ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ Μελέτη για τη μετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή τηλεόραση στην Ελλάδα Ανάλυση των παραμέτρων που επηρεάζουν τη διαδικασία της μετάβασης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΠΥΡΟΣ Ε. ΜΕΣΟΛΩΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Χ. ΤΑΝΟΣ Επιβλέπων : Χρήστος Καψάλης Καθηγητής Ε.Μ.Π. Αθήνα, Οκτώβριος 2005
2
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ Μελέτη για τη μετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή τηλεόραση στην Ελλάδα Ανάλυση των παραμέτρων που επηρεάζουν τη διαδικασία της μετάβασης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΠΥΡΟΣ Ε. ΜΕΣΟΛΩΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Χ. ΤΑΝΟΣ Επιβλέπων : Χρήστος Καψάλης Καθηγητής Ε.Μ.Π. Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή την 11 η Οκτωβρίου 2005.... Χρήστος Καψάλης Καθηγητής Ε.Μ.Π.... Παναγιώτης Κωττής Καθηγητής Ε.Μ.Π.... Φίλιππος Κωνσταντίνου Καθηγητής Ε.Μ.Π. Αθήνα, Οκτώβριος 2005 3
... Σπύρος Ε. Μεσολωράς Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών Ε.Μ.Π.... Χρήστος Χ. Τανός Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών Ε.Μ.Π. Copyright Σπύρος Μεσολωράς 2005 Copyright Χρήστος Τανός 2005 Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved. Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή της παρούσας εργασίας, εξ ολοκλήρου ή τμήματος αυτής, για εμπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση, αποθήκευση και διανομή για σκοπό μη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή ερευνητικής φύσης, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή προέλευσης και να διατηρείται το παρόν μήνυμα. Ερωτήματα που αφορούν τη χρήση της εργασίας για κερδοσκοπικό σκοπό πρέπει να απευθύνονται προς τον συγγραφέα. Οι απόψεις και τα συμπεράσματα που περιέχονται σε αυτό το έγγραφο εκφράζουν τον συγγραφέα και δεν πρέπει να ερμηνευθεί ότι αντιπροσωπεύουν τις επίσημες θέσεις του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Περίληψη Η παρούσα διπλωματική εργασία περιλαμβάνει μια τεχνοοικονομική μελέτη μετάβασης της επίγειας αναλογικής τηλεόρασης ευρυεκπομπής σε ψηφιακή, στον Ελλαδικό χώρο. Σε αυτή, γίνεται ανάλυση των παραμέτρων που επηρεάζουν τη διαδικασία της μετάβασης σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου η επίγεια ψηφιακή τηλεόραση ευρυεκπομπής (DVB-T) έχει ήδη εφαρμοστεί. Χαρακτηριστικά όπως το περιβάλλον εκπομπής, το ρυθμιστικό πλαίσιο, η διείσδυση, η κάλυψη, οι στρατηγικές ανάπτυξης, οι τάσεις της αγοράς και οι προοπτικές εξέλιξης του DVB-T αποτελούν τις κυριότερες παραμέτρους που αναπτύσσονται. Ο συνδυασμός των στοιχείων που προκύπτουν από την παραπάνω έρευνα και της ανάλυσης του τηλεοπτικού τοπίου της Ελλάδας, οδηγούν στην ανάπτυξη μεθόδων μέσω των οποίων θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί η ψηφιακή μετάβαση στον ελλαδικό χώρο. Λέξεις - Κλειδιά : DVB-T, DTT, SFN, MFN, διείσδυση, κάλυψη, ψηφιακή τηλεόραση, ψηφιακή μετάβαση, ψηφιακή μεταστροφή, αναλογική διακοπή, ρυθμιστικό πλαίσιο, πάροχος δικτύου / περιεχομένου 5
Abstract This thesis contains a technical-economical study on the transition of analogue video broadcasting terrestrial to digital, in Greece. An analysis of the parameters that influence the process of the transition in countries of the European Union, where digital video broadcasting terrestrial (DVB-T) has already been implemented, is carried out in this study. Factors such as broadcasting environment, regulatory framework, penetration, coverage, development strategies, market trends and future prospects of DVB-T constitute the most significant parameters that are being examined. Finally a number of scenarios on the transition of analogue television to DVB-T in Greece, are being introduced and assessed, according to the conclusions of the precedent analysis, taking of course into account the peculiarities of the Greek television. Key words : DVB-T, DTT, SFN, MFN, penetration, coverage, digital television, digital transition, digital switchover, analogue turnoff, regulatory framework, network / content provider 6
Ευχαριστίες Οι συγγραφείς της παρούσης διπλωματικής εργασίας ευχαριστούν θερμά τον κ. Χρήστο Καψάλη, Καθηγητή Ε.Μ.Π., για την εμπιστοσύνη του και την καθοδήγησή του κατά τη συγγραφή της παρούσης, καθώς επίσης και τους κ. Στέλιο Παναγιώτου και κ. Βασίλη Τσιαφάκη, Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί, για τη στενή συνεργασία και την σημαντική βοήθεια που παρείχαν κατά την εκπόνηση της εργασίας. 7
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ...5 ABSTRACT...6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ...8 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ...11 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ...13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...14 ΣΚΟΠΟΣ...15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ DVB-T ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ... 16 Ταξινόμηση των χωρών σύμφωνα με την διείσδυση του DTT...16 Χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος εκπομπής και η επιρροή τους στην ανάπτυξη του DTT...17 Ο ρόλος των Σταθμών Δημόσιων Υπηρεσιών (PSB)...18 Ρόλος των επίγειων εμπορικών σταθμών...19 Μέτρα στρατηγικής που εισήχθησαν για να υποστηρίξουν τη διείσδυση του DTT...20 Ρόλος των Ρυθμιστικών φορέων στην ψηφιακή μεταστροφή...21 1.1 Κατάσταση της μετάβασης στο DTT στις ευρωπαϊκές χώρες...22 1.2 Βασικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος εκπομπής των ευρωπαϊκών χωρών...29 1.3 Μοντέλα λήψης και διείσδυση της ψηφιακής τηλεόρασης:η επιρροή του ανταγωνισμού μεταξύ των πλατφόρμων στην ανάπτυξη του DTT...35 1.4 Ρυθμιστικό πλαίσιο και στρατηγικές δημοσίου....38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΟΥ DVB-T ΣΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΧΩΡΕΣ... 43 2.1 ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ...43 2.1.1 Σύντομο ιστορικό του DVB-T στη Μεγάλη Βρετανία...44 Λήψη της ψηφιακής τηλεόρασης στη Μεγάλη Βρετανία...45 2.1.2 Σχέδιο εφαρμογής του DVB-T στη Μεγάλη Βρετανία...46 Πρόοδος της επίγειας τηλεόρασης...47 Δυσκολίες για επίτευξη μεταστροφής μέχρι το 2010...51 Χαρακτηριστικά των τηλεθεατών ψηφιακής τηλεόρασης...52 Διαθεσιμότητα των ψηφιακών υπηρεσιών...53 Η πορεία της διαφήμισης...53 Πηγές εισοδημάτων ψηφιακών καναλιών...55 Το Freeview...57 Έσοδα και απόδοση του BBC Digital...59 Interactive υπηρεσίες...59 2.1.3 Εξέλιξη του DVB-T στη Μεγάλη Βρετανία...63 2.2 ΓΕΡΜΑΝΙΑ...74 2.2.1 Σύντομο ιστορικό του DVB-T στη Γερμανία...75 2.2.2 Σχέδιο εφαρμογής του DVB-T στη Γερμανία...75 Λόγοι προώθησης του DVB-T...75 8
Επιχειρησιακό σχέδιο του DVB-T στη Γερμανία...77 2.2.3 Κάλυψη DVB-T υπηρεσιών στη Γερμανία...78 Κατάσταση του DVB-T στις διάφορες περιοχές της Γερμανίας...80 Βερολίνο...80 Η μεταστροφή του Βερολίνου Στήριξη από την κυβέρνηση...80 Βόρεια Γερμανία...82 Νότια Σαξονία...83 Βρέμη...84 Αμβούργο...86 2.2.4 Εξέλιξη του DVB-T στη Γερμανία...87 Εμπόδια εξάπλωσης του DVB-T...88 Αγορά δεκτών DVB-T...88 Πρόβλεψη...89 Συμπέρασμα της εφαρμογής του DVB-T στη Γερμανία...90 2.3 ΙΤΑΛΙΑ...91 2.3.1 Σύντομο ιστορικό του DVB-T στην Ιταλία...92 2.3.2 Σχέδιο εφαρμογής του DVB-T στην Ιταλία...93 Ρυθμιστικό/ νομοθετικό πλαίσιο...93 Κατάσταση του τηλεοπτικού τοπίου στην Ιταλία...94 Αγορά δεκτών DVB-T...95 2.3.3 Κάλυψη DVB-T υπηρεσιών στην Ιταλία...99 2.3.4 Εξέλιξη του DVB-T στην Ιταλία...100 Επόμενα βήματα...102 2.4 ΟΛΛΑΝΔΙΑ...105 2.4.1 Σύντομο ιστορικό του DVB-T στην Ολλανδία...106 Υπάρχουσα κατάσταση...106 2.4.2 Σχέδιο εφαρμογής του DVB-T στην Ολλανδία...107 Κόστος δικτύου...108 Τηλεοπτική λήψη στην Ολλανδία...109 Υπηρεσίες DVB-T...110 Επιχειρησιακό σχέδιο του DVB-T στην Ολλανδία...111 2.4.3 Εξέλιξη του DVB-T στην Ολλανδία...112 Συμπέρασμα της εφαρμογής του DVB-T στην Ολλανδία...112 2.5 ΙΣΠΑΝΙΑ...113 2.5.1 Σύντομο ιστορικό του DVB-T στην Ισπανία...114 Επίγεια συνδρομητική τηλεόραση...118 2.5.2 Σχέδιο εφαρμογής του DVB-T στην Ισπανία...119 Το χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης του DTT...119 2.5.3 Κάλυψη DVB-T καναλιών στην Ισπανία...120 2.5.4 Εξέλιξη του DVB-T στην Ισπανία...121 Συμπέρασμα της εφαρμογής του DVB-T στην Ισπανία...121 2.6 ΣΟΥΗΔΙΑ...122 2.6.1 Σύντομο ιστορικό του DVB-T στην Σουηδία...123 2.6.2 Σχέδιο εφαρμογής του DVB-T στη Σουηδία...123 Η Επιτροπή μεταστροφής DTT...123 Επιχειρησιακό σχέδιο του DVB-T στη Σουηδία...126 2.6.3 Κάλυψη DVB-T υπηρεσιών στη Σουηδία...127 2.6.4 Εξέλιξη του DVB-T στη Σουηδία...129 2.7 ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ...130 2.7.1 Σύντομο ιστορικό του DVB-T στη Φινλανδία...131 9
2.7.2 Σχέδιο εφαρμογής του DVB-T στη Φινλανδία...132 Κατάσταση της τηλεοπτικής αγοράς στη Φινλανδία...132 Φορείς του DTT στη Φινλανδία...134 Επιχειρησιακό σχέδιο του DVB-T στη Φινλανδία...134 2.7.3 Κάλυψη DVB-T υπηρεσιών στην Φινλανδία...135 Κατάσταση στην αγορά δεκτών DVB-T...136 2.7.4 Εξέλιξη του DVB-T στην Φινλανδία...137 2.8 ΠΟΛΩΝΙΑ...138 2.8.1 Σύντομο ιστορικό του DVB-T στην Πολωνία...139 2.8.2 Σχέδιο εφαρμογής του DVB-T στην Πολωνία...140 Στρατηγική της κυβέρνησης...140 Σχεδιασμός δικτύου...140 Κατάσταση της τηλεοπτικής αγοράς...141 2.8.3 Κάλυψη DVB-T υπηρεσιών στην Πολωνία...143 2.8.4 Εξέλιξη του DVB-T στην Πολωνία...146 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ DVB-T ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (CASE STUDY)..148 Το τηλεοπτικό τοπίο στην Ελλάδα...148 3.1 Υπάρχουσα κατάσταση στην Ελλάδα και ομοιότητες με άλλες ευρωπαϊκές χώρες....149 3.2 Πάροχος δικτύου και πάροχος περιεχομένου...151 3.3 Υλοποίηση κατά πάροχο η μπουκέτο παρόχων...152 3.4 Μετάβαση από δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα...153 3.5 Τοπική και συνολική υλοποίηση...154 3.6 Επιδοτούμενη συσκευή ή όχι...156 3.7 Συνδρομητική τηλεόραση ή όχι...157 3.8 Πιθανά σενάρια υλοποίησης του DVB-T στην Ελλάδα...158 Σενάριο 1...158 Σενάριο 2...159 Σενάριο 3...159 Σενάριο 4...159 Σενάριο 5...160 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...161 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...163 10
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 2.1.1 -- Η δομή του σχεδίου του DVB-T...46 Σχήμα 2.1.2 -- Διείσδυση ανά πλατφόρμα (αναλογική& ψηφιακή τηλεόραση)...48 Σχήμα 2.1.3 -- Πορεία της ψηφιακής τηλεόρασης (1998-2003)...48 Σχήμα 2.1.4 -- Τάσεις ψηφιακής διείσδυσης...49 Σχήμα 2.1.5 -- Μερίδιο ψηφιακών νοικοκυριών (1 ο τετρ. 2004)...50 Σχήμα 2.1.6 -- Εκτίμηση ανάπτυξης ψηφιακής τηλεόρασης ανά πλατφόρμα...51 Σχήμα 2.1.7 -- Εξέλιξη της ανάπτυξης της ψηφιακής τηλεόρασης...51 Σχήμα 2.1.8 -- Προφίλ νοικοκυριών με πολυκαναλική τηλεόραση...52 Σχήμα 2.1.9 -- Συνολικές αμοιβές διαφημίσεων αναλογικής και ψηφιακής αγοράς...54 Σχήμα 2.1.10 -- Μερίδιο αμοιβών από διαφημίσεις ανά τηλεοπτικό σταθμό...55 Σχήμα 2.1.11 -- Συνολικό εισόδημα ψηφιακών καναλιών ανά τομέα, 2003...56 Σχήμα 2.1.12 -- Μέσο εισόδημα ανά κανάλι...56 Σχήμα 2.1.13 -- Μέσα έξοδα προγράμματος ανά κανάλι...57 Σχήμα 2.1.14 -- Λιανικές τιμές DTT δεκτών...58 Σχήμα 2.1.15 -- Ώρες ψηφιακών καναλιών ανά είδος...58 Σχήμα 2.1.16 -- Ψηφιακά κανάλια BBC - απόδοση και έξοδα...59 Σχήμα 2.1.17 -- Ενδιαφέρον καταναλωτών σε interactive υπηρεσίες...60 Σχήμα 2.1.18 -- Μερίδιο καναλιών - σε όλα τα σπίτια (1993-2003)...61 Σχήμα 2.1.19 -- Τηλεθέαση του BBC1 και του ITV1 ανά πλατφόρμα...62 Σχήμα 2.1.20 -- Προφίλ νοικοκυριών ανά πλατφόρμα...63 Σχήμα 2.1.21 -- Βασικό σενάριο (Σενάριο 1)...65 Σχήμα 2.1.22 -- Επίδραση της αυξημένης ποιότητας του DTT (Σενάριο 2)...66 Σχήμα 2.1.23 -- Επίδραση της αυξημένης κάλυψης του DTT (Σενάριο 3)...67 Σχήμα 2.1.24 -- Επίδραση της διαθεσιμότητας προνομιακού περιεχομένου στο DTT (Σενάριο 4)...68 Σχήμα 2.1.25 -- Επίδραση αναμονής γρήγορης αναλογικής διακοπής (Σενάριο 5)...71 Σχήμα 2.1.26 -- Επίδραση επιδότησης για εξοπλισμό DTT (Σενάριο 6)...72 Σχήμα 2.1.27 -- Επίδραση προσφοράς δωρεάν βασικού πακέτου δορυφορικής (Σενάριο 7)...73 Σχήμα 2.2.1 -- Σχέδιο του DVB-T -Δομή και συνεργάτες...76 Σχήμα 2.2.2 -- Χρονολογική πορεία τηλεοπτικής διείσδυσης (1992-2004)...77 Σχήμα 2.2.3 -- Βασικές προτεραιότητες- στόχοι της χρήσης του DVB-T στη Γερμανία77 Σχήμα 2.2.4 -- Κάλυψη DVB-T υπηρεσιών...78 Σχήμα 2.2.5 -- Ποσοστό νοικοκυριών με ψηφιακή τηλεόραση πριν τις 8/11/2004...79 Σχήμα 2.2.6 -- Νοικοκυριά με ψηφιακή τηλεόραση...79 Σχήμα 2.2.7 -- Νοικοκυριά με ψηφιακή τηλεόραση(%)...80 Σχήμα 2.2.8 -- Δημοσκόπηση για την επιτυχία της μετάβασης στο Βερολίνο...81 Σχήμα 2.2.9 -- Χάρτης κάλυψης DVB-T στη βόρεια Γερμανία...82 Σχήμα 2.2.10 -- Μορφή λήψης του DVB-T στη βόρειο Γερμανία...82 Σχήμα 2.2.11 -- Μορφή λήψης του DVB-T στην περιοχή North Rhine Westphalia...83 Σχήμα 2.2.12 -- Νοικοκυριά που έχουν ψηφιακή τηλεόραση στη Νότια Σαξονία (%).83 Σχήμα 2.2.13 -- Νοικοκυριά επίγειας λήψης στη νότια Σαξονία (διάρκεια 4 μηνών)..84 Σχήμα 2.2.14 -- Νοικοκυριά ψηφιακής τηλεόρασης στη Βρέμη (%)...85 Σχήμα 2.2.15 -- Νοικοκυριά επίγειας λήψης στη Βρέμη (διάρκεια 4 μηνών)...85 Σχήμα 2.2.16 -- Κάλυψη DVB-T στο Αμβούργο...86 Σχήμα 2.2.17 -- Χρονοδιάγραμμα...87 Σχήμα 2.2.18 -- Αριθμός πωλήσεων DVB-T δεκτών...89 Σχήμα 2.2.19 -- Προβλέψεις πορείας τηλεοπτικής αγοράς στη Γερμανία...90 11
Σχήμα 2.3.1 -- Διείσδυση ανά τηλεοπτική πλατφόρμα στην Ιταλία το 2004...95 Σχήμα 2.3.2 -- Πωλήσεις δεκτών DVB-T - Οκτώβριος 2004...96 Σχήμα 2.3.3 -- Πωλήσεις δεκτών DVB-T - Ιανουάριος 2005...97 Σχήμα 2.3.4 -- Πορεία πωλήσεων δεκτών MHP...98 Σχήμα 2.3.5 -- Σύγκριση πωλήσεων δεκτών DVB-T με DVD...99 Σχήμα 2.3.6 -- Κάλυψη DVB-T στην Ιταλία...100 Σχήμα 2.3.7 -- Εκτίμηση εξέλιξης στα επόμενα 3 χρόνια...101 Σχήμα 2.3.8 -- Προβλέψεις για τη διείσδυση του DVB-T ανάλογα με την ημερομηνία αναλογικής διακοπής...101 Σχήμα 2.3.9 -- Εκτίμηση πορείας πωλήσεων DVB-T δεκτών...102 Σχήμα 2.3.10 -- Κυριαρχία της διαφήμισης...104 Σχήμα 2.3.11 -- Τάση τηλεθεατών για ψηφιακές υπηρεσίες...104 Σχήμα 2.4.1 -- Στάδια εφαρμογής του σχεδίου DVB-T...107 Σχήμα 2.4.2 -- Στατιστικά τηλεοπτικής λήψης στην Ολλανδία...109 Σχήμα 2.4.3 -- Βασικές προτεραιότητες- στόχοι της χρήσης του DVB-T στην Ολλανδία...111 Σχήμα 2.5.1 -- Μορφή τηλεοπτικής λήψης στην Ισπανία...116 Σχήμα 2.5.2 -- Ψηφιακή διείσδυση ανά πλατφόρμα...117 Σχήμα 2.5.3 -- Τηλεθεατές συνδρομητικής τηλεόρασης...117 Σχήμα 2.5.4 -- Εξέλιξη του DTT στην Ισπανία...119 Σχήμα 2.5.5 -- Διάταξη DTT καναλιών...120 Σχήμα 2.6.1 -- Χρονοδιάγραμμα ψηφιακής μεταστροφής...124 Σχήμα 2.6.2 -- Αναλογική λήψη στη Σουηδία...125 Σχήμα 2.6.3 -- Νοικοκυριά με ψηφιακή τηλεόραση...125 Σχήμα 2.6.4 -- Συνδρομητές Σουηδικού DTT...126 Σχήμα 2.6.5 Βασικές προτεραιότητες- στόχοι της χρήσης του DVB-T στη Σουηδία127 Σχήμα 2.6.6 -- Κάλυψη DTT στη Σουηδία...127 Σχήμα 2.6.7 -- Προγραμματισμένη επέκταση κάλυψης...128 Σχήμα 2.6.8 -- Παράδειγμα μεταστροφής σε φάσεις...129 Σχήμα 2.7.1 -- Μορφή τηλεοπτικής λήψης στη Φινλανδία...133 Σχήμα 2.7.2 -- Ψηφιακή διείσδυση ανά πλατφόρμα...133 Σχήμα 2.7.3 -- Βασικές προτεραιότητες- στόχοι της χρήσης του DVB-T στη Φινλανδία...135 Σχήμα 2.7.4 -- Κάλυψη DVB-T στη Φινλανδία...135 Σχήμα 2.7.5 -- Ψηφιακές υπηρεσίες...136 Σχήμα 2.8.1 -- Κατάσταση τηλεοπτικής αγοράς στην Πολωνία...141 Σχήμα 2.8.2 -- Κάλυψη πληθυσμού ανά τηλεοπτικό κανάλι...142 Σχήμα 2.8.3 -- Κάλυψη DVB-T δικτύου στην Πολωνία...143 Σχήμα 2.8.4 -- Κάλυψη Βαρσοβίας...144 Σχήμα 2.8.5 -- Κάλυψη Lodz...144 Σχήμα 2.8.6 -- Κάλυψη Wroclaw...145 Σχήμα 2.8.7 -- Εξέλιξη πολωνικού DVB-T...146 Σχήμα 2.8.8 -- Διάταξη καναλιών στην Πολωνία...147 Σχήμα 2.8.9 -- Διάταξη καναλιών σύμφωνα με τη συμφωνία της Nida...147 Σχήμα 3.1.1 -- Δυνατότητες της αγοράς του DTT στις ευρωπαϊκές χώρες...151 12
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1.1.1 -- Ανάπτυξη του DTT στις ευρωπαϊκές χώρες...22 Πίνακας 1.1.2 -- Κατάσταση της μετάβασης στο DTT στις ευρωπαϊκές χώρες...23 Πίνακας 1.1.3 -- Διείσδυση DTT στο σύνολο των νοικοκυριών και στα νοικοκυριά με επίγεια τηλεόραση...24 Πίνακας 1.1.4 -- Διείσδυση DTT στα νοικοκυριά που καλύπτονται από υπηρεσίες επίγειας τηλεόρασης...25 Πίνακας 1.1.5 -- Ταξινόμηση των χωρών της ομάδας Α σύμφωνα με τη διείσδυση του DTT...25 Πίνακας 1.1.6 -- Διαφορετικοί ρυθμοί διείσδυσης του DTT...26 Πίνακας 1.1.7 -- Χαμηλότερες τιμές δεκτών DTT...27 Πίνακας 1.1.8 -- Το DTT στις ευρωπαϊκές χώρες...27 Πίνακας 1.1.9 -- Ημερομηνίες έναρξης του DTT...28 Πίνακας 1.1.10 -- Ημερομηνίες έναρξης του DTT σε διάφορες περιοχές της Γερμανίας...28 Πίνακας 1.2.1 -- Κύρια χαρακτηριστικά επίγειας τηλεόρασης σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες...30 Πίνακας 1.2.2 -- Κύρια χαρακτηριστικά DTH τηλεόρασης σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες...31 Πίνακας 1.2.3 -- Κύρια χαρακτηριστικά καλωδιακής τηλεόρασης σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες...32 Πίνακας 1.2.4 -- Διείσδυση DTH σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες...33 Πίνακας 1.2.5 -- Διείσδυση καλωδιακής τηλεόρασης σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες..33 Πίνακας 1.2.6 -- Ανάπτυξη ADSL σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες...34 Πίνακας 1.3.1 -- Διείσδυση πολυκαναλικής τηλεόρασης (αναλογική +ψηφιακή)...36 Πίνακας 1.3.2 -- Κατάταξη χωρών με βάση τη διείσδυση της πολυκαναλικής τηλεόρασης...37 Πίνακας 1.3.3 -- Διείσδυση ψηφιακής τηλεόρασης στις ευρωπαϊκές χώρες...37 Πίνακας 1.3.4 -- Κατάταξη χωρών με βάση τη διείσδυση της ψηφιακής τηλεόρασης..38 Πίνακας 1.4.1 -- Σχεδιασμός συχνοτήτων και εκχώρηση χωρητικότητας...39 Πίνακας 1.4.2 -- Διαδικασίες εκχώρησης ψηφιακής χωρητικότητας...41 Πίνακας 2.1.1 -- Ψηφιακή διείσδυση ανά τηλεοπτική πλατφόρμα...46 Πίνακας 2.1.2 -- Διαθεσιμότητα ψηφιακών νοικοκυριών (Ιούνιος 2004)...53 Πίνακας 2.1.3 -- Παράμετροι για το βασικό σενάριο...64 Πίνακας 2.1.4 -- Στρατηγικές και επίδραση στην ευημερία των καταναλωτών...65 Πίνακας 2.4.1 -- Κόστος δικτύου DVB-T...109 Πίνακας 2.4.2 -- Περίληψη της προσφοράς τηλεόρασης στην Ολλανδία...110 13
Εισαγωγή Η ψηφιακή εκπομπή κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στον κόσμο της τηλεοπτικής μετάδοσης. Η τεχνολογία αυτή έχει τη δυνατότητα να αλλάξει ριζικά τα τηλεοπτικά δεδομένα. Μια πανευρωπαϊκή πλατφόρμα, γνωστή ως DVB, δημιουργήθηκε το 1993 προκειμένου να αναπτυχθεί το σύστημα της ψηφιακής μετάδοσης. Ο στόχος της είναι να συντονίσει την εισαγωγή της τυποποιημένης ψηφιακής τηλεοπτικής μετάδοσης σε διάφορες χώρες. Μέχρι σήμερα τα πρότυπα DVB έχουν γίνει αποδεκτά από 27 χώρες της Ευρώπης, καθώς και από άλλες όπως η Αυστραλία, η Βραζιλία, η Νότια Αφρική, η νότιο-κορέα, το Χονγκ Κονγκ, η Ινδία, το Ιράν, το Ισραήλ, η Μαλαισία, ο Μαυρίκιος, η Κίνα, η Σιγκαπούρη, η Ταϊλάνδη, η Ταϊβάν, η Νέα Ζηλανδία κλπ. Η επίγεια ψηφιακή τηλεόραση ευρυεκπομπής (DVB-T) μπορεί να προσφέρει στους τηλεθεατές δυνατότητες όπως ένα ευρύτερο φάσμα προγραμμάτων, άριστη ποιότητα εικόνας και παροχή άλλων υπηρεσιών. Επιπλέον, το DVB-T αντιπροσωπεύει ένα μελλοντικό σύστημα που μπορεί να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες τόσο στην αγορά όσο και στις επιχειρήσεις, ενώ η καθολική εισαγωγή του θα οδηγήσει στην απελευθέρωση συχνοτήτων για την παροχή νέων υπηρεσιών. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η εφαρμογή του DVB-T έχει ήδη ξεκινήσει και εμφανίζει σημαντικά ποσοστά επιτυχίας κατακτώντας μια σημαντική θέση ανάμεσα στις ήδη εδραιωμένες ψηφιακές πλατφόρμες. Ταυτόχρονα γίνεται μια προσπάθεια από την Ευρώπη για μια πλήρη μετάβαση προς αυτό το νέο τύπο μετάδοσης κάτι που επιδιώκει να προωθήσει σε όλα τα κράτη-μέλη της. Η ITU θα πραγματοποιήσει στη Γενεύη το Μάιο του 2006 το διεθνές περιοχικό συνέδριο ραδιοτηλεπικοινωνιών, γνωστό ως RRC-06, με σκοπό τη θέσπιση των τελικών ημερομηνιών για την πλήρη ψηφιακή μετάβαση στις χώρες που περιλαμβάνονται στην Περιοχή 1*. Σε αυτό θα ψηφιστούν από τα κράτη οι προδιαγραφές, η διαδικασία και ο χρόνος μετάβασης στην ψηφιακή τηλεόραση. Παρατηρείται δηλαδή μια παγκόσμια κίνηση που προσβλέπει στη θέσπιση των κατάλληλων προδιαγραφών, των μεθόδων και το συντονισμό των προσπαθειών που θα οδηγήσουν στην πλήρη διακοπή αναλογικής εκπομπής. Ο σχεδιασμός βέβαια αυτός μπορεί να είναι μακροπρόθεσμος - αφού η αναλογική τηλεόραση θα συνεχίσει να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο για τα επόμενα τουλάχιστον 10 χρόνια - αλλά σ αυτό το καίριο σημείο που βρίσκεται - λιγότερο από ένα χρόνο πριν από τις οριστικές αποφάσεις για τη ψηφιακή μετάβαση - η Ελλάδα οφείλει να δραστηριοποιηθεί, κάνοντας τις απαραίτητες ενέργειες και προετοιμασίες για την εισαγωγή της ψηφιακής τηλεόρασης. * Η Περιοχή 1 όπως ορίζεται από την ITU, καθώς και οι υπόλοιπες περιοχές φαίνονται στο χάρτη που ακολουθεί 14
Παγκόσμιος χάρτης των Περιοχών όπως τις ορίζει η ITU Σκοπός Σκοπός της παρούσης διπλωματικής εργασίας είναι η ανάλυση των σημαντικότερων παραμέτρων που επηρεάζουν τη μετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση στην Ελλάδα και η ανάπτυξη σεναρίων για την πραγματοποίησή της. Μέσα από τη μελέτη αυτή εντοπίζονται προβλήματα και δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν στο εγχείρημα της ψηφιακής μετάβασης στην Ελλάδα. Η μελέτη προσβλέπει επίσης στην αξιολόγηση της κατάστασης ανάπτυξης του DVB-T σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον προσδιορισμό των παραγόντων που μπορούν να καθορίσουν την επιτυχία του και να επιταχύνουν τη μετάβαση μέσα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον τηλεοπτικής εκπομπής. Για την επίτευξη αυτών συλλέχθηκαν πληροφορίες από βιβλιογραφία, που εμπλουτίστηκε με πρόσφατες ενημερώσεις από το διαδίκτυο. Η επεξεργασία των δεδομένων οδήγησε στην ανάλυση των κύριων χαρακτηριστικών της αγοράς του DVB-T στις διάφορες χώρες και στην αξιολόγηση του ρόλου των ρυθμιστικών αρχών στη διαδικασία της μετάβασης. Παράλληλα κατέστη δυνατό να συγκριθούν οι μέθοδοι που υιοθετούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, να καθοριστούν τα μοντέλα ανάπτυξης του DVB-T και να προσδιοριστεί η σχέση μεταξύ των διάφορων παραμέτρων. 15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατάσταση της εφαρμογής του DVB-T στην Ευρώπη Ταξινόμηση των χωρών σύμφωνα με την διείσδυση του DTT Αρχικά, οι χώρες ταξινομήθηκαν σε τρεις ομάδες σύμφωνα με την επιτυχία και την πρόοδο της μετάβασης στο DTT: Μια πρώτη ομάδα (η ομάδα Α) περιλαμβάνει τις χώρες όπου το DTT έχει ήδη εφαρμοστεί εμπορικά και οι ρυθμίσεις και οι στρατηγικές για την έναρξη του DTT και τη διαδικασία μεταστροφής έχουν συνταχθεί. Μια δεύτερη ομάδα (η ομάδα Β) περιλαμβάνει τις χώρες όπου το DTT είναι έτοιμο να εφαρμοστεί και το ρυθμιστικό πλαίσιο βρίσκεται σε πολύ προηγμένο στάδιο. Μια τρίτη ομάδα (η ομάδα Γ) αποτελείται από χώρες όπου το ρυθμιστικό πλαίσιο για την εφαρμογή του DTT δεν έχει καθοριστεί ακόμη και η μετάβαση στο DTT είναι ακόμη σε πολύ πρώιμο στάδιο. Η ανάλυση των στοιχείων φανερώνει μία ποικιλομορφία καταστάσεων στην ομάδα Α, και για το λόγο αυτό οι χώρες της ομάδας Α αναλύονται με βάση μία επιπλέον παράμετρο που είναι η διείσδυση του DTT, θεωρούμενη τόσο ως ποσοστό των συνολικών νοικοκυριών όσο και ως ποσοστό των "επίγειων-μόνο" νοικοκυριών. Σαν αποτέλεσμα, οι χώρες της ομάδας Α έχουν ταξινομηθεί σε τρεις υποομάδες. Η ομάδα Α1 περιλαμβάνει εκείνες τις χώρες στις οποίες η διείσδυση του DTT στα επίγεια νοικοκυριά είναι μεγαλύτερη από 15%: Φινλανδία, Σουηδία, Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία. Η ομάδα Α2 περιλαμβάνει χώρες όπου η διείσδυση του DTT είναι μεταξύ 10 και 15%: Ολλανδία. Η ομάδα Α3 περιλαμβάνει χώρες όπου το DTT έχει εφαρμοστεί εμπορικά αλλά η διείσδυσή του είναι ακόμη μικρότερη από 10%: Ιταλία, Ισπανία και Ελβετία. Καθώς οι τιμές στην αγορά ηλεκτρονικών συνήθως πέφτουν όταν οι συσκευές γίνονται προϊόντα μαζικής αγοράς, η τιμή των δεκτών DTT θεωρείται σαν ένας επιπλέον δυνατός δείκτης του σταδίου ανάπτυξης του DTT: τα αποτελέσματα που προέκυψαν δείχνουν να επικυρώνουν την ταξινόμηση που ήδη έγινε με βάση τους ρυθμούς διείσδυσης. 16
Η ημερομηνία έναρξης του DTT θεωρείται επίσης ως ένας παράγοντας που επηρεάζει το διαφορετικό επίπεδο διείσδυσης του DTT. Χωρίς να ξαφνιάζει, η διείσδυση του DTT είναι μεγαλύτερη σε κάποιες από τις χώρες (Μεγάλη Βρετανία, Σουηδία) όπου το DTT εφαρμόστηκε νωρίτερα.. Εντούτοις, άλλες χώρες που υιοθέτησαν νωρίς το DTT, όπως η Ισπανία, έχουν ένα μικρότερο ποσοστό διείσδυσης, ενώ χώρες που το υιοθέτησαν αργά, όπως η Γερμανία, έχουν έναν υψηλό βαθμό διείσδυσης του DTT, επιβεβαιώνοντας ότι τα επίπεδα διείσδυσης επηρεάζονται επίσης από την αποτελεσματικότητα του μοντέλου ψηφιακής μεταστροφής που έχει υιοθετηθεί. Μετά την ταξινόμηση των χωρών αναλύθηκαν διάφορα άλλα στοιχεία προκειμένου να εξεταστεί η συσχέτισή τους με το βαθμό ανάπτυξης και διείσδυσης του DTT. Συγκεκριμένα εξετάστηκαν οι ακόλουθες παράμετροι : α) τα χαρακτηριστικά εκπομπής κάθε χώρας όπως ο τρόπος τηλεοπτικής λήψης και το επίπεδο διείσδυσης/ανάπτυξης της πολυκαναλικής τηλεόρασης β) ο βαθμός του ενδιαφέροντος της δυναμικής τοποθέτησης των επίγειων σταθμών εκπομπής, και ειδικότερα των PSB (σταθμοί δημόσιων υπηρεσιών) και των επίγειων εμπορικών καναλιών γ) οι δημόσιες στρατηγικές που εισάγονται για να στηρίξουν την εφαρμογή του DTT δ) το ρυθμιστικό πλαίσιο που υιοθετείται για τη μετάβαση Χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος εκπομπής και η επιρροή τους στην ανάπτυξη του DTT Αρχικά αναλύθηκε το περιβάλλον εκπομπής σε κάθε χώρα προκειμένου να επιβεβαιωθεί αν οι διαφορετικοί βαθμοί διείσδυσης της πολυκαναλικής τηλεόρασης και των ψηφιακών πλατφορμών, δηλαδή τα διαφορετικά επίπεδα ανταγωνισμού μεταξύ των διάφορων πλατφορμών, θα μπορούσαν να έχουν κάποια επίδραση στην ανάπτυξη του DTT. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το DTT αναπτύσσεται πιο γρήγορα σε ένα τηλεοπτικό περιβάλλον όπου η πολυκαναλική τηλεόραση έχει ήδη φτάσει σε σημαντικά επίπεδα και που εναλλακτικές ψηφιακές πλατφόρμες έχουν αναπτυχθεί. Ο ανταγωνισμός με τις άλλες πολυκαναλικές πλατφόρμες δείχνει να έχει μια θετική επιρροή στην ανάπτυξή του. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί με βάση το γεγονός ότι όπου η πολυκαναλική τηλεόραση είναι ήδη ένα οικείο αντικείμενο, η προώθηση της νέας πλατφόρμας στην αγορά είναι ευκολότερη, ειδικότερα όταν το DTT, εξαιτίας του επιχειρησιακού μοντέλου δωρεάν διανομής του ή του σχεδίου της προσφοράς του, θεωρείται σαν μια συμπληρωματική πλατφόρμα της καλωδιακής και της δορυφορικής τηλεόρασης. Επίσης η λειτουργία ψηφιακής καλωδιακής και δορυφορικής πιθανόν να έπαιξε κάποιο ρόλο, τουλάχιστον σε κάποιες χώρες, στα πρώιμα στάδια εφαρμογής του DTT, αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα του περιβάλλοντος εκπομπής. Σε χώρες με περισσότερες ψηφιακές πλατφόρμες, οι επίγειοι σταθμοί εκπομπής μπορεί να λάβουν το DTT σαν ένα μέσο πιο 17
αποτελεσματικού ανταγωνισμού με τις άλλες πλατφόρμες και για αυτό το λόγο να επιθυμήσουν την γρήγορη ανάπτυξή του. Γι αυτό το λόγο, η επιτυχία του DTT, φαίνεται να επηρεάζεται, εκτός απ τους άλλους παράγοντες, απ το επίπεδο ανάπτυξης της δορυφορικής και της καλωδιακής τηλεόρασης και απ το βαθμό "διαφορετικότητας" του DTT από τις προσφορές των άλλων πλατφόρμων. Ο ρόλος των Σταθμών Δημόσιων Υπηρεσιών (PSB) Μια από τις υποθέσεις της έρευνας ήταν ότι η διείσδυση του DTT θα μπορούσε να καθοδηγηθεί από το βαθμό του ενδιαφέροντος και της δυναμικής τοποθέτησης των "επιβεβλημένων" φορέων, που είναι οι σταθμοί δημόσιων υπηρεσιών και οι άλλοι εμπορικοί επίγειοι σταθμοί. Όπως δείχνει η ανάλυση, η δυνατότητα των δημόσιων σταθμών να παίξουν ένα βασικό ρόλο στη λειτουργία των DTT πλατφόρμων, φαίνεται να είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων: της ρυθμιστικής προσέγγισης των διάφορων χωρών σχετικά με τη χορήγηση τεχνικών (εύρος ζώνης) και οικονομικών πόρων απ τη μία και της θετικής προσέγγισης των δημοσίων σταθμών σε ότι αφορά την ανάπτυξη νέων καναλιών και την αναβάθμιση των δικτύων τους απ την άλλη. Όσον αφορά τη χωρητικότητα, αυτό που είναι σημαντικό, δεν είναι μόνο η ποσότητα (π.χ. ο αριθμός των καναλιών DTT που επιτρέπεται να εκπέμψουν οι σταθμοί) αλλά και ο ρόλος που διαδραματίζεται στη διαχείριση της πλατφόρμας. Όταν η δυναμική προσέγγιση των δημόσιων σταθμών συνδέεται με ένα ρυθμιστικό μοντέλο που τους ορίζει τους πόρους ώστε να διαδραματίσουν ένα βασικό ρόλο, το DTT φαίνεται να βρίσκει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξή του. Επίσης οι υποχρεώσεις και οι περιορισμοί που επιβάλλονται στους δημόσιους σταθμούς από το ρυθμιστικό/ νομικό πλαίσιο σε αντάλλαγμα για τη χωρητικότητα που τους παρέχεται, διαδραματίζουν έναν ρόλο στην πορεία της ανάπτυξης του DTT και στη διαμόρφωση των στρατηγικών μεταστροφής. Αν και δεν υπάρχει κάποια τυποποιημένη προσέγγιση κάποια κοινά χαρακτηριστικά μπορούν να αναγνωριστούν : στους σταθμούς δημόσιων υπηρεσιών παρέχεται γενικά ένας μεγάλος βαθμός ελευθερίας σε ότι αφορά τη χρήση της χωρητικότητάς τους δεν καθορίζεται από το νόμο ένα ελάχιστο ποσοστό κάλυψης, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις η κάλυψη συμφωνείται από κοινού από όλους τους ενδιαφερομένους φορείς κάποιες χώρες περιέλαβαν έναν όρο της μορφής " χρησιμοποίησέ το ή ελευθέρωσέ το" στις άδειές τους επιβάλλοντας στους σταθμούς δημόσιων υπηρεσιών να αρχίσουν να εκπέμπουν αναλογικά και ψηφιακά τα κανάλια τους (simulcast) ή να εκπέμπουν ψηφιακά τα νέα κανάλια για τα οποία τους έχει οριστεί η χωρητικότητα. Γενικά οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ακόμα και αν στις περισσότερες περιπτώσεις εγγυήθηκαν στους δημόσιους σταθμούς τεχνικοί και οικονομικοί πόροι ώστε να διαδραματίσουν έναν ηγετικό ρόλο στην εφαρμογή του DTT, επιβλήθηκαν πολύ λίγες υποχρεώσεις έτσι ώστε να διασφαλίσουν ότι οι σταθμοί 18
θα εκτελέσουν το στόχο τους. Είναι ενδιαφέρον επίσης να σημειωθεί ότι κάποιες χώρες που δεν επέβαλαν μια ελάχιστη κάλυψη ή άλλες προδιαγραφές όταν αδειοδοτούσαν τη χωρητικότητα σκέφτονται να θεσπίσουν κάποιο μέτρο σύντομα. Ρόλος των επίγειων εμπορικών σταθμών Όπως αντιτάσσεται σ αυτό που συμβαίνει με τους σταθμούς δημόσιων υπηρεσιών, οι πληροφορίες δείχνουν ότι η χωρητικότητα στις περισσότερες περιπτώσεις εκχωρείται στους εμπορικούς σταθμούς ανά κανάλι κι όχι ανά πολυπλεξία αυτό σημαίνει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις παραχωρείται στους εμπορικούς σταθμούς εύρος ζώνης ή πρόσβαση στο δίκτυο μόνο για κανάλια που επιλέγονται ξεχωριστά μέσω δημόσιων διαδικασιών επιλογής (διαγωνισμοί) και έχουν γι αυτό το λόγο μικρότερη ελευθερία από τους δημόσιους σταθμούς για τη χρήση της χωρητικότητάς τους. Κατά συνέπεια, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εμπορικοί σταθμοί ενεργούν μόνο ως προμηθευτές περιεχομένου και, με λίγες εξαιρέσεις (Ολλανδία, Ιταλία, Νορβηγία, Σλοβακία), δεν διαχειρίζονται πλατφόρμες. Εκτός από λίγες περιπτώσεις, στους εμπορικούς σταθμούς παραχωρείται ένας λιγότερο σημαντικός ρόλος απ ότι στους δημόσιους στη διαδικασία της ψηφιακής μεταστροφής. Εντούτοις σε μερικές περιπτώσεις έχει επιβληθεί η υποχρεωτική ημερομηνία έναρξης (Μεγάλη Βρετανία, Σουηδία, Ισπανία) ή έχει επιτευχθεί μια συμφωνία άλλου είδους. Η ημερομηνία έναρξης θεωρήθηκε σε πολλές χώρες σαν βασική ρυθμιστική απόφαση καθώς οι εμπορικοί σταθμοί, που ήδη εκπέμπουν στο αναλογικό δίκτυο, μπορεί να θεωρήσουν την ταυτόχρονη εκπομπή σαν ένα κόστος που δεν συνδέεται με ένα άμεσο έσοδο και να ωθηθούν στην απόφαση να αναβάλλουν την εκπομπή των καναλιών τους στο DTT για αργότερα. Αυτό στη συνέχεια θα μπορούσε να έχει αρνητική επίδραση στην έκκληση για διάταξη των καναλιών και να δημιουργήσει μια καθυστέρηση στην απορρόφηση της πλατφόρμας. Αυτό ίσως εξηγεί το γιατί, αν και η κυβέρνηση/ ρυθμιστικοί φορείς φαίνονται να διατηρούν έναν πιο αδύναμο ρόλο απ ότι οι εμπορικοί σταθμοί, σε ότι αφορά την ανάπτυξη των πλατφόρμων DTT, σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν ήδη εισαχθεί ρυθμίσεις έτσι ώστε να αποφευχθεί η καθυστέρηση ή άλλα πιθανά εμπόδια στην έναρξη του DTT που να οφείλονται στους διαχειριστές. Το ρυθμιστικό μοντέλο που επιλέχθηκε από τις διάφορες χώρες για την κατανομή της ψηφιακής χωρητικότητας (φάσμα) θεωρείται επίσης σαν ένας παράγοντας που επηρεάζει την ανάπτυξη του DTT. Διάφορες ρυθμιστικές προσεγγίσεις έχουν υιοθετηθεί: στις περισσότερες περιπτώσεις (Γερμανία, Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία, Ιταλία, Ισπανία, Αυστρία, Ιρλανδία, Λιθουανία ) η χωρητικότητα κατανέμεται σε έναν ή περισσότερους 19
διαχειριστές δικτύου/ πολυπλεξίας. Σε άλλες περιπτώσεις (Σουηδία και Φινλανδία) η χωρητικότητα κατανέμεται απευθείας στα κανάλια. Προκειμένου να αξιολογήσει το ρυθμιστικό μοντέλο εν τούτοις, αυτό που φαίνεται να είναι σημαντικό, εκτός απ το σε ποιον εκχωρήθηκε η χωρητικότητα, είναι και το πως ρυθμίζεται η πρόσβαση σε αυτή τη χωρητικότητα. Δύο διαφορετικές ρυθμιστικές προσεγγίσεις φαίνεται να υπάρχουν: σε μια πρώτη ομάδα χωρών (π.χ. Φινλανδία, Γερμανία, Σουηδία) η διάταξη των καναλιών προκύπτει από μία επιλογή που γίνεται κατευθείαν από το ρυθμιστικό φορέα/ κυβέρνηση μέσω δημόσιων διαδικασιών που είναι παρόμοιες με εκείνες που χρησιμοποιούνται στο αναλογικό περιβάλλον σ αυτή την περίπτωση ανεξάρτητα απ το αν οι συχνότητες διατίθενται άμεσα στους σταθμούς ή στους διαχειριστές του δικτύου, η διάταξη των καναλιών που έχουν πρόσβαση στη χωρητικότητα προκαθορίζεται από την κυβέρνηση/ ρυθμιστικό φορέα. Σε μια δεύτερη ομάδα χωρών (Ιταλία. Μεγάλη Βρετανία, Νορβηγία) η χωρητικότητα διαχειρίζεται εξολοκλήρου από ένα διαχειριστή δικτύου/ πολυπλεξίας που είναι σχετικά ελεύθερος να τη χρησιμοποιήσει και να καθορίσει τη διάταξη των καναλιών. Σ αυτήν την περίπτωση τίθενται κάποιοι περιορισμοί (πρέπει να εξασφαλιστεί ότι θα εκχωρηθεί χωρητικότητα σε ειδικές κατηγορίες σταθμών κ.α.) με σκοπό τη διατήρηση κάποιων στόχων δημοσίου ενδιαφέροντος όπως είναι η ποικιλία και ο πλουραλισμός. Σε ότι αφορά τη δομή της προσφοράς και το επιχειρησιακό μοντέλο, διακρίνονται δύο διαφορετικά μοντέλα του DTT: ένα μοντέλο "δωρεάν διανομής", στο οποίο το DTT θεωρείται σαν μια τεχνολογικά προηγμένη έκδοση της προσφοράς αναλογικής τηλεόρασης, κι έτσι στοχεύει στην κάλυψη σχεδόν όλου του πληθυσμού με μια βελτιωμένη διάταξη και ορισμένες επιπρόσθετες υπηρεσίες ένα μοντέλο "βασισμένο στη συνδρομή", στο οποίο το DTT αντιμετωπίζεται σαν μια εναλλακτική/ συμπληρωματική τηλεοπτική προσφορά σε αυτές που παρέχονται από την καλωδιακή και τη δορυφορική. Αυτό το μοντέλο υιοθετήθηκε από μερικές χώρες επίσης, σαν ένας τρόπος για να ισχυροποιήσουν τον "εθνικό" χαρακτήρα της επίγειας εκπομπής ενάντια στον αυξανόμενο αριθμό των ξένων δορυφορικών/ καλωδιακών τηλεοπτικών καναλιών (χώρες Βόρειου Ευρώπης, Ολλανδία) Μέτρα στρατηγικής που εισήχθησαν για να υποστηρίξουν τη διείσδυση του DTT Ένα σημαντικό μέρος της έρευνας στοχεύει στην αποτίμηση των στρατηγικών που εισήχθησαν σε διάφορες χώρες για την υποστήριξη της ανάπτυξης του DTT. Γενικά, η ανάλυση των στοιχείων δείχνει ότι μόνο σε λίγες χώρες έχουν υιοθετηθεί στρατηγικά μέτρα όσον αφορά τη ζήτηση, με στόχο να υποστηριχθεί η εξάπλωση των δεκτών στα νοικοκυριά. Ανάμεσά τους μόνο στην Ιταλία εισήχθησαν δημόσιες επιχορηγήσεις (150 για κάθε MHP interactive δέκτη), ενώ 20