Χαιρετισµός. Εκπροσωπώντας το Ίδρυµα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή θα ξεκινήσω την οµιλία µου µε λίγα λόγια για τις υποτροφίες, τις οποίες προκηρύσσει το Ίδρυµα. Το Ίδρυµα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή χορηγεί κατ έτος από το 1985 υποτροφίες για µεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό και για κλάδους που έχουν άµεση ή έµµεση σχέση µε την τέχνη, την ελληνική και την παγκόσµια, σε όλες ανεξαιρέτως τις εκφάνσεις της: π.χ. Ιστορία της Τέχνης, Αισθητική, Ζωγραφική, Γλυπτική, Φωτογραφία, Σκηνοθεσία, Αρχιτεκτονική- µουσειακών κυρίως χώρων- Χορό και Χορογραφία, Ψηφιακές µορφές τέχνης καθώς και τοµείς που άπτονται των τεχνών: Μουσειοπαιδαγωγική, Πολιτισµική Επικοινωνία, Οικονοµία και ίκτυο των Τεχνών, κ.α. Κάθε χρόνο προκηρύσσονται στα µέσα εκεµβρίου περίπου τρία θέµατα, τα οποία διαφέρουν από χρόνο σε χρόνο. Βασική προϋπόθεση για να µπορέσει να υποβάλει κάποιος το φάκελο υποψηφιότητας είναι οι σπουδές που επιθυµεί να κάνει στο εξωτερικό να έχουν άµεση σχέση µε ένα από τα τρία θέµατα που έχουµε προκηρύξει. Οι υποτροφίες του Ιδρύµατος παρέχονται σε άτοµα ελληνικής µόνο καταγωγής και ηλικίας µέχρι και τριάντα ετών (εκτός σπάνιων εξαιρέσεων). Οι υποψήφιοι θα πρέπει: Α. να είναι πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών της Ελλάδας ή ισότιµων του εξωτερικού, σε τοµείς που καλύπτουν τις αντίστοιχες απαραίτητες γνώσεις για την χορήγηση των υποτροφιών που προκηρύσσονται κάθε φορά. Επιτρέψτε µου σε αυτό το σηµείο να αναφέρω ότι αυτό µερικές φορές δεν είναι εφικτό. Π.χ. στο κλάδο της Σκηνοθεσίας µέχρι στιγµής στην Ελλάδα δεν υπάρχουν Πανεπιστηµιακές σχολές. Υπάρχουν όµως άλλες ιδιωτικές σχολές, οι οποίες είναι απολύτως δεκτές. Β. Θα πρέπει να παρουσιάζουν για τις, µέχρι την υποβολή της υποψηφιότητας, σπουδές τους µια γενική ικανοποιητική βαθµολογία, σε συνδυασµό πάντα µε τα υπόλοιπα τυπικά προσόντα τους.
Αναφορικά τώρα µε τον κανονισµό των υποτροφιών Η υποτροφία συνίσταται στην χορήγηση µηνιαίου χρηµατικού ποσού, το ύψος του οποίου ορίζει η Επιτροπή κατά την κρίση της αλλά και ανάλογα µε το εκάστοτε κόστος ζωής της χώρας όπου θα φοιτήσει ο υπότροφος. Καµία απολύτως οικονοµική ενίσχυση ή προσαύξηση δεν καταβάλλεται για τον/την σύζυγο και τα παιδιά που ενδεχοµένως συνοδεύουν τον/την υπότροφο στον τόπο των σπουδών. Η κάθε υποτροφία παρέχεται για ένα ακαδηµαϊκό έτος (1 Οκτωβρίου έως 31 Ιουλίου). Υπάρχει βέβαια και το δικαίωµα στον υπότροφο για αίτηση ανανέωσης της υποτροφίας, χωρίς να είναι σίγουρο όµως ότι θα την πάρει. Σε κάθε περίπτωση πάντως η διάρκεια της υποτροφίας καθορίζεται από την Επιτροπή Υποτροφιών του Ιδρύµατος κατά την απόλυτη κρίση της. Ο υποψήφιος υπότροφος δεν µπορεί να υποβάλλει εντός του ίδιου ακαδηµαϊκού έτους αίτηση για περισσότερα από ένα προκηρυχθέντα θέµατα. Ο υπότροφος δεν µπορεί να πραγµατοποιεί παράλληλα και άλλες σπουδές κατά τον χρόνο για τον οποίο έλαβε την υποτροφία, καθώς επίσης δεν µπορεί να λαµβάνει ταυτόχρονα και άλλη οικονοµική ενίσχυση/υποτροφία χορηγηθείσα από άλλον φορέα. Η προκήρυξη κάθε υποτροφίας του Ιδρύµατος γίνεται έγκαιρα γνωστή µέσω σχετικής καταχώρησης στον Τύπο αλλά και στην ιστοσελίδα µας. Οι υποψήφιοι πρέπει να υποβάλλουν στην Γραµµατεία της Επιτροπής και µέσα στην τακτή προθεσµία που προβλέπει η κάθε προκήρυξη, τα ακόλουθα δικαιολογητικά καθώς και οτιδήποτε θεωρούν ότι θα συµβάλλει στην χορήγηση της υποτροφίας: 1. Αίτηση προς την Πρόεδρο και τα Μέλη της Επιτροπής των Υποτροφιών του Ιδρύµατος ότι επιθυµούν να τους χορηγηθεί υποτροφία. Οι υποψήφιοι θα πρέπει να αναφέρουν µε σαφήνεια στην αίτησή τους το θέµα της προκήρυξης για το οποίο ενδιαφέρονται. 2. ύο (2) πρόσφατες φωτογραφίες. 3. Αναλυτικό βιογραφικό σηµείωµα στα ελληνικά.
4. Επικυρωµένο φωτοαντίγραφο του/των Πτυχίου/ων και τυχόν άλλων τίτλων σπουδών. 5. Βεβαίωση αναλυτικής βαθµολογίας για κάθε µάθηµα όλων των ετών. 6. Φωτοαντίγραφο εργασιών, εάν υπάρχουν δηµοσιευµένες. 7. Επιστολή/βεβαίωση από το Πανεπιστήµιο του εξωτερικού ότι ο υποψήφιος έχει γίνει δεκτός για το συγκεκριµένο µεταπτυχιακό πρόγραµµα. (όχι απαραίτητο εάν δεν έχει προλάβει να λάβει απάντηση). 8. Το πρόγραµµα σπουδών (prospectus) της συγκεκριµένης πανεπιστηµιακής σχολής όπου ο υποψήφιος επιθυµεί να πραγµατοποιήσει τις µεταπτυχιακές σπουδές του. εκτές και εκτυπώσεις από το διαδίκτυο. 9. Φωτοαντίγραφα διπλωµάτων ξένων γλωσσών. 10. ύο (2) συστατικές επιστολές είτε από καθηγητές του τελευταίου έτους, είτε από συνεργάτες/εργοδότες, τις οποίες ο υποψήφιος θα πρέπει να εσωκλείει στο φάκελό του σφραγισµένες και υπογεγραµµένες στην πίσω όψη.
Αναφορικά µε τις υποχρεώσεις Ο υπότροφος δεν έχει το δικαίωµα να τροποποιεί µε οποιονδήποτε τρόπο το πρόγραµµα σπουδών που έχει κατά περίπτωση επιλέξει ή έχει εγκρίνει η Επιτροπή. Ο υπότροφος οφείλει, κάθε εξάµηνο, να υποβάλει στην Επιτροπή βεβαίωση του εποπτεύοντος καθηγητή σχετικά µε την επίδοσή του στις σπουδές του. Η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωµα να αποφασίσει κατά την κρίση της την αναστολή ή και την οριστική ανάκληση και διακοπή της υποτροφίας, αν η επίδοση του υποτρόφου στις σπουδές του δεν είναι ικανοποιητική ή όταν αιτιολογηµένα κρίνει ότι υπάρχουν λόγοι που το επιβάλλουν γενικότερα. Πριν από την χορήγηση της υποτροφίας, ο επιλεγείς υπότροφος προσκοµίζει οποιοδήποτε συµπληρωµατικό στοιχείο τυχόν του ζητηθεί και υπογράφει συµφωνητικό µε το Ίδρυµα στο οποίο αναφέρονται οι κύριες υποχρεώσεις του έναντι του Ιδρύµατος κατά τη διάρκεια της υποτροφίας. Ο υπότροφος γνωστοποιεί έγκαιρα στην Επιτροπή κάθε αλλαγή διεύθυνσης, αριθµού τηλεφώνου ή αριθµού λογαριασµού τραπέζης. Γενικότερα θα ήταν χρήσιµο να αναφέρω κάποιες πληροφορίες που συχνά απορρέουν από τις απορίες που διατυπώνουν οι υποψήφιοι. Ο υποψήφιος επιλέγει τη χώρα και το Πανεπιστήµιο που επιθυµεί να πραγµατοποιήσει τις µεταπτυχιακές του σπουδές. Για κάθε θέµα χορηγείται µία υποτροφία. Η υποτροφία συνίσταται στη χορήγηση µηνιαίου χρηµατικού ποσού (900 ευρώ) το οποίο ο υπότροφος διαθέτει κατά την κρίση του. Για την επιλογή των υποτρόφων, ο Κανονισµός των Υποτροφιών δεν προβλέπει εξετάσεις ή συνέντευξη. Η επιλογή γίνεται βάση των δικαιολογητικών τα οποία υποβάλλουν οι υποψήφιοι και ειδικότερα βάση της γενικής εικόνας που παρουσιάζει ο φάκελος του κάθε υποψηφίου. Τέλος οι υποψήφιοι δεν συµπληρώνουν κάποια προτυπωµένη αίτηση αλλά συντάσσουν µια δική τους στην οποία πρέπει να αναφέρουν το θέµα που τους ενδιαφέρει καθώς και τα Πανεπιστήµια στα οποία έχουν κάνει αίτηση. Ας έρθουµε τώρα σε πρακτικά ζητήµατα που αφορούν στις σπουδές στο εξωτερικό. Θα µοιραστώ µαζί σας την εµπειρία µου από συγκεκριµένες χώρες του εξωτερικού τις οποίες επιλέγουν οι υπότροφοί µας βασιζόµενη στις
περιγραφές τους ως φοιτητές. Αλλά και την προσωπική εµπειρία µου. Οι αναφορές που ακολουθούν αφορούν κυρίως σπουδές στην Τέχνη. Παρ όλα αυτά δεν νοµίζω ότι το σύστηµα εκπαίδευσης των χωρών αυτών διαφέρει είτε µιλάµε για Τέχνη είτε για Νοµική ή Οικονοµικά. Γαλλία Βασικός προορισµός των ανθρώπων που θέλουν να ασχοληθούν µε τον κλάδο των τεχνών. Στη Γαλλία υπάρχουν δύο µορφές σπουδών τα δηµόσια και τα ιδιωτικά πανεπιστήµια. Θα αναφερθώ µόνο στα δηµόσια γιατί αυτά είναι ευρύτερα γνωστά αλλά και ο κύριος προορισµός των Ελλήνων φοιτητών. Οι ξένοι (µη Γάλλοι) εισάγονται µε dossier de validation/ντοσιέ αξιολόγησης. Εξετάζεται δηλαδή τι έχουν κάνει στο παρελθόν και εισάγονται στο ανάλογο επίπεδο του Γαλλικού συστήµατος. Είναι πολύ πιθανό δηλαδή, ενώ έχετε τελειώσει το Ελληνικό Πανεπιστήµιο και έχετε το πτυχίο σας να µην εισαχθείτε κατευθείαν σε ένα µεταπτυχιακό επίπεδο αλλά σε ένα προπτυχιακό στάδιο, πριν γίνετε δεκτοί στο µεταπτυχιακό. Τα δίδακτρα στη Γαλλία δεν είναι υψηλά. Είναι της τάξεως των 400 ευρώ περίπου και αντιστοιχούν σε κάποια εγγραφή. Συνολικά το ποσό της εγγραφής διαφοροποιείται ανάλογα και µε το επίπεδο των σπουδών. Υπάρχουν και άλλα διπλώµατα όπως τα diplome universitaires DU και πρόκειται επί της ουσίας για εξειδικεύσεις, αφού κανείς έχει κάνει άλλα πράγµατα ή παράλληλα δουλεύει. Το κόστος των diplome universitaires DU κυµαίνεται από 1000 έως 3000 ευρώ γιατί θεωρούνται εξωπανεπιστηµιακά ακόµα, αν και λαµβάνουν χώρα στο πανεπιστήµιο. Υποδοχή φοιτητών όπως αναφέρει και µια φίλη µου που ζει και εργάζεται στη Γαλλία «Γραµµατείς και Φαρισαίοι δουλεύουν για να σου κάνουν τη ζωή δύσκολη, να σε τροµάζουν µε τη γραφειοκρατία και τα λοιπά. Εµείς όµως οι Έλληνες γνωρίζοντας µερικές φορές µεγαλύτερο χάος στη χώρα µας, σίγουρα δεν τροµάζουµε εύκολα!». Όλα λοιπόν περνάνε µέσα από γραµµατείες και επίσηµα χαρτιά. Άπαξ και µάθεις τα πράγµατα πως λειτουργούν µετά όλα παίρνουν το δρόµο τους. Οι σχέσεις φοιτητών-καθηγητών θα έλεγε κανείς ότι είναι τυπικές και σοβαρές τις περισσότερες φορές τηρώντας τις αποστάσεις. Κάθε πανεπιστήµιο περιλαµβάνει και εστιατόριο στις υποδοµές του, το οποίο είναι αρκετά προσιτό. Επιπλέον, µε την φοιτητική κάρτα κερδίζει κανείς εκπτώσεις σε πολλά µέρη. Αναφορικά µε την ανεύρεση κατοικίας στο Παρίσι υπάρχει αρκετή δυσκολία και τα ενοίκια είναι ακριβά. Π.χ. ένα διαµέρισµα 17 τετραγωνικών µπορεί να
κοστίζει έως και 500 ευρώ. Συχνά οι ιδιοκτήτες ζητούν να δουν την άδεια παραµονής ή κάποια συστατική επιστολή. Συνήθως οι υπότροφοι µας, ζητούν µια βεβαίωση ότι παίρνουν την υποτροφία και αυτό τους δίνει µια που τους σιγουριά στους διακανονισµούς τους για σπίτι. Αναφορικά µε τις φοιτητικές εστίες δυστυχώς δεν έχω στοιχεία για την ακριβή διαδικασία παραχώρησης καταλύµατος. Το βέβαιο είναι πάντως πως είναι µια πιο οικονοµική λύση. Οι µετακινήσεις είναι απλές και εύκολες. Το κόστος ζωής, κατά τα άλλα, πλησιάζει αυτό της διαβίωσης στην Αθήνα Τέλος το επίπεδο σπουδών θα έλεγε κανείς ότι είναι ικανοποιητικό (εξαρτάται και από το εκάστοτε πανεπιστήµιο) µε αρκετές δυσκολίες, γρήγορους ρυθµούς, µεγάλες απαιτήσεις από καθηγητές γι αυτό και δεν είναι τόσο εύκολο να ολοκληρώσει κανείς επιτυχώς τον κύκλο των µαθηµάτων και τελικά να αποφοιτήσει. Ας δούµε τώρα τι γίνεται στην Αγγλία Εδώ τα πράγµατα είναι λίγο διαφορετικά. Τα Πανεπιστήµια είναι ιδιωτικά. ηλαδή καταβάλλονται δίδακτρα και µάλιστα υψηλά. Αυτό τουλάχιστον ισχύει για τους αλλοδαπούς. Οι Άγγλοι υπόκεινται σε διαφορετικό καθεστώς αναφορικά µε τα δίδακτρα απ ότι όλοι οι υπόλοιποι. Επιτρέψτε µου να µην αναφέρω ακριβές ποσό που οφείλουν να καταβάλλουν οι Ευρωπαίοι-φοιτητές διότι το κάθε Πανεπιστήµιο έχει την δική του οικονοµική πολιτική, συνεπώς υπάρχουν διαφοροποιήσεις. Και εδώ ο υποψήφιος υποβάλει κάποια ντοσιέ/δικαιολογητικά, ανάλογα µε το τι ζητάει το κάθε Πανεπιστήµιο και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι υποψήφιοι γίνονται δεκτοί τόσο στα µεταπτυχιακά όσο και στα προπτυχιακά προγράµµατα. Οι περισσότεροι υποψήφιοι κάνουν αίτηση σε παραπάνω από ένα Πανεπιστήµια έτσι ώστε να διασφαλίσουν ότι θα γίνουν τελικά δεκτοί σε κάποιο απ αυτά. Το επίπεδο σπουδών είναι αρκετά καλό, ανάλογα πάντα και µε το Πανεπιστήµιο. Κάποια «κουβαλούν» µεγάλη ιστορία, και κύρος, (π.χ. Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης, )
Γενικά το κόστος ζωής στην Αγγλία είναι υψηλό. Τα ενοίκια, οι µεταφορές, το φαγητό Πάντα βέβαια υπάρχουν λύσεις για τους φοιτητές, όπως η συγκατοίκηση, οι εκπτώσεις λόγω φοιτητικών καρτών, η φοιτητική εστία, κλπ. Έχουµε αναφέρει δύο βασικούς προορισµούς των Ελλήνων φοιτητών, Λονδίνο Παρίσι Θα κάνουµε και µία τελευταία αναφορά, στο Βερολίνο. Το Βερολίνο, θα έλεγε κανείς, και σύµφωνα πάντα µε εντυπώσεις των υποτρόφων του Ιδρύµατος, ότι πρόκειται για µια οικονοµική πόλη. Το κόστος διαβίωσης και στέγασης είναι χαµηλό. Η ανεύρεση καταλύµατος είναι εύκολη, µε αρκετά οικονοµικό αντίκρισµα, ακόµα και στο κέντρο της πόλης. Τα δίδακτρα είναι πολύ χαµηλά και αρκετές φορές και µηδαµινά. Η εισαγωγή στα Πανεπιστήµια γίνεται πάλι µε κάποιου είδους αξιολόγηση είτε των βαθµών αν πρόκειται για προπτυχιακές σπουδές είτε του πτυχίου αν πρόκειται για µεταπτυχιακές σπουδές. Το επίπεδο των σπουδών είναι αρκετά καλό, λαµβάνοντας πάντα υπόψη ότι υπάρχουν διαφοροποιήσεις από σχολή σε σχολή. Σίγουρα πάντως υπάρχουν πολύ αξιόλογα προγράµµατα στον τοµέα της Τέχνης. Πάντως ο υπότροφός µας έχει περιγράψει την πόλη ιδανική για φοιτητές, αν αντέχετε φυσικά το κρύο! Θα µπορούσα να µιλήσω και για άλλες πόλεις αλλά νοµίζω θα σας κούραζα. Επιπλέον αυτού του είδους οι πληροφορίες είναι εύκολο να αποκτηθούν µιας και διανύουµε την εποχή του internet. Και ερχόµαστε λοιπόν στους τρόπους αναζήτησης πανεπιστηµίων και λοιπών πληροφοριών από τους νέους υποψήφιους φοιτητές. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, θεωρώ ότι το διαδίκτυο έρχεται πρώτο στις προτιµήσεις των παιδιών προκειµένου να αναζητήσουν πληροφορίες για τις σχολές που τους ενδιαφέρουν. Ακόµα και να µην είστε σίγουροι τι ψάχνετε, οι µηχανές αναζήτησης, όπως είναι το google, µπορούν να αποτελέσουν βασικό εργαλείο και τελικά να σας οδηγήσουν κάπου. Επίσης, πληροφορίες µπορείτε να πάρετε και από τις πρεσβείες. Κάποιες χώρες όπως είναι η Μ. Βρετανία και η Γαλλία είναι αρκετά οργανωµένες. ιοργανώνουν µάλιστα και κάποια φόρουµ κάθε άνοιξη (αν δεν κάνω λάθος) σε κεντρικά ξενοδοχεία της πόλης όπου µπορείτε να ενηµερωθείτε πλήρως για τα πανεπιστήµια και γενικά τη φοιτητική ζωή. Τέλος, κάτι που νοµίζω όλοι κάνουµε κάποια στιγµή, τουλάχιστον ως αρχή, είναι να ρωτήσουµε κάποιο φίλο µας. Προσέξτε βέβαια γιατί αυτό µπορεί να
αποδειχτεί και παγίδα. Κάτι που για το φίλο σας ήταν δύσκολο, µπορεί για εσάς να µην είναι. Ή κάτι που ταίριαζε στο φίλο σας, σε εσάς να µην ταιριάζει. Καταλήγοντας, θα ήθελα να αναφέρω ότι είναι καλό να αναζητάτε µια υποτροφία πριν ξεκινήσετε τις σπουδές σας. Και για όσους δεν το γνωρίζετε στο Υπουργείο Παιδείας λειτουργεί Τµήµα Υποτροφιών όπου εκεί µπορεί να βρει κανείς όλα τα κληροδοτήµατα που υπάρχουν στη χώρα µας. Κάπου εδώ ολοκληρώνω τη σύντοµη (και κυρίως εµπειρική) αναφορά µου για τις σπουδές στο εξωτερικό και θα ήθελα από καρδιάς να ευχηθώ σε όλους καλή δύναµη, υποµονή και επιµονή προκειµένου να πετύχετε το στόχο σας. Σας ευχαριστώ θερµά για την προσοχή σας