ΟΔΗΓΟΣ ΤΟΠΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΚΟ ΔΗΜΩΝ ΘΕΡΜΑΪΚΟΥ, ΘΕΡΜΗΣ, ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ, ΠΥΛΑΙΑΣ-ΧΟΡΤΙΑΤΗ «Τοπική Δράση Κοινωνικής Συνοχής & Απασχόλησης Ανατολικής Θεσσαλονίκης», Δράση 3 «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες ομάδες» της κατηγορίας παρέμβασης 1: «Πρόληψη και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού ευπαθών ομάδων του πληθυσμού», του Θεματικού Άξονα Προτεραιότητας 4 «Πλήρης ενσωμάτωση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 2007-2013».
.
ΟΔΗΓΟΣ ΤΟΠΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΥΠΑΘΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΔΗΜΩΝ ΘΕΡΜΑΪΚΟΥ, ΘΕΡΜΗΣ, ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ, ΠΥΛΑΙΑΣ-ΧΟΡΤΙΑΤΗ Νοέμβριος 2013
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Πρόλογος 7 2. Εκπαιδευτικό Υλικό θεματικού εργαστηρίου: «Ενημέρωση και Ευαισθητοποίηση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα με βάση το Εγχειρίδιο COMPASS (ΠΥΞΙΔΑ)» στο Δήμο Θέρμης 9 3. Εκπαιδευτικό Υλικό θεματικού εργαστηρίου: Ενημέρωση και Ευαισθητοποίηση για «Ίσες Ευκαιρίες και Κοινωνική Ευθύνη» στο Δήμο Καλαμαριάς 15 4. Καλές πρακτικές εκπαίδευσης και ενημέρωσης σε θέματα κοινωνικής ενσωμάτωσης, πρόληψης των διακρίσεων στον χώρο της εργασίας και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη 25 5. Κοινωνικές Υπηρεσίες - Φορείς στο Δήμο Θέρμης 30 6. Κοινωνικές Υπηρεσίες - Φορείς στο Δήμο Θερμαϊκού 38 7. Κοινωνικές Υπηρεσίες - Φορείς στο Δήμο Καλαμαριάς 51 8. Κοινωνικές Υπηρεσίες - Φορείς στο Δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη 68 9. Επίλογος 77 10. Επικοινωνία - Πληροφορίες 78 5
Πρόλογος 1 ΗΑναπτυξιακή Σύμπραξη Ανατολικής Θεσσαλονίκης με τη συνεργασία των Δήμων Θερμαϊκού, Θέρμης, Πυλαίας - Χορτιάτη και Καλαμαριάς και το Συντονισμό της ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. υλοποιεί το Σχέδιο Δράσης«Τοπική Δράση Κοινωνικής Συνοχής & Απασχόλησης Ανατολικής Θεσσαλονίκης», Δράση 3 «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες ομάδες» της κατηγορίας παρέμβασης 1: «Πρόληψη και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού ευπαθών ομάδων του πληθυσμού» του θεματικού άξονα Προτεραιότητας 4 «Πλήρης ενσωμάτωση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» 2007-2013. Στόχος του Σχεδίου είναι η αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί η οικονομική κρίση τα τελευταία χρόνια στον τομέα της απασχόλησης, ιδιαίτερα για τις Ευπαθείς Κοινωνικά Ομάδες (ΕΚΟ), δημιουργώντας σημαντικά ρήγματα στην κοινωνική συνοχή των τοπικών κοινωνιών. Η παρέμβαση, μέσω της ενεργοποίησης του τοπικού κοινωνικού ιστού με πρωτοβουλία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στοχεύει στην αύξηση της απασχόλησης, με την αξιοποίηση των ανταγωνιστικών κλάδων απασχόλησης της Αν. Θεσσαλονίκης, τη δημιουργία προϋποθέσεων ενίσχυσης της απασχολησιμότητας, προώθησης ίσων ευκαιριών, άρσης των συνθηκών κοινωνικού αποκλεισμού και κοινωνικής και εργασιακής ένταξης ανέργων ΕΚΟ. Το Σχέδιο Δράσης αφορά την ένταξη 160 ατόμων ανέργων Ευπαθών Κοινωνικά Ομάδων, των κατηγοριών: Μακροχρόνια άνεργοι, άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά προσόντα Μετανάστες Άτομα με αναπηρία Αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών καθώς και Άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση φτώχειας ή απειλούμενα από φτώχεια των Δήμων της Ανατολικής Θεσσαλονίκης, σε δράσεις Συμβουλευτικής στήριξης της Απασχόλησης και Επιχειρηματικότητας και Δράσεις επιδοτούμενης επαγγελματικής κατάρτισης και Επιμόρφωσης για την στήριξη και προετοιμασία των ανέργων κατά την ένταξή τους στην Αγορά Εργασίας. Η κατάλληλη προετοιμασία των ωφελούμενων για την (επαν)ένταξη στην αγορά εργασίας και παράλληλα, η προετοιμασία των εργοδοτών για την ενσωμάτωση και αξιοποίηση αυτών στον ενδο ε- πιχειρησιακό ιστό, απαιτεί μία ολιστική προσέγγιση και ένα ολοκληρωμένο πλέγμα παρεμβάσεων. 7
Ειδικότερα, προβλέπεται: Εκπόνηση μελέτης ανάλυσης, αποτύπωσης και αξιολόγησης των δεδομένων της υφιστάμενης κατάστασης της τοπικής αγοράς εργασίας Ενέργειες Δικτύωσης Υλοποίηση Δράσεων Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης Επιδοτούμενα Προγράμματα Επαγγελματικής Κατάρτισης. Επιμορφωτικά Προγράμματα Επιχειρηματικότητας. Ενέργειες Συμβουλευτικής Πληροφόρησης Υποστήριξης Ο παρών Οδηγός δημοσιεύεται στο πλαίσιο της Δράσης 2 Δικτύωσης, Ενέργεια 1 ΤΟΠΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ & ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΚΟ του σχεδίου δράσης. Στόχος της ενέργειας είναι η συστηματική και ουσιαστική συνεργασία, η σύνθεση πόρων και δυνάμεων για τον αρτιότερο συντονισμό ήδη υφισταμένων δομών, οργανισμών και παρεμβάσεων των Δήμων και πρωτοβουλιών των τοπικών κοινωνιών και των κοινωνικών εταίρων της περιοχής παρέμβασης, μέσω της Α.Σ. για τη στήριξη της κοινωνικής και εργασιακής ένταξης των Ευάλωτων Κοινωνικά Ομάδων. Περιλαμβάνει τη δημιουργία Τοπικών Δικτύων στήριξης και απασχόλησης ΕΚΟ, με τη χαρτογράφηση και επικαιροποίηση υφιστάμενων καταγραφών, δομών απασχόλησης και προγραμμάτων παροχής υπηρεσιών πληροφόρησης και στήριξης της απασχόλησης ΕΚΟ, καθώς και Δομών και υπηρεσιών παροχής κοινωνικοπρονοιακών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών ΕΚΟ στους τέσσερις Δήμους της περιοχής παρέμβασης, την υλοποίηση 4 θεματικών εργαστηρίων εκπαίδευσης και δικτύωσης δομών στήριξης της κοινωνικής ένταξης και απασχόλησης ΕΚΟ με στόχο τη δικτύωση και συνεργασία όλων των άμεσα ή έμμεσα εμπλεκομένων (Στελέχη Δομών) στην παροχή υπηρεσιών στήριξης της Απασχόλησης και της κοινωνικής ένταξης ΕΚΟ. Η εκθετικά αυξανόμενη μερίδα ανθρώπων που πλήττονται από τα αποτελέσματα της παραταμένης ύφεσης, παρουσιάζει ολοένα διογκούμενη την παρουσία των Ευπαθών Κοινωνικά Ομάδων σε όλες τις κοινωνικού χαρακτήρα διεργασίες και επιβάλλει τις δικές της προτεραιότητες και κανόνες δράσης. Στην κατάσταση αυτή, όπως διαμορφώνεται, η ανάπτυξη δικτύων συνέργιας και κάθε μορφής συμπράξεων, λιγότερο ή περισσότερο σταθερών μεταξύ των Φορέων κοινωφελούς χαρακτήρα που δραστηριοποιούνται στον χώρο της κοινωνικής πρόνοιας, Δημόσιων & Ιδιωτικών, αποτελεί μονόδρομο για την πλέον αποτελεσματική αντιμετώπιση των αναγκών που συνεχώς αυξάνονται. 8
Εκπαιδευτικό Υλικό θεματικού εργαστηρίου: «Ενημέρωση και Ευαισθητοποίηση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα με βάση το Εγχειρίδιο COMPASS (ΠΥΞΙΔΑ)» στο Δήμο Θέρμης 2 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Αν και υπάρχουν πολλοί ορισμοί και μια σειρά διαφορετικών προσεγγίσεων για την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η καλύτερη περιγραφή της μπορεί να γίνει στη βάση των στόχων που θέλει να επιτύχει. Ο μακροπρόθεσμος στόχος τέτοιων προγραμμάτων είναι να εγκαθιδρύσουν ένα πολιτισμό στον οποίο τα ανθρώπινα δικαιώματα κατανοούνται και γίνονται αντικείμενο υπεράσπισης και σεβασμού. Έτσι, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι οποιος/αδήποτε εργάζεται με ανθρώπους, εμπλέκεται στην Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, εφόσον έχει αυτόν το στόχο κατά νου και κάνει βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση ανεξάρτητα από τον τρόπο ή το αποτέλεσμα της προσπάθειας. Γίνεται ολοένα και πιο αποδεκτή η άποψη ότι θα πρέπει να δίνεται προσοχή στην Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα σε ανθρώπους όλων των ηλικιών και των κοινωνικών ομάδων, όχι μόνον επειδή είναι κάτι σημαντικό για την κοινωνία, αλλά και λόγω του ότι οι ίδιοι αξιολογούν θετικά και επωφελούνται από το είδος των δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται στο έργο. Οι σύγχρονες κοινωνίες αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερο διαδικασίες κοινωνικού αποκλεισμού, θρησκευτικών, εθνοτικών και εθνικών διαφορών, και τα αρνητικά αλλά και τα θετικά της αυξανόμενης παγκοσμιοποίησης. Η Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα θίγει σημαντικά ζητήματα και μπορεί να βοηθήσει στο να γίνονται κατανοητές οι διάφορες αντιλήψεις, πεποιθήσεις και στάσεις και αξίες σε μια σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία. Βοηθά τα άτομα να βρουν τρόπους να χρησιμοποιήσουν αυτού του είδους τις μεταβολές με θετικούς τρόπους. Ενδεχομένως το πιο σημαντικό να είναι ότι οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και υπ αυτήν την έννοια οι ίδιοι παρέχουν τον κύριο πόρο για την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Επιπλέον, πολλοί ήδη ενδιαφέρονται να συμμετέχουν στα κοινά, όπως φαίνεται από την ύπαρξη συλλόγων, εθελοντικών ομάδων και οργανώσεων κοινωνικών, πολιτιστικών και άλλων. Τέλος, αυξημένο παρουσιάζεται το ενδιαφέρον για τα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα και για την ανάληψη δράσης με νέους τρόπους που βασίζονται στο σεβασμό, στην κατανόηση, στη συνεργασία. 9
Ιδίως για τους νέους, μια μελέτη για τις στάσεις που έχουν έναντι της Ε.Ε. οι νέοι άνθρωποι, αποκάλυψε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα συγκαταλέγονται μεταξύ των προτεραιοτήτων τους, υπολειπόμενα μόνο έναντι του εγκλήματος και της ανεργίας. Οι νέοι άνθρωποι θα ήθελαν οι κυβερνήσεις τους να θέσουν το ζήτημα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της προστασίας του περιβάλλοντος, της μάχης ενάντια στο ρατσισμό, και της ανισότητας μεταξύ των δυο φύλων. Τι είναι το Compass Το Compass είναι ένα εγχειρίδιο το οποίο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Νεολαίας για την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Γενικής Διεύθυνσης Νεολαίας και Αθλητισμού του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το πρόγραμμα ξεκίνησε το έτος 2000 με αφορμή την επέτειο των 50 χρόνων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και φιλοδοξία του είναι να καταστήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα στο επίκεντρο της εργασίας με νέους και νέες και έτσι να συμβάλει ώστε η Εκπαίδευση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα να αποκτήσει δεσπόζουσα θέση. Το πρόγραμμα αυτό, βασικό εργαλείο του οποίου είναι το Compass, συμπεριλαμβάνει επίσης υποστήριξη σε τοπικά πιλοτικά προγράμματα, εθνικά και περιφερειακά εκπαιδευτικά σεμινάρια και συγκεκριμένες δραστηριότητες που σχετίζονται με τις διάφορες μορφές βίας. Αντί «ενός ακόμα εγχειρίδιου» και αντί νέων αδόκιμων προσεγγίσεων και προτάσεων για την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο κεντρικός στόχος αυτής της έκδοσης είναι να καταστήσει την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα προσιτή, εύχρηστη, χρήσιμη για επιμορφωτές, οργανωτές, συντονιστές, εκπαιδευτικούς, εθελοντές και εκπαιδευτές που εργάζονται στον τομέα εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με νέους και νέες. Είναι, από πολλές πλευρές, μία σεμνή και ταπεινή (αλλά και φιλόδοξη) απάντηση στην ερώτηση που πολλοί/ές ενδιαφερόμενοι/ες ακτιβιστές/στριες και επιμορφωτές/τριες θέτουν: «Πώς να μεταφέρουμε στην πράξη την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα;» Είναι, τέλος, ένα εργαλείο ευρέως διαδεδομένο στην Ευρώπη, το οποίο παρέχει εκπαιδευτικό υλικό με ξεκάθαρες έννοιες και συγκεκριμένες δραστηριότητες με στόχο να υποκινήσει παιδιά και νέους σε θέματα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες και προτεραιότητες. Προωθεί μια γενική αντίληψη για θέματα Εκπαίδευσης στα Ανθρώπινα Δικαιώματα εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δράσεων που δίνουν έμφαση στην προώθηση της ισότητας και της διαπολιτισμικότητας. Tο Compass δίνει προτεραιότητα σε ανοιχτές, βιωματικές και συμμετοχικές διαδικασίες, στη δημιουργία συνεργασιών και διατοπικών δικτυώσεων, στην ανάδειξη των νέων σε συνδιαμορφωτές των εκπαιδευτικών διαδικασιών. Οι δραστηριότητες και το υλικό που προτείνει έχουν τη μορφή αυτοτελών ενοτήτων, χωρίς όμως να παραλείπεται και η σύνδεση των ενοτήτων σε συνεκτικές θεματικές. Είναι πρακτικό στον προσανατολισμό του, δίνει έμφαση στην προσβασιμότητα, την προσαρμογή και την πολυχρηστικότητα των υλικών και μεθοδολογιών που προτείνει. Η εξοικείωση με την προσέγγισή του είναι εξαιρετικά 10
εύκολη, αλλά και οι συνθήκες στις οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθεί πρακτικά είναι ανεξάντλητες. Η προσέγγιση την οποία προτείνει το Compass στην Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα επιχειρεί να συμπεριλάβει πράγματα παρά να αποκλείσει. Κατά πρώτον, εστιάζει ισότιμα σε τρεις διαστάσεις: γνώση, δεξιότητες και στάσεις. Δεύτερον, οι δραστηριότητες έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να απευθύνονται σε ένα ευρύ ηλικιακά κοινό αλλά και να καλύπτουν τους τυπικούς, μη τυπικούς και άτυπους τομείς εκπαίδευσης. Τρίτον, συνδέει την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα μέσω δραστηριοτήτων συμμετοχής και ενεργού μάθησης με τα σχετικά τοπικά και παγκόσμια ζητήματα, όπως την ανάπτυξη, το περιβάλλον, τις διαπολιτισμικές σχέσεις και την ειρήνη. Η χρήση αυτού του είδους των συμμετοχικών δραστηριοτήτων είναι κεντρικής σημασίας. Μελέτες αποδεικνύουν ότι η συνεργατικά δομημένη εργασία σε μικρές ομάδες βοηθά στην οικοδόμηση συνοχής της ομάδας και στη μείωση των προκαταλήψεων ανάμεσα στα μέλη των ομάδων. Η συνεργατική ομαδική εργασία συντελεί επίσης στη βελτίωση της κατανόησης πολύπλοκων εννοιών και αυξάνει τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, καθιστώντας ικανούς τους συμμετέχοντες να επεξεργαστούν λύσεις που δείχνουν μεγαλύτερη δημιουργικότητα και πρακτικότητα. Τα ερωτήματα, συχνά ακόμη και οι συγκρούσεις, καλό είναι να θεωρούνται ως θεμελιακοί εκπαιδευτικοί πόροι, τους οποίους να αναζητούμε με θετικό τρόπο. Στη βάση της αμοιβαίας εφαρμογής των δικαιωμάτων βρίσκεται η αξιοποίηση των διαφορών ως ευκαιριών για συνεργασία και εξέλιξη και δεν αντιμετωπίζονται ως σημεία σύγκρουσης. Επίσης, βασική παράμετρο για την επίλυση των διαφορών μέσω της ανακάλυψης των κοινών σημείων και του σχεδιασμού συντονισμένης δράσης προς ένα κοινό στόχο, αποτελεί η συλλογική λήψη αποφάσεων. Η λήψη αποφάσεων μέσω συναίνεσης είναι μια μακρόχρονη διαδικασία, απαιτεί επικοινωνιακές δεξιότητες, ευαισθησία στις ανάγκες των άλλων, φαντασία, εμπιστοσύνη, υπομονή. Μόνο τότε είναι δυνατό να διερευνηθούν τα ζητήματα με ειλικρίνεια και να ανταλλάσσονται οι απόψεις ως απόρροια ορθολογικής επιχειρηματολογίας. Ένα ακόμη θεμελιώδες χαρακτηριστικό της εκπαιδευτικής πρότασης του Compass αφορά στην ιδέα ότι οι εκπαιδευόμενοι θα φέρουν στην εκπαιδευτική διαδικασία μια πλούσια δεξαμενή εμπειριών, η οποία θα πρέπει να ανακληθεί προκειμένου να διασφαλιστεί μια ενδιαφέρουσα και αποτελεσματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Η Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα θα πρέπει να είναι πριν απ όλα ανθρωποκεντρική, δηλαδή να εκκινεί από τις ανάγκες, τις προτιμήσεις, τις ικανότητες και τις επιθυμίες του εκάστοτε ατόμου, στο πλαίσιο της εκάστοτε κοινωνίας. Μια ανθρωποκεντρική εκπαιδευτική προσέγγιση αναγνωρίζει την αξία της προσωπικής δράσης και της προσωπικής αλλαγής, και λαμβάνει επίσης υπόψη το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο βρίσκονται οι εκπαιδευόμενοι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι εκπαιδευτές θα πρέπει να περιορίζονται από αυτά τα δεδομένα ή ότι δε μπορούν να μάθουν από άλλους που μπορεί να δουλεύουν σε διαφορετικά πλαίσια. Αυτό το οποίο φέρνει σε συνεργασία εκπαιδευτές από όλο τον κόσμο είναι το κοινό εγχείρημα και η επιθυμία να προάγουν και να κατοικήσουν εν τέλει σε ένα κόσμο όπου θα υπάρχει εκτίμηση και σεβασμός για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπάρχουν γενικές οδηγίες, δοκι- 11
μασμένες και αξιολογημένες μέθοδοι, εκπαιδευτικά υλικά, και πολλοί άνθρωποι που εργάζονται στο πεδίο και όλα αυτά μπορούν να μας βοηθήσουν να επιτύχουμε τον κοινό σκοπό. Άμεσοι στόχοι του εκπαιδευτικού προγράμματος του Compass είναι: Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των εκπαιδευόμενων σε θέματα που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Η παροχή τεχνογνωσίας σε βασικές μεθοδολογίες βιωματικής μάθησης των δικαιωμάτων Η παροχή εκπαιδευτικού υλικού του Συμβουλίου της Ευρώπης και άλλων διεθνών οργανισμών και η επιμόρφωση των στελεχών κοινωνικών υπηρεσιών στην εφαρμογή τους Η κινητοποίηση και η ενεργή συμμετοχή των εκπαιδευόμενων σε προγράμματα, εφαρμογές και δράσεις που να αξιοποιούν εποικοδομητικά μία εκπαίδευση στα δικαιώματα. Η Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα ως σημείο εκκίνησης για δραστηριοποίηση Πυρήνας της Εκπαίδευσης στα Ανθρώπινα Δικαιώματα είναι η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και η ικανότητα για διαχείριση των συγκρούσεων και για ανάληψη δράσης. Στους στόχους του Compass έχει συμπεριληφθεί η ενθάρρυνση των δραστηριοτήτων που βασίζονται στην αλληλεγγύη και στην οργάνωση παρεμβάσεων στην κοινότητα, τόσο επειδή αυτά είναι σημαντικά για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων που σχετίζονται στενά με τον έμπρακτο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και επειδή συμβάλουν ώστε να αναπτυχθεί μια θετική κουλτούρα εφαρμογής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι νέοι άνθρωποι μπορούν να επιφέρουν άμεσα αλλαγές στον κόσμο γύρω τους και το Compass παρέχει ένα σύνθετο σύνολο ερεθισμάτων για να αφυπνίσει και να ενισχύσει αυτή τη δυνατότητα και τη διάθεσή τους. Οι περισσότερες δραστηριότητες στο Compass έχουν σχεδιαστεί με το στόχο να βοηθήσουν στην ανάπτυξη συγκεκριμένων κρίσιμων δεξιοτήτων, χρήσιμων στην οργάνωση και τη διεξαγωγή των δράσεων στο πλαίσιο της κοινότητας. Η Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα παρουσιάζεται ως μια καθημερινή πρακτική, που θα πρέπει να βασίζεται στη βιωματική μάθηση και τη μάθηση μέσω της πράξης, με το στόχο να θέσει τις ικανότητες και τις πρωτοβουλίες σε κίνηση, σε μια συνεχή και διαρκώς μεταβαλλόμενη διαδικασία. Οι ακόλουθες συστάσεις απευθύνονται στις εκπαιδευτικές πολιτικές που μπορεί να υιοθετήσει ένα τυπικό ή άτυπο περιβάλλον εκπαίδευσης και έχουν ως στόχο να υποστηρίξουν αυτή την αυθόρμητη διαδικασία αλλαγής: Άμεση εμπλοκή των συμμετεχόντων στην υλοποίηση στο σχεδιασμό, την εποπτεία, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών καινοτομιών. Ενθάρρυνση της επίλυσης συγκεκριμένων κοινωνικών ζητημάτων, με χρήση της τεχνογνωσίας και των πρακτικών εμπειριών των συμμετεχόντων στην υλοποίηση. Προαγωγή της «από-τα-κάτω» εκπαιδευτικής αλλαγής Εργασία στην κατεύθυνση μεγαλύτερης αυτονομίας των εκπαιδευτικών φορέων/δρώντων, προκειμένου να είναι σε θέση να επεξεργάζονται εξειδικευμένες μορφές δράσης και διασύνδεσης με την τοπική κοινότητα, την κοινωνία των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους 12
Ενθάρρυνση της δικτύωσης, των από κοινού διεκπεραιούμενων προγραμμάτων και δραστηριοτήτων, καθώς και της επικοινωνίας μεταξύ εκείνων που είναι επιφορτισμένοι με τη λήψη των αποφάσεων Μεθοδολογία Η μεθοδολογία προσέγγισης και διαχείρισης των θεμάτων ακολουθεί τη λογική της ενεργητικής μάθησης. Η γνώση δεν παρέχεται, αλλά οργανώνονται οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες η γνώση παράγεται. Οι συμμετοχικές δραστηριότητες αποτελούν τον κεντρικό κορμό της μεθοδολογίας, ενθαρρύνονται οι πρωτοβουλίες ενώ οι συγκρούσεις αντιμετωπίζονται δημιουργικά. Κύριος άξονας όλης της εφαρμογής των δραστηριοτήτων είναι η βιωματική μάθηση, καθώς κάθε δράση συνοδεύεται από τα εξής στάδια: μοίρασμα των αντιδράσεων και των παρατηρήσεων, συζήτηση για να εμβαθύνουμε στην εμπειρία, γενίκευση της εμπειρίας με το να τη συνδέσουμε με την πραγματικότητα και εφαρμογή δηλαδή αξιοποίηση των συμπερασμάτων μας για να βελτιώσουμε τη νοοτροπία και τη συμπεριφορά μας. Ξεκινάμε από όσα ήδη ξέρουν οι άνθρωποι, από τις γνώμες και τις εμπειρίες τους και από αυτή τη βάση τους καθιστούμε ικανούς να αναζητήσουν και να ανακαλύψουν από κοινού νέες ιδέες και βιώματα. Ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή των νέων σε συζητήσεις και τη μετατροπή των γνώσεών τους σε απλές αλλά ουσιαστικές δράσεις που να αναδεικνύουν την απόρριψη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κύριο μέλημα είναι να ενδυναμωθούν συγκεκριμένες δεξιότητες στους εκπαιδευόμενους: Η ενεργητική ακρόαση και επικοινωνία: η ικανότητα ακρόασης διαφορετικών απόψεων, η ικανότητα υπεράσπισης των δικαιωμάτων των ιδίων και των δικαιωμάτων των άλλων. Η κριτική σκέψη: ανεύρεση των σχετικών πληροφοριών, εκτίμηση των στοιχείων με κριτικό τρόπο, επίγνωση των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων, ανίχνευση των μορφών χειριστικής συμπεριφοράς και λήψη αποφάσεων στη βάση έλλογης κρίσης. Η δυνατότητα συνεργασίας και θετικής διαχείρισης των συγκρούσεων Η δυνατότητα συμμετοχής και οργάνωσης κοινωνικών ομάδων Δράση προκειμένου να προάγονται και να προασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα τόσο τοπικά όσο και οικουμενικά. Και παράλληλα να καλλιεργηθούν στάσεις και αξίες όπως: Πνευματική διεύρυνση και σεβασμός για τη διαφορετικότητα. Ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη για τους άλλους και προσωπική δέσμευση για την υποστήριξη εκείνων των οποίων τα ανθρώπινα δικαιώματα απειλούνται. Αίσθημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αξίας τους εαυτού και των άλλων ανεξάρτητα από κοινωνικές, πολιτισμικές, γλωσσικές ή θρησκευτικές διαφορές. Αίσθημα δικαιοσύνης, επιθυμίας για δουλειά στην κατεύθυνση των ιδεωδών της ελευθερίας, της ισότητας και του σεβασμού στη διαφορετικότητα. 13
Εν τέλει επιτυγχάνονται άμεσοι στόχοι: Η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση νέων αναφορικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση των Δικαιωμάτων Η προστασία ατόμων και ομάδων που βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό και βρίσκονται σε κίνδυνο εκμετάλλευσης. Η ΑΡΣΙΣ, ως επίσημος φορέας από το Συμβούλιο της Ευρώπης μετάφρασης (στα Ελληνικά), αναπαραγωγής και διάχυσης της μεθοδολογίας εκπαίδευσης εκπαιδευτών από το 2006 έχει ήδη οργανώσει εξειδικευμένα σεμινάρια σε επαγγελματίες και ιδίως εκπαιδευτικούς αναφορικά με την εφαρμογή του οδηγού και διαθέτει ειδικά εκπαιδευμένους συνεργάτες για την οργάνωση και στο μέλλον αναλόγων σεμιναρίων. Με τη διοργάνωση των σεμιναρίων κύριοι στόχοι προβάλλονται: Εκπαίδευση στελεχών κοινωνικών υπηρεσιών και εκπαιδευτικών οι οποίοι θα αποτελέσουν πολλαπλασιαστές της χρήσης της συγκεκριμένης μεθοδολογίας Ευαισθητοποίηση σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Προστασία ατόμων και ομάδων που βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό και βρίσκονται σε κίνδυνο εκμετάλλευσης. Στοιχεία έκδοσης: COMPASS a Manual on Human Rights Education with Young People ΠΥΞΙΔΑ - Ένα Εγχειρίδιο Εκπαίδευσης στα Ανθρώπινα Δικαιώματα για νέους/νέες Ελληνική Έκδοση 2010 - ΑΡΣΙΣ, Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων. Διάθεση υλικού Το COMPASS διατίθεται ηλεκτρονικά και με ελεύθερη πρόσβαση στη διεύθυνση: ελληνική έκδοση: http://www.arsis.gr/2010_09_05%20compass.pdf αρχική σελίδα: http://eycb.coe.int/compass/ Ο Δήμος Θέρμης σε συνεργασία με την ΑΡΣΙΣ, Kοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων υλοποίησε το Νοέμβριο του 2013 Διήμερο Εκπαιδευτικό- Βιωματικό Εργαστήριο για την Ενημέρωση και Ευαισθητοποίηση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα με το μεθοδολογικό εργαλείο COMPASS(ΠΥΞΙΔΑ), για τα στελέχη των Κοινωνικών Δομών, Φορέων και υπηρεσιών των Δήμων Ανατολικής Θεσσαλονίκης. Επιστημονική Επιμέλεια - Συντονισμός Εργαστηρίου Σοφία Συμεωνίδου Ψυχοδραματίστρια, Εκπαιδεύτρια Ψυχοδράματος 14
Εκπαιδευτικό Υλικό θεματικού εργαστηρίου: Ενημέρωση & Ευαισθητοποίηση για «Ίσες Ευκαιρίες και Κοινωνική Ευθύνη» στο Δήμο Καλαμαριάς» 3 ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ: Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ο τρίτος τομέας αποτελεί ένα σύνολο πρακτικών οργάνωσης της κοινωνικής και οικονομικής ζωής που δεν μπορούν αυστηρά να ενταχθούν ούτε στο δημόσιο ούτε στον ιδιωτικό τομέα όπως οι συνεταιρισμοί, οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και οι κοινωνίες αλληλοβοήθειας. Αυτή και μόνο η διατύπωση είναι αρκετή για να αποκαλύψει τις δυσκολίες ορισμού του πεδίου και αποσαφήνισης των χρησιμοποιούμενων όρων. Οι πρακτικές που εντάσσονται στην κοινωνική οικονομία παρουσιάζουν σημαντική ετερογένεια τόσο μεταξύ τους όσο και εντός των επιμέρους μορφωμάτων (συνεταιρισμοί, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, κοινωνίες αλληλοβοήθειας και πρόσφατα κοινωνικές επιχειρήσεις). Οι δυσκολίες αυξάνονται καθώς οι αναδυόμενες πρωτοβουλίες παρουσιάζουν έντονες εθνικές ιδιαιτερότητες (πολλές φορές και τοπικές) οι οποίες αντανακλώνται στο θεσμικό πλαίσιο και στη χρησιμοποιούμενη ορολογία. Έτσι, ο αγγλοσαξονικός κόσμος χρησιμοποιεί περισσότερο τον όρο μη κερδοσκοπικός τομέας που αποτυπώνει την ιστορικότητα της φιλανθρωπικής και της εθελοντικής παράδοσης σε ΗΠΑ και Αγγλία, στη Λατινική Αμερική υιοθετείται ο όρος αλληλέγγυα οικονομία (solidarity-based economy) σε σύνδεση με ριζοσπαστικά κοινωνικά κινήματα, ενώ στην Κεντρική Ευρώπη προωθείται ο όρος της κοινωνικής οικονομίας ώστε να περικλείεται συνειδητά η εμπειρία του συνεταιριστικού κινήματος. Ο Πίνακας 1 αποτυπώνει τις εννοιολογικές προσεγγίσεις του τρίτου τομέα (Αδάμ & Παπαθεοδώρου, 2010). 15
Πηγή: Αδάμ (2013). Οι σχετικές έννοιες παρουσιάζονται από αριστερά προς τα δεξιά σκοπίμως. Σχηματικά, ο όρος «Αλληλέγγυα Οικονομία» παραπέμπει σε περισσότερο ριζοσπαστικές πρακτικές οι οποίες αναδύθηκαν στο πλαίσιο κοινωνικών κινημάτων (π.χ. κατειλημμένα εργοστάσια στην Αργεντινή μετά την κρίση). Ο όρος «Κοινωνική Οικονομία» παραπέμπει στη συνεταιριστική παράδοση της ηπειρωτικής Ευρώπης. Ο όρος «Μη Κερδοσκοπικός Τομέας» συνδέεται με την αγγλοσαξονική παράδοση της φιλανθρωπίας. Λόγω της πρόσφατης σύγκλισης ανάμεσα στις έννοιες της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, στη συνέχεια θα αναδείξουμε τις βασικές ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στις έννοιες της κοινωνικής οικονομίας και του μη κερδοσκοπικού τομέα. Συγκρίνοντας τους δύο ορισμούς, παρατηρούμε ότι υπάρχει σύγκλιση σε τρία τουλάχιστον κριτήρια: και οι δύο προσεγγίσεις προϋποθέτουν την ύπαρξη θεσμικής μορφής (διακριτή νομική μορφή) και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας (δηλαδή ότι δεν ανήκουν στο δημόσιο τομέα), ρητά στην περίπτωση του μη κερδοσκοπικού τομέα, άρρητα στην περίπτωση των επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας. Επίσης, η αναφορά στην ανεξαρτησία των φορέων του μη κερδοσκοπικού τομέα προσομοιάζει το κριτήριο αυτόνομης διοίκησης της προσέγγισης της κοινωνικής οικονομίας. Πού εντοπίζονται οι διαφορές; η προσέγγιση του μη κερδοσκοπικού τομέα αποκλείει τους συνεταιρισμούς και τις οργανώσεις αμοιβαίας βοήθειας διότι διανέμουν κέρδη στα μέλη τους, εμπεριέχει διαφορές οπτικής. Συγκεκριμένα, η προσέγγιση της κοινωνικής οικονομίας δίνει έμφαση 16
στην εσωτερική και οικονομική λειτουργία των εν λόγω μορφωμάτων (επιχειρήσεις που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες και κριτήριο δημοκρατικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων) και στους δεσμούς που δημιουργούνται με δημόσιες πολιτικές και συλλογικές πρωτοβουλίες-κοινωνικά κινήματα. Σε αντίθεση, η προσέγγιση του μη κερδοσκοπικού τομέα ενδιαφέρεται περισσότερο για την ύπαρξη εθελοντών και τη μη διανομή κερδών και, τουλάχιστον στις πρώτες προσπάθειες καταγραφής του πεδίου, δίνει σαφή προτίμηση στην στατιστική καταγραφή της σημασίας ενός τομέα που αποτελείται από τις Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις (ΜΚΟ). Ο ρόλος της κοινωνικής οικονομίας Η θεωρητική θεμελίωση της κοινωνικής οικονομίας βασίζεται στην ιδέα ότι η οικονομία δεν μπορεί να μελετηθεί ανεξάρτητα από το πεδίο των κοινωνικών σχέσεων. Το σφάλμα της κυρίαρχης οικονομικής επιστήμης είναι ότι θεωρεί πως όλες οι οικονομίες βασίζονται στην αγοραία ανταλλαγή. Αυτή η συνθήκη επικράτησε σε μία συγκεκριμένη ιστορική εποχή των δυτικών κοινωνιών και σχετίζεται με τη μετατροπή της εργασίας, της γης και του χρήματος σε εμπορεύματα. Επίσης, ακόμα και σε κοινωνίες που υπάρχουν αγορές, αυτές συνυπάρχουν με άλλους τρόπους λειτουργίας, συγκεκριμένα την αναδιανομή και την αμοιβαιότητα. Η αναδιανομή προϋποθέτει την ύπαρξη μίας κεντρικής αρχής η οποία ορίζει δικαιώματα και υποχρεώσεις και διανέμει επιδόματα σε είδος και χρήμα. Η αμοιβαιότητα βασίζεται στην έννοια της δωρεάς ως βασικής κοινωνικής πράξης. Η αμοιβαιότητα προϋποθέτει τη συμμετρικότητα, δηλαδή ότι κάθε πλευρά που λαμβάνει ένα δώρο έχει κίνητρο να ανταποκριθεί προσφέροντας ένα αντι-δώρο. Η πράξη της αμοιβαιότητας δεν υπαγορεύεται από μία κεντρική διοίκηση, ενώ το ίδιο το αντι-δώρο δεν οφείλει να είναι αναγκαστικά ίσης αξίας ούτε να πραγματοποιείται την ίδια χρονική περίοδο με το δώρο. Αυτή η τυπολογία οικονομικών αρχών στη συνέχεια συσχετίζεται με τρεις διαφορετικούς τύπους οικονομιών. Η αρχή της αγοραίας ανταλλαγής χαρακτηρίζει την οικονομία της αγοράς, όπου ο μηχανισμός των τιμών είναι η βασική ρυθμιστική αρχή για τη διανομή όλων των αγαθών. Η αρχή της αναδιανομής χαρακτηρίζει τη μη αγοραία οικονομία, η οποία συμπυκνώνεται στη λειτουργία του κράτους πρόνοιας. Η αμοιβαιότητα είναι η βασική λειτουργική αρχή στη μη χρηματική οικονομία, όπου οι πράξεις του δώρου και του αντι-δώρου πραγματοποιούνται από υποκείμενα που τοποθετούνται συμμετρικά σε ένα συμβολικό δίκτυο. Εκτός από τις οικογενειακές σχέσεις, παραδείγματα δραστηριοτήτων που εντάσσονται στη μη χρηματική οικονομία περιλαμβάνουν δωρεές σε είδος, εθελοντική εργασία, κ.λπ. Η οικονομία διακρίνεται σε τρείς τομείς: την αγορά, το κράτος πρόνοιας και την κοινότητα. Η ταύτιση λειτουργικών αρχών και τομέων δεν γίνεται μονοδιάστατα. Έτσι, ενώ αναγνωρίζεται ότι σε κάθε τομέα συνυπάρχουν και άλλες οργανωτικές αρχές, επισημαίνεται ότι μία οργανωτική αρχή γίνεται κυρίαρχη, ενώ οι άλλες υποτάσσονται. Συνεπώς, το ειδοποιό χαρακτηριστικό της αγοραίας οικονομίας είναι ότι η προτεραιότητα δίνεται στην αγορά, ενώ οι μη αγοραίες και μη χρηματικές πράξεις υποτάσσονται. Αυτός ο υπερκαθορισμός κάθε τομέα από μία αρχή διαχέεται στο σύνολο 17
της σύγχρονης καπιταλιστικής οικονομίας, όπου οι μη αγοραίες και μη χρηματικές οικονομίες υποτάσσονται στην αγοραία. Το μη αγοραίο είναι συμπληρωματικό και το μη χρηματικό υπολειμματικό. Ο τρίτος τομέας θεωρητικοποιείται ως ένας πόλος που αποτελεί ένα υβριδικό μόρφωμα και βρίσκεται στο επίκεντρο της διάδρασης ανάμεσα στην αγοραία, στη μη αγοραία και στη μη χρηματική οικονομία. Πηγή: Αδάμ (2013). Κοινωνικές επιχειρήσεις Η έννοια της κοινωνικής επιχείρησης στις ΗΠΑ θεωρείται πιο ευρεία και ασαφής από τον τρόπο που οριοθετείται στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, η κοινωνική επιχειρηματικότητα εντάσσεται στον ιδιωτικό τομέα και περιλαμβάνει μία σειρά από φαινόμενα όπως η ΕΚΕ (corporate social responsibility), και ΜΚΟ οι οποίες ασκούν εμπορική δραστηριότητα. Η κοινωνική επιχείρηση τοποθετείται σε ένα συνεχές των οποίων το ένα άκρο είναι ο κερδοσκοπικός τομέας όπου ο πρωταρχικός στόχος είναι το κέρδος και το άλλο άκρο ο μη κερδοσκοπικός τομέας όπου η κοινωνική αποστολή είναι η βασική προτεραιότητα. Βέβαια, στο πεδίο οι περισσότερες φωνές τοποθετούν την κοινωνική επιχειρηματικότητα εντός του μη κερδοσκοπικού τομέα ως μία προσπάθεια του τελευταίου να εξασφαλίσει έσοδα για τη συνέχιση της κοινωνικής του αποστολής. Στην ευρωπαϊκή παράδοση, η κοινωνική επιχείρηση τοποθετείται εντός της κοινωνικής οικονομίας και θολώνει τα όρια ανάμεσα σε δύο διακριτές οικογένειες οργανώσεων: στις ΜΚΟ και τους συνεταιρισμούς. Πλησιάζουν τις ΜΚΟ και διαφέρουν από τους εργατικούς συνεταιρισμούς, γιατί απευθύνονται στο ευρύ κοινό και όχι μόνο στα μέλη τους. Πλησιάζουν τους συνεταιρισμούς και απομακρύνονται από τις ΜΚΟ, γιατί αναλαμβάνουν ρίσκο και μια συνεχή παραγωγική δραστηριότητα. 18
Πηγή: Αδάμ (2013). Ιδεατά, οι κοινωνικές επιχειρήσεις ορίζονται με τέσσερα οικονομικά και πέντε κοινωνικά κριτήρια. Πηγή: Αδάμ (2013). Ξεκινώντας από τα οικονομικά κριτήρια, παρατηρούμε ότι η έμφαση στη συνεχόμενη παραγωγική δραστηριότητα έχει ως στόχο να οριοθετήσει τις κοινωνικές επιχειρήσεις έναντι τόσο των οργανώσεων συνηγορίας (advocacy) όσο και των ιδρυμάτων που χρηματοδοτούν άλλες ΜΚΟ για την 19
παροχή κοινωνικών υπηρεσιών. Το κριτήριο της αυτονομίας τονίζει ότι οι κοινωνικές επιχειρήσεις ακόμα και αν δέχονται κρατικές επιχορηγήσεις έχουν δικαίωμα στην αυτοτέλεια της διοίκησής τους. Η ανάληψη ρίσκου χαρακτηρίζει την επιχειρηματική πρωτοβουλία, ενώ το τελευταίο οικονομικό κριτήριο διαχωρίζει τις κοινωνικές επιχειρήσεις από εθελοντικές ομάδες εφόσον προβλέπει την ύπαρξη αμειβόμενου προσωπικού. Περνώντας στα κοινωνικά κριτήρια, τίθεται ευθύς εξαρχής η κοινωνική αποστολή στο επίκεντρο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και όχι ως παρεπόμενο ή συμπληρωματική λειτουργία αποκλείοντας έτσι την ΕΚΕ. Η συλλογική πρωτοβουλία διαχωρίζει την «ευρωπαϊκή» κοινωνική επιχείρηση από τη συζήτηση γύρω από τον καινοτόμο κοινωνικό επιχειρηματία, δηλαδή από τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται σε μεγάλο βαθμό η συζήτηση στις ΗΠΑ. Επίσης, δίνεται σημασία στην αξία των συνεταιριστικών αρχών και συγκεκριμένα στην αρχή «ένα άτομο-μία ψήφος», καταδεικνύοντας ότι σε μια κοινωνική επιχείρηση η συμμετοχή στις αποφάσεις δεν καθορίζεται από τη συνεισφορά στο κεφάλαιο της επιχείρησης. Σε άμεση συνάρτηση με το προηγούμενο κριτήριο, τίθεται το ζήτημα της συμμετοχικότητας και της δημοκρατικής διοίκησης. Τέλος, ο περιορισμός και όχι η απαγόρευση της διανομής κερδών επιτρέπει τη συμπερίληψη της εμπειρίας του συνεταιριστικού κινήματος. Σύμφωνα με αυτόν τον ιδεατό τύπο, οι κοινωνικές επιχειρήσεις δεν απαγορεύουν τη διανομή των κερδών, αλλά τη μεγιστοποίηση του κέρδους ως modus operandi. Αναφορικά με το πεδίο δραστηριοποίησης, οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής: Παροχή υπηρεσιών στο ευρύ κοινό (κοινωνικών, υγείας, πρόνοιας, πολιτισμού, περιβάλλοντος, κ.λπ.). Εργασιακή (επαν-)ένταξη ατόμων που απειλούνται ή βιώνουν συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού. Τοπική Ανάπτυξη. Ηθικό εμπόριο. Συνήθως, τονίζονται οι δύο πρώτες κατηγορίες κοινωνικών επιχειρήσεων, ενώ το ζήτημα της τοπικής ανάπτυξης θεωρείται παρεπόμενο είτε της παροχής συλλογικών υπηρεσιών είτε της εργασιακής ένταξης ευπαθών ομάδων. Το ζήτημα του ηθικού εμπορίου αποτελεί νέο ερευνητικό πεδίο και αναφέρεται στις πρωτοβουλίες σύνδεσης παραγωγών και καταναλωτών με δίκαιους όρους. Σύνδεσμοι-αναφορές: http://www.socialcooperatives.gr Αδάμ, Σ. (2009): «Κοινωνικές Επιχειρήσεις στην Ελλάδα», ΚΟΙΝΩΝΙΑ & ψυχική ΥΓΕΙΑ, τεύχος 10, Επιτροπή Ερευνών Α.Π.Θ. Αδάμ, Σ., Παπαθεοδώρου, Χ. (2010): «Η εμπλοκή των φορέων της κοινωνικής οικονομίας στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού: μια κριτική προσέγγιση», Παρατηρητήριο Φτώχειας, Εισοδημάτων και Κοινωνικών Ανισοτήτων, ΙΝΕ-ΓΣΕΕ. Αδάμ, Σ. (2012): «Κοινωνική Οικονομία και Ενεργητικές Πολιτικές Ένταξης: Αποτελέσματα έρευνας πεδίου σε κοινωνικές επιχειρήσεις εργασιακής ένταξης στην Ελλάδα», Παρατηρητήριο Κοινωνικών και Οικονομικών Εξελίξεων, ΙΝΕ-ΓΣΕ. 20
Αδάμ, Σ. (2012): Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνικός Ανταγωνισμός. Μια Κριτική Προσέγγιση, Αυγή, Ενθέματα, 1 Απριλίου 2012. Επιστημονική επιμέλεια: Σοφία Αδάμ, Dr. Οικονομολόγος. ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ, Μια γέφυρα που ενώνει επιχειρήσεις και κοινωνία - Ο Σύγχρονος Βηματισμός σε παγκόσμιο επίπεδο Το Διεθνές Πλαίσιο Η ΕΚΕ αναδεικνύεται διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα, ως μία σημαντική επιχειρηματική πολιτική στάση. Σύμφωνα με αυτήν οι εταιρίες εντάσσουν οικειοθελώς στις επιχειρηματικές ενέργειες και συναλλαγές τους δραστηριότητες με ιδιάζον κοινωνικό και περιβαλλοντικό περιεχόμενο στην τοπική και ευρύτερη κοινωνία, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην αειφόρο ανάπτυξη και πρόοδο. Αποτελεί μια πολιτική δέσμευση που αναλαμβάνουν οι επιχειρήσεις απέναντι στην παγκόσμια κοινωνία, στους τοπικούς και διεθνείς κοινωνικούς εταίρους τους, απέναντι στο οικονομικό μέλλον που διαμορφώνεται, συνδέοντας την οικονομική δραστηριότητα με την κοινωνική πρόοδο και αλληλεγγύη. Η παγκοσμιοποίηση, οι ταχύτατες εξελίξεις στις τεχνολογίες της επικοινωνίας, ο πλουραλισμός στην πληροφόρηση, η αύξηση της επιρροής των καταναλωτών, η ενδυνάμωση του παραδοσιακού ρόλου του κράτους, όλοι αυτοί οι αλληλοσυνδεόμενοι παράγοντες διαμορφώνουν το νέο κοινωνικό πολιτικό πλαίσιο που οδηγεί τις επιχειρήσεις στην επαναδιαπραγμάτευση της θέσης και των ευθυνών τους στην κοινωνία. Επιχειρηματικότητα και Κοινωνία σε συνέργια & Διασύνδεση. Η έννοια της ΕΚΕ είναι άμεσα συνυφασμένη με την έννοια της κοινωνίας των πολιτών, καθώς συντελεί στην διαμόρφωση ενός νέου προτύπου, την Εταιρία Πολίτη. Οι Όμιλοι επιχειρήσεων αλλά και κάθε μορφής επιχειρήσεις, ως ουσιαστικοί οικονομικοί και παραγωγικοί συντελεστές της σύγχρονης ζωής, επιδρούν και επηρεάζουν καθοριστικά την καθημερινή κοινωνική μας πραγματικότητα, ως ένας ενιαίος οργανισμός κοινωνικό οικονομικό πρόσωπο ακόμη και σε τοπικό επίπεδο. Ταυτόχρονα η αποδυνάμωση του κράτους και η προώθηση της κοινωνίας πρόνοιας στις δυσμενείς συνθήκες της αγοράς, διαμορφώνουν το νέο κοινωνικό - πολιτικό πλαίσιο που αναβαθμίζει τον ρόλο των Κοινωφελών Οργανισμών & ΜΚΟ, τοποθετώντας τους στο επίκεντρο των πρωτοβουλιών για την κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη εν μέσω κρίσης, συμβάλλοντας στην υποστήριξη των κοινωνικά ευπαθών ομάδων. Καλείται δηλαδή μία επιχείρηση να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο εκτός από την αυτονόητη προσήλωσή της στην οικονομική βιωσιμότητα, με καινοτομικά σχέδια να φροντίζει την διατήρηση & διασφάλιση των φυσικών και ανθρώπινων πόρων. Γεφυρώνεται με τον τρόπο αυτό η φαινομενική απόσταση μεταξύ εταιριών και φορέων που εκπροσωπούν την κοινωνία, δημιουργώντας ένα ανοιχτό, αποτελεσματικό δίκτυο διασύνδεσης μέσω 21
κοινών δράσεων, σχεδιασμών και προγραμμάτων (Αυτοδιοίκηση, Κοινωφελή Ιδρύματα, Μη κερδοσκοπικοί Φορείς και Οργανώσεις), προσδίδοντας ποιοτικά χαρακτηριστικά στην υγιή και βιώσιμη επιχειρηματικότητα, πέρα από τους ποσοτικούς οικονομικούς δείκτες. Η επιστροφή κοινωνικού μερίσματος για την αντιμετώπιση των πιο επιτακτικών αναγκών της εποχής, όπως η απασχόληση ευπαθών κοινωνικών ομάδων αποτελεί μία ύψιστη συμβολή του επιχειρηματικού κόσμου, στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας. Τα αποτελέσματα - Με τον Άνθρωπο στο επίκεντρο Οι εταιρίες που συμμετέχουν σε δράσεις ΕΚΕ, συμβάλλουν με ελεύθερη επιλογή στην προαγωγή και αντιμετώπιση κοινωνικών αιτημάτων και καθίστανται οντότητες άρρηκτα συνδεδεμένες με το κοινωνικό σύνολο μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται. Αναλαμβάνουν ευθύνη απέναντι στην κοινωνία, αναγνωρίζοντας αρχές και αξίες, όπως τον σεβασμό προς τον άνθρωπο, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα, την παροχή ίσων ευκαιριών και σεβασμό στο περιβάλλον. Μέσα από την εταιρική κοινωνική δράση οι επιχειρήσεις συνδράμουν στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής, σε σύζευξη πάντα με τις κοινωφελείς, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Τα Οφέλη μίας Επιχείρησης ΕΚΕ Πρόκειται για μια καθαρά εθελοντική επιλογή της επιχείρησης, με πολλαπλά οφέλη, διαμορφώνοντας συνθήκες ενός βιώσιμου, σταθεροποιητικού οικονομικού περιβάλλοντος. Η ηθική διάσταση είναι ξεκάθαρη τόσο για το κοινωνικό σύνολο, όσο και ειδικότερα για τους εργαζομένους στην εταιρία, προβάλλοντας τον εθελοντισμό, ως στάση ζωής. Βελτιώνεται η φήμη & το επιχειρηματικό της προφίλ, εξασφαλίζοντας πιστότητα και εμπιστοσύνη, την στέλνει δυναμικά στο μέλλον. Αυξάνεται η προβολή και επικοινωνιακή της παρουσία, με αυξημένη πιθανότητα προσέλκυσης της προτίμησης καταναλωτών, αλλά και διατήρησης πελατών & εργαζομένων. Συμμετέχει στην ανάπτυξη πρακτικών εργαλείων για την αντιμετώπιση των κοινωνικών και επιχειρηματικών προκλήσεων, με ότι αυτό συνεπάγεται για την οικονομική της εξέλιξη & αυτορρύθμιση. Αποκτά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και γίνεται πιο ανθεκτική στους αιφνιδιασμούς, με την ενδυνάμωση των εταιρικών σχέσεων και την δικτυακή διασύνδεση. Επιτυγχάνει την ένταξη σε ειδικούς χρηματιστηριακούς και τραπεζικούς δείκτες αξιολόγησης, με αποτέλεσμα να προσελκύουν περισσότερες επενδύσεις και να έχουν ευκολότερη πρόσβαση στις χρηματοδοτήσεις από τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα αλλά και από πόρους Δημόσιων & Διεθνών Οργανισμών. Εν κατακλείδι η ΕΚΕ αποτελεί σημαντικό κομμάτι της διαχείρισης κινδύνων και της στρατηγικής των επιχειρήσεων για διατήρηση και επαύξηση της φήμης τους. Σε μία εποχή όπου η φήμη θεω- 22
ρείται ένα από τα πλέον πολύτιμα στοιχεία της, η υιοθέτηση της Ε.Κ.Ε μπορεί να οικοδομήσει πιστότητα και εμπιστοσύνη σε όλους όσους εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με τις δραστηριότητες μιας επιχείρησης. Το Ελληνικό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Για να είναι επιτυχημένες οι επιχειρήσεις, η κοινωνία πρέπει να είναι υγιής και για να είναι υγιής η κοινωνία χρειάζεται επιτυχημένες επιχειρήσεις Μ.Ε. Πόρτερ (Αμερικανός Mάνατζερ). Μέλος του CSR EUROPE με 4.500 επιχειρήσεις μέλη, το Ελληνικό Δίκτυο δημιουργήθηκε το 2000 από πρωτοπόρες εταιρίες παγκόσμιας εμβέλειας, με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της επιχειρηματικής κοινότητας για την σημασία της ΕΚΕ στην στρατηγική ανάπτυξης και λειτουργίας των σύγχρονων επιχειρήσεων στο νέο διεθνοποιημένο περιβάλλον της αγοράς. Στα μέλη του, που αριθμούν άνω των 350, περιλαμβάνονται επιχειρήσεις, φορείς, ΜΚΟ, ιδρύματα και Σύλλογοι από όλη την Ελλάδα. Αναφέρεται σε δραστηριότητες και πρωτοβουλίες σε τομείς ανθρώπινου δυναμικού, περιβάλλοντος, αγοράς και κοινωνίας, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει να επιδείξει πολλά παραδείγματα καλών πρακτικών στον τομέα των ΕΚΟ και των παιδιών που πλήττονται ιδιαίτερα. Η βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση ανέδειξε ακόμη περισσότερο την ηθική και κοινωνική διάσταση της οικονομικής δραστηριότητας. Σε καιρούς κρίσης οι συνεργασίες και από τις δύο πλευρές, είναι απαραίτητες για την επίτευξη παρεμβάσεων κλίμακας, με τα περισσότερο δυνατά αποτελέσματα. Με την έννοια αυτή η ΕΚΕ, αποτελεί «μονόδρομο» για όλους, για την βιώσιμη ανάπτυξη του επιχειρείν στο μέλλον, συντείνοντας σε στρατηγικής μορφής διαχείριση, ώστε ο κάθε συμπράττον φορέας, να επιβιώσει σε ένα όλο και περισσότερο ανταγωνιστικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Στην Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος, δημιουργήθηκε το Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Αρωγής, για την ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση της τοπικής επιχειρηματικής κοινότητας στα οξυμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ευπαθείς Κοινωνικά Ομάδες. Κοινωνικοί Φορείς ΜΚΟ & Επιχειρήσεις, Φυσικοί Σύμμαχοι. Μία από τις αλλαγές που συμβαίνουν τα τελευταία 20 χρόνια και δεν προβάλλονται ανάλογα από τα ΜΜΕ, είναι η ανάδειξη κοινωνικών επιχειρηματιών ως την σημαντικότερη δύναμη κοινωνικής αλλαγής στον κόσμο. Υπάρχει μία χωρία καινοτόμων ανθρώπων, σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων κοινωνικών, περιβαλλοντικών, που με αποφασιστικότητα και με αυταπάρνηση προωθούν λύσεις που μπορούν να αλλάξουν την ζωή όχι απλά σε εθνικό μα και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι παίκτες της εποχής της κρίσης, είναι αυτοί που κατακτούν τον διεθνή χώρο και δεν είναι ούτε πολιτικοί, ούτε βιομήχανοι, είναι γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, σύμβουλοι επιχειρήσεων, κοινωνικοί λειτουργοί, εκπαιδευτικοί, με εξαιρετικές ιδέες, που προσπαθούν με επιμονή και προσήλωση να τις υλοποιούν. 23
Κοινωνικοί Φορείς & Οργανώσεις, δημόσιου ή ιδιωτικού χαρακτήρα που ήταν οι μοναδικοί εκφραστές στον χώρο που πρόσφεραν υπηρεσίες πρόνοιας & κοινωφελούς σκοπού, με τους ελάχιστους πόρους και τα μέσα που διέθεταν, σήμερα καλούνται να προχωρήσουν σε συνέργιες, συγχωνεύσεις και συμπράξεις τόσο μεταξύ τους για να επιβιώσουν, όσο και με καινοτόμες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Οι κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις, αυτές που έχουν σταθερά στραμμένη την προσοχή τους στην κοινωνία, συνοδοιπόροι στην μετάβαση από το κράτος πρόνοιας, στην κοινωνία της πρόνοιας, καλούνται να αναπτύξουν κανάλια επικοινωνίας και δίκτυα συνεργασίας, αυξάνοντας πολλαπλασιαστικά με τον τρόπο αυτό το ζητούμενο αποτέλεσμα στο παραγόμενο έργο και τις επιμέρους στοχεύσεις τους. Χρήσιμα Στοιχεία & Πηγές για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη & Κοινωνική Οικονομία Ελληνικό Δίκτυο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης: www.csrhellas.org Ινστιτούτο Κοινωνικής Ευθύνης- CRI: www.cri.org.gr Capital Link, CSR in Greece : www.csringreece.gr Ινστιτούτο Κοινωνικής Οικονομίας: www.social-economy.com CSE - Kέντρο Αειφορίας: www.cse-net.org QualityNet: www.qualitynet.gr Μeda Communication: www.meda.gr Ομάδα Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία: www.koinsep.com Πρόγραμμα Επιχείρηση 2020 - Enterprice 2020: www.csreurope.org Start Up Greece «Ναι Γίνεται»: www.startupgreece.gov.gr ΠΡΩ.Σ.Κ.ΑΛ.Ο: www.proskalo.net, (Πρωτοβουλία Συνεργασίας για την Κοινωνική & Αλληλέγγυα Οικονομία) Socialcooperatives.gr Kοινωνική Οικονομία: www.socialcooperatives.gr On Line Περιοδικό «ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ»www.epidotisimag.gr Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Mαρία Βαξεβανίδου, Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης KOIN. Σ. ΕΠ «Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις - N.4019 / 11» ΕΥΚΕΚΟ, Ειδ. Υπηρεσία για την Κοιν. Ένταξη & Κοιν. Οικονομία Υπ. Εργασίας, Κοιν. Ασφάλισης και Πρόνοιας: www.keko.gr Μαρία Παπαδοπούλου Σύμβουλος Επικοινωνίας - Συνεργάτης της ΑΡΣΙΣ 24
Καλές πρακτικές Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης σε θέματα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης, Πρόληψης των Διακρίσεων στον χώρο της εργασίας και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη 4 ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ* Ονομασία Τοποθεσία Σύντομο ιστορικό Στοχεύσεις Υπηρεσίες Πηγές εσόδων Περισσότερες Πληροφορίες Συνεταιριστικό φροντιστήριο Χαλανδρίου Αθήνα/Ελλάδα Ιδρύθηκε το 2013 από γονείς και εκπαιδευτικούς Προετοιμασία μαθητών με τρόπο που διευκολύνει τη βιωματική αφομοίωση της γνώσης και οξύνει την κριτική σκέψη σε τιμές που είναι προσιτές Προετοιμασία μαθητών Α, Β, Γ Λυκείου Δίδακτρα synetairistikofro.wordpress.com Ονομασία Τοποθεσία Σύντομο ιστορικό Στοχεύσεις Υπηρεσίες Πηγές εσόδων Περισσότερες Πληροφορίες Σχεδία Περιοδικό Δρόμου Αθήνα/Ελλάδα Το περιοδικό εκδίδεται από τη ΜΚΟ Διογένης που ιδρύθηκε το 2010 Κοινωνική ένταξη αστέγων και άλλων κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων Προετοιμασία, ενδυνάμωση, κοινωνικοποίηση και απασχόληση αστέγων μέσα από την έκδοση περιοδικού ποικίλης ύλης Πωλήσεις περιοδικού, επιδοτήσεις http://www.shedia.gr * Τα παραδείγματα αυτά δεν παρουσιάζονται ως υποδείγματα διότι δεν επήλθε ο αναγκαίος χρόνος που παρέχει τη δυνατότητα να εξακριβώσουμε ούτε την εσωτερική τους δημοκρατία, ούτε την οικονομική τους βιωσιμότητα αλλά για να δείξουμε συγκεκριμένες παραγωγικές ιδέες ως τροφή για σκέψη. 25
Ονομασία Τοποθεσία Σύντομο ιστορικό Στοχεύσεις Υπηρεσίες Πηγές εσόδων Περισσότερες Πληροφορίες Ecopower: Συνεταιρισμός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Φλάνδρα/Βέλγιο Ιδρύθηκε το 1991 ως ένας μικρός συνεταιρισμός υδροη λεκτρικής ενέργειας με τη μετασκευή ενός νερόμυλου. Το 1999 κατόρθωσε να πετύχει μία σύμβαση με την τοπική αυτοδιοίκηση του Eeklo για τη συνεταιριστική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, φυτικά λάδια. Σήμερα έχει 45.000 μέλη και κεφάλαια περίπου 45.000.000 Ευρώ. Συνεργάζεται και βοηθάει στη δημιουργία συνεταιρισμών παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές στο Βέλγιο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ άλλων και στη Σίφνο. Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσα από ανανεώσιμες πηγές, συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στο σχεδιασμό και την υλοποίηση σχεδίων στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μείωση της κατανάλωσης ενέργειας Παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας, σχεδιασμός και υλοποίηση καινοτόμων παρεμβάσεων. Προμηθεύει με ρεύμα πάνω από 35.000 πελάτες, οι περισσότεροι μέλη του συνεταιρισμού. Συνεταιριστικές μερίδες και πωλήσεις ενέργειας http://www.ecopower.be Ονομασία Τοποθεσία Σύντομο ιστορικό Στοχεύσεις Υπηρεσίες Πηγές εσόδων Περισσότερες Πληροφορίες Συν Άλλοις : Συνεταιρισμός για το αλληλέγγυο εμπόριο Αθήνα/Ελλάδα Ο συνεταιρισμός ξεκίνησε τη λειτουργία του το φθινόπωρο του 2011 ύστερα από πολύμηνη διαδικασία εσωτερικής διαβούλευσης του συνεταιρισμού Ο Σπόρος Σύνδεση του κινήματος των ζαπατίστας και άλλων αγωνιζόμενων παραγωγών του παγκόσμιου Νότου με όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες στην Ελλάδα βάσει των αρχών αλληλέγγυου εμπορίου και προώθηση της εργατικής αυτοδιαχείρισης ως απάντηση στο ζήτημα της εργασίας Αλληλέγγυο εμπόριο, διάδοση του αυτοδιαχειριστικού προτάγματος Πωλήσεις προϊόντων http://synallois.org/ 26
Ονομασία ΑΡΣΙΣ, Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων. Τοποθεσία Ελλάδα Θεσσαλονίκη Βόλος / 2009 Τύπος προγράμματος Ανθρώπινα Δικαιώματα και Κοινωνικός Αποκλεισμός Ομάδα στόχος Κοινωνικοί Λειτουργοί & εργαζόμενοι σε Ιδρύματα (Ορφανοτροφείο Μέλισσα, Ίδρυμα Αγωγής Βόλου) Βασικά χαρακτηριστικά Εκπαίδευση, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση στα ανθρώπινα δικαιώματα με στόχο τη δέσμευση, τη συμμετοχή και την κινητοποίηση των εργαζομένων με νέους ανθρώπους, ώστε να διαμορφωθεί μια θετική στάση ως προς το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τους ίδιους και την κοινότητά τους. Προληπτικές υπηρεσίες για τα παιδιά και τους νέους σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, με την παροχή συντονισμένων προληπτικών υπηρεσιών με συμμετοχή της κοινότητας τόσο στη χρηματοδότηση όσο και με τη δράση εθελοντών. Δημιουργία ομάδων υποστήριξης και αξιολόγηση του προγράμματος από τους συμμετέχοντες, τα παιδιά και τους νέους Έκβαση προγράμματος Τα αποτελέσματα του προγράμματος υπήρξαν ικανοποιητικά. Οι συνεργασίες έχουν επιτυχία και ο αριθμός των εργαζομένων που επιθυμούν να συνεχίσουν και να συμμετέχουν σε επαναληπτικά εργαστήρια έχει αυξηθεί διαχρονικά Περισσότερες Πληροφορίες www.arsis.gr 27
ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ & ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ Ονομασία Τύπος προγράμματος Βασικά χαρακτηριστικά Πρόγραμμα Περισσότερες Πληροφορίες «Coco Mat» Καταπολέμηση των Διακρίσεων Η Coco Mat είναι µια εταιρεία που παράγει προϊόντα ύπνου χρησιμοποιώντας αποκλειστικά φυσικά υλικά. Είναι µια από τις κορυφαίες εταιρίες κατασκευής στρωµάτων στην Ευρώπη µε καταστήµατα σε πολλές χώρες της ΕΕ, καθώς και τις ΗΠΑ, τη Σαουδική Αραβία και τον Καναδά. H Coco Mat επικεντρώνεται στην παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους τους εργαζοµένους. Το προσωπικό της περιλαµβάνει δεκατρείς διαφορετικές εθνικότητες και εννέα θρησκείες, καθώς και άτοµα µε αναπηρία. Μεταξύ των ξένων εργαζοµένων υπάρχουν και πρόσφυγες από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ρωσία. Το 54% και το 12% του προσωπικού της Coco Mat αντίστοιχα, αποτελείται από πρόσφυγες και άτοµα µε αναπηρία. Η Coco Mat έχει κερδίσει πολυάριθµα βραβεία για την πολιτική της, όπως το Ευρωπαϊκό Βραβείο «Εταιρικής Υπευθυνότητας» (2009), το «Βραβείο Εταιρικής-Κοινωνικής Ευθύνης για τους Ανθρώπινους Πόρους/ Ίσες Ευκαιρίες» από το Ελληνικό Σύνδεσµο ιαφηµιστών (2010), το Βραβείο «Επιχειρηµατικής Αριστείας» του Υπουργείου Ανάπτυξης (2007), το Βραβείο «Ανθρώπινου υναµικού» της KPMG (2006) και αρκετά άλλα 8. http://www.coco-mat.com/web/en/node Εταιρία Τοποθεσία Τύπος προγράμματος Ομάδα στόχος Βασικά χαρακτηριστικά ΙΚΕΑ Καταστήματα Αθηνών - Θεσσαλονίκης Πολιτική Ίσων Ευκαιριών Εργαζόμενοι Εταιρίας Οι κύριοι πυλώνες στους οποίους στηρίζεται το σύστημα Διαχείρισης Ανθρωπίνου Δυναμικού είναι: 1.Η προαγωγή και η διασφάλιση ενός ασφαλούς, προνομιακού, ευχάριστου και ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας και ανοιχτής επικοινωνίας 2.Η προαγωγή και η διασφάλιση ενός περιβάλλοντος εργασίας που απορρίπτει κάθε μορφής διάκριση με βάση το φύλο, την εθνικότητα ή την ηλικία. 28
Πληροφορίες 3.Η συστηματική εκπαίδευση και ανάπτυξη των εργαζομένων προκειμένου να εξελίσσονται συνεχώς ατομικά και επαγγελματικά. ΙΚΕΑ- ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Εταιρία Τοποθεσία Τύπος προγράμματος Ομάδα στόχος Βασικά χαρακτηριστικά Στόχος Πληροφορίες McCann Erickson Athens Χαλάνδρι, Αττικής Πολιτική Ίσων Ευκαιριών Εργαζόμενοι Εταιρίας Με το πρόγραμμα "Καλύτερο Εργασιακό περιβάλλον, περισσότερη έμπνευση", η McCann Erickson Athens επένδυσε σε μια νέα φιλοσοφία που αγκαλιάζει τον εργαζόμενο, τον κάνει μέλος μίας μεγάλης οικογένειας και δημιουργεί τις απαραίτητες συνθήκες ανάπτυξής του και άνθισης των βασικότερων συστατικών επιτυχίας μιας επιχείρησης/εταιρείας επικοινωνίας: της δημιουργικότητας και της καινοτομίας. Η ψυχαγωγία, η εκπαίδευση και η φυσική και πνευματική υγεία των εργαζομένων ήταν οι βασικοί πυλώνες του προγράμματος. Η δημιουργία ενός άριστου εργασιακού περιβάλλοντος το οποίο θα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις συνοχής, συνυπευ θυνότητας και αμοιβαίου σεβασμού, θα απελευθέρωνε τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των εργαζομένων και θα αποτελούσε βασικό στοιχείο τόσο της προσωπικής όσο και της επαγγελματικής ανάπτυξης των μελών της εταιρείας, οδηγώντας -κατά συνέπεια- στην ανάπτυξη και την ευημερία της ίδιας της εταιρείας. McCann Erickson Athens 29