ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2012 Ι Λουκᾶ, Σύλληψις ἁγ. Ἄννης Ἄννης προφήτιδος Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ 4. Ο ΑΓΙΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ (δ) Περί Ἐκκλησίας 1. Μελετοῦμε, ἀδελφοί χριστιανοί, τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου. Εἴδαμε τά πόσα ὡραῖα λέγει γιά τό μαρτύριο καί γιά τίς ἀρετές τῆς ταπείνωσης καί τῆς ἁγνότητας. Τόν ἀκούσαμε ὅμως ἔπειτα νά ἐκφράζεται μέ δριμύτητα γιά τούς Δοκῆτες, τούς αἱρετικούς τῆς ἐποχῆς του, οἱ ὁποῖοι δέν δέχονταν τήν πραγματική σάρκωση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καί ἄρα δέν δέχονταν τόν Ἰησοῦ Χριστό ὡς Σωτήρα μας. Σήμερα θά ποῦμε τί λέει ὁ ἅγιος γιά τήν Ἐκκλη-
σία. Τί εἶναι Ἐκκλησία, ἀδελφοί χριστιανοί; Δέν μποροῦμε νά ποῦμε μέ λόγια τί εἶναι Ἐκκλησία, γιατί ἡ Ἐκκλησία εἶναι Μυστήριο. Ὅμως ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος δίνει ἕνα σπουδαῖο καί μοναδικό ὁρισμό περί Ἐκκλησίας. Μᾶς λέγει ὅτι Ἐκκλησία εἶναι τό «Θυσιαστήριο» (Ἐφεσ. 5,2. Τραλ. 7,2. Φιλ. 4.), ἡ ἁγία Τράπεζα δηλαδή, πού ἔχουμε στίς Ἐκκλησίες μας. Πραγματικά, αὐτό εἶναι Ἐκκλησία. Αὐτό πού γίνεται πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα. Καί πάνω στήν ἁγία Τράπεζα τελεῖται ἡ θεία Λειτουργία. Ἐκκλησία λοιπόν εἶναι ἡ σύναξη τοῦ λαοῦ γύρω ἀπό τό ἱερό Θυσιαστήριο, γιά νά τελέσει τήν θεία Λειτουργία. Ἐκκλησία εἶναι τό Θυσιαστήριο! Γι αὐτό καί ἐδῶ στά χωριά μας, ὅταν ἕνας ξένος, ἐπισκέπτης τῶν χωριῶν μας, ρωτήσει ἕναν χωρικό «ποῦ εἶναι ἡ Ἐκκλησία;», αὐτός σηκώνει τό χέρι του καί δείχνει τόν Ναό, ὅπου πηγαίνει μέ τούς συγχωριανούς του νά λατρεύσει τόν Θεό. Αὐτό εἶναι Ἐκκλησία! 2. Ὅμως, ἀδελφοί, τήν θεία Λειτουργία, στήν ὁποία γευόμαστε τό Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, τήν τελοῦν οἱ Ἱερεῖς. Καί αὐτοί οἱ Ἱερεῖς χειροτονήθηκαν ἀπό κάποιον Ἐπίσκοπο. Ἄν δέν ὑπῆρχαν οἱ Ἐπίσκοποι γιά νά χειροτονήσουν Ἱερεῖς, τότε ποιός θά ἔκανε τήν θεία Λειτουργία; Γι αὐτό λέγει ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὅτι «χωρίς τούτων (τῶν Ἐπισκόπων δηλαδή) Ἐκκλησία οὐ καλεῖται» (Τραλ. 3,1). Πραγματικά, ἄν δέν ὑπῆρχαν οἱ Ἐπίσκοποι, δέν θά ὑπῆρχαν καί οἱ Ἱερεῖς καί τότε οἱ ἄνθρωποι θά ἦταν ἀβάπτιστοι, θά ἦταν ἀλειτούργητοι καί ἀκοινώνητοι, «θά βρυκολάκιαζε ὁ κόσμος», ὅπως μοῦ τό εἶπε κάποτε μιά γιαγιά στήν Ἄμφισσα. 3. Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος εἶναι αὐτός πού γιά πρώτη φορά τήν Ἐκκλησία τήν ὀνόμασε «καθολική» (Σμυρν. 8,2). Αὐτήν τήν ὀνομασία τῆς Ἐκκλησίας μας τήν λέμε στό «Πιστεύω» μας. Καί λέγεται ἡ Ἐκκλησία «καθολική» γιατί σκοπό ἔχει νά φέρει στήν οἰκογένειά της ὅλο τόν κόσμο. Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι λοιπόν εἴμαστε «Καθολικοί», γιατί ἀνήκουμε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, τήν Μία Καθολική Ἐκκλησία, ὅπως τήν εἶπε ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος καί ὅπως τήν λέμε στό «Πιστεύω» μας. Αὐτούς πού λέμε «Καθολικούς» εἶναι καλύτερα καί ἀκριβέστερα νά τούς λέμε «Παπικούς» καί «Φραγκολατίνους». 4. Μέσα στήν Ἐκκλησία, ἀδελφοί, πνέει εὐωδία ἀπό τό μύρο τοῦ Χριστοῦ. Πραγματικά, ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, τήν ὁποία κηρύττει ἡ Ἐκκλησία, ἡ Ὀρθόδοξη διδασκαλία, αὐτή εἶναι «μύρον». Ἐνῶ ἡ πλάνη καί ἡ αἵρεση εἶναι «δυσωδία». «Ὁ Χριστός, μᾶς λέγει ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος, ἔλαβε στήν κεφαλή Του μύρο, γιά νά πνέει στήν Ἐκκλησία ἀφθαρσία. Μήν ἀλείφεστε, μᾶς λέγει ὁ ἅγιος, μέ τήν δυσωδία τῆς διδασκαλίας τοῦ ἄρχοντος τοῦ αἰῶνος τούτου» (Ἐφεσ. 17,1). 5. Ἡ προσευχή τῆς Ἐκκλησίας, ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἔχει μεγάλη δύναμη καί 2
πάντοτε εἰσακούεται. Δυνατόν ἡ προσευχή ἑνός χριστιανοῦ, ἔστω καί ἁγίου, νά μήν εἰσακουστεῖ (βλ. Β Κορ. 12,7.9). Ἡ προσευχή τῆς Ἐκκλησίας ὅμως μέ τόν Ἐπίσκοπο καί τούς πιστούς, ἡ προσευχή πού γίνεται στό ἱερό Μυστήριο, γιά τήν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στό Μυστήριο, πάντοτε ἀκούεται, ἔστω καί ἄν εἶναι ἁμαρτωλοί αὐτοί πού προσεύχονται καί τελοῦν τό ἱερό Μυστήριο. Ἔτσι ἑρμηνεύεται καί ὁ λόγος τοῦ ἁγίου Ἰακώβου τοῦ ἀδελφοθέου «ἡ εὐχή τῆς πίστεως σώσει τόν κάμνοντα» (Ἰακ. 5,15). Ἡ ἔκφραση «εὐχή τῆς πίστεως» σημαίνει τήν «εὐχή», δηλαδή τήν προσευχή πού κάνει ἡ Ἐκκλησία καί δέν σημαίνει ἐδῶ τήν προσευχή πού γίνεται μέ πίστη. «Πίστις» εἶναι ἕνα ἄλλο ὄνομα τῆς Ἐκκλησίας. Ἔχει λοιπόν μεγάλη δύναμη ἡ προσευχή τῆς Ἐκκλησίας, τῶν κληρικῶν καί τῶν λαϊκῶν ὅλων μαζί, γι αὐτό καί πρέπει νά «ἐκκλησιαζόμαστε», γιά νά κράζουμε ὅλοι μαζί πρός τόν Θεό μας. Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος μᾶς λέγει: «Εἰ γάρ ἑνός καί δευτέρου προσευχή τοσαύτην ἰσχύν ἔχει, πόσῳ μᾶλλον ἥ τε τοῦ Ἐπισκόπου καί πάσης τῆς Ἐκκλησίας» (Ἐφεσ. 5,2). Ἀλλά θά συνεχίσουμε, ἀδελφοί χριστιανοί, τό σημερινό μας κήρυγμα τήν ἑπόμενη Κυριακή, ὅπου θά ἀσχοληθοῦμε μέ τό τί λέγει ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος γιά τήν θεία Εὐχαριστία. Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 33 ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ 1. Στό προηγούμενο μάθημά μας, ἀγαπητά παιδιά, λέγαμε γιά τόν Θεό μας. Καί λέγαμε ὅτι ὁ Θεός μας εἶναι ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ. Εἶναι τρία Πρόσωπα, ὁ Πατέρας, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἀλλά τά τρία αὐτά Πρόσωπα εἶναι ἀχώριστα, γιατί ὁ Πατέρας γεννάει τόν Υἱό καί ὁ Πατέρας πάλι ἐκπορεύει τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα λοιπόν ἔχουν τήν ἴδια πηγή, τόν Πατέρα. Καί εἶναι πάλι ἀχώριστα τά Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, γιατί εἶναι ὁμοούσια. Καί στό προηγούμενο μάθημά μας σᾶς ἔδωσα τρεῖς σύντομες προσευχές, γιά νά λέτε στήν Ἁγία Τριάδα. 2. Στό σημερινό μας μάθημα θά σᾶς μιλήσω γιά τό Ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Κάθε ἄνθρωπος καί κάθε πράγμα ἔχει ἕνα ὄνομα. Ἀλλά ποιό εἶναι τό Ὄνομα τοῦ Θεοῦ; Ὁ Θεός, παιδιά, δέν εἶναι ἕνα ὑλικό πρόσωπο καί πράγμα, νά τό πιάσουμε καί νά ποῦμε, νά, αὐτό εἶναι! 3
Γι αὐτό ὁ Θεός δέν ἔχει Ὄνομα. Λέγεται «ἀνωνόμαστος» καί λέγεται «ἀνώνυμος». Ἀλλά, ἐπειδή πρέπει νά ποῦμε πολλά-πολλά ὀνόματα γιά νά ἐκφράσουμε τόν Θεό, καί πάλι δέν θά τό πετύχουμε νά Τόν ἐκφράσουμε, γι αὐτό τόν Θεό τόν λέμε καί «πολυώνυμο». Στό βιβλίο τοῦ Θεοῦ, πού τό λέμε Ἁγία Γραφή, βλέπουμε ἀπό παλαιά ἕνα Ὄνομα πού ἔδωσε ὁ Θεός στόν Μωυσῆ, χωρίς πάλι αὐτό τό ὄνομα νά ἐκφράζει ἀπόλυτα τόν Θεό. Τό ὄνομα αὐτό εἶναι τό ΓΙΑΧΒΕ (βλ. Ἐξόδου 3,3-15). Εἶναι μιά ἑβραϊκή ὀνομασία, γιατί στά Ἑβραϊκά γράφτηκε πρωτότυπα ἡ Παλαιά Διαθήκη. Τί σημαίνει τό ὄνομα Γιαχβέ; Ὅπως ξέρετε, οἱ λέξεις καί τά ὀνόματα προέρχονται ἀπό ρήματα. Στά Ἑβραϊκά ὑπάρχει τό ρῆμα «χαγιά», πού σημαίνει «ὑπάρχω». Τό ὄνομα λοιπόν «Γιαχβέ» σημαίνει ὁ Ὑπάρχων, ὁ ΩΝ. Ἐμεῖς, παιδιά, πρίν ἀπό 100 χρόνια δέν ὑπήρχαμε καί μετά ἀπό 100 χρόνια πάλι δέν θά ὑπάρχουμε. Ὁ Θεός ὅμως πάντοτε ὑπῆρχε καί πάντοτε θά ὑπάρχει, γιατί εἶναι ὁ ΩΝ. Δέν μποροῦμε νά φανταστοῦμε στιγμή κατά τήν ὁποία δέν ὑπῆρχε καί δέν θά ὑπάρχει ὁ Θεός. Ἀλλά στό βιβλίο τοῦ Θεοῦ πάλι βλέπουμε καί ἕνα ἄλλο Ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Λέγεται ΠΑΤΕΡΑΣ (βλ. Ματθαίου 6,9. Ἰωάννου 17,6). Ἔτσι Τόν λέμε καί στήν προσευχή μας, τό «Πάτερ ἡμῶν». Μέ τό πρῶτο ὄνομα, τό «Γιαχβέ», ἐκφράζουμε τήν παντοδυναμία τοῦ Θεοῦ καί τόν νιώθουμε μακρυά μας, πάνω ἀπό μᾶς. Μέ τό ἄλλο ὅμως Ὄνομα, τό «Πατέρας», ἐκφράζουμε τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί Τόν νιώθουμε πολύ κοντά μας. 3. Πραγματικά ἔτσι εἶναι. Ὁ Θεός εἶναι καί πολύ πάνω ἀπό μᾶς, ἀλλά καί κοντά μας, εἶναι μέσα μας. Πῶς συμβαίνει αὐτό; Θά σᾶς πῶ τώρα, παιδιά, μιά μεγάλη ἀλήθεια, τήν ὁποία δέν θά μπορέσετε νά καταλάβετε, ἀλλά ἄς τήν ποῦμε γιά νά τήν ξέρετε. Στόν Θεό εἶναι δύο θεῖα πράγματα, πού διακρίνονται μεταξύ τους. Ὁ Θεός ἔχει ΟΥΣΙΑ καί ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ. Μέ τήν Οὐσία Του ὁ Θεός εἶναι πολύ μακρυά μας καί δέν μποροῦμε νά Τόν νοήσουμε. Μέ τίς Ἐνέργειές Του ὅμως ὁ Θεός εἶναι πολύ κοντά μας, εἶναι μέσα μας καί μᾶς εἶναι καταληπτός. Σάν τόν ἥλιο δηλαδή: Δέν μποροῦμε νά πλησιάσουμε τήν οὐσία του, τήν λάβα του, γιατί θά μᾶς κάψει, θά μᾶς κάνει στάχτη! Μέ τίς ἐνέργειές του ὅμως ὁ ἥλιος, μέ τήν λάμψη του δηλαδή καί τίς θερμές του ἀκτῖνες, εἶναι πολύ κοντά μας καί σάν νά μᾶς ἀγκαλιάζει ὅταν ἀνατέλλει. 4. Μέ τίς Ἐνέργειές Του ὁ Θεός, παιδιά, καί ὄχι μέ τήν Οὐσία Του, ἔκανε ἐμᾶς καί ὅλη τήν φύση καί ὅλη τήν κτίση πού μᾶς περιβάλλει. Αὐτό θά εἶναι καί τό δεύτερο μάθημα πού θά σᾶς πῶ σήμερα. Σήμερα, μαζί μέ τό Ὄνομα τοῦ Θεοῦ πού σᾶς εἶπα, θά σᾶς πῶ λίγα λόγια γιά τήν δημιουργία τοῦ κόσμου: (α) Ὁ Θεός, παιδιά, ἔκανε τόν κόσμο ἀπό τό τίποτα, ἀπό τό μηδέν, ὅπως λέμε. Καλύτερα νά τό λέμε ὅτι ἔκανε τόν κόσμο ἀπό τό «μή ὄν». Δέν ὑπῆρχαν δηλαδή πρῶτα κάποια στοιχεῖα στήν φύση, ὅπως ἡ γῆ, ἡ φωτιά, τό νερό καί ὁ ἀέρας, καί ὁ Θεός τά καλλιτέχνησε αὐτά καί ἔκανε τόν κόσμο. Ὄχι! Ὁ Θεός ἔκανε τόν κόσμο ἀπό τό τίποτα, ἀπό τό «μή ὄν». (β) Στήν δημιουργία τοῦ κόσμου ἔλαβαν μέρος καί τά τρία Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Καί ὁ Πατέρας καί ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα (βλ. Γένεση 1,1-2. Ἰωάννου 1,3). 4
(γ) Ὅλος ὁ κόσμος, παιδιά, ἔγινε ἀμέσως. «Ὁ Θεός εἶπε καί ἐγενήθησαν», λέγει ἡ Ἁγία Γραφή (Ψαλμ. 148,5). Τό γιατί ὅμως, λέει πάλι ἡ Ἁγία Γραφή (Γένεσις κεφ. 1), ὅτι ὁ Θεός ἔκανε τόν κόσμο σέ ἑπτά ἡμέρες, αὐτό θά τό μάθετε πολύ ἀργότερα, ὅταν θά γίνετε φοιτητές στό Πανεπιστήμιο. Εἶναι ἕνα ὡραῖο μάθημα αὐτό, ἀλλά καί λίγο δύσκολο. Σᾶς λέγω πάντως ὅτι ὁ Θεός δέν θέλει χρόνο γιά νά κάνει ἕνα ἔργο, ἀλλά τό κάνει ἀμέσως. «Εἶπε καί ἐγενήθησαν»! (δ) Καταλάβετέ το, παιδιά, ὅτι ὅλα ὅσα εἶναι γύρω μας, ὅλα εἶναι κτίσματα καί ὅλα ἔγιναν γιά μᾶς. Πρέπει νά τά χαιρόμαστε καί νά τά θαυμάζουμε, γιατί εἶναι ἔργα Θεοῦ. Ἡ φύση ὅλη εἶναι ἕνα βιβλίο μέ ἀκαταμέτρητες σελίδες καί στό βιβλίο αὐτό φαίνεται ἡ παντοδυναμία καί ἡ πανσοφία τοῦ Θεοῦ. Νά θαυμάζουμε λοιπόν καί νά ἀγαπᾶμε τήν φύση καί νά δοξάζουμε καί νά λατρεύουμε ἀπό αὐτήν τόν Θεό. Τόν Θεό νά λατρεύουμε καί ὄχι τήν φύση! Δέν πρέπει νά εἴμαστε φυσιολάτρες, οὔτε ἀστρολάτρες, νά πιστεύουμε δηλαδή ὅτι τά ἄστρα ρυθμίζουν τήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου. (ε) Ἀφοῦ ὁ Θεός ἔκανε ὅλο τόν κόσμο καί ὄχι μόνο μιά χώρα ἤ ἕνα κομμάτι τῆς γῆς, ἄρα ὁ Θεός εἶναι παγκόσμιος. Ὁ Θεός δέν εἶναι Θεός μόνο τῶν Ἑλλήνων, ἀλλά καί τῶν Γάλλων καί τῶν Γερμανῶν καί τῶν Κινέζων καί ὅλων τῶν ἐθνῶν τῆς γῆς. 5. Ἀπό τήν δημιουργία, ὅπως μᾶς τήν λέει ἡ Ἁγία Γραφή, φαίνεται ὅτι ὁ Θεός εἶναι πρόσωπο καί ἀγάπη. Δέν εἶναι μιά ἀφηρημένη καί τυφλή δύναμη ὁ Θεός, ὅπως εἶναι τό ἠλεκτρικό ρεῦμα, γιά παράδειγμα, ἀλλά εἶναι πρόσωπο. Καί ἀπό ἀγάπη ὁ Θεός ἔκανε τόν κόσμο καί ἐμᾶς. Τό ξαναλέγω: Ὁ Θεός εἶναι πρόσωπο καί ἀγάπη! Σταματῶ ἐδῶ τό μάθημά μας, ἀγαπητά παιδιά, καί θά συνεχίσουμε στό ἑπόμενο μάθημά μας. Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 5