ασιακές Παραγωγικές Συµµαχίες τον Παραγωγικό Μετασχηµατισµ µό άσεις για µία κοινωνική πολιτική µε επίκεντρο την ανταγωνιστικότητα» οαµερικανικό Εµπορικό Επιµελητήριο η 24 Ιανουαρίου 2019 Χρήστος Α. Ιωάννου Οικονοµολόγος θυντής Τοµέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας, ΣΕΒ 1
Το νόηµα των λέξεων Εργασία Εργασιακές Παραγωγή Παραγωγικός Παραγωγικές Συµµαχίες Σχηµατισµός - Μετασχηµατισµός Κοινός τόπος για Κοινωνική Πολιτική και Ανταγωνιστικότητα Η Ελλάδα είχε και έχει ένα πρόβληµα παραγωγής όχι µόνο, ή κυρίως, διανοµής. Εξ ου και η µακρά κρίση-χρεοκοπία 2008-2018 2
Παραγωγικός µετασχηµατισµός: στροφή στους κρίσιµους ανταγωνιστικούς, εξωστρεφείς, εξαγωγικούς κλάδους Α. ιεθνώς εµπορεύσιµα προϊόντα και υπηρεσίες (Τ) I) Τεχνολογικής αιχµής Μεταποιητικοί κλάδοι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνίας II)Τάσεις Παγκόσµιας Οικονοµίας Μεταλλευτικές, ιεθνείς Μεταφορές (ναυτιλία, logistics,κλπ) Τουρισµός, Ανταγωνιστική Αγροτική παραγωγή B. ιεθνώς µη-εµπορεύσιµα προϊόντα και υπηρεσίες (Ν) Λοιποί κλάδοι («προστατευµένοι» από τον διεθνή ανταγωνισµό), π.χ. Λιανικό Εµπόριο, Κατασκευές, 3
για αύξηση µεριδίου βιοµηχανίας στο 12% του ΑΕΠ και µεριδίου των εµπορε ευσίµων στο ΑΕΠ 30,0% Μερίδιο ΤΔΕ και Μεταποίησ σης σε ΑΕΠ 1995-2018(9Μ) 25,0% 24,9% 22,4% 20,0% 18,7% 15,0% 11,0% 10,0% 7,2% 9,6% Προστιθέμενη Αξία / ΑΕΠ (%) 5,0% 0,0% 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018( Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat Τ/ΑΕΠ M/ΑΕΠ
Οι προϋποθέσεις της ευηµερίας ξηση της συµµετοχής της Βιοµηχανίας στο ΑΕΠ από 9,5%-9,6% που είνα µερα, στο 12% µέσα στην επόµενη τετραετία. ξηση της συµµετοχής των ιεθνώς Εµπορευσίµων στο ΑΕΠ από 22,2%-,4% που είναι σήµερα, στο 28% µέσα στην επόµενη τετραετία. διατήρηση / ενίσχυση ανταγωνιστικότητας και µεταφορά πόρων στους δους ιεθνώς Εµπορευσίµων: Επενδύσεις, Ανθρώπινο υναµικό, Θέσει γασίας. τάλληλο Ρυθµιστικό Πλαίσιο Αγοράς Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής
µε προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων 6
Σε κλάδους µε βιώσιµες καλυτέρα αµειβόµενες θέσεις εργασίας Τοµέας 2014 T 1.121,80 -Μεταποίηση 1.139,00 -Καταλύµατα 913,2 - Λοιποί 1.841,70 Εστίαση 397,5 N 1.039,20 -Εµπόριο 960,6 - Λοιποί 1.067,90 Σύνολο 1.011,20 % Μέσος Μισθός, κατηγορίες Τ και Ν ως ποσοστό του Συνόλουυ T 110,94% -Μεταποίηση 112,63% -Καταλύµατα 90,30% - Λοιποί 182,12% Εστίαση 39,31% N 102,77% -Εµπόριο 95,00% - Λοποί 105,60% Σύνολο 100,00% 2015 2016 2017 1.106,40 1.127,30 1.106,40 1.117,80 1.131,40 1.111,40 910,3 917,9 910,7 1.827,80 1.827,20 1.810,40 386,6 390 366,8 1.011,30 1.036,90 1.007,20 923,6 917,1 900,8 1.043,00 1.080,70 1.045,70 986,4 1.013,50 982,4 112,16% 111,23% 112,63% 113,32% 111,64% 113,14% 92,29% 90,57% 92,70% 185,30% 180,29% 184,29% 39,19% 38,48% 37,34% 102,52% 102,31% 102,53% 93,63% 90,49% 91,70% 105,74% 106,63% 106,45% 100,00% 100,00% 100,00%
Παραγωγικός Μετασχηµατισµός Τι Επιχειρήσεις Θέλουµε; θνώς ανταγωνιστικές που παράγουν και εξάγουν εµπορεύσιµα προϊόντα και υπηρεσίες σιµοποιούν διεργασίες και διαδικασίες παραγωγής υψηλής τεχνολογικής έντασης ακτηρίζονται από υψηλό βαθµό έντασης τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιώ θέσεις εργασίας αι καινοτόµες και επενδύουν σε δραστηριότητες Έρευνας και Ανάπτυξης αγµατοποιούν προνοητική διαχείριση του ανθρώπινου δυναµικού και επενδύο εχώς στην ανάπτυξή του µετέχουν σε ιεθνείς Αλυσίδες Αξίας ενώ ο κοσµος της παραγωγής και της εργασί αζει
4 η Βιοµηχανική Επανάσταση σε Εξέλιξη Η τεχνολογία και ο αυτοµατισµός, οι ψηφιακές πλατφόρµες και η καινοτοµία αλλάζουν ριζικά τις διαδικασίες παραγωγής και την οργάνωση της εργασίας. Το διαδίκτυο των πραγµάτων, η ροµπ ποτική, τα νέα υλικά και η νανοτεχνολογία επηρεάζουν και θα επηρεάσουν τις αλυσίδες αξίας κατά την επόµενη δεκαετία Εξελίξεις όπως τα µαζικά δεδοµένα (big data), το υπολογιστικό νέφος, η τρισδιάστατη εκτύπωση και η οικονοµ µία της πλατφόρµας αλλάζουν τις αγορές προϊόντων, τα επιχειρηµατικά µοντέλα και την εργασία και, κατά συνέπεια, τις ανάγκες σε δεξιότητες.
Πόσο Έτοιµες Είναι οι Ελληνικές επιχειρήσεις ; Επιπτώσεις ψηφιακού µετασχηµατισµού στην επιχείρηση που επιφέρουν οι νέες τεχνολογίες της Τέταρτης Βιοµηχανικής Επανάστασης (Ν=831) ΔΓ/ΔΑ 12% Επηρεάζεται ήδη 19% Δεν θα επηρεαστεί 20% Πηγή: Έρευνα ΣΕΒ σε επιχειρήσεις που απασχολούν άνω των 20 ατόµων (2018) Θα αρχίσει να επηρεάζεται σε διάστημα μεγαλύτερο των 3 ετών 29% Θα αρχίσει να επηρεάζεται μέσα στα επόμενα 3 χρόνια 20%
Επαγγέλµατα και Απασχόληση EU 60 Greece 55 50 45 40 35 30 25 20 15 02 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 10 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 20 Επαγγέλµατα υψηλών δεξιοτήτων (ISCO-08, επαγγέλµατα των κατηγοριών 1,2 και 3) Επαγγέλµατα µεσαίων δεξιοτήτων (ISCO-08, επαγγέλµατα των κατηγοριών 4 έως και 7) Επαγγέλµατα χαµηλών δεξιοτήτων (ISCO-08, επαγγέλµατα των κατηγοριών 8 και 9) Source: EUROSTAT, SEV
Που Βρισκόµαστε; ράγοντες που λειτουργούν ανασταλτικά στη δηµιουργία, ανάπτυξη, ηση και αξιοποίηση γνώσεων και δεξιοτήτων: Το µικρό µέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων (έρευνες του ΟΟΣΑ συσχετίζουν θετικά το µέγεθος της επιχείρησης µε την απαίτηση συχνής χρήσης υψηλού επιπέδου γνώσεων και δεξιοτήτων). Το χαµηλό ποσοστό θέσεων εργασίας (10% µε µέσο όρο ΟΟΣΑ στο 25%) που απαιτούν υψηλής απόδοσης πρακτικές εργασίας. Οι οικονοµικές δραστηριότητες χαµηλής ανταγωνιστικότητας είναι συνήθως και χαµηλής εξειδίκευσης. Ως αποτέλεσµα, υφίσταται χαµηλή ζήτηση για εξειδικευµένο ανθρώπινο δυναµικό και προτίµησ για γενικού επιπέδου τυπικά προσόντα.
Που Βρισκόµαστε; αµηλή διείσδυση της τεχνολογίας στην ελληνική οικονοµία και η χαµηλή παραγωγικότη υν ως αποτέλεσµα χαµηλό βαθµό ανταγωνιστικότητας και τελικά, χαµηλή ζήτηση για ιότητες υψηλής εξειδίκευσης. ικονοµία εξυπηρετείται µέσω της ζήτησης ανθρώπινου δυναµικού που διαθέτει µέσου πέδου τυπικά προσόντα και τοποθετεί σε δε εύτερη µοίρα την κατοχή εξειδικευµένων σεων και δεξιοτήτων. περιβάλλον αυτό οδηγεί στη µετανάστευση του εξειδικευµένου ανθρώπινου δυναµικού in drain) που δεν βρίσκει θέσεις εργασίας που να ανταποκρίνονται στις γνώσεις που θέτει και στις φιλοδοξίες του για σταδιοδροµ µία. οχεύει συνεπώς, ο κίνδυνος η Ελλάδα µέσω του φαύλου κύκλου «χαµηλή αγωγικότητα, χαµηλές απαιτήσεις για εξειδικευµένες γνώσεις και δεξιότητες, brain drai εγκλωβιστεί στην οµάδα χωρών περιορισµένης παραγωγικής βάσης, χαµηλής στιθέµενης αξίας, χαµηλών ειδικοτήτων και χαµηλών µισθών και τελικά στην απώλεια σιµης µάζας ανθρώπινου δυναµικού που θα απαιτηθεί για την παραγωγική ανασυγκρότ
ηµιουργικότητα και Τεχνικές Γνώσεις Οι θέσεις εργασίας που εµπεριέχουν υψηλό βαθµό δηµιουργικότητας αλλά και εξειδικευµένων τεχνικών γνώσεων κινδυνεύουν λιγότερο από τις τεχνολογικές αλλαγές.. Η επιστηµονική γνώση, η ανάπτυξη µιας νέας επιχειρηµατικής στρατηγικής, το κτίσιµο σύνθετων προσωπικών σχέσεων µε πελάτες, προµηθευτές και επενδυτές ή οι τεχνικές γνώσεις επαγγελµατιών όπως οι ηλεκτρονικοί, οι υδραυλικοί ή οποιοιδήποτε άλλοι επαγγελµατίες καλούνται να επιλύσουν απρόβλεπτα τεχνικά προβλήµατα, δεν είναι δυνατό να υποκατασταθούν από την τεχνολογία καθώς δεν είναι επαναλαµβανόµενες και προβλέψιµες.
Αυτοµατοποίηση και Θέσεις Εργασίας ύµφωνα µε έρευνα του ΟΟΣΑ, σχεδόν µία στις δύο θέσεις εργασίας έχουν ιθανότητα να αυτοµατοποιηθούν ή να επηρεαστούν από την τεχνητή νοηµοσύν α επόµενα χρόνια. Στην Ελλάδα, το ποσοστό είναι από τα υψηλότερα. ιο «ευάλωτοι» είναι οι εργαζόµενοι µε µέσο και χαµηλό επίπεδο προσόντων τους τοµείς της µεταποίησης,, της γεωργίας,, των κατασκευών και των πηρεσιών. ντίθετα, πιο δύσκολο να αυτοµατοποιηθεί σε µεγάλο βαθµό είναι η εργασία παγγελµατιών µε υψηλό επίπεδο προσόντων και µεγάλη εξειδίκευση. σύγχρονη τεχνολογική επανάσταση «µ µεροληπτεί» σε βάρος των παναλαµβανόµενων διαδικασιών (routine-biased) και όχι σε βάρος των εξιοτήτων (not skill-biased).
Ανάγκη διαµόρφωσης νέας Agenda που θα αντιµετωπίζειτιςπροκλήσεις.. 1. Βελτίωση Παραγωγικότητας, στήριξη Ανταγωνιστικότητας και σύνδεση πολιτικής µισθών µε παραγωγικότηταα 2. Μείωση µη µισθολογικού κόστους της εργασίας και υπερφορολόγησης της εργασίας 3. Ανάπτυξη εξειδικευµένου Ανθρώπι ινου υναµικού => Ψηφιακές και οριζόντιες δεξιότητες => Αναβάθµιση του εκπαιδευτικού συστήµατος µέσω της προώθησης της συνεργασίας τριτοβάθµιας µε την επιχειρηµατική κοινότητα => Αναβάθµιση της συνεχιζόµενης ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης 4. Εκσυγχρονισµός πλαισίου συλλογικών διαπραγµατεύσεων, αναµόρφωση υποχρεωτικής διαιτησίας σύµφωνα µε θέσεις της ιεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) 5. Κωδικοποίηση και απλοποίηση εργατικής νοµοθεσίας 17
Εθνική Γενική Συλλογική Σύµβαση Εργασίας 2018 Πρωτοβουλία εθνικών κοινωνικών εταίρων για αναζωογόνηση του κοινωνικού διαλόγου (διµερή / τριµερή) 1. Σύσταση κοινών τεχνικών οµάδων µελέτης - Ταµείο Επαγγελµατικής Ασφάλισης - Επανεκκίνηση διάσωση θέσεων εργασίας - Κατευθυντήριες γραµµές για αποτελεσµατικές συλλογικές διαπραγµατεύσεις 2. Κοινά έργα - Μέλλον της εργασίας - Επαγγελµατική Κατάρτιση Συµφωνία υποβολής από κοινού αιτήµατος στην Υπουργό Εργασίας για ενεργοποίηση του Τριµερούς Συµβουλίου ιαβούλευσης, που προβλέπει η ιεθνής Σύµβαση Εργασίας 144 Συνεργασία σε δράσεις για την αντιµετώπιση των επιπτώσεων της κλιµατικής αλλαγής Επιβεβαίωση απόφασής τους για την αναδιάρθρωση του ΕΛΙΝΥΑΕ και την υποστήριξη στην Εθνική Στρατηγική για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία. 18
Κατώτατος µισθός: «Παρεξηγήσεις» για το που βρίσκονται και το τι πράττουν Γάλλοι, Πορτογάλοι, κλπ. Κατώτατος µηνιαίος µισθός (τρέχουσες τιµές) 12-µήνη βάση 14-µηνη βάση 2017S1 2017S2 2018S1 2018S2 2017S1 2017S2 2018S1 2018S2 Ελλάδα 683,76 683,76 683,76 683,76 586,08 586,08 586,08 586,08 Πορτογαλία 649,83 649,83 676,67 676,67 557,00 557,00 580,00 580,00 Ισπανία 825,65 825,65 858,55 858,55 707,70 707,70 735,90 735,90 Γαλλία 1480,27 1480,27 1498,47 1498,47 Ιρλανδία 1563,25 1563,25 1613,95 1613,95 Πηγή: Eurostat 19
Συγκρίσεις κατωτάτου προς µέσο µισθό (Kaitz) και προς κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοδύναµα αγοραστικής δύναµης (PPS) είκτης Kaitz Κατωτ. µισθός / κατά κεφαλήν ΑΕΠ 2017S1 2017S2 2017S1 2017S2 Ελλάδα 0,374 0,374 0,479 0,479 Πορτογαλία 0,356 0,356 0,395 0,395 Ισπανία 0,301 0,301 0,388 0,388 Γαλλία 0,374 0,374 0,523 0,523 Ιρλανδία 0,348 0,348 0,273 0,273 Πηγή: Eurostat 20
Γιατί πρέπει να προχωρήσουµε σε παραγωγικό µετασχηµατισµό και να συµµετάσχουµε στην 4 η Βιοµηχανική Επανάσταση; Εν µέσω διεθνών τεχνολογικών και παραγωγικών ανακατατάξεων, Να µην εγκλωβιστεί και να µην καθηλωθεί η Ελλάδα στις χώρες : - περιορισµένης παραγωγικής βάσης, χαµηλής προστιθέµενης αξίας - Χαµηλών ειδικοτήτων και χαµηλών µισθών Στρατηγικό δίληµµα : - ή θα παράγουµε και θα εξάγουµε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέµενης αξίας, - ή θα «εξάγουµε» το ειδικευµένο (και όχι µόνο) ανθρώπινο δυναµικό µας
Κινδυνεύουµε από τα Ροµπότ ή από την έλλειψή τους;
Κινδυνεύουµε από την Τεχνητή Νοηµοσύνη ή από το ακριβώς αντίθετό της;
Σας ευχαριστώ!