοπός για την επένδυση σκεφτήκαμε ότι όλες οι δραστηριότητες που φανταστήκαμε και αναπτύξαμε και σε συνδυασμό με τα χτίσματα που προσφέρονται να φιλοξενήσουν επισκέπτες θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και να λειτουργήσει σαν μια ολοκληρωμένη μονάδα αγροτουρισμού. Έτσι το 1994 έχοντας πλέον πάρει μορφή άρχισε να δέχεται τους πρώτους λιγοστούς τότε επισκέπτες σε λιγότερα βέβαια δωμάτια και έναν μικρό χώρο εστιατορίου. Παράλληλα με την προσπάθεια προώθησης του χώρου για να γίνει γνωστός από τότε ακόμα και τώρα δεν παύει να υπάρχει και προσπάθεια αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού. Σε αυτό βοήθησε ουσιαστικά και ο Τάσος Γούργουρας γαμπρός του Ιάκωβου Τσουρουνάκη ο οποίος δραστηριοποιείται ενεργά ακόμα και σήμερα. Ολοκληρώσαμε την αναπαλαίωση λίγων ακόμα δωματίων. Καταφέραμε να κατασκευάσουμε και να λειτουργήσουμε έναν μεγαλύτερο χώρο εστιατορίου καθώς επίσης και έναν πολυχώρο δραστηριοτήτων. Βελτιώσαμε και επεκτείναμε τον βιολογικό καθαρισμό όπως και το φωτοβολταικό σύστημα παραγωγής ενέργειας για τις ανάγκες μας. Καθαρίζουμε και σηματοδοτούμε μονοπάτια μικρών εσωτερικών διαδρομών ή και μεγαλύτερων που οδηγούν στα γειτονικά χωριά για τους περιπατητές. Εμπλουτίζουμε την χλωρίδα της περιοχής φυτεύοντας νέα δένδρα κ.λ.π. Βέβαια πάντα θα υπάρχει η ανάγκη οργάνωσης νέων δραστηριοτήτων για τους επισκέπτες όπως και η συνεχής προσπάθεια αναβάθμισης των χώρων και της γύρω έκτασης.
Τώρα η <<Μηλιά>> αποτελείται από 15 δωμάτια διαφορετικά μεταξύ τους από 2κλινα μέχρι 4κλινα που μπορούν να φιλοξενήσουν μέχρι 35 άτομα. Το ποτάμι που την διασχίζει χωρίζει την έκταση σε 2 μέρη. Το ένα μέρος είναι ασβεστολιθικό πέτρωμα και το άλλο σχιστολιθικό. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να φύονται διαφορετικά είδη φυτών στο κάθε τμήμα που στο σύνολο τους δημιουργούν μια τεράστια ποικιλία. Το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης είναι δασικό και το λιγότερο γεωργικό. Εκεί έχουμε αναπτύξει την γεωργική και κτηνοτροφική δραστηριότητα και που τα προϊόντα που παράγονται καλύπτουν μεγάλο μέρος της εκεί κατανάλωσης. Εκεί ολοκληρώνεται και ο φυσικός κύκλος ζωής δηλαδή φύση, ζώα, άνθρωπος. Λειτουργεί χώρος εστιατορίου για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών καθώς και ένας πολυχώρος δραστηριοτήτων, μικρών συνεδρίων ή εκδηλώσεων που πρόσφατα ολοκληρώθηκε. Ο επισκέπτης μπορεί να χρησιμοποιήσει τους χώρους την Μηλιάς για ξεκούραση ή προσωπικές ασχολίες, μπορεί να περιηγηθεί στα κοντινά ή μακρύτερα μονοπάτια και να θαυμάσει την τοπική χλωρίδα και την θέα των βουνών και της θάλασσας. Επίσης, μπορεί να συμμετέχει στις καθημερινέ δραστηριότητες των ανθρώπων της Μηλιάς. Σαν κέντρο διαμονής ο επισκέπτης μπορεί με ημερήσιες εκδρομές με αυτοκίνητο να γνωρίσει και άλλα μέρη της Κρήτης. Πιστεύουμε ότι στην όλη αυτή προσπάθεια ανταποκρίθηκε θετικά το μεγαλύτερο μέρος των επισκεπτών. Στόμα με στόμα πολύ γρήγορα έγινε γνωστή, αρχικά στον τοπικό χώρο και μετέπειτα στον Ελλαδικό και παγκόσμιο. Αρκετοί δημοσιογράφοι ασχολήθηκαν με την <<Μηλιά>> με
αφιερώματα σε εφημερίδες, περιοδικά και τηλεοπτικά κανάλια στην Ελλάδα και παγκοσμίως. Όλα αυτά μας τιμούν ιδιαίτερα όπως τιμή για μας είναι τα βραβεία και οι έπαινοι που μας έχουν αποδοθεί. Το 2003 ο παγκόσμιος οργανισμός τουρισμού SKAL INTERNATIONAL μας απένειμε το πρώτο παγκόσμιο βραβείο στο διαγωνισμό που έγινε στις Ινδίες στον τομέα του αγροτουρισμού. Το 2011 η ασφαλιστική εταιρία INTERAMERICAN μας απονέμει τιμητική διάκριση για την αριστεία και επιχειρηματικότητα στον τομέα του αγροτουρισμού. Τέλος το 1013 το NATIONAL GEOGRAPHIC μας προτείνει στους 25 καλύτερους προορισμούς του κόσμου. Οι άνθρωποι που μας επισκέπτονται καθόλη την διάρκεια του έτους που είμαστε ανοιχτοί είναι από μέσου οικονομικού επίπεδου και πάνω, και υψηλού πνευματικού επιπέδου. Πολλοί από αυτούς είναι επαναλαμβανόμενοι και αρκετοί επιλέγουν αποκλειστικά την Μηλιά για τις διακοπές τους. Πιστεύουμε ότι συμβάλλουμε και εμείς στην οικονομία του τόπου, στην ανάπτυξη της περιοχής, την προώθηση του ποιοτικού τουρισμού στην χώρα. Πιστεύουμε ότι έχουμε παραδειγματίσει και άλλους να στραφούν προς την ίδια κατεύθυνση. Ελπίζουμε στο άμεσο μέλλον να ξεκινήσουν και άλλες προσπάθειες σαν την δική μας, γιατί ο ανταγωνισμός μας βοηθά και εμάς να γίνουμε καλύτεροι αλλά και να ανέβει η ποιότητα του τουριστικού προϊόντος στην χώρα. Με την εμπειρία που όλα αυτά τα χρόνια έχω αποκτήσει θα μου επιτρέψετε να μεταφέρω την προσωπική μου γνώμη σε αυτούς που σκέφτονται να ξεκινήσουν μια προσπάθεια στο σχετικό αντικείμενο.
Αν είναι δυνατό να αξιοποιείτε παλιά κτίσματα: με αυτόν τον τρόπο σώζεται κάτι που βαδίζει προς την καταστροφή. Αξιοποιείτε και διατηρείτε την αρχιτεκτονική και οικιστική μας κληρονομιά που γενιές προγόνων πέρασαν αφήνοντας καθεμιά την δικιά της χαρακτηριστικά στοιχεία. Συνεχίζετε τον πολιτισμό και την ιστορία μας, στοιχεία που μας χαρακτηρίζουν σαν λαό. Αξιοποιώντας τα υπάρχοντα χτίσματα κερδίζετε χρόνο και χρήματα. Αναδεικνύοντας προσεκτικά τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που θα υπάρχουν ανεβάζετε την αισθητική και την αξία του χώρου μας γιατί κάθε κομμάτι που υπάρχει έχει και την δική του ιστορία που ο επισκέπτης την αισθάνεται, την διαβάζει και την θαυμάζει. Πολύ προσοχή χρειάζεται στο στάδιο της αναπαλαίωσης ουτοσόστε ο χαρακτήρας και το χρώμα της κατασκευής να μην αλλοιωθεί. Προσθήκες ή αλλαγές που πιθανών να προκύψουν πρέπει να προσαρμοσθούν και να ενσωματωθούν απόλυτα στο υπάρχων. Αν επιλέξετε την κατασκευή νέου χτίσματος θα πρέπει: ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός να ακολουθεί τις γραμμές του χώρου στον οποίο τοποθετείται το κτίσμα. Για την κατασκευή το ιδανικό θα είναι να χρησιμοποιηθούν υλικά του τόπου (πέτρα- ξύλο- πηλός κ.λ.π.) και ο χρωματισμός να γίνεται με φυσικά γήινα χρώματα του τόπου. Με τον τρόπο αυτό το κτήριο γίνεται ένα με το περιβάλλον γιατί το κτήριο πρέπει να προσαρμόζεται στον χώρο του και όχι να υπερισχύει και να επικρατεί. Σε κάθε περίπτωση το φυσικό περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο στην αισθητική και όχι μόνο του χώρου, προστασία και
εμπλουτισμός του φυσικού περιβάλλοντος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να πετύχουμε έναν στόχο υψηλού επιπέδου. Τέλος πρέπει όλοι να ξέρουμε ότι ο άνθρωπος είναι αυτός που μπορεί να αναδείξει έναν τόπο, μπορεί όμως και να τον καταστρέψει.