Καθ. Bασίλης Ασημακόπουλος Ειδικός Γραμματέας για την Κοινωνία της Πληροφορίας Χαιρετισμός στο πλαίσιο της Ημερίδας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών «Ο ρόλος και το έργο των Διπλωματούχων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων» Πέμπτη 09.06.2005 Αγαπητοί Φίλοι και Φίλες, Επιθυμώ να ευχαριστήσω το Προεδρείο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας ΕΜΔΥΔΑΣ για την πρόσκληση σε αυτό το Συνέδριο, το οποίο αφορά σε συναδέλφους μου, δηλαδή σε διπλωματούχους μηχανικούς! Το θέμα που πραγματεύεται το Συνέδριο έχει για εμένα προσωπικά πολλαπλό ενδιαφέρον: Ως Ηλεκτρολόγος Μηχανικός του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, αισθάνομαι ότι μπορώ να αντιληφθώ τις αγωνίες του σημερινού μηχανικού αλλά και την ικανότητά του να συμβάλλει, όπως άλλωστε έκανε τόσα χρόνια, στην ανάπτυξη της χώρας από την ιδιότητά του ως δημόσιος υπάλληλος. Από την άλλη, ως Καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και ερχόμενος σε επαφή καθημερινά με πολλούς νέους σπουδαστές και 1
αργότερα νέους εργαζόμενους μηχανικούς, συζητώ συχνά για τις απόψεις τους σχετικά με το ρόλο του μηχανικού, τόσο στη Δημόσια Διοίκηση, όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Τους τελευταίους 15 μήνες ωστόσο, οι παραπάνω οπτικές συνδυάζονται άρρηκτα με την ιδιότητά μου ως Ειδικού Γραμματέα για την Κοινωνία της Πληροφορίας. Και νομίζω ότι πολλά από τα ζητήματα που μου έθεταν στο παρελθόν οι σπουδαστές μου ως προς το ρόλο του μηχανικού στο δημόσιο τομέα έχουν πλέον απαντήσεις, και μάλιστα περισσότερο καθαρές απαντήσεις. Παραδοσιακά, ο μηχανικός-δημόσιος υπάλληλος βρέθηκε στο προσκήνιο της ανάπτυξης για 50 περίπου έτη μεταξύ του 1950-2000. Η ανάπτυξη της χώρας συνδυάστηκε σε αυτή την περίοδο άρρηκτα με κατασκευαστικά δημόσια έργα, κτιριακά έργα, δρόμους, λιμάνια, εξηλεκτρισμό της χώρας κλπ. Σε αυτή την παρελθούσα περίοδο ο μηχανικός δημόσιος υπάλληλος ήταν στην αιχμή των εξελίξεων, με τις κατάλληλες δεξιότητες, την κατάλληλη τεχνογνωσία και κυρίως τον περισσότερο συστηματικό τρόπο σκέψης. Ωστόσο, η ανάπτυξη της χώρας δεν θα προέλθει πια από τα κατασκευαστικά έργα. Αυτό δεν αποτελεί βεβαίως ιδιαιτερότητα της Ελλάδας. Όλη η Ευρώπη αλλάζει και γίνεται ανταγωνιστικότερη, βασιζόμενη περισσότερο στους ανθρώπους της και τις υπηρεσίες και λιγότερο στις υποδομές όπως τις γνωρίσαμε τόσα χρόνια. Οι υποδομές 2
και δη τα κατασκευαστικά έργα δεν αποτελούν πια ούτε στην Ελλάδα ούτε στην Ευρώπη τον καταλύτη της ανάπτυξης. Αντίθετα, η γνώση και η πληροφορία βρίσκονται πλέον στον πυρήνα της προόδου. Η ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας και η βελτίωση των υπηρεσιών όπως παρέχονται από τις επιχειρήσεις και το δημόσιο τομέα, αποτελούν το κρίσιμο στοίχημα της επόμενης μέρας. Και ο ρόλος των νέων τεχνολογιών σε αυτή την κατεύθυνση είναι ιδιαιτέρως σημαντικός. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, η «μεταολυμπιακή» εξέλιξη είτε της Ελληνικής οικονομίας είτε επιμέρους κλάδων της, έχει αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης σε αρκετές ημερίδες και πάνελ από το προηγούμενο καλοκαίρι έως σήμερα. Ωστόσο, ο ρόλος του μηχανικού σε αυτή την «επόμενη» μέρα έχει ιδιαίτερο χαρακτήρα. Και πάντως, το κρίσιμο ερώτημα παραμένει: Έχει ο μηχανικός δημόσιος υπάλληλος ρόλο σε αυτή την επιδιωκώμενη νέα αναπτυξιακή πορεία της Ελλάδας που βασίζεται περισσότερο στη γνώση και τις υπηρεσίες και λιγότερο στα έργα υποδομής; Ή θα αποτελέσει ένα «επάγγελμα του παρελθόντος» όπως τόσα άλλα; Η ευτυχής απάντηση είναι ότι ο μηχανικός δημόσιος υπάλληλος, ιδιαιτέρως στην εποχή της ανάπτυξης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, θα διαδραματίσει ακόμη σημαντικότερο ρόλο από ότι στο παρελθόν. Ήδη τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ο σύγχρονος έλληνας μηχανικός ξεφεύγοντας από παραδοσιακούς κλάδους δραστηριοποίησης αποτελεί βασικό στέλεχος διοίκησης και μάλιστα με 3
έντονη ζήτηση τα τελευταία έτη, ακριβώς επειδή μπορεί να συνδυάζει μεθοδική σκέψη, ευελιξία στην επίλυση προβλημάτων και βεβαίως, ευχερή χρήση πληροφοριακών συστημάτων και υπολογιστών. Η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και της δημόσιας διοίκησης εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την επιχειρηματική και τεχνολογική τους καινοτομία, και ο μηχανικός είναι παραδοσιακά βασικός φορέας αυτής της καινοτομίας. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθούν οι σύγχρονες τεχνολογικές κατευθύνσεις στους κλάδους πληροφορικής και επικοινωνιών. Οι υποδομές της επόμενης μέρας χτίζονται σήμερα. Οι σύγχρονες υποδομές για την ανάπτυξη, αυτές που παίρνουν τη σκυτάλη της ανάπτυξης από τις κλασικές κατασκευαστικές υποδομές, είναι «οι δρόμοι της πληροφορίας» και τα ευρυζωνικά δίκτυα. Η ευρυζωνικότητα για παράδειγμα, έχει χαρακτηρισθεί ως ο «ηλεκτρισμός» του 21ου αιώνα. Οι ευρυζωνικές υποδομές και υπηρεσίες, είναι συνεπώς υψηλής σημαντικότητας. Αλλά και σε αυτό το σχεδιασμό, στον σχεδιασμό των υποδομών της Κοινωνίας της Πληροφορίας, ο μηχανικός έχει πρωτεύοντα ρόλο. Εκτός των παραπάνω, η σταδιακή μετάβαση στην Κοινωνία της Πληροφορίας και σε μια περισσότερο ανταγωνιστική οικονομία, προϋποθέτει ευρεία αναδιοργάνωση πολλών παραδοσιακών δομών του κράτους. Και αυτό επιτρέπει στους μηχανικούς του δημόσιου τομέα, να δραστηριοποιηθούν σε κλάδους που μέχρι τώρα δεν ήταν του εγγύς αντικειμένου τους. Για παράδειγμα, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, η αυτοματοποίηση πολλών διαδικασιών που αφορούν στις σχέσεις πολίτη-κράτους, και 4
άλλες πτυχές της σύγχρονης Κοινωνίας της Πληροφορίας, απαιτούν συστήματα, λογισμικό και νέες ηλεκτρονικές δομές. Σε αυτές απαιτείται ήδη η συνδρομή του μηχανικού δημοσίου υπαλλήλου, με τεχνογνωσία οργάνωσης και διαχείρισης της τεχνολογίας, προκειμένου να αξιοποιηθούν οι νέες δυνατότητες. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που έχει σημασία είναι να αντιληφθούμε ότι οι δυνατότητες για τους μηχανικούς δημοσίους υπαλλήλους στη μεταολυμπιακή περίοδο και στην εποχή που βασίζεται στην γνώση και όχι στις κατασκευές, όχι μόνο δεν μειώνονται αλλά αντίθετα αυξάνονται. Αυξάνονται ωστόσο υπό δύο προϋποθέσεις: Πρώτη προϋπόθεση είναι να κατανοηθεί από καθένα ξεχωριστά, ότι η προσπάθεια για εμπλουτισμό της τεχνογνωσίας πρέπει να είναι συνεχής. Και η γνώση δεν θα απαξιωθεί αν ο μηχανικός αξιοποιήσει σωστά τις σύγχρονες υπολογιστικές δυνατότητες «τακτοποίησης» της γνώσης, προκειμένου να μπορέσει να αντιμετωπίσει τους ταχείς ρυθμούς εξέλιξης. Δεύτερη προϋπόθεση είναι να διαπιστώσει ο κάθε μηχανικός δημόσιος υπάλληλος ότι τα όρια δράσης του δεν είναι πια τα στενά τεχνικά όρια. Έχει την δυνατότητα να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε ένα εξαιρετικά ευρύ φάσμα του δημόσιου τομέα και ιδιαιτέρως στο διοικητικό συντονισμό κρίσιμων μεταρρυθμίσεων της δημόσιας διοίκησης. Το αν ο μηχανικός δημόσιος υπάλληλος απαξιωθεί ή όχι αποτελεί σε προσωπικό επίπεδο επιλογή του καθενός ξεχωριστά. Αν αποφασίσει να διατηρείται στην αιχμή των εξελίξεων, αν «μάθει να μαθαίνει» διαρκώς, 5
και αν κατορθώσει να είναι χρήσιμος όχι μόνο σε τεχνικό επίπεδο αλλά και σε διοικητικό, τότε ο ρόλος του πρόκειται να ενισχυθεί. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Κοινωνία της Πληροφορίας, με δράσεις για την κατάρτιση σε νέες τεχνολογίες και σε εξειδικευμένα αντικείμενα για δημοσίους υπαλλήλους καθώς και με δράσεις που ενισχύουν τη διείσδυση της τεχνολογίας και της καινοτομίας στο δημόσιο τομέα, προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία σε χιλιάδες μηχανικούς να αποτελέσουν τους φορείς βελτίωσης της ανταγωνιστικής θέσης της χώρας συνολικά. Συνεπώς, το ζήτημα του ρόλου του μηχανικού δημοσίου υπαλλήλου την επόμενη μέρα, δεν αποτελεί ένα αγωνιώδες ερώτημα. Αντίθετα, δίνει μια εξαιρετική ευκαιρία για να διαπιστωθεί ότι ο ρόλος του μηχανικού στην Κοινωνία της Γνώσης και της Πληροφορίας διευρύνεται σημαντικά Σας ευχαριστώ και εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου, 6