ΚΥΡΙΑΚΗ 12/02/2012 Το ραντεβού της Σίβυλλας της Ρεθύμνιας με τους εκπροσώπους των Αδελφοτήτων ήταν στις οκτώμισι το πρωί της Κυριακής. Εκείνοι έπρεπε να έχουν μαζί τους το φλιτζανάκι του καφέ, το οποίο τους είχε παραδοθεί την προηγούμενη ημέρα. Έλαβαν λοιπόν τη σειρά, στην οποία είχαν καταλήξει το Σάββατο, τους προσφέρθηκε Ελληνικός καφές και όταν ο Team Fm άρχισε να εκπέμπει το τραγούδι «Η μπαλάντα του Καφέ» σε ερμηνεία της Νένας Βενετσάνου, τα φλιτζάνια γύρισαν ανάποδα και η Σίβυλλα με τους Αρχιερείς της έκαμαν την εμφάνιση τους ανάμεσα σε θυμιάματα. Κάθε εκπρόσωπος των Αδελφοτήτων προσερχόταν με τη σειρά του ενώπιον της Σίβυλλας, τοποθετούνταν το φλιτζάνι πάνω από τα θυμιάματα και η Σίβυλλα του έλεγε μυστικά «διαβάζοντας τα σημάδια του καφέ» ότι: «Μεγάλη πόρτα θα διαβείς και δρόμους θα περάσεις αλλά στο πρώτο σημείο θα πρέπει να καλλιεργήσεις κατάλληλα το έδαφος». Ο εκπρόσωπος της κάθε Αδελφότητας έφευγε παίρνοντας μαζί του τον πρώτο γρίφο της ημέρας και ακόμα μία επιστολή της Σίβυλλας, η οποία είχε ως εξής:
Η ΧΡΥΣΗ ΤΑΡΩ ΤΗΣ ΣΙΒΥΛΛΑΣ Η μαντικές κάρτες που αποτελούν τα ΧΡΥΣΑ ΤΑΡΩ ΤΗΣ ΣΙΒΥΛΛΑΣ ήταν το αντικείμενο των κυνηγών. Έπρεπε να λύσουν τους γρίφους πάντα σε συνδυασμό με τις μαντικές κάρτες, οι οποίες χρησιμοποιούνταν άλλοτε με κυριολεκτική χρήση του εικονιζόμενου στοιχείου και άλλοτε με αλληγορική.
1. ΚΑΡΤΑ - ΑΝΔΡΑΣ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ: Το σπίτι του Χαράλαμπου Μακρυδάκη, γνωστού και ως «ΜΑΓΟΥ ΜΠΕΜΠΕΚΟΥ». Βρισκόταν στην οδό Αμπελακίων στα Περιβόλια, βορινά από το καφενείο του Αποστολογιάννη στο λόφο Μπιριτζικουλέ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Δ.Ν. Βιβιλάκης, «Τα Περιβόλια του Ρεθύμνου στου κύκλου τα γυρίσματα» σελ.83
2. ΚΑΡΤΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Η ανδρική Μονή της Αγίας Αναστασίας της Ρωμαίας στην θέση «Πατρέλα» στο Μαρουλά. Η Μονή ανεγέρθηκε πρόσφατα και είναι η πρώτη στην Ελλάδα που είναι αφιερωμένη στη συγκεκριμένη Αγία, η οποία είναι προστάτιδα της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους. Η Αγία μαρτύρησε με φρικτά βασανιστήρια σε ηλικία 19 ετών και η μνήμη της εορτάζεται στις 29/10 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ι.Μ. ΟΣΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ, «ΑΓΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Η ΡΩΜΑΙΑ ΒΙΟΣ ΠΑΡΑΚΛΗΣΙΣ ΕΓΚΩΜΙΑ - ΘΑΥΜΑΤΑ». www.imra.gr
3. ΚΑΡΤΑ ΣΠΙΤΙ... ε.ε. 1282 ως 1286 (ΠΑΝΩ ΚΑΤΩ)
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Το κτίριο με πρόσοψη (ξύλινο κιόσκι) στην οδό Αρκαδίου, είχε είσοδο επί της οδού Γ. Χατζηγρηγοράκη (5). Σήμερα είναι η πανσιόν ANASSA. Πρόκειται για το πρώτο Κρατικό νοσοκομείο, που μετονομάσθηκε αργότερα Δημοτικό νοσοκομείο και ιδρύθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας πιθανόν μεταξύ 1866 και 1870. Βρισκόταν στην οδό Αρκαδίου όπου διατηρείται ακόμη και σήμερα το οίκημα. Το κρατικό νοσοκομείο μετονομάσθηκε σε δημοτικό με την ίδρυση των δήμων για να αποφύγει η τουρκική διοίκηση τα έξοδα συντήρησης. Σε εφημερίδα της εποχής του 1892, την «ΚΡΗΤΗ», βρίσκουμε ότι το νοσοκομείο μέσα σε ένα χρόνο νοσήλευσε 102 ασθενείς και εξετάσθηκαν 1648 εξωτερικοί ασθενείς. Μαθαίνουμε επίσης ότι πιθανόν να χορηγούσαν για γεύμα στους ασθενείς μόνο ψωμί. Το κτίριο ανήκε στον Εδεχέμ Κλαψαράκη. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: www.rethymnohospital.gr, Α. ΠΕΤΡΑΚΑΚΗ, «Πυξίδα» σελ. 154
4. ΚΑΡΤΑ ΛΙΚΝΟ Γυρνώ πίσω στα χρόνια εκείνα και ακούω το τραγούδι που αντηχεί στις βουνοπλαγιές: "στην κούνια σου μωρό... ένα έχω να σου πω! στον ουρανό πάντα θα τη βλέπεις... αυτή που τώρα υπό την αιγίδα της σε έχει!" ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Η οδός Αμάλθειας στην Σαρακίνα κεντρική οδός στις εργατικές κατοικίες. Η Αμάλθεια ήταν η τροφός του ΔΙΑ στο Ιδαίο Άντρο. Άλλοτε περιγράφεται ως νύμφη Υάδα και άλλοτε ως αίγα από το κέρας της οποίας έτρωγε ο ΔΙΑΣ.
5. ΚΑΡΤΑ ΔΕΝΤΡΟ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ: Οι αδελφότητες διαβάζοντας το κείμενο του γρίφου έπρεπε να εντοπίσουν τις λέξεις κλειδιά «καθώς ανοίγεσαι στους δυτικούς ανέμους» και «Βρες τα χαμένα αντικείμενα» αλλά και να παρατηρήσουν, ότι η εικόνα είναι το γνωστό έργο «Σίβυλλα» του Μιχαήλ Άγγελο που βρίσκεται στην Καπέλα Σιστίνα στο Βατικανό. Οδηγούνταν στον καθολικό Ναό του Αγίου Αντωνίου της Παδούης στην Παλιά Πόλη, ο οποίος θεωρείται ο Άγιος Ανεύρεσης των χαμένων αντικείμενων για τους Καθολικούς. Στην είσοδο του Ναού υπάρχει μια Αροκάρια, σημείο τσεκαρίσματος της μαντικής κάρτας.
6. ΚΑΡΤΑ ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Οι βενετικοί στρατώνες, quartieri di stradioti, ή «καρτέρια», που ελάχιστα υπολείμματά τους σώζονται στις μέρες μας. Αν θέλαμε να τοποθετήσουμε το σύνολο των καταλυμάτων στο σημερινό πολεοδομικό ιστό της πόλης, θα βλέπαμε ότι ξεκινούσαν από την οδό Εθνάρχου Μακαρίου (αρχίζει από την πλατεία του Άγνωστου Στρατιώτη), έφταναν ως τη Λεωφόρο Κουντουριώτου και «έστριβαν» στα δυτικά, μέχρι τη μέση, περίπου, της οδού Βίκτορος Ουγκώ. Καταλάμβαναν, δηλαδή, ένα μεγάλο οικοδομικό τετράγωνο της σημερινής πόλης του Ρεθύμνου. Σήμερα, απ τα 28 αυτά καταλύματα σώζονται μόλις τρία στην οδό Εθνάρχου Μακαρίου.Από τα τρία καταλύματα της οδού Εθνάρχου Μακαρίου, την αρχική του μορφή (με πολλές βέβαια παρεμβάσεις που έγιναν στο πέρασμα των αιώνων) διατηρεί αυτό που βρίσκεται στον αριθμό 9 (στη γωνία με την οδό Γερακάρη). ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Το αρχικό τμήμα είναι ένας χώρος ορθογωνικός, διαστάσεων 6,75Χ4,30 μ. καλυμμένος με μια ελαφρά οξυκόρυφη καμάρα με μέγιστο ύψος 5,85 μ. Για να χρησιμοποιηθεί για κατοικία χωρίστηκε με ένα ξύλινο πάτωμα σε ισόγειο και όροφο. Στο ισόγειο προστέθηκε ένα χώρισμα για να μοιράσει το χώρο και ανοίχτηκαν αργότερα στις δύο στενές πλευρές του παράθυρα και πόρτες. 1. Δημακόπουλος Ιορδάνης, Τα σπίτια του Ρεθέμνου, Αθήνα 2001 2. Νενεδάκης Ανδρέας, Ένα γράμμα του Λευτέρη Δαφέρμου στον Ανδρέα Νενεδάκη, στο Κρητολογικά Γράμματα, τ. 18 3. Στεριώτου Ιωάννα, Οι βενετικές οχυρώσεις του Ρεθύμνου (1540-1646), Αθήνα 1992. 4. Τρουλης Μιχαήλ, «Ταξιδεύοντας στο Ρέθυμνο» σελ. 36 5. Δερεδάκης Νίκος, Άρθρο στην Άγονη Γραμμή 18 Ιουνίου 2008
6. ΚΑΡΤΑ ΠΛΟΙΟ
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Από τα ιερογλυφικά που απεικονίζονται στον δίσκο της Φαιστού έχουμε αλλοιώσει 5 από αυτά και από τα αρχικά τους εξαγάγεται η παρακάτω λέξη: Λ αγός Ι ππος Μ πάλα Η χείο Ν αυτοπρόσκοποι Λιμήν ήταν το όνομα της ταβέρνας του ζαχαρία Λάριου στο Ενετικό Λιμάνι. Σήμερα μέρος της ταβέρνας είναι το μπαρ EXTREME. Μετά η ταβέρνα πέρασε στα χέρια των αδερφών Μανιάτογλου, οι οποίοι κράτησαν το ίδιο όνομα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Καρνιωτάκης Μανόλης, «Ρεθυμνίων Νόστος» σελ. 70 και 145 Πετρακάκη Αθηνά, «Πυξίδα» σελ. 239
7. ΚΑΡΤΑ ΤΡΙΦΥΛΛΙ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Η τράπεζα του Αντωνίου Τρίφυλλη, η οποία στεγαζόταν στις αρχές του 20 ου αιώνα στη οδό ΑΡΚΑΔΙΟΥ (Τσάρου) νο 209, πρώην καφενείο ΙΔΗ του Ι. Μαθιουδάκη και νυν BENETON. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παπαδάκης Ηλ. Κωστής, «Ρέθυμνο 1900-1950, η καθημερινή ζωή»
8. ΚΑΡΤΑ ΔΡΕΠΑΝΙ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Το Ιταλικό νεκροταφείο που βρισκόταν στην περιοχή Κόρακα Καμάρα, στην θέση που είναι κτισμένο σήμερα το ξενοδοχείο ΜΙΝΩΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πετρακάκη Αθηνά, «Πυξίδα» σελ. 147
9. ΚΑΡΤΑ ΔΡΕΠΑΝΙ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Ο «κακός αέρας», κατά κόσμον Μανώλης Αθανασάκης από τα Περιβόλια, ήταν στο επάγγελμα πουσουνιστής στο εστιατόριο του Λαμπάκη. Αγαπημένη του συνήθεια, η κρασοκατάνυξη. Ήταν γνωστός σε όλο το Ρέθυμνο και όταν ήταν ξεμέθυστος, πουλούσε τις εξαιρετικές σαλάτες του που τις έφτιαχναν η μάνα του και η αδερφή του. Τις κρεμούσε σε ένα καλάμι σε σχήμα Τα και φώναζε στην αγορά «περβολιανές σαλάτες». Η φωνή του ήταν στεντόρεια. Το μότο του ήταν «παιδιά σαλάτα ρόκα» Το σπίτι του ήταν στην Εμμ. Παχλά 69. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Μαυράκης Αλκιβιάδης, «Περιβόλια Ρεθύμνου-το συναξάρι του τόπου» σελ. 159 Καλομενόπουλου ποιήματα, σελ.91 έκδοση 1964 Παπαδάκη Ηλ. Κωστής, «Ρέθυμνο 1900-1950, η καθημερινή ζωή» Α τόμος σελ.112-113 Βιβυλάκης Ν.Δ., «τα περβόλια του Ρεθύμνου, στου κύκλου τα γυρίσματα» σελ. 85
10. ΚΑΡΤΑ ΑΣΤΡΟ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Η κρήνη που υπήρχε στην αυλή του τεμένους της οδού Τομπάζη, που ήταν αφιερωμένο στην Βαλιδέ Σουλτάνα. Σήμερα είναι προσβάσιμη από τον χώρο του βιβλιοπωλείου Δασκαλάκη επί της οδού Βοσπόρου. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Τρούλης Μιχαήλ, «Ταξιδεύοντας το Ρέθυμνο» σελ.67
11. ΚΑΡΤΑ ΦΙΔΙ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Εγχάρακτη απεικόνιση φιδιού σε οικία της οδού Καστρινογιαννάκη που γειτνιάζει με το εικονοστάσιο των Αγίων Αποστόλων. Η αναφορά «τον σταυρό σου κάμε, για να πάρεις την ευχή εκείνων, που σου άνοιξαν το δρόμο, όταν μπροστά τους βρεθείς!» παραπέμπει στους Αγίους Απόστολους που διέδωσαν τον Χριστιανισμό.
12. ΚΑΡΤΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Η γιορτή των ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ (αναβίωση των Ανθεστηρίων της αρχαιότητας) που έγιναν στον δημοτικό κήπο 11/5/1937 υπό την διοργάνωση του Συλλόγου Κυριών Ρεθύμνου. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παπαδάκης Ηλ. Κωστής, «Ρέθυμνο 1900-1950 η καθημερινή ζωή» σελ.93
13. ΚΑΡΤΑ ΜΑΧΑΙΡΙ
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Το άγαλμα «η γυναίκα της Κρήτης» στην πλατεία του Λυκείου Ελληνίδων στο Βενετσιάνικο λιμάνι. Γλύπτης ήταν ο Ν.Ι. Γεωργίου. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν 25/3/1991 Λύση του κώδικα: παίρνουμε το επόμενο γράμμα στην όψη της η πόλη μας απλώνει τα φτερά της το πέλαγος στραγγίζεται ολημερίς σιμά της στην κόψη της οι ορίζοντες ανοίγονται υφάδι και στη σκιά της οι σκιές συνάζουνε ομάδι
14. ΚΑΡΤΑ ΜΑΣΤΙΓΙΟ
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Το πενταγωνικό οχυρό, που βρίσκεται απέναντι από την κεντρική πύλη στο κάστρο της Φορτέτσας. Λειτούργησε για πολλά χρόνια ως φυλακή και αργότερα στέγασε το αρχαιολογικό μουσείο Ρεθύμνου. Η τομή της μπάμιας, η οποία απεικονίζεται στη φωτογραφία, αποτελεί ένα τέλειο πεντάγωνο της φύσης, πράγμα το οποίο παραπέμπει στο συγκεκριμένο κτίριο. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Τρούλης Μιχαήλ, «Ταξιδεύοντας στο Ρέθυμνο» σελ. 127 Wikipedia, Πεντάγωνα στη φύση-πεντάγωνο στην μπάμια
15. ΚΑΡΤΑ ΑΛΕΠΟΥ
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Οι χωριάτες που ήθελαν να πουλήσουν τα προϊόντα τους στο χωραίτικο παζάρι, κατέβαιναν στο Ρέθυμνο ξημερώματα και περίμεναν μέχρι να ανοίξουν οι Καπουτζίδες τα θυρόφυλλα της Μεγάλης Πόρτας, για να μπουν στο χώρο της αγοράς. Οι πονηροί τζαμπάζηδες κοιμόταν αποβραδίς στην στοά των Χασαπιών και το πρωί νωρίς περίμεναν τους χωρικούς, έτσι ώστε πριν ανοίξει η μεγάλη πόρτα, να τους πάρουν την καλύτερη πραμάτεια τους σε χαμηλή τιμή και να την μοσχοπουλήσουν κατόπιν στους μαγαζάτορες του παζαριού. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παπαδάκης Ανδρ. Χαριδημος, «Τα Χασαπιά του Ρεθύμνου και όχι μόνο» σελ.45.
16. ΚΑΡΤΑ ΔΡΑΚΟΣ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Ιερά Μονή Αρσανίου. Το κείμενο αναφέρεται σε δράκο το οποίο σε συνάρτηση με τον δράκο της κάρτας ταρώ, παραπέμπει στο δράκο που σκότωσε ο Άγιος Γεώργιος. Το κείμενο είναι γνήσιο απόσπασμα της Αποκάλυψης, το οποίο προς το τέλος των σελίδων αλλοιώνεται. 1 η σελίδα από «ΑΥΤΗ ΑΝΤΙΛΑΒΟΥΣΑ έως ΠΡΟΒΑΤΩΝ ΛΟΓΙΚΩΝ» στα σημεία ΣΤΟΛΗΝ ΔΙΚΑΙΑ και ΜΑΝΔΡΑ ΠΡΟΒΑΤΩΝ ΛΟΓΙΚΩΝ = άμφια και μοναστήρι 2 η σελίδα «ΑΠΑΝΤΕΣ ΚΑΛΟΙ ΧΩΡΟΥΣΙ» = Παραπομπή στον οικισμό Παγκαλοχώρι ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Τρούλης Μιχαήλ, «Ιερά Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου» σελ. 82-85
17. ΚΑΡΤΑ ΠΕΛΑΡΓΟΣ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Το καμπαναριό του Αγίου Ελευθερίου στο Ατσιπόπουλο. Ο Αγ. Ελευθέριος θεωρείται βοηθός των εγκύων γυναικών γιατί τους δίνει «καλή λευτεριά». Η αντίληψη αυτή αναφέρεται και σε ένα προσόμοιο στιχηρό της εορτής «των επιτόκων γυναικών πάτερ κηδόμενος, ελευθερίαν δίδως, τω ναώ σου φοιτώσαις» Δηλ. φροντίζεις πάτερ τις έγκυες γυναίκες που καταφεύγουν στον ναό σου, δίνοντάς τους ελευθερία. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Vatopaidi.wordpress.com www.imra.gr Τρούλης Μιχαήλ, «Ιερά Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου» σελ.154
18. ΚΑΡΤΑ ΣΚΥΛΟΣ
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Το κινηματοθέατρον «ΙΔΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ» ή θεατράκι του Σπανδάγου, το οποίο βρισκόταν στην Μελισσηνού που άρχιζε από την απέναντι γωνία της καθολικής εκκλησίας και έφτανε μέχρι το πάρκινγκ του ξενοδοχείου Φορτέντζα. Εδώ εκτός από θεατρικές παραστάσεις, έδιναν παραστάσεις και μουσικοί θίασοι. Μια τέτοια παράσταση είναι και η παρακάτω περίπτωση: «Όταν ερχόταν στο Ρέθεμνος κανένας μουσικός θίασος σοβαρός είχαμε μάθει να τον ξεχωρίζομε- φροντίζαμε να τους πλησιάσομε, να τους γνωρίσομε και όσες μέρες έμεναν στο Ρέθυμνο οργανώναμε μουσικές βραδιές, συνήθως στο σπίτι των Κορωνακιών όπου νπήρχε πιάνο αλλά και έπαιζαν ωραίο βιολί. Μια τέτοια βραδιά, φεύγοντας οι ηθοποιοί ξέχασαν πάνω στο πιάνο την παρτιτούρα ενός τραγουδιού που επιγραφόταν ΙΡΜΑ. Αλλά το τραγούδι αυτό παιζόταν σαν εισαγωγή στην παράσταση της επόμενης βραδιάς. Και η απουσία του διαπιστώθηκε την τελευταία στιγμή. Έστειλαν λοιπόν έναν υπάλληλο του θεάτρου να πάει στο σπίτι των Κορωνακιών που ήταν παρόντα στην παράσταση, για να ζητήσει από την υπηρέτρια την ΙΡΜΑ. Από μια... μοιραία σύμπτωση, ο Κοσμάς, ο γιος του σπιτιού, είχε μια σκυλίτσα ΙΡΜΑ. Και η υπηρέτρια, μόλις άκουσε την παραγγελία έλυσε τον σκύλο και τον έδωσε στον υπάλληλο που τον έφερε θριαμβευτικά στο ΙΔΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ. Ο κόσμος είχε ήδη αρχίσει να αδημονεί. Όταν όμως ο επικεφαλής του θιάσου βγήκε στη σκηνή συνοδευόμενος από τον... σκύλο κι εξήγησε τι είχε συμβεί, όλοι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα και περίμεναν υπομονετικά να έρθει η... ΙΡΜΑ. Η παρτιτούρα αυτή τη φορά». ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Τσιριμονάκη Μαρία, «Εν Ρεθύμνο» σελ. 114-115
19. ΚΑΡΤΑ ΦΑΡΟΣ Ακολούθησε τη ροή των υδάτων και άκουσε τις μαντικές φωνές των συμβόλων της
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Το γλυπτό που αναπαριστά ένα σύμπλεγμα δελφινιών και βρίσκεται στον ανατολικό λιμενοβραχίονα στην νέα μαρίνα. Είναι έργο του γλύπτη Γιάννη Παρμακέλη, εμπνευσμένο από νόμισμα της αρχαίας Ρίθυμνας και αποτελεί σήμα κατατεθέν της πόλης 1. Με γαλάζιο τρίγωνο οριοθετείται το πρώτο στοιχείο του γρίφου που είναι το νερό (ζώδια του νερού) 2. Από το κείμενο «άκουσε την ροή των υδάτων» εξαγάγεται η ετυμολογία (σύμφωνα με τον Vladimir Georgiev) της λέξης Ρέθυμνο. Όπου έχουμε ρείθρα + ύδωρ = ροή νερού 3. Σύμβολα του Ρεθύμνου είναι τα δελφίνια τα οποία έχουν φωνή ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Στεριώτου Ιωάννα, «Οι Βενετικές οχυρώσεις του Ρεθύμνου 1540-1646» τόμος Α σελ.39-40
20. ΚΑΡΤΑ ΒΟΥΝΟ
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Το εκκλησάκι του Αγ. Ιωάννη Προδρόμου στο λόφο του Εβλήγιά, ο οποίος κτίστηκε από τους Μανούσο και Όλια Μαυρατζά, Γεώργιο και Ελένη Χατζηγρηγοράκη. Γύρω από αυτό το εκκλησάκι διαδραματίστηκαν οι παρακάτω σκηνές. η μάχη του Σκρα Τις καλές μέρες όταν ο ήλιος βγαίνει μέσα από τη θάλασσα ολοκάθαρος και στον ουρανό δε φαίνεται σύννεφο τα παιδιά των σχολείων μικρά και μεγάλα μπαίνουν στη γραμμή και βγαίνουν έξω από την πολιτεία. Την τελευταία όμως εκδρομή πριν ξεκινήσουν ακούγονταν φωνές «Εβληγιά, Εβληγιά...», και οι δάσκαλοι που ήθελαν ίσως κι αυτοί ν' αλλάξουν την τοποθεσία της εκδρομής και να πάνε στον Εβληγιά ξεκίνησαν κι οδηγούσαν τα σχολεία στα νοτικά της πολιτείας εκεί που υψώνεται ο λόφος του Εβληγιά και που στην κορφή του είναι ένα παλιό σπίτι με στέρνα μεγάλη κι ένας κήπος που ποτίζεται απ' το νερό που μαζεύεται απ' τη βροχή. Τη μέρα που πήγαιναν τα χριστιανικά σχολεία εκδρομή στον Εβληγιά, την ίδια μέρα οι μαθητές του τεκέ των Μπεχτασήδων είχαν ξεκινήσει πριν τα χριστιανόπαιδα, όμως από σύμπτωση ή γιατί για τους Μπεχτασήδες ήταν ιερός τόπος ο λόφος, πήραν και κείνοι το δρόμο για τον Εβληγιά. Μαύρισε ο τόπος από σχολιαρόπαιδα, βούιζε από τις φωνές των παιδιών κι οι Ρωμιοί δάσκαλοι για μια στιγμή σκέφτηκαν αν έπρεπε να μείνουν στο ίδιο μέρος ή να γυρίσουν και να οδηγήσουν τα σχολεία στον Κουμπέ ή ανατολικότερα στο περιγιάλι με την άμμο. Φαίνεται πως σκέφτηκαν την ώρα που θα 'χαναν, αν άλλαζαν σχέδιο και αποφάσισαν να μείνουν στον δεξιό λόφο γύρω από την εκκλησία του Αι-Γιάννη Ο αέρας ήταν δροσερός, ο ήλιος έλαμπε και τα δέντρα άρχιζαν να πρασινίζουν. Τα παιδιά σκόρπισαν γύρω από την εκκλησία σε παρέες, μερικά ανέβηκαν πιο πάνω ως την κορφή. Αλλά αριστερά στον λόφο του Εβληγιά ήταν οι Μπεχτασήδες και δεν ήθελαν οι δάσκαλοι να πηγαίνουν προς τα εκεί για να μην τους ενοχλήσουν, αλλά και γιατί όλοι ήξεραν πως ο τόπος ήταν ιερός για τους Τούρκους και δεν έπρεπε να πατήσουν τους τάφους, όπως έλεγαν. Μερικά όμως από τα μεγαλύτερα χριστιανόπαιδα φαίνεται πως πέρασαν την κορυφογραμμή που ενώνει τον Εβληγιά με το λόφο του Αι-Γιάννη και βρέθηκαν πίσω από το λόφο, πλησίασαν τον κήπο και τη στέρνα και τα Τουρκάκια μόλις είδαν τους χριστιανούς μαθητές τούς φώναξαν να φύγουν και επειδή δε συμμορφώθηκαν άρχισαν να τους πετροβολούν Άρχισε λοιπόν ένας πόλεμος ανάμεσα στα δύο σχολεία. Την προηγούμενη ημέρα οι εφημερίδες είχαν δημοσιεύσει την κατάληψης των ισχυρών αμυντικών οργανώσεων του Σκρά ντι Λέγκεν (17/5/1918), χάρη στην απαράμιλλη ανδρεία του στρατηγού Ζυμβρακάκη και των δυνάμεων του. Και οι Έλληνες μαθητές γνώστες του αποτελέσματος αυτού δεν ήθελαν να χάσουν την δική τους μάχη. «ΣΚΡΑ, ΣΚΡΑ» ακουγόταν και χαλούσε ο κόσμος από τις πέτρες και τις φωνές. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Νενεδάκης Ανδρέας, «οι Βουκέφαλοι» σελ. 45-50
21. ΚΑΡΤΑ ΔΡΟΜΟΣ
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟY Η γιατρός Εσθερ Κλέισον Πολ Λαβτζόυ (Esther Pohl Lovejoy) γεννήθηκε στο Seabeck της πολιτείας Ουάσινγκτον σε καταυλισμό υλοτόμων στις 16/11/1869. Ήταν μόλις η δεύτερη γυναίκα που αποφοίτησε το 1894 από την Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου του Όρεγκον. Ήταν από του πρώτους ιδρυτές της οργάνωσης Medical Women s international Association, καθώς και της οργάνωσης American Women s Hospitals. Ως επικεφαλής αυτής της οργάνωσης βρέθηκε στο Ρέθυμνο την περίοδο 1922-1923. Η βοήθειά της στην πόλη του Ρεθύμνου κυρίως στο θέμα των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής υπήρξε ανεκτίμητη. Ο δήμος Ρεθύμνου αναγνωρίζοντας την προσφορά της, την τίμησε με το κλειδί της πόλης, (Δήμαρχος Μενέλαος Παπαδάκης), όπως επίσης και με την απόδοση του ονόματός της στην σημερινή οδό Εθνάρχου Μακαρίου και Νίκου & Μαρίας Καστρινάκη. (Η οδός αυτή ξεκινούσε από την βόρεια πύλη του τότε Νοσοκομείου και κατέληγε στην σημερινή πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη. Επίσης της απονεμήθηκαν από το επίσημο κράτος ο Πολεμικός Σταυρός το 1923 (στην φωτό το Νο 1 και ο Χρυσός Σταυρός της Τάξης του Γεωργίου του Α το 1923 (στην φωτό το Νο 8). Στον Γρίφο στις δύο πρώτες φωτογραφίες απεικονίζονται με τις συντεταγμένες τους ο τόπος γέννησης της Λαβτζόυ και η Ιατρική σχολή του Όρεγκον. Ακολουθεί, σύμφωνα με την πορεία της ζωής της το έμβλημα της οργάνωσης American Women s Hospitals και στην συνέχεια η φωτο των μεταλλίων της με το υποτιθέμενο κλειδί της πόλης ανάμεσα στο Νο 6 και Νο 8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Esther Pohl Lovejoy, Certain Samaritans, 1933, κεφ. 25-27 Πετρακάκη Αθηνά, Άγονη Γραμμή, 8 Μαίου 2009 Εκκεκάκης Γεώργιος, Αγονη Γραμμή, 5 Μαίου 2008 www.jkmilitaria.com/greece.html www.ohsu.edu, Historical Collections & Archives
22. ΚΑΡΤΑ ΠΟΝΤΙΚΙ
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Το σπίτι του λαϊκού αθλητή του Ρεθύμνου Δημήτρη Φρυγανάκη ή «Φρύγανα» στην οδό Ασκούτση. Είχε οργανώσει το γυμναστήριο του στην οδό Ραδαμάνθυος στην Μικρή Παναγία. Ασχολήθηκε κυρίως με το άθλημα της άρσης βαρών και της ελληνορωμαϊκής πάλης. Το σώμα του ήταν ιδιαίτερα γυμνασμένο και μυώδες. Υπήρξε και ο αρχαιότερος εθελοντής των Ολυμπιακών του 2004. Είχε δηλώσει «θα είμαι και εγώ εκεί», που είναι και ο ομώνυμος τίτλος του βιβλίου του. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παντινάκης Μανόλης, «Δημήτρης Φρυγανάκης: θα είμαι και εγώ εκεί» εξώφυλλο Παπαδάκης Ηλ. Κωστής, «Ρέθυμνο 1900-1950» Β τόμος σελ.35-41
ΚΑΡΤΑ ΚΑΡΔΙΑ
ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Το Εκκλησιαστικό Μουσείο του Μητροπολιτικού Ναού, το οποίο βρίσκεται στην οδό Β. Χάλη. Εκεί φυλάσσονται τέσσερα ασημένια αναθήματα με 51 στρατιώτες, που συμμετείχαν στον πόλεμο του 41. Το πρώτο παρουσιάζει 31, το δεύτερο 11, το τρίτο 8 και στο τέταρτο εικονίζεται ο αξιωματικός. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πρωτ/ρος Καμηλάκης Χαράλαμπος, «Το μουσείο του μητροπολιτικού Ναού του Ρεθύμνου» σελ.128 23. ΚΑΡΤΑ ΔΑΚΤΥΛΙΔΙ ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΕΛΑΒΑΝ ΜΕΣΑ ΣΕ ΠΟΥΓΚΙ ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΡΩΣΙΚΗ ΣΗΜΑΙΑ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΤΥΧΕΡΑ ΖΑΡΙΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Πρόκειται για τον μεγάλο έρωτα του Ρώσσου Κοβάλσκι με την Μουσούρου. Το σπίτι τους βρισκόταν εκεί που σήμερα είναι το λογιστικό γραφείο του Στέλιου Σαμψών και ο κήπος του εκτεινόταν έως την γωνία των οδών Μαρούλη και Ασκούτση ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σχετικά έχει γράψει η Μαρία Τσιριμονάκη και ο Χάρης Στρατιδάκης στα βιβλία τους.
ΤΕΛΙΚΟΣ ΓΡΙΦΟΣ ΛΥΣΗ ΓΡΙΦΟΥ Ερμηνεύοντας σωστά τα σημάδια από τον όρκο του τέλους προκύπτουν οι παρακάτω κάρτες: ΓΥΝΑΙΚΑ Νο 2 ΣΠΙΤΙ Νο 3 ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ Νο 6 ΤΡΙΦΥΛΛΙ Νο 8 Το σημαντικότερο είναι να καταλάβουν οι ομάδες ότι κρατούν τα νούμερα ως έχουν και δεν τα μετασχηματίζουν σε γράμματα γιατί αυτοί τους οδηγούν στο θησαυρό.
ΤΑΧΥ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ
Προσκοπικό ταχύ οδοιπορικό, με εικόνες, μοίρες και αποστάσεις: Το ταχύ οδοιπορικό είναι μία απλή διαδικασία ανάλυσης πορείας που χρησιμοποιούν οι Πρόσκοποι και η οποία συνοδεύεται από χαρτογράφηση όταν δεν έχουν σύγχρονα μέσα στα χέρια τους, πέρα από μία πυξίδα. Έχοντας μέσα εικόνες (για να συμβαδίζει με τις ανάγκες του κυνηγιού) περιγράφεται η
πορεία που έπρεπε να διαγράψουν οι κυνηγοί, ξεκινώντας από το αρχικό σημείο που ήταν το Χ της «Διαδοχής» στην αφίσα. Από το σημείο εκείνο, είχαν δύο αριθμούς για κάθε σημείο σκόπευσης το ένα οι μοίρες που περιγράφουν την κατεύθυνση της πορείας και ο δεύτερος η απόσταση μεταξύ των δύο σημείων. Η διαδρομή που έπρεπε να ακολουθηθεί ήταν η εξής: Φορτέτζα Κατεχάκη Νικηφόρου Φωκά Παπαμιχελάκη Γοβατζιδάκη Αγίας Βαρβάρας Τσαγρή Τσουδερών. Το σημείο τέλους ήταν το ΑΤΜ της Εθνικής Τράπεζας. ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΗΣ ΣΙΒΥΛΛΑΣ ΤΗΣ ΡΕΘΥΜΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΧΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΑΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΑΝ: Μανούσος Κλάδος Ευάγγελος Ροδινός- Χρύσα Βεληβασάκη- Στεφανία Φραγκιαδάκη Μάρθα Καρανάσιου ΥΛΟΠΟΙΗΣΑΝ ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ALTER EGO «ΑΞΙΑ ΔΙΑΔΟΧΗΣ» ΚΡΙΘΗΚΕ Η ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ «ΑΜΕΛΕΤΗΤΟΙ»