Θεματικές πτυχιακών εργασιών Δ. Μηλιώνη Ακτιβισμός, διαμαρτυρία και πολιτική συμμετοχή στο διαδίκτυο και διαμέσου του διαδικτύου Το διαδίκτυο χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο από άτομα και συλλογικότητες για τη συγκρότηση της πολιτικής δράσης. Πρόσφατα, η λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη» κατέδειξε το ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα νέα μέσα για την κινητοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού για την οργάνωση και έκφραση της διαμαρτυρίας ενάντια σε αυταρχικά καθεστώτα. Στις δυτικές κοινωνίες, ο «ψηφιακός ακτιβισμός» (digital activism) συνίσταται αφενός στη χρήση του διαδικτύου για την οργάνωση κινημάτων και δράσεων διαμαρτυρίας στον φυσικό δημόσιο χώρο, αφετέρου στην οργάνωση επιδημικών θεματικών εκστρατειών (viral campaigns) από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (π.χ. MoveOn) ή με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων (π.χ. Facebook causes), καθώς και στην οργάνωση συμβολικών πρακτικών «διαδικτυακής πολιτικής ανυπακοής» (civil disobedience), όπως η εικονική κατάληψη (virtual sit-in) ή «επίθεση αναστολής υπηρεσιών» (Denial of Service - DOS). Οι νέοι αυτοί τρόποι πολιτικής έκφρασης και συμμετοχής υιοθετούνται όλο και περισσότερο, κυρίως από τους νέους, οι οποίοι απομακρύνονται από τους παραδοσιακούς τρόπους συμμετοχής στην πολιτική. Συνιστούν αυτές οι εξελίξεις την έλευση μιας νέας εποχής για την ουσιαστική πολιτική συμμετοχή; Ή, αντίθετα, οι νέες μορφές ψηφιακού ακτιβισμού προάγουν μια ψευδαίσθηση συμμετοχής χωρίς βαθύτερη δέσμευση, που εν τέλει ενισχύουν τον πολιτικό κυνισμό και την αποξένωση από την πολιτική; Η πτυχιακή εργασία θα διερευνήσει αυτά και άλλα παρόμοια ερωτήματα, στους εξής ενδεικτικούς άξονες: - Με ποιους τρόπους χρησιμοποιούνται τα νέα μέσα για τη συγκρότηση και έκφραση της πολιτικής διαμαρτυρίας στο διαδίκτυο ή διαμέσου του διαδικτύου; - Ποιο είναι το νέο νόημα της πολιτικής συμμετοχής στην εποχή του διαδικτύου; - Πώς διαμορφώνεται η πολιτική ταυτότητα των νέων μέσα από τη συμμετοχή σε ενέργειες ψηφιακού ακτιβισμού; - Μπορούν τα ψηφιακά κινήματα να ασκήσουν ουσιαστική επιρροή στη θεσμική πολιτική και ευρύτερα στην κοινωνία πολιτών; Ποιος είναι ο ρόλος των παραδοσιακών ΜΜΕ; Ενδεικτική αρχική βιβλιογραφία - Castells, M. (1997) The Information Age: Economy, Society and Culture. Volume II: The Power of Identity. Blackwell, Oxford (στη βιβλιοθήκη).
- Castells, M. (2005) Ο Γαλαξίας του Διαδικτύου. Στοχασμοί για το Διαδίκτυο, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία. Καστανιώτης, Αθήνα (στη βιβλιοθήκη). - Bennett, W.L. (2003) Communicating Global Activism. Strengths and vulnerabilities of networked politics, Information, Communication & Society 6 (2): 143-168. - Kahn, R., Kellner, D. (2005) Oppositional Politics and the Internet: A critical/reconstructive Approach, Cultural Politics 1 (1): 75-100. - Dahlgren, P. (2005) The Intemet, Public Spheres, and Political Communication: Dispersion and Deliberation, Political Communication 22: 147-162. - Tsaliki, L. (2010) Technologies of Political Mobilization and Civil Society in Greece: The Wildfires of Summer 2007, Convergence 16 (2): 151-161.
Διαδίκτυο και Δημόσια Σφαίρα: Δημόσιος λόγος των πολιτών στο διαδίκτυο, ρηματικές πρακτικές και ομιλούντα ακροατήρια Στην πρώιμη φάση ανάπτυξης του διαδικτύου επικράτησε άκρατη αισιοδοξία για τις επιδράσεις του διαδικτύου στη δημόσια σφαίρα και διατυπώθηκαν τολμηρές προβλέψεις για μια «δημοκρατική επανάσταση» σε όλες τις όψεις της δημόσιας επικοινωνίας στις σύγχρονες κοινωνίες. Πιο πρόσφατα, η ανάπτυξη του φαινομένου της «δημοσιογραφίας των πολιτών» αλλά η και τάση των εδραιωμένων ΜΜΕ να ανοίγουν όλο και περισσότερο τις πύλες τους στο κοινό δημιουργώντας ευκαιρίες συμμετοχής για τη συνδιαμόρφωση του περιεχομένου των ΜΜΕ («συμμετοχική δημοσιογραφία» ή user-generated content π.χ. CNN i- Report, BBC Have Your Say ) έδωσε νέα τροφή στη ρητορική του εκδημοκρατισμού της δημόσιας σφαίρας. Σε ποιο βαθμό έχουν επαληθευτεί αυτές οι προσδοκίες; Έχει γίνει η δημόσια σφαίρα πιο δημοκρατική με την εισαγωγή του διαδικτύου στις ζωές των πολιτών και, αν ναι, με ποιους τρόπους; Η παρούσα πτυχιακή εργασία θα διερευνήσει αυτά τα ερωτήματα θεωρητικά και εμπειρικά στο χώρο της ελληνόφωνης δημόσιας σφαίρας. Ενδεικτικοί άξονες και επιμέρους ερωτήματα είναι τα εξής: - Δημοσιογραφία των πολιτών: Ποιες είναι οι επιδράσεις της «δημοσιογραφίας των πολιτών» (citizen journalism) ως προς τις διακριτές πτυχές της κυρίαρχης (mainstream) παραγωγής δημοσιογραφικού λόγου σε όρους διαμόρφωσης της θεματολογίας (agenda-setting), πλαισίωσης (framing) και/ή αναζήτησης πηγών (sourcing) για τα θέματα δημόσιου ενδιαφέροντος; - Συμμετοχική δημοσιογραφία (User-Generated Content): Οι ευκαιρίες συμμετοχής του κοινού στα διαδικτυακά ΜΜΕ συνεπάγονται τη μεταβίβαση συμβολικής εξουσίας από τα ΜΜΕ στον πολίτη ή αποτελούν μια ακόμη πτυχή ενός ψευδοεκδημοκρατισμού, που συνίσταται ουσιαστικά στην εκμετάλλευση του κοινού και στην εξουδετέρωση της χειραφετητικής δυναμικής της αυθεντικής δημοσιογραφίας των πολιτών; Αποτελούν τα ομιλούντα ακροατήρια ένα είδος νέων ηγητόρων γνώμης, δημιουργώντας ένα νέο επίπεδο διαμεσολάβησης μεταξύ επαγγελματιών δημοσιογράφων και αναγνωστών; Λειτουργούν εναντιωματικά ή ενισχυτικά ως προς τους λόγους που παράγονται από τα ΜΜΕ; - Οριζόντια συζήτηση μεταξύ πολιτών: Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του λόγου και οι ρηματικές πρακτικές που αναπτύσσουν οι πολίτες σε διαλογικά φόρα, κοινωνικά δίκτυα, ιστολόγια κ.λπ. στο διαδίκτυο; Προσιδιάζουν σε μορφές κριτικής-λογικής επιχειρηματολογίας ή αποτελούν εκφράσεις φανατισμού και λόγων μίσους (hate speech) ενάντια στο διαφορετικό; Με άλλα λόγια, είναι σαφές ότι στο διαδίκτυο όλοι μιλούν, αλλά ποιος ακούει;
Ενδεικτική αρχική βιβλιογραφία - Habermas, J. (2008) [1962] The Structural Transformation of the Public Sphere. An Inquiry into a Category of Bourgeois Society. Polity Press: Cambridge (στη βιβλιοθήκη και στα ελληνικά με τίτλο «Αλλαγή δομής της δημοσιότητας: έρευνες πάνω σε μια κατηγορία της αστικής κοινωνίας»). - Papacharissi, Z. (2009) Journalism and Citizenship: New Agendas in Communication. Routledge: New York (στη βιβλιοθήκη). - Gillmor, D. (2006) Εμείς είμαστε το μέσο: λαϊκή δημοσιογραφία από τον λαό για τον λαό. Οξύ: Αθήνα (στη βιβλιοθήκη). - Δεμερτζή, Ν. (2002) Πολιτική Επικοινωνία: Διακινδύνευση, Δημοσιότητα, Διαδίκτυο. Παπαζήσης, Αθήνα (στη βιβλιοθήκη). - Επιλεγμένα εξειδικευμένα επιστημονικά άρθρα θα δοθούν ανάλογα με το θέμα της εργασίας
Ειδήσεις από το περιθώριο: Μειονότητες στα ΜΜΕ, Μειονοτικά Μέσα Οι κριτικές επιστημονικές παραδόσεις στο πεδίο των ΜΜΕ και της επικοινωνίας έχουν θεμελιώσει, θεωρητικά και εμπειρικά, την ιδεολογική λειτουργία των ΜΜΕ που συνίσταται στην κοινωνική κατασκευή της πραγματικότητας προς όφελος του status quo και σε βάρος των υποπρονομιούχων τμημάτων της κοινωνίας και των κοινωνικών κινημάτων (π.χ. Hall et al. 1978; Larson, 2006; McNair, 2005; Manning, 2007). Οι μειονοτικές ομάδες (νοούμενες στη βάση της φυλής, του φύλου, της εθνότητας, της τάξης ή των πολιτικών πεποιθήσεων) συχνά αποκλείονται από ή υποεκπροσωπούνται στην κυρίαρχη δημοσιότητα είτε αναπαρίστανται σε όρους στερεοτύπων, υπεραπλούστευσης, διαστρέβλωσης ή και δαιμονοποίησης. Από την άλλη πλευρά, πολλές μειονοτικές ομάδες και κοινότητες, αξιοποιώντας τις δυνατότητες των παραδοσιακών και των νέων μέσων, παράγουν συμβολικό περιεχόμενο (ανα)δημιουργώντας τις συλλογικές τους ταυτότητες και διεκδικώντας τη θέση τους στην ημερήσια διάταξη της κυρίαρχης δημοσιότητας (Rodriguez, 2001). Πώς προβάλλονται οι μειονότητες στα κυπριακά ΜΜΕ; Ποιες είναι οι «ιστορίες από το περιθώριο» που δεν βλέπουν το φως της (κυρίαρχης) δημοσιότητας; Για ποιους λόγους συμβαίνει αυτό; Αξιοποιώντας μεθόδους ανάλυσης περιεχομένου ή/και εθνογραφικές προσεγγίσεις, η εργασία αυτή έχει στόχο να αναλύσει αφενός τις αναπαραστάσεις των μειονοτικών ομάδων στα κυπριακά ΜΜΕ αφετέρου τις διεργασίες και το συμβολικό περιεχόμενο που παράγεται αυτόνομα από μειονοτικές ομάδες και κοινότητες στην Κύπρο. Ενδεικτική αρχική βιβλιογραφία (θα διαφοροποιηθεί ανάλογα με το ακριβές θέμα της εργασίας) - Anderson, B. (1997) [1983] Φαντασιακές κοινότητες. Στοχασμοί για τις απαρχές και τη διάδοση του εθνικισμού. Νεφέλη: Αθήνα (στη βιβλιοθήκη). - Hall, S., Critcher, C., Jefferson, T., Clarke, J., & Β. Roberts (1978) Policing the crisis: Mugging, the State and law and order. Macmillan: London (στη βιβλιοθήκη). - Larson, S. (2006) Media & Minorities: The Politics of Race in News and Entertainment. Rowman & Littlefield: Lanham (στη βιβλιοθήκη). - Cyprus Community Media Center (Λευκωσία, http://cypruscommunitymediacentre.wordpress.com)