ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΙΧΑΛΗ ΤΡΕΜΟΠΟΥΛΟΥ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ & ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΗ ΣΤΟ 14 ο ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Ισχυρή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αρμοδιότητες και πόρους» ΑΘΗΝΑ, 4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010 1
2
ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΙΧΑΛΗ ΤΡΕΜΟΠΟΥΛΟΥ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ & ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΗ ΣΤΟ 14 ο ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Ισχυρή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αρμοδιότητες και πόρους» ΠΕΜΠΤΗ 4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010 Κύριε συνάδελφε δε μάθατε ακόμη ότι είμαστε Οικολόγοι Πράσινοι. Θα πρέπει να περάσουν μερικές εκλογές ακόμη, θα πρέπει να λιώσουμε μερικά παπούτσια ακόμη. Έντεκα χρόνια υπηρέτησα στην Αυτοδιοίκηση και σε αυτό το χώρο, μου δώσατε το λόγο επανειλημμένα, κάναμε μέτωπα ενάντια στα μεταλλαγμένα και ακόμη δε μάθατε ότι είμαστε Οικολόγοι Πράσινοι που ήρθαν για να μείνουν στην πολιτική σκηνή και να συμβάλλουν όσο μπορούν στη διαμόρφωση του αυτοδιοικητικού πεδίου στη δεκαετία στην οποία ήδη έχουμε μπει. Είναι σαφές ότι το θέμα που συζητάμε, η μεταρρύθμιση η αυτοδιοικητική, ήταν ώριμη από καιρό. Προφανώς και γνωρίζουμε πολύ καλά, επειδή έγιναν και αναφορές στην ιστορία, ότι είχε να αντιμετωπίσει η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, ο Β βαθμός, την καχυποψία του Κεντρικού Κράτους και επίσης δεν μπορούμε παρά να θυμόμαστε ότι εκεί στην αρχή της δεκαετίας του 90 το 1992 η τότε Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας είχε
σκεφτεί να προχωρήσει σε Β βαθμό σε επίπεδο Επαρχείου. Επίσης η προηγούμενη Κυβέρνηση και πάλι δεν τόλμησε να προχωρήσει στην υιοθέτηση αυτού του θεσμού. Βρισκόμαστε λοιπόν σε κάποια ανοιχτή συζήτηση, δεν έχουμε δει όλα τα στοιχεία, προφανώς και είναι σχέδιο που θα ολοκληρωθεί μετά από διαβούλευση και γι αυτό το συνέδριο αυτό έχει τη δικιά του χρησιμότητα, και τότε θα μπορούσε να δούμε πως θα μπορέσει να αντιμετωπίσει αυτός ο θεσμός τα αρνητικά της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και να μπορέσει να προχωρήσει σε ένα άλλο πεδίο, αλλά και σε μια άλλη προοπτική αναπτυξιακή, βιώσιμη λέμε εμείς, της χώρας. Προφανώς δεν αρκ ούν οι κ αλές προθέσεις κ αι σίγ ουρα μπορούμε να λέμε συνεχώς ότι η Αυτοδιοίκηση είναι ο πλησιέστερος θεσμός στον πολίτη, να μιλούμε για αποκέντρωση, για τοπικότητα, για συμμετοχή, αλλά κάθε φορά αυτά πρέπει να αποδεικνύονται. Χρειαζόμαστε αυτή την παράλληλη μεταρρύθμιση των δομών της Κεντρικής Διοίκησης, ώστε να μπορέσει να προσαρμοστεί σε ένα νέο επιτελικό ρόλο. Θέλουμε επίσης μια Αυτοδιοίκηση ισχυρή, διαφανή, συμμετοχική, με ένα θεσμικό πλαίσιο με τεκμήριο αρμοδιότητας υπέρ της Αυτοδιοίκησης. Αυτό το βήμα λοιπόν, που είναι η θεσμοθέτηση της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, είναι ένα ουσιαστικό βήμα Δημοκρατίας και αποκέντρωσης, που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ισχύει εδώ και δεκαετίες. Με το προτεινόμενο πρόγραμμα «Καλλικράτης» όμως βλέπουμε ότι οι Περιφέρειες μπορούν να εξελιχθούν απλά σε διευρυμένες Νομαρχίες, ιδιαίτερα όταν οι αρμοδιότητες των σημερινών Νομαρχιών πηγαίνουν στους Δήμους. Οι αρμοδιότητες λοιπόν είναι περιορισμένες και σαφείς, η παρουσία των επτά Γενικών Διευθύνσεων εμφανίζεται ασφυκτική και ο τρόπος Διοίκησης εξαιρετικά συγκεντρωτικός. Ο κίνδυνος να καταλήξουν οι Περιφέρειες αντίγραφα του σημερινού αθηνοκεντρικού κράτους είναι παραπάνω από υπαρκτός, αν η τοπική δημόσια ζωή συγκεντρωθεί όλη στην έδρα κάθε Περιφέρειας. 2
Για μας οι Περιφέρειες μπορούν να είναι κάτι πολύ περισσότερο από έναν τρόπο αποτελεσματικότερης προσαρμογής στις απαιτήσεις των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων. Με την ιδιότητα του Αντιπροέδρου της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχω να σας πω ότι υπάρχουν και χρηματοδοτικά εργαλεία, τα οποία τουλάχιστον στις Νομαρχίες που γνωρίζω και κύρια σε αυτήν που υπηρέτησα επί έντεκα χρόνια δεν είναι γνωστά. Υπάρχουν δυνατότητες και βεβαίως δεν αρκούν οι αναφορές μόνο στον τίτλο, καμία αναφορά στο εσωτερικό, στο σχέδιο ότι η Περιφέρεια είναι θεμέλιο της πράσινης ανάπτυξης. Στη σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία προφανώς δεν αρκεί μια απλή αναφορά, αλλά χρειάζεται και εξειδίκευση, χρειάζεται συγκεκριμένες αναφορές και αρμοδιότητες. Στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση η Κυβέρνηση παραδέχεται τον εκφυλισμό του ρόλου της, σε ένα γραφειοκρατικό και διεκπεραιωτικό λόγω των περιορισμένων μέσων και προσωπικού θεσμό. Ποιος εγγυάται ότι αυτά δε θα περάσουν και στις Αιρετές Περιφέρειες; Μήπως το άθροισμα της εδαφικής περιοχής των καταργούμενων Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων θα επιφέρει αθροιστικά και τη μεταφορά των οικονομικών εκκρεμοτήτων και παθογενειών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης στο νέο θεσμό; Μήπως τελικά παρόλα τα προβλήματα και τα ερωτήματα και τα λέω και ως Νομικός, θα ήταν σκόπιμη μια αναβολή των εκλογών για την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση για ένα χρόνο; Η μέχρι σήμερα εμπειρία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης από τις σχέσεις της με τον πολίτη εγγυάται ότι τουλάχιστον για ένα χρόνο θα μπορέσει να επιβιώσει, αλλά και να αξιοποιηθεί. Για να γίνει αυτό θα πρέπει, μια και συζητάμε για το σχέδιο, τα Νομαρχιακά Συμβούλια με τη νέα τους μορφή να υπάρξουν ως Περιφερειακά Διαμερίσματα, να διατηρήσουν την αιρετότητά τους έχοντας τουλάχιστον εισηγητικό και συμβουλευτικό ρόλο. Οι περιπτώσεις βέβαια της Αττικής και της Θεσσαλονίκης για μία ακόμη φορά αποτελούν πεδίου πειραματισμού και αντιπαραθέσεων και με την Κεντρική Διοίκηση, αλλά και εντός των κομμάτων. Σε ολόκληρο το κείμενο, το σχέδιο διαβούλευσης, η αναφορά τους περιορίζεται σε 14 λέξεις. Πώς να 3
συζητήσεις λοιπόν; Και σε 9 μήνες θα κληθούμε, είτε ως υποψήφιοι είτε ως ψηφοφόροι, να συμμετάσχουμε αξιολογώντας αυτό το θεσμό στην πράξη. Όμως δεδομένου ότι η διαβούλευση τυπικά ολοκληρώθηκε και όλες οι άλλες συζητήσεις έπονται και έχουν πολιτικό χαρακτήρα, ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν έχει ακόμη κατατεθεί, το πιθανότερο είναι να συρθούμε σε αποφάσεις της στιγμής. Και βεβαίως τι θα γίνει με το προσωπικό των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, αλλά και εκείνο των 4.000 νομικών προσώπων που καταργούνται. Γι' αυτό λοιπόν βάζουμε στο τραπέζι ξανά την απλή αναλογική για την εκλογή των Περιφερειακών Συμβουλίων. Μιλάμε για μετεκλογικές συνεργασίες σε προγραμματική βάση και εκλογή του επικεφαλής της Περιφέρειας από το Περιφερειακό Συμβούλιο. Μετεξέλιξη των Νομαρχιών σε Περιφερειακά Διαμερίσματα. Διατήρηση των Διοικητικών Υπηρεσιών των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων στις σημερινές έδρες των Νομών ως παραρτήματα της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης. Μιλάμε για θεσμούς δημοψηφισμάτων και μιλούμε για θεσμούς ανοιχτής διαβούλευσης που είναι άγνωστες στην ελληνική πραγματικότητα, όπως τα σχέδια περιφερειακής βιωσιμότητας, τα κοινοβούλια νερού σε επίπεδο υδρολογικής λεκάνης, που είναι και υποχρεωτικό να παρθεί υπόψιν σε οποιοδήποτε χωροταξικό σχεδιασμό νέο ή ακόμη φόρουμ ακτών. Μιλάμε φυσικά για την οικονομική ανεξαρτησία, όπου τμήμα των δημόσιων εσόδων να παραμένει στην περιφέρεια όπου εισπράχθηκε και με ένα ακόμη μέρος να αναδιανέμεται προς τις λιγότερο ευνοημένες περιφέρειες. Μιλάμε για χωριστούς θεσμούς Ελεγκτικού Συνεδρίου και Νομικού Συμβουλίου. Βέβαια σε ένα παλαιότερο σχέδιο υπάρχει και η πρόταση για Ανεξάρτητη Αρχή Εποπτείας Πράξεων της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης μπορούμε να πούμε. Μία διαφωνία στο ότι ο Περιφερειακός Συνήγορος θα προτείναμε να είναι ενταγμένος στον Συνήγορο του Πολίτη ως περιφερειακό του παράρτημα. Κλείνοντας, πιστεύουμε ότι η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση δεν πρόκειται να εφαρμοστεί και να επιτύχει με ένα σύνολο καλών προθέσεων. Δεν μπορεί να στηριχθεί η αποκέντρωση σε αναγκαστικές συνενώσεις, αλλά με εκείνες τις κατοχυρωμένες αρμοδιότητες που θα της επιτρέπουν να χαράζει πρωτογενώς 4
τοπικές πολιτικές εμπλέκοντας και την τοπική κοινωνία σε μία αειφορική προοπτική. Σημασία δεν έχουν ούτε οι καλές προθέσεις ούτε και οι αξίες που εκφράζει ο καθένας μας ή ο ίδιος ο θεσμός, αλλάοι πολιτικές που καλούμαστε να υπηρετήσουμε κι εμείς και οι θεσμοί. Γι' αυτό για μας τους Οικολόγους Πράσινους έχει κεντρική σημασία η στροφή της τοπικής πολιτικής σε κατευθύνσεις ποιότητας ζωής, αειφορίας, πραγματικής τοπικής ευημερίας, κοινωνικής αλληλεγγύης και συμφιλίωσης με το περιβάλλον. Τις κατευθύνσεις αυτές θα επιδιώξουμε να τις προωθήσουμε σε μικρές και μεγάλες μάχες που έρχονται μπροστά μας και με μία επιδίωξη για ευρύτερες συνεργασίες γύρω από πράσινους στόχους. Φαίνεται όμως πως ο σχεδιασμός στα Περιφερειακά Συμβούλια καταλήγει στο να γίνονται υπόθεση των δυο μεγάλων κομμάτων. Αυτό θα το πάρουμε σοβαρά υπόψη. Θέλουμε να φτιάξουμε τους καιρούς μας και δεν μπορεί η νέα δεκαετία να διαμορφωθεί χωρίς εμάς γιατί εκτιμούμε ότι χρειάζεται την πράσινη οικολογική σκέψη. Ευχαριστώ. 5