ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟ ΤΕΛΟΣ ΚΑΤΕΒΛΗΘΗ - ΚΩΔΙΚΟΣ 3458 Τριμηνιαία Έκδοση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ειδικών Δυνάμεων Τεύχος 31ο, Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2009, 6.00 Τολμών Οι Τελευταίες Ημέρες της Τραγωδίας της Σμύρνης Σεράγεβο 1916 Ο Άγνωστος Στρατιώτης Η Συμβολή του Δάσους στην Ποιότητα Ζωής και στην Εθνική Οικονομία Sir Steven Runciman, Ο Μέγιστος Βυζαντινολόγος του 20ου Αιώνα Τα Κλειδιά
3
τριμηνιαια εκδοση Τ ο λ μ ώ ν οργανο τησ πανελληνιασ ομοσπονδιασ ειδικων δυναμεων (ΠΟΕΔ) Τεύχος 31 ο Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2009 ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ (ΠΟΕΔ) Βελισσαρίου 1Α, 546 40, Θεσσαλονίκη ΤΗΛ.(+30) 2310 228071-FAX: (+30) 2310 228072 ΕΚΔΟΤΗΣ Αθανάσιος Γαληνός e-mail: dir@tolmon.gr ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Παντελής Γιαννακόπουλος e-mail: archi@tolmon.gr ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΥΛΗΣ Παντελής Παπαχρήστου ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ - ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ILP productions ἐκδόσεις - παραγωγές Ιωάννης Λ. Παπακαρμέζης Αριστείδης Γ. Κουτρής ΠΑΡΑΓΩΓΗ ILP Productions ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Εσωτερικού: 20.00 Ευρώπης - Κύπρου : 25.00 Λοιπών Χωρών: 35.00 Τιμή τεύχους: 6.00 Διευθυνση συνεργασιασ - συνδρομων ΤΘ: 18419, 540 03 θεσσαλονικη τηλ: (+30) 2310 231766 FAX: (+30) 2310 231637 www. tolmon.gr e-mail: ilp@tolmon.gr 4
ΕΝΤΥΠΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ και ΤΗΛΕΦΩΝΕΙΣΤΕ 2310 231766 Προσωπική συνδρομή Χορηγία Περιοδικού ή ΚΟΨΤΕ και ΣΤΕΙΛΤΕ ΜΕ FAX 2310 231637 ή ΚΟΨΤΕ - ΔΙΠΛΩΣΤΕ και ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΣΤΕ ΒΛΕΠΕ ΠΙΣΩ ΟΨΗ Τ Α Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Α Μ Ο Υ ΕΠΩΝΥΜΟ ΟΝΟΜΑ Α Λ Λ Α Γ Η Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Ω Ν ΕΠΩΝΥΜΟ ΟΝΟΜΑ ΟΔΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΔΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΟΛΗ Τ.Κ. ΠΟΛΗ Τ.Κ. ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ FAX ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ FAX ΗΜΕΡ. ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΗΜΕΡ. ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Α.Φ.Μ. Δ.Ο.Υ. Α.Φ.Μ. Δ.Ο.Υ. Κ ό ψ τ ε ε δ ώ, δ ι π λ ώ σ τ ε κ α ι τ α χ υ δ ρ ο μ ή σ τ ε τ ο φ ά κ ε λ ο E-MAIL ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ Σημειώστε με x την επιλογή σας στο αντίστοιχο τετράγωνο ΕΛΛΑΔΑ 20,00 ΕΥΡΩΠΗ - ΚΥΠΡΟΣ 25,00 ΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ 35,00 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Σε κάθε περίπτωση πληρωμής ενημερώστε μας τηλεφωνικά ή με fax ή Ταχυδρομικώς ή με e-mail: ilp@tolmon.gr Ημερομηνία : / / Υπογραφή: E-MAIL ΤΡΟΠΟΙ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΚΑΡΤΑ VISA: Αρ. Κάρτας... Ημερ. Λήξης... ΜΕ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΕ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΡΑΠΕΖΗΣ: (Λογαριασμoί ILP productions, Ι. Λ. Παπακαρμέζη) Εθνικής: 21695364428, Γενικής: 72030012837 Alpha: 717002310005741 Προσοχή: Οπωσδήποτε πρέπει να σταλεί με fax: 2310 231637 ή ταχυδρομικώς: ΤΘ 18419, 54003 Θεσσαλονίκη, το παρόν έντυπο και επιπλέον το αντίγραφο της απόδειξης κατάθεσης. Στο έντυπο κατάθεσης να αναγράφεται το όνομα του συνδρομητή. ΣΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΜΑΣ: (ILP productions, Κασσάνδρου 66, Θεσσαλονίκη, τηλ: 2310231766) ΣΤΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΠΟΥΣ ΛΕΣΧΕΣ, εφ όσον το προεδρείο τους αναλάβει και γνωστοποιήσει στα μέλη τέτοιου είδους υποχρέωση ΜΕ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ: Προς: Περιοδικό ΤΟΛΜΩΝ, ΤΘ 18419, 54003 Θεσσαλονίκη ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΠΑΡΕΧΕΙ ΕΠΙΣΗΜΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 1. Αντικατάσταση κακέκτυπων τευχών δεχόμαστε μέσα σε διάστημα 15 ημερών από την παραλαβή τους και αφού έχει προηγηθεί η επιστροφή τους στα γραφεία μας. 2. Η διανομή του περιοδικού γίνεται μέσω ΕΛ.ΤΑ. 3. Παλαιότερα τεύχη διατίθενται (όσα τεύχη δεν έχουν εξαντληθεί) από τη διεύθυνση Έκδοσης του Περιοδικού 10:00-16:00 καθημερινά, τηλ. 2310 231766. 4. Τα στοιχεία σας τηρούνται από την εκδότρια εταιρεία ILP productions σε σχετικό αρχείο, το οποίο ανήκει στην ΠΟΕΔ. 5. Σχετικά με την επιθυμία σας να μην ανανεωθεί αυτόματα η συνδρομή σας μπορείτε να μας ενημερώσετε έως και ένα μήνα πριν από τη λήξη της.
Απαντητικό Δελτάριο Θέση γραμματοσήμου Προς Περιοδικό Τολμών ΤΘ 18419 540 03 Θεσσαλονίκη Απαντητικό Δελτάριο Περιοδικού Τολμών ILP productions ἐκδόσεις - παραγωγές ώρες: καθημερινά 12.00-14.00 τηλ.: 2310 231766 fax : 2310 231637 www.tolmon.gr e-mail: ilp@tolmon.gr Κ ό ψ τ ε ε δ ώ, δ ι π λ ώ σ τ ε κ α ι τ α χ υ δ ρ ο μ ε ί σ τ ε τ ο φ ά κ ε λ ο Διαδώστε το Τολμών και συστήστε το όχι μόνο στους Καταδρομείς αλλά και σε όλους τους φιλικά προς αυτούς διακείμενους
w w w. t o l m o n. g r ILP productions ἐκδόσεις - παραγωγές Π Α Ν Ε Λ Λ Η Ν Ι Α Ο Μ Ο Σ Π Ο Ν Δ Ι Α Ε Ι Δ Ι Κ Ω Ν Δ Υ Ν Α Μ Ε Ω Ν Χαιρετισμός Λέσχες Ειδικών Δυνάμεων»Λ.ΕΘ. ΒΑΤΡΑΧΑΝΘΡΩΠΩΝ»ΠΟΕΔ»Τολμών»Δραστηριότητες»Προκεχ.Κέντρο Πληροφ. (Π.Κ.Π.)»Links»Ευρωπαϊκή Ένωση Αλεξιπτωτιστών (UEP)»Επικοινωνία Με χαρά και ικανοποίηση σας υποδεχόμαστε στην ιστοσελίδα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ειδικών Δυνάμεων (ΠΟΕΔ). Με την παρουσία μας αυτή στον Κυβερνοχώρο θέλουμε να συμβάλλουμε στην επικοινωνία μεταξύ των μελών μας και όχι μόνο και να προσφέρουμε την αμεσότητα ενημέρωσης που προσδίδει το διαδίκτυο σε όλον τον Κόσμο. Παρακαλούμε τους επισκέπτες να εξετάσουν λεπτομερώς το site μας και να μας υποδείξουν προτάσεις για βελτίωσή του. Εδώ έχετε τη δυνατότητα να αποκτήσετε μια πλήρη ενημέρωση για τη διάρθρωση, τους σκοπούς και τις δραστηριότητες τόσο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ειδικών Δυνάμεων (ΠΟΕΔ), όσο και των Λεσχών - μελών της. Επίσης ενημερώνεστε για θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αλεξιπτωτιστών (UEP), της οποίας η ΠΟΕΔ είναι μέλος. Τέλος μπορείτε να «ξεφυλλίσετε» και να διαβάσετε όλα τα τεύχη του περιοδικού «ΤΟΛΜΩΝ» και του προκατόχου του «Νέα των Καταδρομέων», όπως και να ενημερώνεστε έγκαιρα για τις προσεχείς δραστηριότητες, ώστε να μπορείτε να προγραμματίσετε τη συμμετοχή σας σ αυτές. Δραστηριότητες»ΛΕΔ ΚΡΗΤΗΣ»ΛΕΔ Ν. ΕΒΡΟΥ»ΛΕΔ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ»ΛΕΔ Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ»ΛΕΔ Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ»ΛΕΚ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ»ΛΕΔ Ν. ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ «ΣΤΓΟΣ ΚΩΝ. ΜΑΛΑΜΑΣ»»ΛΕΔ Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ «ΟΧΥΡΟ ΝΥΜΦΑΙΑΣ» Το Διοικητικό Συμβούλιο»ΛΕΔ Ν. ΣΕΡΡΩΝ «ΑΝΧΗΣ Γ. ΚΑΤΣΑΝΗΣ»»ΛΕΔ Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ»ΛΕΔ Ν. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ» 20/05/2009 : Επέτειος της Μάχης της Κρήτης Στις 20 Μαΐου είναι η επέτειος της Μάχης της Κρήτης. Οι εορταστικές εκδηλώσεις θα γίνουν την εβδομάδα 18-24 Μαΐου και θα συμμετάσχει σ αυτές η ΛΕΔ Κρήτης. Την Ομοσπονδία θα... [περισσότερα]» 23/05/2009 : 3η Αγωνιστική Συνάντηση Αλεξιπτωτιστών & Αγώνες UEP Σε ότι αφορά τον αλεξιπτωτισμό, ισχύουν τα διαλαμβανόμενα στην από 9/1/2009 επιστολή μας. Ειδικά για τους αγώνες της U.E.P. διευκρινίζεται ότι θα διοργανωθούν από την Ουγγρική Ομοσπονδία Αλεξιπτωτιστών (Fellowship Association... [περισσότερα]» 23/05/2009 : 60 χρόνια από την ίδρυση της Ε ΜΚ Το Σαββατοκύριακο 23-24 Μαΐου θα εορτασθούν στη Δράμα τα 60 χρόνια από την ίδρυση της Ε ΜΚ. Λεπτομέρειες θα σας κοινοποιηθούν αργότερα. Η Λέσχη Καταδρομέων Δράμας και η Ομοσπονδία μας... [περισσότερα] Περιοδικό ΤΟΛΜΩΝ»Λ.ΕΚ ΕΔ ΣΤ. ΕΛΛΑΔΟΣ»ΛΕΚ Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ»ΛΕΚ Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ»ΛΕΚ Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ»ΛΕΚ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ»ΛΕΚ-ΑΛ Ν. ΠΙΕΡΙΑΣ»ΛΚ Ν. ΔΡΑΜΑΣ»ΛΚ Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ»ΛΚ Ν. ΞΑΝΘΗΣ «Η ΧΑΪΝΤΟΥ»»ΠΑΝ. ΕΝ. ΕΦ. ΑΛΕΞΙΠΤΩΤΙΣΤΩΝ»ΣΕΔΝ. ΠΕΛΛΑΣ «ΔΟΚΙΜΟΣ ΑΧ. ΜΙΜΙΛΙΔΗΣ»»ΣΕΚ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ»ΣΕΚ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΛΕΜΕΣΟΥ»ΣΕΚ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΠΑΦΟΥ»ΣΕΚ ΛΕΣΒΟΥ»ΣΚ-ΕΔ Ν. ΚΑΒΑΛΑΣ «Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» Τεύχος 28»ΛΕΔ Ν. ΦΛΩΡΙΝΑΣ»ΛΕΔ Ν. ΑΡΤΑΣ»ΣΥΛΛΟΓΟΣ «ΚΟΜΑΝΤΟΣ 74» Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ειδικών Δυνάμεων (ΠΟΕΔ) και το περιοδικό «Τολμών» στο Διαδίκτυο Μπορείτε να την επισκεφτείτε στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.tolmon.gr
Τεύχος 31 ο, Ιουλ - Αυγ - Σεπ 2009 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 8 Το Πάθος, τα Πάθη κι Εμείς Του Αρχισυντάκτη 12 Οι Τελευταίες Ημέρες της Τραγωδίας της Σμύρνης (7-30 Σεπ. 1922) Αθανάσιου Καραθανάση 26 Σεράγεβο 1916 Γαβριήλ Ν. Συντομόρου 39 Ο Άγνωστος Στρατιώτης [Τ] 51 Η Συμβολή του Δάσους στην Ποιότητα Ζωής και στην Εθνική Οικονομία Παναγιώτη Εσκίογλου 61 Sir Steven Runciman, ο Μέγιστος Βυζαντινολόγος του 20ού Αιώνα [Τ] 76 Η Επιστολή των 233 Καθηγητών Πανεπιστημίων προς τον Πρόεδρο Μπάρακ Ομπάμα [Τ] 85 Τα Κλειδιά Παντελή Παπαχρήστου 8 Τολμών
Τολμών 89 Η ΠΟΕΔ σας ενημερώνει 109 Οι Λέσχες Ειδικών Δυνάμεων εν... δράσει 138 Προκεχωρημένο Κέντρο Πληροφοριών (Π.Κ.Π.) 140 Ασκηθείτε και Ψυχαγωγηθείτε μαζί μας ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ: κείμενα, φωτογραφικό υλικό, παρατηρήσεις, υποδείξεις, προτάσεις (επώνυ μες) μπορείτε να αποστέλλετε στα γραφεία μας σε ηλεκτρονική μορφή, κατά προτίμηση. Σε κάθε περίπτωση το υλικό αυτό δεν επιστρέφεται. Οι συγγραφείς των άρθρων φέρουν την ευθύνη για τις απόψεις τους. Το περιοδικό διατηρεί το δικαίωμα να επιφέρει μεταβολές στα κείμενα. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, σχεδιαγράμματος ή φωτογραφίας, χωρίς έγγραφη άδεια ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι φωτογραφίες πρέπει να είναι πρωτότυπες και ποιοτικώς αψεγάδιαστες, έγχρωμες φωτοτυπίες ΔΕΝ θα γίνονται δεκτές. ΜΗ τοποθετείτε τις φωτογραφίες μέσα στο WORD ή σε άλλους κει μενογράφους, ΔΕΝ είναι αξιοποιήσιμες. Στείλτε τις φωτογραφίες ξεχωριστά από το κείμενο και αν είναι ήδη σε ψηφιακή μορφή να έχουν διάσταση πλάτους τουλάχιστο 16 cm και ανάλυση τουλάχιστο 330 dpi. Αν χρησιμοποιήσετε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail: ilp@tolmon.gr) στείλτε τις φωτο γραφίες μία μία επισυνα πτό μενες (attachment). Φωτογραφία Εξωφύλλου: Μέλη της Λέσχης Ελλήνων Καταδρομέων - Αλεξιπτωτιστών Ν. Πιερίας σε δραστηριότητα CANYONING στην περιοχή Ορλιά του Ολύμπου. Περιεχόμενα 9
Το πάθος, τα πάθη κι εμείς Η διαρκής και έντονη επιθυμία των συναισθημάτων και εν ταυτώ και του ενστίκτου σε βαθμό που να μην ελέγχει η κρίση τη συμπεριφορά του ατόμου, προκειμένου αυτή να αποφεύγει την υπερβολή, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως πάθος, λέξη που παραπέμπει ετυμολογικά στο αμετάβατο ρήμα πάσχω, που σημαίνει ταλαιπωρούμαι, υποφέρω, υφίσταμαι έντονη ψυχική δοκιμασία 1. Προφανώς θα περίμενε ο αναγνώστης το πάθος, τα πάθη να περιορίζονται στις υλικές κατά τεκμήριο απολαύσεις, όπως: ο ανικανοποίητος πλουτισμός, η ακόρεστη γαστριμαργία, τα πολυτελή σπίτια, τα ακριβά αυτοκίνητα, ο χρυσός, οι πολύτιμες πέτρες κι ένα σωρό άλλες προσωρινές χαρές που κολακεύουν τη ματαιοδοξία του ανθρώπου. Αλίμονο! Τα πάθη είναι το ίδιο οδυνηρά κι επικίνδυνα και όταν ακόμη αναφέρονται στην αλήθεια, στον έρωτα, την τελειότητα, τη ζωή, την πνευματική ανέλιξη, τη λατρεία του Θεού, με την προϋπόθεση ότι οι... απαιτήσεις τους δεν έχουν τελειωμό Φυσικά η συστηματικά έντονη και επίμονη ερωτοτροπία με ό,τι κολακεύει την καινοδοξία μας και παραλύει τη σοβαρότητά μας, ο διακαής πόθος για επιτυχία και διάκριση, ο υπέρμετρος ενθουσιασμός και ζήλος όταν ξεπερνούν το ευ ενεργείν και το ευ αγωνίζεσθαι, η εκρηκτική συναισθηματική φόρτιση και πιο συγκεκριμένα: η εμπάθεια, η άκρατη φιληδονία, το αβυσσαλέο μίσος κ.λπ. χαρακτηρίζουν ή αποτελούν μορφές του πάθους, που αποτυπώνονται με τα πλέον μελανά χρώματα στη συνείδηση του ανθρώπου και προσβάλλουν εν τέλει τις ζωτικές λειτουργίες του. Τα πάθη είναι γεννοβολήματα ακραίων συναισθημάτων που τα χαρακτηρίζει η άκρατη επιθυμία και ένα ατέρμων θέλω. Ο αθλητής που αγωνιά για την πρωτιά, όπως και ο υποψήφιος για το ΑΣΕΠ σπουδαστής, προετοιμάζονται με πάθος για να κερδίσουν και τους άλλους ενδιαφερόμενους για την ίδια θέση. Οι πολιτικοί με τη σειρά τους, λίγο πριν τις εκλογές, προσέρχονται αγχωμένοι και γεμάτοι ένταση στις στρογγυλές τράπεζες συζητήσεων και τα ξενόφερτα ντιμπέιτ των καναλιών. Κάποιοι κινδυνεύουν να υποστούν ανεπανόρθωτη βλάβη προσπαθώντας να ξεπεράσουν τα εσκαμμένα και να ανακηρυχθούν νικητές. Το τίμημα όταν κανείς είναι πλέον έρμαιο μιας άγριας επιθυμίας, ή ενός μεγάλου αναγκαίου έστω κακού, είναι βαρύ. Το πάθος για την πολιτική, την εξουσία, καθώς και τα συναφή πολιτικά πάθη, καταδυναστεύουν τον Έλληνα, που ως φαίνεται το έχει στο γονίδιό του να δίνεται ψυχή τε και σώματι στο κάλεσμα για συστράτευση στον αγώνα επικράτησης του κόμματός του κατά την πολιτική αναμέτρηση με τις αντίπαλες πολιτικές δυνάμεις. Είθε στο βάθος του πολιτικού ορίζοντα να διέκρινα προβληματισμένους και αγωνιώντες για το αύριο της πατρίδας μας ψηφοφόρους. Δυστυχώς η συντριπτική πλειοψηφία προσβλέπει στην ικανοποίηση προσωπικών ωφελημάτων, παροχών, επιδιώξεων. Και δεν αρκείται στο γεγονός ότι η κυβέρνηση υλοποιεί τις εξαγγελίες της και καλύπτει τις προσδοκίες του. Επιμένει να θέλει μέχρι δακρύων -πλην των άλλων- κυβέρνηση να είναι το κόμμα του. Βλέπετε, το χρήμα πολλοί εμίσησαν, τη δόξα όμως... Ανάλογες οι σκέψεις μου και για τους φανατικούς των ομάδων ποδοσφαίρου. Λίγη σύνεση παλληκάρια, λίγη σωφροσύνη, λίγη φρονιμάδα 1 Μπαμπινιώτη, Γ., Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Β Έκδοση, Αθήνα, 2002, σ. 1355 10 Τολμών
και όλα θα πάνε καλύτερα. Το πάθος είναι μια τίγρις που ποτέ δεν εξημερώνεται. Μια τεράστια αγέλη αγριοβούβαλων, που αναζητά νερό ύστερα από πολυήμερο ταξίδι στις άνυδρες πλαγιές έρημων λόφων. Είναι μια τεράστια τρύπα όζοντος, που φθείρει και διαβρώνει ανεπανόρθωτα τη γη. Είναι μια όξινη βροχή διαρκείας, που παραμορφώνει ό,τι αγγίζει. Είναι αέρας δηλητηριώδης, που σκοτώνει όποιον τον εισπνέει. Το πάθος είναι ενεργό ηφαίστειο, που παρασύρει, κατακαίει και καταστρέφει με τη λάβα του τα πάντα στην ολέθρια πορεία του αμάχητου μάγματος. Στους αρχαίους Έλληνες τα πάθη αντιτίθενται προς το λόγο, ενώ ισοδυναμούν προς το ένστικτο, προς τις ορμές και τα συναισθήματα 2. Ο Αριστοτέλης (384-322 π.χ.) 3 ορίζει στα Ηθικά Νικομάχεια: «Λέγοντας πάθη εννοώ την επιθυμία, την οργή, τον φόβο, το θάρρος, τον φθόνο, τη χαρά, την αγάπη, το μίσος, τη λαχτάρα, τη ζηλοτυπία, την ευσπλαχνία, γενικά όσα συνοδεύονται από ευχαρίστηση ή δυσαρέσκεια...ούτε οι αρετές, επομένως, ούτε οι κακίες είναι πάθη...», ζητεί δε την αρμονική ρύθμιση και καθοδήγηση των παθών υπό του λόγου. Οι Στωικοί πάλι απαιτούν την εκρίζωση ή απονέκρωση του πάθους, διότι κατ αυτούς αποτελεί την πηγή της ανθρώπινης δυστυχίας. Το πάθος κατά τον Καρτέσιο (1596-1650 μ.χ.) είναι το πνεύμα συνδεδεμένο με τη φύση ή η φύση συνδεδεμένη με το πνεύμα. Ο ίδιος φιλόσοφος στο έργο του Μεταφυσικοί Διαλογισμοί τονίζει ότι το πάθος είναι το πιο κοντινό στον άνθρωπο και συγχρόνως αυτό που είναι το πιο σκοτεινό και τον εξουσιάζει. Κατά τον Καντ (1724-1804 μ.χ.), το πάθος εμποδίζει την επίδραση της λογικής πάνω στη συμπεριφορά. Ο Χέγκελ (1770-1841 μ.χ.) υποστηρίζει ότι τίποτε το μεγάλο δεν έγινε ποτέ, ούτε θα μπορέσει να γίνει χωρίς πάθος. Κατά τον Κίρκεγκωρ (1813-1855 μ.χ.) είναι αδύνατο να υπάρχουμε χωρίς πάθος, όχι γιατί κάθε πράξη προϋποθέτει ένα πάθος, αλλά γιατί μόνο αυτό μπορεί να επιτρέψει στον άνθρωπο να υπάρξει σε όλη του την πληρότητα να διαπεράσει δηλαδή την ύπαρξή του μέσω της συνείδησης. Τα πάθη γεννώνται καταρχάς εκ της συχνής και μακροχρόνιας ικανοποίησης μιας επιθυμίας όταν δηλαδή μια επαναλαμβανόμενη πράξη διολισθήσει σε ισχυρότατη έξη. Γεννώνται όμως και από τη μη ικανοποίηση της επιθυμίας. Άλλη αιτία γένεσης 2 Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, Αθήνα, 1966, τ. 9, σ. 1037 3 Λυπουρλής, Δ. (εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια), Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, εκδ. ΖΗ- ΤΡΟΣ, Θεσσαλονίκη, 2006, βιβλία Α -Δ, σ. 258 Του Αρχισυντάκτη 11
πάθους είναι η καταπίεση μιας ορμής, ιδίως της γενετήσιας, οπότε πολλές φορές το ανικανοποίητο πάθος δυνατό να προκαλέσει τη γένεση άλλου 4. Κατά την προσωπική μας άποψη τα πάθη εκλύουν τεράστιες καταστροφικές ή ζωογόνες δυνατότητες. Εξαρτάται από τη βουλητική ικανότητα του ανθρώπου να τα τιθασεύσει, εφόσον κρίνει ότι αυτά... παρεκτρέπονται. Όταν το κύριο πάθος κάθε έλλογου όντος ζευγνύεται με τα δευτερεύοντα, δημιουργώνται δίκην αλυσιδωτής αντίδρασης πολλαπλάσια δευτερογενή προϊόντα με ολέθρια για τον άνθρωπο αποτελέσματα. Όταν συμπλέει ή κατά κάποια έννοια ταυτίζεται με τη σκληρή δουλειά, την επιμονή, την πίστη, το πείσμα, συμβάλλει ουσιωδώς στην επίτευξη θαυμαστών έργων, καθώς και μεγαλόπρεπων και ηρωικών πράξεων. Στην περίπτωση αυτή το πάθος λειτουργεί ως ισχυρή ψυχική ορμή, η οποία είναι μεν συναισθηματικής μορφής και κατά βάση άλογος, κατευθύνεται όμως προς ιδανικούς ή αξιολογικούς στόχους. Ο ελληνικός λαός χρησιμοποιεί κατά κόρον τη λέξη και στον ενικό και στον πληθυντικό. Ακούμε συχνά «τραβώ των παθών μου τον τάραχο», «βιώνει τα πάθη του λιναριού», «δεν μπορεί να χαλιναγωγήσει τα πάθη του», «πέρασε τα πάθη της Νιόβης», «είναι παθιασμένος με τη δουλειά του», «χρόνιο πάθος», «τραγουδάει με πάθος» κ.ά. Και ακόμη, η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία αποδίδει τη σταυρική θυσία του Σωτήρος Χριστού με φράσεις όπως: «Άγια Πάθη», «Άχραντα Πάθη», «Σεπτά Πάθη», «Τα Πάθη του Χριστού». Εκ των ανωτέρω γίνεται σαφές ότι ο όρος πάθος χρησιμοποιείται με έννοια φιλοσοφική, ηθική και ψυχολογική. Με την ηθική παθολογία ασχολήθηκε ιδιαιτέρως η πατερική θεολογία και μάλιστα η ασκητική και η νηπτική 5, η οποία παρακολούθησε με 4 Νεότερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, Αθήναι, 1978, τ. ΙΖ, σ. 431 5 Νηπτική Θεολογία: μυστική τάση της ορθόδοξης θεολογίας, σύμφωνα με την οποία η κοινωνία με το Θεό επιτυγχάνεται με τη διαρκή προσευχή, την πνευματική εγρήγορση, τη συνεχή άσκηση, την ειλικρινή μετάνοια και τη συνεχή νήψη (= κατάσταση πνευματικής εγρήγορσης που σχετίζεται με τη νηφαλιότητα και τη σωφροσύνη). Μπαμπινώτη, Γ.,..., ό.π., σ. 1182-3 12 Τολμών
Τολμών πραγματική ψυχαναλυτική διεισδυτικότητα τη γένεση και ανάπτυξη των παθών και υπέδειξε τρόπους ηθικής θεραπείας. Της θεραπευτικής αυτής αγωγής προηγείται πάντοτε η ταπεινοφροσύνη και η θεία χάρη. Σε κάθε περίπτωση τα πάθη διαδραματίζουν έναν πολυσήμαντο ρόλο στη ζωή του ανθρώπου και θα αποτελούσε εσφαλμένη εκτίμηση, να υποτιμήσουμε την τεράστια συμβολή τους στην ανέλιξη της ανθρωπότητας. Οι σχετικοί με τα πάθη αφορισμοί είναι πολλοί και ποικίλουν. Ομοίως και τα εφυολογήματα. Η σημασιολογική τους επάρκεια αποτελεί συνάρτηση της σοβαρότητας με την οποία αντιμετωπίζεται ο όρος και της εντύπωσης που επιχειρείται να προκληθεί σε μια μερίδα ανθρώπων. Έτσι ο Όσκαρ Ουάιλντ (1854-1900 μ.χ.) φέρεται να είπε: «Η μόνη διαφορά μεταξύ ενός καπρίτσιου κι ενός πάθους ζωής είναι ότι το καπρίτσιο κρατά λίγο περισσότερο». Γερμανικό περιοδικό έγραψε: «Τα πάθη και τα κλεφτοφάναρα μοιάζουν: ρίχνουν φως μόνο σε μια κατεύθυνση, ενώ παντού αλλού βασιλεύει σκοτάδι». Ο νομικός Τιμ. Ηλιόπουλος (1856-1932 μ.χ.) στο Ποινικό του Δίκαιο όρισε το πάθος ως διαρκή τάση που εδρεύει στην ψυχή του ατόμου και αποβλέπει στην επιτυχία κάποιου σκοπού ή στην απόλαυση κάποιας επιθυμίας. Πρωτότυπος ο Μ. Γ. Μερακλής (1932- ) αφού γι αυτόν: «Το πάθος είναι το μεγαλύτερο αντίδοτο της ομοιομορφίας: αφήνεις το φαινόμενο ή το αντικείμενο όμοιο και δεν το αλλάζεις, αλλά αλλάζεις εσύ, ξαναζώντας παρθενικά και δυνατά, σα να είσαι ο πρώτος και ο τελευταίος, το μυστήριο της ζωής». Με εντυπωσίασε αυτό που διάβασα κάπου -δε θυμάμαι ακριβώς που- ότι: «πάθος για τη ζωή σημαίνει να γνωρίσουμε την αλήθεια που είναι η προϋπόθεση της ελευθερίας». του Αρχισυντάκτη
ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ (7-30 Σεπτεμβρίου 1922) ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ Α ΔΙΑΦΟΡΗΣΑΝ Κ ΑΙ ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΕΒΟΗΘΗΣΑΝ του Αθανάσιου Καραθανάση Για τις τραγικές ημέρες που ακολούθησαν την είσοδο των Τούρκων άτακτων (τσετών) και του τακτικού στρατού στην Σμύρνη, την 9 Σεπτ. 1922 με το νέο ημερολόγιο, έχουν γραφεί πολλά. Το βιβλίο του G. Milton, Ο Χαμενος Παράδεισος, κομίζει μία σειρά μαρτυριών από την πλευρά των Λεβαντίνων που ζούσαν στην Σμύρνη, ήδη, πάνω από 100 χρόνους, εύποροι σχεδόν όλοι τους, που είχαν στα χέρια τους ένα μεγάλο μερος του εμπορίου και της οικονομίας της ιωνικής πρωτεύουσας. Ο G. Milton συνέλεξε πολύτιμες πληροφορίες από επιστολές, ημερολόγια, προφορικές διηγήσεις Λεβαντίνων που έζησαν τις τελευταίες ημέρες της Σμύρνης με την ελπίδα ότι οι άτακτοι και ο τακτικός στρατος του Κεμάλ, μετά την νίκη τους, θα σέβονταν τους ξένους αυτούς που ούτως ή άλλως προστατεύονταν, θεωρητικώς τουλάχιστον, από τα ισχυρά κράτη των οποίων ήσαν υπήκοοι, την Αμερική, την Αγγλία, την Γαλλία, την Ιταλία. Οι δυό τελευταίες χώρες, μυστικά και φανερά, τροφοδοτούσαν τον Κεμάλ ως την τελευταία στιγμή του ελληνοτουρκικού πολέμου, με πο- Συμπεράσματα από το βιβλίο του G. Milton, Χαμένος Παράδεισος 14 Αθανσίου Ε. Καραθανάση
Τολμών Ο Λόυδ Τζώρτζ, Βρετανός Πρωθυπουργός, ο πλέον φιλέλληνας ξένος πολιτικός. λεμικό υλικό. Η Αγγλία του Λόυδ Τζόρτζ ουδέτερη, στην αρχή, τουλάχιστον, της μικρασιατικής εκστρατείας, υπεστήριζε την Ελλάδα του Ελευθερίου Βενιζέλου- ο Λόυδ Τζόρτζ, θαυμαστής του Ελευθερίου Βενιζέλου, ως το τέλος του πολέμου αυτού έβλεπε με συμπάθεια την Ελλάδα, συμπάθεια και στήριξη που λίγο μετά την λήξη του πολέμου, τον οδήγησαν στην πτώση. Η επίσημη Αμερική τηρούσε αυστηρή ουδετερότητα. Ο G.Milton στο βιβλίο του παρουσίασε συγκλονιστικές λεπτομερειες των τελευταίων ημερών της Σμύρνης αναδεικνύοντας, ταυτοχρονα, ορισμένα πρόσωπα που τις ημέρες εκείνες, 9-30 Σεπτ. 1922 και ιδιαιτέρως αυτές μετά την πυρκαγιά, είχαν ένα αφανή, άλλα καθοριστικό ρόλο στην σωτηρία χιλιάδων δυστυχισμενων Ρωμηών, που είχαν κατακλύσει την προκυμαία της Σμύρνης με την ελπίδα να ανέβουν πάνω σε κάποιο πλοίο της σωτηρίας τους. Όλοι αυτοί οι δυστυχείς, που έφθαναν στις 500.000 κατά μήκος της προκυμαίας της Σμύρνης, είχαν αφεθεί στην τύχη τους από την ηττημένη Ελληνική Στρατιά και το κυβερνητικό χάος των Αθηνών που ακολούθησε την κατάρρευση του μετώπου από την ημέρα της τουρκικής επιθέσεως, την 15 Αύγ. 1922 ως την κατάλυσή του από την Επανάσταση του Πλαστήρα (26 Σεπτ. 1922). Οι ελληνικές πηγές σπανίως ή ουδόλως κάμνουν λόγο για τους λίγους εκείνους, άγνωστους κατά κανόνα, που όχι από φιλελληνικά αισθήματα, άλλα από ανθρωπισμό και μόνον, έσωσαν χιλιάδες Ρωμηών. Η Μ. Ασία και Η Ελλάς οφείλει αιώνια ευγνωμοσύνη στον G. Horton για την αυτοθυσία του, σύμβολο ανθρωπισμού μες στην γενική αδιαφορία των «συμμάχων», που έβλεπαν από απόσταση αναπνοής την συγκλονιστική τραγωδία. Την αγωνία αυτή και όλα τα γεγονότα των ημερών τα αποτύπωσε στο συγκλονιστικό βιβλίο του The Blight of Asia, Indianapolis 1926 και ελληνική έκδοση Η μάστιγα της Ασίας, μετάφρ. Β.Γ. Σολομωνίδου, Εστία, Αθήνα. Βεβαίως, υπήρξαν και άλλοι απλοί άνθρωποι που έσωσαν και βοήθησαν τους πρόσφυγες, όπως ο Ιταλός πλοίαρχος του πλοίου «Μεγκ», η διευθύντρια του Αμερικανικού Κολλεγίου στην Σμύρνη Μ. Mills άλλα και Τούρκοι πολίτες που πλήρωσαν τον ανθρωπισμό τους με την ίδια την ζωή τους. Τους ανέδειξε με το βιβλίο του ο G.Milton, για να τους ευγνωμονεί στον αιώνα Η αιμορραγούσα, ακόμη, Ρωμηοσύνη της Μ. Ασίας και της Ελλάδος, όμως «ανέδειξε» και εκείνους, δίδοντας τα ονόματα τους, που έμειναν αδιάφοροι, μολονότι είχαν την δύναμη και την δυνατοτητα να σώσουν αθώες ψυχές που σφάζονταν, βιάζονταν, πνίγονταν, βασανίζονταν, εκατό μέτρα από τα μάτια τους. Ο ελληνικός λαός γνωρίζει, σε γενικές γραμμες, γι αυτήν την εγκληματική τους αδιαφορία μπρος στις μεγαλύτερες καταστροφές που γνώρισε ως τότε η ανθρωπότητα. Ασφαλώς και δεν το επιδιώκει ο G.Milton. Ιστορικό χρέος επιτελεί. Την επιστήμη της Ιστορίας υπηρετεί. Ούτε, ασφαλώς, είναι φιλέλληνας, αφού σε αρκετά σημεία του βιβλίου δεν παραθεωρεί και τις ακρότητες του ελληνικού στρατού σε βάρος αθώων χωρικών, ακρότητες που δεν μπορούν να συγκριθούν με την γενοκτονία των Ελλήνων των δυτικών παραλίων της Μ. Ασίας. Οι Τελευταίες Ημέρες της Τραγωδίας της Σμύρνης 15
Όταν η φωτιά πλησίασε το λιμάνι της Σμύρνης, όσοι στέκονταν δίπλα στα καιόμενα κτίρια έσπρωχναν τους μπροστινούς τους, με αποτέλεσμα πολλοί να πέσουν στη θάλασσα και να πνιγούν. Υπενθυμίζουμε ότι, τις ημέρες εκείνες του τρόμου (9-30 Σεπτ.), στο λιμάνι της Σμύρνης ήσαν αγκυροβολημενα τα αμερικανικά πλοία Απσφιλντ, Άιρον Ντιουκ, Γουϊνόνα, Σίμπσον, Κάρνακ, Ντοτς, Σαρδηνία, Μπαβάριαν, Έντσαλ, Λώρενς, Έιτζαξ. Ο Αμερικανός ναύαρχος Μάρκ Μπρίστολ, ύπατος αρμοστής στην Κωνσταντινούπολη, διοικούσε τον αμερικανικό στολο που ήταν αγκυροβολημενος στην Σμύρνη. Ο Μπρίστολ έθετε τα συμφέροντα της χώρας του πάνω απ όλα - δεν τον άγγιξαν καθόλου τα όσα συνέβησαν λίγα χρόνια πριν, με την γενοκτονία των Αρμενίων, αφού, κατ αυτόν, η Αρμενία ήταν μία χώρα «έρημη και χωρίς φυσικούς πόρους», ένώ πίστευε ότι η ελληνική παρουσία στην Σμύρνη ήταν συνωμοσία των Βρετανών που, μέσω της Ελλάδος, σχεδίαζαν να επεκτείνουν την επιρροή τους στην πιό πλούσια περιοχή της Τουρκίας και, τελικώς, ήταν πεπεισμενος ότι τα αμερικανικά επιχειρηματικά συμφέροντα έπρεπε να ταυτιστούν με την φιλοτουρκική πολιτική της χώρας. Έκλεινε τα αυτιά του και εξοργιζόταν όταν, στην Κώνστανπνούπολη, έφθαναν αναφορές Ευρωπαίων αυτοπτών μαρτύρων για τις σφαγές των Ελλήνων της Τραπεζοΰντος. Ο Bruce Clark στο Δύο φορές ξένος, έκδ. Ποταμός, Αθήνα 2007, σ. 166, σημειώνει ότι ο Μπρίστολ θεωρείται ήρωας από τους ιστορικούς της Τουρκίας, ενώ, αντίθετα, δαιμονοποιείται από τους Έλληνες και Αρμενίους και ότι και κατά την διάρκεια και μετά την καταστροφή της Σμύρνης έκαμε ό,τι μπορούσε για να «κουκουλώσει» κάθε αρνητική για τους Τούρκους εκδοχή της ιστορίας. Ήταν αυτός, γράφει ο Clark, που ενώ η κόλαση κυριαρχούσε στην Σμύρνη, έδωσε εντολή αυστηρής ουδετερότητος στα αμερικανικά πλοία. Παρόλα αυτά, ο Μπρίστολ, κατά τον Clark, βοήθησε την προσπάθεια να ανακουφιστεί η δοκιμασία των Χριστιανών κατά την έξοδο τους από την Τουρκία. Βοηθούσε έτσι, ο Μπρίστολ τους κεμαλιστές να απαλλαγούν από τις μειονότητες μιά και καλή. Την Πέμπτη 7 Σεπτ. 1922, στην προκυμαία και στους δρόμους της Σμύρνης, πριν ακόμη εισέλθουν οι Τούρκοι οτην πόλη, είχαν συρρεύσει πάνω από 150.000 δυστυχισμενοι πρόσφυγες που μόνη οδό σωτηρίας είχαν τα ξένα πλοία, που ήσαν αραγμενα στο λιμάνι της ιωνικής πρωτεύουσας. Εκείνη την Πέμπτη, είχαν καταπλεύσει με διαταγή του Μπρίστολ οτην Σμύρνη τα πλοία Λίτσφιλντκαι Σίμπσον, με σαφείς τις οδηγίες του, να προστατεύσουν την ζωή και την περιουσία των Αμερικανών πολιτών που ζού- 16 Αθανσίου Ε. Καραθανάση
Τολμών σαν ή ευρίσκονταν οτην Σμύρνη. Τα συμβαίνοντα στην Σμύρνη εκείνες τις πρώτες ημέρες του ελληνικού δράματος ήσαν ήδη γνωστά στην Ν. Υόρκη, όπου οι New York Times και οι φιλελεύθεροι Αμερικανοί επέκριναν εκείνους τους γερουσιαστές που αρνούνταν ανθρωπιστική βοήθεια στους σφαγιαζόμενους Έλληνες έμπροσθεν των ανδρών των αμερικανικών πλοίων. Ο Μπρίστολ έφθασε, μάλιστα, στο σημείο να επιτρέψει να φύγουν από την Κωνσταντινούπολη για την Σμύρνη με το αντιτορπιλλικό Λώρενς δύο «μιλημένοι» δημοσιογράφοι, οτους οποίους ανεκοίνωσε ότι οι ανταποκρίσεις τους ώφειλαν να υπηρετούν τα συμφέροντα του, με ψευδείς ειδήσεις για τα όσα τραγικά και πρωτοφανή στην ανθρωπότητα συνέβαιναν στην Σμύρνη. Τα ονόματα των δύο δημοσιογράφων που επέλεξε ο ναύαρχος Μπρίστολ, που και αυτοί επέλεξαν να πληροφορήσουν ψ ε υ δ ώ ς τους αναγνώστες τους είναι γνωστά. Είναι οι κύριοι Τζόν Κλέντον της Chicago Tribune και ο Κονσταντίν Μπράουν της Chicago Daiiy News. Οι χαλκευμένες ανταποκρίσεις του Κλέντον αναδημοσιεύονταν και σε άλλες εφημερίδες, ανάμεσα στις οποίες και στην βρετανική Daily Telegraph. Στην Σμύρνη οι δύο «δημοσιογράφοι» ηύραν και τον Χάρτης της Σμύρνης πριν από την καταστροφή
Το άγαλμα του Αμερικανού προξένου στη Σμύρνη George Horton (1859-1942) Τζόρτζ Γουόρντ Πράις, ανταποκρπή της φιλοτουρκικής Daily Mail, που είχε το ίδιο με τον Μπρίστολ ανθελληνικό μίσος, ο Πράις είχε καταπλεύσει λίγο πριν με το πλοίο Έπζαξ. Θα ήταν καλό να διδάσκωνται σε σχολές Δημοσιογραφίας και Ιστορίας οι ανταποκρίσεις των τριών αυτών δημοσιογράφων, ως υποδειγματικά κείμενα ψεύδους, παραπληροφορήσεως, συνένοχοι και οι τρεις σε μία, πέραν πάσης περιγραφής, γενοκτονία. Ο G. Milton, πάντως, μας πληροφορεί ότι ο Κλέντον, εμπρός στα όσα έβλεπε, συνειδητοποίησε ότι δεν μπορούσε να συνεχίσει να γράφει αυτά που είχε διαταχθεί από τον Μπρίστολ. Έτσι, σε μία από τις τελευταίες ανταποκρίσεις του ομολόγησε την αλήθεια: «Είναι αδύνατο να υπολογιστεί η απώλεια σε ανθρώπινες ζωές... Οι δρόμοι είναι διάσπαρτοι με πτώματα... εκτός από τή βρώμικη τουρκική συνοικία, η υπόλοιπη Σμύρνη έχει πάψει να υπάρχει... το πρόβλημα των μειονοτήτων έχει λυθεί δια παντός... Καμία αμφιβολία δεν υπάρχει σχετικά με την προέλευση της πυρκαγιάς... τή φωτιά έβαλαν άνδρες του τακτικού τουρκικού στρατού». Όσο για τον Πράις, αυτός φρόντιζε επιμόνως να λάβει συνέντευξη από τον Κεμάλ. Τελικώς, το επέτυχε και την δημοσίευσε χωρίς περικοπές η φιλοτουρκική εφημερίδα του Daily Mail που ηύρε και την ευκαιρία να κατηγορήσει τον Λ. Τζόρτζ για το λάθος, κατ αυτόν, να αντιταχθεί στον Κεμάλ. Την Δευτέρα 11 Σεπτ. 1922 ο Αμερικανός Πρόξενος Horton επιβιβάστηκε στο Λίτσφιλντ, πεπεισμένος ότι Τσετες και τακτικός τουρκικός στρατός ήσαν έτοιμοι να αρχίσουν βιαιοπραγίες και στην ευρωπαϊκή συνοικία της πόλης. Εκεί, στο κατάστρωμα του πλοίου, ο Horton έγινε αυτήκοος μάρτυς των λεγομενων και γραφομένων των δύο «μιλημένων» δημοσιογράφων Κλέντον και Μπράουν, που ένας διάβαζε στον άλλον τις ανταποκρίσεις του, που γράφονταν πέρα και μακριά από την πραγματικότητα του δράματος, που εξελισσόταν όμως μπρος στα μάτια τους. Ο Horton αφήνει να εννοηθεί ότι οι δύο δημοσιογράφοι, αρχικώς, είχαν καταγράψει την αλήθεια, αλλ ύστερα έσκισαν τα φύλλα αυτά, συνειδητοποιώντας ότι ώφειλαν να υπακούσουν στις εντολές του ναυάρχου Μπρίστολ, που τους έστειλε στην Σμύρνη. Ο Horton σημείωσε ότι οι ιστορίες που εκείνο το βράδυ της Δευτέρας 11 Σεπτ. 1922 έγραψαν οι δύο αυτοί κύριοι, ήσαν σε εξωφρενικό βαθμό αντίθετες από την πραγματικότητα, όπως: «Ο τουρκικός στρατος χαρακτηρίζεται από εξαίρετη τάξη και πειθαρχία... αν σκεφτεί κανείς ότι έχει προελάσει διά μέσου μιας χώρας που έχει κατερειπωθεί από τον ελληνικό στρατό, γεμάτη από χιλιάδες σφαγιασθέντες μουσουλμάνους, αυτό δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί αξιοθαύμαστο. Ο φόβος της Σμύρνης για τις εξελίξεις έχει μετατραπεί σε έκπληξη. Έπειτα από σαράντα οκτώ ώρες τουρκικής κατοχής, ο πληθυσμός της πόλης έχει αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι δέ θα συμβούν σφαγές». Απόσπασμα από την ανταπόκριση εκείνης της βραδιάς του Κλέντον προς την Daily Telegraph. Ο Μπρίστολ, με τα όσα τραγικά είχαν συμβεί στην Σμύρνη, και ενώ το δράμα των Ελλήνων ευρισκόταν στην κορύφωσή του, και με τις χιλιάδες προσφύγων να ευρίσκωνται στο έλεος των τσετών και του τουρκικού στρατού στο χρονικό διάστημα Παρασκευή 15 18 Αθανσίου Ε. Καραθανάση
Τολμών Σεπτ. 1922 -Δευτ. 18 Σεπτ. 1922, αρνιόταν, παρά τις πιέσεις που δεχόταν, να παράξη κάθε βοήθεια στο πλήθος των δυστυχών προσφύγων. Η στάση του αυτή προεκάλεσε την αγανάκτηση των Διασυμμαχικών κύκλων στην Κωνσταντινούπολη, που ουδέν, ωστόσο, έπραξαν, άλλα και στην ίδια την Αμερική - την εξέφρασε σε συνέντευξη του στους New York Times ο πρώην Γενικός Πρόξενος στην Περσία με επίθεσητου κατά του Μπρίστολ: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες, είπε, δεν έχουν την πολυτέλεια να σπιλώσουν το καλό τους όνομα επιτρέποντας σε ένα τέτοιον άνδρα (τον Μπρίστολ), να ομιλεί εξ ονόματος της αμερικανικής ψυχής και συνείδησης». Και προσέθετε, πληροφορώντας τους αναγνώστες, ότι ο Μπρίστολ του είχε πει: «Μισώ τους Έλληνες, τους Αρμενίους και τους Εβραίους. Τους Τούρκους τους βρίσκω μιά χαρά». Από την άλλη, ο Horton πίστευε ότι ο Μπρίστολ είχε απόλυτη εμπιστοσύνη στις καλές προθέσεις και στις διοικητικές ικανότητες των Τούρκων και στην καλοπροαίρετη και χρηστή διοίκηση της Σμύρνης. Ο Μάρκ Μπρίστολ παρέμεινε ως το τέλος του βίου του φιλότουρκος- προέτρεψε, μάλιστα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να μή εμπλακεί στο θέμα των προσφύγων στην Ελλάδα. Οι Αμερικανοί διάβασαν τα υπομνήματά του και συμφώνησαν μαζί του. Έτσι, Η Αμερική βοήθησε τον Κεμάλ. Η Γκρέις Ουίλλιαμσον ήταν νοσοκόμος στο Αγγλικό Γηροκομείο της Σμύρνης, που φρόντισε συνειδητά για την σωτηρία Ελλήνων και Αρμενίων, φυσικά και των Φραγκολεβαντίνων της Σμύρνης από πϊν πρώτη στιγμή (7 Σεπτ. 1922). Οι χώροι του Γηροκομείου δεν επαρκούσαν να καλύψουν τις εκατοντάδες των προσφύγων, ακόμη και ο ανθόκηπος της αγγλικανικής εκκλησίας ήταν γεμάτος αντίσκηνα Έλληνες στρατιώτες επιβιβάζονται σε ελληνικά πλοία για να επιστρέψουν στην πατρίδα. Οι Τελευταίες Ημέρες της Τραγωδίας της Σμύρνης 19
και στρωσίδια, γράφει η ίδια. Η Ούίλλιαμσον έβλεπε με δέος τις χιλιάδες των Ελλήνων στρατιωτών να περιμένουν να επιβιβαστούν στα πλοία-η ίδια εφοβείτο, ακόμη, την σύγχυση που θα επικρατούσε στην περίπτωση που και οι πολίτες θα προσπαθούσαν και αυτοί να επιβιβαστούν στα πλοία. Βεβαίως, οι προτιμήσεις της, αρχικώς, έκλιναν προς την Τουρκία και τον Κεμάλ και ηύρε την ευκαιρία να κατηγορήσει τον Λόυδ Τζορτζ για τον φιλελληνισμό του, κατηγορώντας τον ευθέως ως αίτιο αυτής της συμφοράς. Την Τρίτη 12 Σεπτ. 1922, και ενώ είχε ιδεί όσα είδε, η Ούίλλιαμσον, άλλαξε γνώμη και εκείνο το απόγευμα της Τρίτης έγραψε: «Η σημερινή μερα νομίζω ότι ήταν η χειρότερη... Η έκδικηπκή μανία των Τούρκων, που επί τρία χρόνια σιγόκαιε, έχει τώρα εκτιναχθεί στα ύψη. Φαίνεται ότι ελάχιστα σπίτια του Μπουρνόβα έχουν γλυτώσει...». Και σκαρφαλωμενη στην οροφή του Αγγλικού Γηροκομείου για να επιθεωρήσει την πόλη, έγραφε: «Η Σμύρνη δείχνει απαίσια... Παντού υπάρχουν νεκροί και σκουπίδια». Τελικώς, μες από την καταστροφή η Ουίλλιαμσον κατόρθωσε να διαφύγει την επομενη ημέρα, Τετάρτη 13 Σεπτ. 1922: Θυμάται τους πενήντα Βρετανούς στρατιώτες που έφθασαν στο Γηροκομείο και, σχηματίζοντας ανθρώπινη αλυσίδα σε τετράγωνο σχήμα, ενισχυμενο με κουπιά, να φέρνουν ασθενείς, προσωπικό και την ίδια, ανοίγοντας τον δρόμο στο πλήθος, ως το πλοίο Άιρον Ντιούκ. Απ εκεί, η Γκρέις είδε «την Σμύρνη να καίγεται και την φωτιά να φτάνει πολύ κοντά στο σπίτι μας». Ένα μήνα αργότερα, τον Οκτώβριο του 1922, η Ουίλλιαμσον απεφάσισε να επιστρέψει στην Σμύρνη που αγάπησε για να ξαναρχίσει το νοσηλευτικό της έργο. Γρήγορα, όμως, απεχώρησε για πάντα, αφού γνώρισε και η ίδια την φυλακή της Τουρκικής Αστυνομίας, συλληφθείσα λίγο μετά την αποβίβαση της. Τα πάντα είχαν αλλάξει μες σε τρείς εβδομάδες. Από τους λιγότερον γνωστούς ξένους των πλοίων σημειώνουμε τα όσα αληθή έγραψαν Αμερικανοί ιεραπόστολοι: «Οι φόνοι και οι λεηλασίες συνεχίστηκαν με αμείωτη ένταση μπροστά στα μάτια μας... Λυσσασμενοι τσέτες έσπαζαν τις πόρτες των σπιπών, πυροβολούσαν τους φτωχούς τρομοκρατημενους κατοίκους, λεηλατούσαν κ.λ.π.». Ακόμη και ο φιλότουρκος δημοσιογράφος Γουόρντ Πράις ομολογούσε ότι ο πλοίαρχος του Άιρον Ντιούκ, την ώρα που παιζόταν το μεγάλο δράμα στην προκυμαία της Σμύρνης, για να μην ακούγονταν τα ουρλιαχτά των σφαζομενων στην προκυμαία, διέταξε να παίζει η ορχήστρα του πλοίου του δυνατά κατά την διάρκεια του δείπνου των αξιωματικών του. Γλυκιές μελωδίες, γράφει ένας άλλος παρατηρητής, ακούγονταν από τον φωνόγραφο του πλοίου, όπως το Humoresque, οι Παλιάτσοι του Karuso και όταν έπαιζαν χαμηλόφωνες άριες «ξαφνικά πνίγονταν από την τρομακτική χορωδία των ουρλιαχτών που έφταναν από την προκυμαία της Σμύρνης». Και οι ναύτες που ανέβαιναν στα σκάφη τους, επιστρέφοντας από την επιχείρηση σωτηρίας Βρετανών υπηκόων, διηγούνταν ιστορίες ανομολόγητης φρίκης και βαρβαρότητας απ όσα είδαν στην μαρτυρική πόλη. Οι αξιωματικοί αδιαφορούσαν, αλλά οι απλοί 20 Αθανσίου Ε. Καραθανάση