ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ Συνορεύει ανατολικά με τη Γερμανία, νότια με τη Γαλλία, δυτικά και βόρεια με το Βέλγιο. Το έδαφος του δουκάτου διαιρείται σε δύο περιοχές: στο βόρειο τομέα (Έσλιγκ), γ που διασχίζεται από ένα τμήμα της οροσειράς των Αρδενών και χαρακτηρίζεται από βαθιές κοιλάδες και οροπέδια, και το νότιο (Γκούτλαντ), όπου βρίσκονται μεγάλες και γόνιμες εκτάσεις και κατοικεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Το 55% του Λουξεμβούργου είναι καλλιεργήσιμη γη και το 25% καλύπτεται από δασικές εκτάσεις. Μεγαλύτερος ποταμός είναι ο Μοζέλα, ο οποίος βρίσκεται στα ΝΑ σύνορα του Λουξεμβούργου με τη Γερμανία. Αξίζουν να αναφερθούν και ο ποταμός Σάουερ (Σιρ) με τους παραποτάμους του Αλζέτ και Ουρ. Στις όχθες του Αλζέτ είναι χτισμένη και η πρωτεύουσα του δουκάτου. Το κλίμα της χώρας είναι καθαρά ηπειρωτικό με πλούσιες βροχοπτώσεις.
ΙΣΤΟΡΙΑ Η περιοχή του Λουξεμβούργου κατακτήθηκε αρχικά από τους Ρωμαίους. Στη θέση της σημερινής πρωτεύουσας οι Ρωμαίοι είχαν χτίσει το φρούριο Luciliburgum, από το όνομα του οποίου προέρχεται και η ονομασία του σημερινού κράτους. Εντούτοις, οι ίδιοι οι κάτοικοι του Λουξεμβούργου το ονομάζουν στην τοπική τους γλώσσα Lëtzebuerg και δέχονται ότι το όνομα προέρχεται από τις φραγκικές λέξεις Lätzte bourg, δηλαδή το τελευταίο κάστρο της περιοχής των Αρδεννών, που ήταν η επικράτεια του πρώτου μονάρχη που αναγνωρίζει η χώρα, του Ζίγκφριντ (963 μχ). Οι ρωμαϊκές καταβολές παραμένουν ωστόσο ακόμα και σήμερα εμφανείς από τα λίγα μεν αλλά εξαιρετικά καλοδιατηρημένα μνημεία στην χώρα. Οι Ρωμαίοι είχαν διατηρήσει την περιοχή γύρω απ τον ποταμό Μοζέλα, στο μέσον μεταξύ Λουξεμβούργου και Τριέρης (η πλησιέστερη Γερμανική πόλη), ως ενιαία διοικητική πρωτεύουσα των βορείων επαρχιών της αυτοκρατορίας τους επί Τραϊανού. Σε εκείνη την περιοχή έζησε και κυβέρνησε ο Μέγας Κωνσταντίνος.
Τον 9ο αι. προσαρτήθηκε στο βασίλειο της Λοθαριγγίας (Λορένης) και το 963 έγινε κομητεία. Το 1354 έγινε δουκάτο. Υπαγόταν κατά διαστήματα στους Βουργουνδούς, τους Γάλλους, τους Ισπανούς και τελικά στους Ολλανδούς. Ύστερα από τη ηβελγική Επανάσταση του 1830 το Λουξεμβούργο τέθηκε υπό τον έλεγχο των επαναστατών. Σύμφωνα με τη συνθήκη του 1831 ένα τμήμα της χώρας περιήλθε στη βελγική επικράτεια, ενώ το υπόλοιπο τμήμα, που συνιστά έκτοτ την επικράτεια του δουκάτου, αποδόθηκε στο ολλανδικό στέμμα με το δικαίωμα συμμετοχής στη γερμανική ομοσπονδία. Το 1867 ανακηρύχτηκε ουδέτερο κράτος παραμένοντας υπό ολλανδική επικυριαρχία έως το 1890, οπότε έγινε ανεξάρτητο κράτος με ηγεμόνα τον Αδόλφο του Νασάου. Το 1912 υπήρξε τροποποίηση του πολιτεύματος, ώστε η μοναρχία να μπορεί να εκπροσωπείται και από γυναίκες, προκειμένου να επιτραπεί η διαδοχή στη Μαρία Αδελαΐδα, τη μόνη απόγονο του οίκου των Νασάου.
Κατά τους δύο παγκόσμιους πολέμους η χώρα καταλήφθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα. Κατά τον 1ο ΠΠ πολλοί κάτοικοι που διέφυγαν πολέμησαν στον τακτικό Γαλλικό στρατό. Κατά τον 2ο ΠΠ η χώρα προσαρτήθηκε ρ επίσημα στο Γ' Ράιχ και μέρος του πληθυσμού υποχρεώθηκ να στρατευθεί στην Βέρμαχτ. Εντούτοις, οι Γερμανοί αντιμετώπισαν ισχυρή αντίσταση από το εργατικό δυναμικό της χώρας, που αρνήθηκε, με απεργίες και σαμποτάζ, να ενταχθεί στην ευρύτερη βιομηχανική δύναμη του Ράιχ. Αρκετοί από αυτούς που στρατεύθηκαν στη Βέρμαχτ αυτομόλησαν στον εχθρό, ιδιαίτερα στο Ρωσικό μέτωπο, και άλλοι εντάχθηκαν στην αντίσταση των Βέλγων και Γάλλων μακί. Οι αυτομολήσαντες προς τους Ρώσους κρατήθηκαν αιχμάλωτοι στο στρατόπεδο του Ταμπόρ και χρειάστηκε καιρός μετά την απελευθέρωσή τους για να γυρίσουν, πεζοί οι περισσότεροι, στην πατρίδα τους
Το 1944 η χώρα έγινε επίσης γνωστή από τη Μάχη των Αρδεννών της οποίας το νοτιότερο άκρο με τον μεγαλύτερο βαθμό εισχώρησης των Γερμανικών δυνάμεων σε βάρος των Συμμάχων έγινε στο Λουξεμβούργο, στον άξονα Έττελμπρυκ Βίλτζ Μπαστόν, που σταμάτησε μόλις λίγα χιλιόμετρα πριν τον αντικειμενικό στόχο,, τον ποταμό Μεύση η( (Meuse) στο μέσον του Βελγίου. Στη συνέχεια ο στρατηγός Πάττον στήριξε την αμερικανική αντεπίθεση στον άξονα Λουξεμβούργο Τρίερ και σχεδόν κάθε μικρό χωριό της χώρας έγινε και ένα μικρό θέατρο μάχης με πολλές καταστροφές. Είναι πάρα πολλά τα μνημεία που υπάρχουν σήμερα σε αυτά τα χωριά όπου κυματίζουν η Λουξεμβουργική και Αμερικανική σημαία δίπλα δίπλα, καθώς και δύο σημαντικά μουσεία είναι αφιερωμένα αποκλειστικά στην μάχη των Αρδεννών (στις πόλεις Ντίκιρς και Κλερβό. Ο Αμερικανός Στρατηγός Τζορτζ Πάττον είναι ενταφιασμένος, από το 1945, στο στρατιωτικό κοιμητήριο του Σάντβάϊλερ που δημιουργήθηκε για να στεγάσει αρχικά μερικούς απ τους νεκρούς της μάχης των Αρδεννών (7 χλμ ανατολικά απ το κέντρο της πρωτεύουσας). Επίσης ένας μεγάλος ανδριάντας του είναι στημένος στην πόλη του Έττελμπρυκ (30 χλμ βόρεια απ το κέντρο της πρωτεύουσας) που επιβλέπει τους λόφους μέσα από τους οποίους εμφανίστηκε η γερμανική επίθεση.
Το Λουξεμβούργο υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (Ευρωπαϊκής Ένωσης) και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Ο πολιτικός Ρομπέρ Σουμάν, ένας από τους πατέρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, γεννήθηκε στο Λουξεμβούργο και το πατρικό του σπίτι διατηρείται ακόμα στον λόφο που βρίσκετα κοντά στο οροπέδιο του Κίρχμπεργκ (Kirchberg), που στεγάζει τα κτίριο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επιβλέπει την κοιλάδα του Κλάουζεν (Clausen), την παλιά πόλη του Λουξεμβούργου. Το 1949 έγινε μέλος του ΝΑΤΟ αίροντας την παραδοσιακή ουδετερότητά του Σήμερα στο Λουξεμβούργο εδρεύει μονάδα εφοδιασμού του ΝΑΤΟ, η ΝΑΜΣΑ (ΝAΤΟ Maintenance And Supply Unit), ενώ η χώρα έχει επιλεγεί ως το μέλος του ΝΑΤΟ στο οποίο είναι καταγραμμένα όλα τα αεροσκάφη AWACS της συμμαχίας, τα οποία στο ουραίο πτερύγιό τους τους φέρουν τον θυρεό του Λουξεμβούργου και ο αριθμός νηολογίου τους αρχίζει με τα γράμματα LX, όπως και των υπόλοιπων αεροσκαφών που υπάγονται στο νηολόγιο αυτής της χώρας.
Το 1964 παραιτήθηκε η μεγάλη δούκισσα Καρλόττα και μέγας δούκας της χώρας ορίστηκε ο πρίγκιπας Ιωάννης. Στις εκλογές του 1974 το Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα έχασε την εξουσία, για πρώτη φορά μετά το 1919, και ανέλαβε ο συνασπισμός Δημοκρατικού και Σοσιαλιστικού Εργατικού κόμματος, με τον Γκαστόν Θορν στη θέση του πρωθυπουργού. Στις εκλογές του 1979 το Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα επανήλθε στην εξουσ με αρχηγό τον Βέρνερ, σχηματίζοντας κυβέρνηση συνασπισμού με το Δημοκρατικό κόμμα. Το 1984 ο Βέρνερ παραιτήθηκε και τον διαδέχτηκε ο Ζακ Σαντέρ ως ηγέτης του Χριστιανικού Σοσιαλιστικού κόμματος. Το 1992 βουλή της χώρας επικύρωσε τη συνθήκη του Μάαστριχτ, η οποία επετεύχθη υπό τη λουξεμβουργιανή προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 1995 ο Σαντέρ παραιτήθηκε για να αναλάβει την προεδρία της Ευρωπαϊκή Επιτροπής και αντικαταστάθηκε στην ηγεσία του κόμματος από το Ζαν Κλωντ Γιούνκερ. Το 2000 ο μέγας δούκας Ιωάννης παραιτήθηκε και τον διαδέχθηκε ο γιος του, πρίγκιπας Ερρίκος. Με την αντίθεση του Λουξεμβούργου στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003 επιβεβαιώθηκ και ισχυροποιήθηκε η αφοσίωση της χώρας στην προοπτική του ομοσπονδιακού μετασχηματισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ Το Λουξεμβούργο είναι συνταγματικό Μεγάλο Δουκάτο με κληρονομική διαδοχή του στέμματος από τον οίκο του Νασάου. Η βουλή ασκεί τη νομοθετική εξουσία και τα μέλη της εκλέγονται για πέντε χρόνια με καθολική και άμεση ψηφοφορία. Την εκτελεστική εξουσία ασκεί η κυβέρνηση, η οποία είναι υπεύθυνη απέναντι στη βουλή. Οι κάτοικοι του δουκάτου στη ημεγάλη τους πλειονότητα είναι ρωμαιοκαθολικοί. Επίσημη διοικητική γλώσσα του κράτους ήταν η γαλλική, αλλά από το 1984 υιοθετήθηκε η άλλοτε τοπική διάλεκτος, η Λουξεμβουργιανή γλώσσα, ένα μίγμα Γερμανικών και Φλαμανδικών, διανθισμένο με παραλλαγές από τα Γαλλικά, που έχει τις ρίζες του στην εποχή του Καρλομάγνου και ομιλούνταν κατά τον Μεσαίωνα στην περιοχή του Μοζέλα. Ορθογραφικά πολλές λέξεις, αν και με φανερή προέλευση από άλλες γλώσσες, αναγράφονται όπως ακούγονται και όχι όπως γράφονται, η δε προφορά δείχνει μια μετάβαση από τα γερμανικά στα φλαμανδικά και κατόπιν στα πρωτογενή αγγλικά. Περίπου το ένα τρίτο των κατοίκων είναι σε μεγάλο ποσοστό ιταλικής και πορτογαλικής καταγωγής που σε δεύτερη γενεά απέκτησαν την Λουξεμβουργική υπηκοότητα. Ζούν στην χώρα κάτοικοι 45 διαφορετικών εθνικοτήτων (το 15 20 % των μονίμων κατοίκων) που εξακολουθούν να διατηρούν την αρχική τους υπηκοότητα αλλά ζουν και εργάζονται στην χώρα αυτή.
Οι κάτοικοι του Λουξεμβούργου ξεκινούν στο σχολείο μαθαίνοντας την Λουξεμβουργική και Γερμανική γλώσσα και στην ηλικία του Γυμνασίου διδάσκονται και τα Γαλλικά. Σαν γλώσσα, ωστόσο, των καθημερινών συναλλαγών ακόμα και όλων των διοικητικών πράξεων συνηθίζονται κυρίως τα Γαλλικά, σαν μια περισσότερο κοινή γλώσσα των κατοίκων διαφορετικής προέλευσης, των οποίων όμως η μεγαλύτερη μάζα προέρχεται από την Νότια 'λατινόγλωσση'ευρώπη Ευρώπη. Σε αυτό επηρεάζει και το γεγονός ότι καθημερινά κάπου 150.000 εργαζόμενοι εισρέουν από τις γειτονικές χώρες ( Γαλλία, Βέλγιο, Γερμανία) στο Λουξεμβούργο, το οποίο έχουν ως τόπο μόνιμης εργασίας και καλύπτουν όλο το φάσμα των υπηρεσιών κάθε οικονομικού επιπέδου από απλοί σερβιτόροι, υπάλληλοι τραπεζών, χρηματιστές έως και καθηγητές ιατρικής. Τα περισσότερα κρατικά έντυπα για το κοινό διανέμονται ταυτόχρονα στα Γερμανικά και τα Γαλλικά, ενώ στα έγγραφα της τοπικής αυτοδιοίκησης απαντώνται κατά περιοχές και άλλες πρόσθετες γλώσσες που απηχούν τον εντόπιο πληθυσμό (πχ Πορτογαλικά). Στις τοπικές διοικήσεις εκλέγουν και εκλέγονται μόνιμοι κάτοικοι, ανεξαρτήτως εθνικότητος, εφόσον έχουν επί τουλάχιστον 5ετία ί επίσημη μόνιμη κατοικία την χώρα αυτή. Υπάρχουν τοπικές εφημερίδες που εκδίδονται με άρθρα στην Γερμανική και Γαλλική ανάμεικτα και άλλες σε μόνο μια από τις δύο γλώσσες.
Η τοπική τηλεόραση εκπέμπει κυρίως στα Λουξεμβουργικά και ορισμένες φορές στα Γαλλικά σπανιότερα δε στα Γερμανικά, αλλά τα περισσότερα κανάλια που βρίσκονται στην διάθεση του καθημερινού κοινού ( κάπου 40 τον αριθμό) αναμεταδίδουν όλα τα κυριότερα αντίστοιχα της Γαλλίας, Γερμανίας, Βελγίου, Πορτογαλίας, Ιταλίας, Ισπανίας, ορισμένα Ολλανδικά και τα Αγγλόφωνα που ασχολούνται με τις ειδήσεις. Οι νεότεροι, ειδικά, κάτοικοι μαθαίνουν από μικρή ηλικία κάπου πέντε γλώσσες Λουξεμβουργικά, Γερμανικά, Γαλλικά, Αγγλικά και την γλώσσα προέλευσης της οικογενείας τους (πχ Ιταλικά, Πορτογαλικά) και, λόγω της ποικιλίας εθνοτήτων, ειδικά τα νεαρά παιδιά, συνήθως γνωρίζουν και ακόμη μία, εκείνη των φίλων από διαφορετική εθνική προέλευση, με τα οποία συναναστρέφονται. Ο πολυγλωττισμός και η πολυεθνική ατμόσφαιρα είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της χώρας αυτής, ενώ οι καθημερινές εμπορικές δοσοληψίες και με τα γειτονικά κράτη είναι κοινός τόπος. Το σύνολο του πληθυσμού έχει προσδόκιμο ζωής τα 79,33 χρόνια, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2009. Οι άνδρες ζουν 76,07 χρόνια και οι γυναίκες 82,81 χρόνια
ΠΟΛΙΤΙΚΗ Το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου διαιρείται σε 12 καντόνια. Πρωτεύουσα είναι το Λουξεμβούργο, στο οποίο σώζονται ένας καθεδρικός ναός του 17ου αι., τα δουκικά ανάκτορα (16ος και 17ος αι.) ) και οι οχυρώσεις της πόλης. Άλλες σημαντικές πόλεις είναι η Ες Σιρ Αλζέτ (25.200 κάτ.), η Ντιφερντάνζ/Ντίφερντάγκε (17.300 κάτ.), η Ντιντελάνζ/Ντίντελάγκε (17.100 κάτ.) και η Ζάνεμ (περ. 13.000 κάτ.). Κοιτίδα των κατοίκων του Λουξεμβούργου θεωρείται η πόλη στο κέντρο του κράτους που διασχίζει ο ποταμός Σάουερ και φέρει το όνομα Εττελμπρυκ (7478 κατ.). Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. H ψηφοφορία είναι υποχρεωτική.
OIKONOMIA Η χώρα έχει το προνόμιο να διατηρεί το υψηλότερο στον κόσμο κατά κεφαλήν εισόδημα, ένα από τα καλύτερα παγκοσμίως συστήματα στοιχειώδους και επαγγελματικής εκπαίδευσης, παράλληλα με εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό ανεργίας. Χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός ότι το Λουξεμβούργο αποτέλεσε την πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εκπλήρωσε τις προϋποθέσεις για τη συμμετοχή της στη Νομισματική και Οικονομική Ένωση και την εισαγωγή του ευρώ.
Η οικονομία του Λουξεμβούργου βασίζεται κυρίως στις υπηρεσίες, ενώ επιπλέον ένα μεγάλο ποσοστό της οικονομικής δραστηριότητας αφορά στον τραπεζικό τομέα, έναν από τους ισχυρούς πυλώνες στήριξης της ευημερίας του δουκάτου. Άλλη σημαντική οικονομική πρόσοδος προέρχεται από τα πλούσια σιδηρομεταλλεύματα που υπάρχουν στο υπέδαφός του. Τα κοιτάσματα αυτά τροφοδοτούν τις αναπτυγμένες βιομηχανίες, οι περισσότερες των οποίων βρίσκονται στην πρωτεύουσα της χώρας, το Λουξεμβούργο. Υπάρχουν βιομηχανίες μεταλλομηχανουργίας, τροφίμων, χημικών προϊόντων, καπνών κ.ά. Στη βιομηχανική περιοχή Ες σιρ Αλζέτ λειτουργούν πολλά εργοστάσια χαλυβουργίας. Σημαντικά εισοδήματα αποφέρει και η εκμετάλλευση των δασών. Από τα γεωργικά προϊόντα σπουδαιότερα είναι τα δημητριακά, οι πατάτες, τα οπωρολαχανικά και τα εξαιρετικής ποιότητας κρασιά, όμως η συμμετοχή της γεωργίας στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν μειώνεται διαρκώς. Μια άλλη βασική πηγή εισοδήματος είναι και ο τουρισμός.
ΝΟΜΙΣΜΑ Τα λουξεμβουργιανά κέρματα ευρώ απεικονίζουν το πορτραίτο του Μεγάλου Δούκα Ερρίκου του Λουξεμβούργου, σε τρία διαφορετικά σχέδια της Yvette Gastauer Claire. Όλα τα κέρματα φέρουν επίσης το έτος κοπής, τα 12 αστέρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το όνομα της χώρας στην λουξεμβουργιανή γλώσσα: Lëtzebuerg. Τα κέρματα του Λουξεμβούργου κόβονται στην Ολλανδία.