ΕΠΑΙΝΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΔEKAΠENΘHMEPH EΠIΘEΩPHΣH ΦOPOΛOΓIKOY ΔIKAIOY www.dfn.gr Η ανάπτυξη, η μείωση των φόρων και η αποτελεσματικότητα της φορολογικής διοίκησης Ασπασίας Μάλλιου 561 Μια (επιφυλακτική) προσέγγιση του εναλλακτικού χρηματοδοτικού εργαλείου του tax increment financing Γεωργίου Παυλίδη 563 Ο διαρκής χαρακτήρας και η αυτόφωρη διαδικασία των φορολογικών αδικημάτων Ν.2523/1997 και της μη καταβολής βεβαιωμένων χρεών στο Δημόσιο επ αφορμή των με αριθμούς 1410/2013 και 196/2014 αποφάσεων Πλημμελειοδικείου Κατερίνης Ασπασίας Μάλλιου 568 Διευκρινίσεις για την παρακράτηση φόρου εισοδήματος σε αμοιβές τεχνικών υπηρεσιών, διοίκησης, συμβουλευτικών υπηρεσιών κ.ά. Εγκ./πολ. 1120/2014 578 Παρακράτηση φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης σε εισόδημα από μισθούς και συντάξεις. Υ.Α./πολ. 1104/2014 585 Η βεβαίωση του γενικού φόρου υπεραξίας στη μεταβίβαση ακινήτων. Υ.Α./πολ. 1121/2014, Υ.Α./πολ. 1119/2014 και Εγκ./πολ. 1122/2014 587 Διευκρινίσεις για την κάλυψη τεκμαρτής δαπάνης, με μερίσματα από την εκμετάλλευση πλοίων. Εγκ./πολ.1106/2014 599 Διευκρινίσεις για τις τροποποιήσεις του νομοθετικού πλαισίου των κατασχέσεων. Εγκ./πολ. 1109/14.4.2014 602 Χρόνος υποβολής περιοδικών δηλώσεων και η υποβολή τροποποιητικών περιοδικών δηλώσεων. Υ.Α./πολ. 1108/2014 και Εγκ./πολ. 1107/2014 605 Διευκρινίσεις για τις τροποποιήσεις στον Φ.Π.Α. και στον Κ.Φ.Α.Σ., για τους αγρότες. Εγκ/πολ. 1116/2014 611 Φορολόγηση εισπρακτέων ποσών μετά από λύση Ο.Ε. Εκχώρηση στο Δημόσιο ανείσπρακτων μισθωμάτων και τόκων δανείων, χρήσης 2013. Χρηματοοικονομικές συναλλαγές, ως επιχειρηματική δραστηριότητα για φόρο εισοδήματος κ.ά. 616 Tραπεζικό απόρρητο. Κατάσχεση στα χέρια τρίτου. Ευθύνη διαχειριστή ΕΠΕ. Γνωμ. Ν.Σ.Κ. 2/2014 619 Φορολογική νομολογία 630 χρόνια 16-30 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 Τεύχος 1536
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Γιανναγάς Νίκος, εφοριακός Γρηγοράκος Θεόδωρος, τ. αντ. ΕΣΥΛ, ορ. ελ. Δρίτσας Σταμάτης, ορκωτός ελεγκτής CRP Δρυλλεράκης Ιωάννης, δικηγόρος Δωρής Μιχάλης, δικηγόρος, Δ.Ν. Θεοχαροπούλου Eλένη, επ. καθ. Δ.Π.Θ. Καραβοκύρης Αντώνης, διευθυντής υπ. Οικ. Kοσμά Mαρία, υπ. Nομ/γίας-Έρ. Δ.Δ.Aθ. Κυρίμης Παναγιώτης, επ. γεν. επίτρ. Δικ. Λαζαρέτου Θεοδώρα, νομικός, Δ.Ν. Λεκέας Eλευθέριος, πρόεδρος εφετών Δ.Δ. Μακρής Σεραφείμ, ορκωτός ελεγκτής Μάλαμας Φωτοδότης, δικηγόρος Μπάλτα Ευαγγελία, δικηγόρου, Δ.Ν. Mπάρμπας Nικόλαος, αν. καθ. A.Π.Θ. Παπαδημητρίου Στέλιος, δικηγόρος Παπαδιαμάντης Κωνσταντίνος, δικηγ. Δ.Ν. Πέρρου Κατερίνα, δικηγόρος Μ.Δ.Ε. Πρέζας Aθανάσιος, τ. εφέτης Δ.Δ. Σαββαΐδου Kατερίνα, λέκτορας Α.Π.Θ. Σάμιος Θωμάς, δικηγόρος Σκουζός Θεόδωρος, δικηγόρος, LL.B.LL.M. Σταθόπουλος Δημήτρης, τ. εφέτης Δ.Δ. Σωτηριάδης Σεραφείμ, δικηγόρος Φουφόπουλος Γεώργιος, δικηγόρος, D.E.A. Φωτόπουλος Ιωάννης, δικηγόρος, Δ.Ν. Φώτος Κων/νος, πρόεδρος εφετών Δ.Δ. Ψυχογυιός Θεόδωρος, πάρεδρος N.Σ.K. Η ΕΚΔΟΣΗ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔEKAΠENΘHMEPH EΠIΘEΩPHΣH ΦOPOΛOΓIKOY ΔIKAIOY KΩΔIKOΣ 01-3574 Ακαδημίας 71-73, 10678 Αθήνα τηλέφωνο διεκπεραίωσης: 210 3817511 τηλέφωνο ύλης: 210 3815438, fax: 210 3828113 e-mail: info@dfn.gr Ιδρυτής: Δημήτριος Γ. Καλδής (1914-2010) Ιδιοκτήτης-Εκδότης-Διευθυντής: Ασπασία Μάλλιου Σύμβουλος έκδοσης: Σάββας Σπέντζας Υπεύθυνος ύλης: Νίκος Παπαϊωάννου Διαχείριση, συνδρομές: Θωμάς Φερίζης Υπεύθυνος επικοινωνίας: Τάσος Οικονομόπουλος Επιμέλεια κειμένων: «Ευανάγνωστον», 210 3637070 Παραγωγή: ΓΡΑΦΟΠΡΙΝΤ Α.Β.Ε.Ε. Θηβών 347 - Αιγάλεω Tηλ.: 210 5225479-210 5144160 ΣYNΔPOMEΣ ETOYΣ 2014 ΤΡΑΠΕΖΕΣ - ΣΩΜΑΤΕΙΑ - ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 238 ευρώ/έτος ΑΝΩΝΥΜΕΣ ΕΤΑΙΡEΙΕΣ 190 ευρώ/έτος ΛΟΙΠΕΣ ΕΤΑΙΡEΙΕΣ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 160 ευρώ/έτος ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ - ΛΟΓΙΣΤΕΣ - ΛΟΙΠΑ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ 108 ευρώ/έτος Η ετήσια συνδρομή στο Δ.Φ.Ν. μπορεί να καταβληθεί απευθείας στα γραφεία του περιοδικού ή με ταχυδρομική επιταγή ή σε εισπράκτορα ή στον τραπεζικό λογαριασμό 5051054922398 της Τράπεζας Πειραιώς. Ακόμη η υφιστάμενη συνδρομή ή η έναρξη νέας συνδρομής μπορεί να εξοφλείται με χρέωση πιστωτικής κάρτας VISA ή MASTERCARD μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης: www.easypay.gr Για περισσότερες πληροφορίες: τηλ. 210-3817511 και www.dfn.gr Η συνδρομή περιλαμβάνει: α) ηλεκτρονική καθημερινή ενημέρωση στην τρέχουσα φορολογική επικαιρότητα β) ηλεκτρονική πρόσβαση στην ιστοσελίδα του Δ.Φ.Ν., όπου περιλαμβάνεται ολόκληρο το τεύχος του Δ.Φ.Ν. γ) είκοσι τέσσερα έντυπα δεκαπενθήμερα τεύχη δ) ετήσιο αναλυτικό καθ ύλη, αλφαβητικό και αριθμητικό ευρετήριο.
ΔEKAΠENΘHMEPH EΠIΘEΩPHΣH ΦOPOΛOΓIKOY ΔIKAIOY ETOΣ 68ο TOMOΣ 68ος APIΘMOΣ 1536 Β ΔEKAΠENΘHMEPO ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 απόψεις Η ανάπτυξη, η μείωση των φόρων και η αποτελεσματικότητα της φορολογικής διοίκησης Τις τελευταίες ημέρες, άρχισε δειλά-δειλά η συζήτηση για την ανάγκη ταχείας επίτευξης δημοσιονομικού πλεονάσματος. Το δημοσιονομικό πλεόνασμα θα καθιστούσε δυνατή την κάλυψη των κρατικών δαπανών με εισπραττόμενα από το κράτος δημοσιονομικά βάρη, χωρίς την ανάγκη προσφυγής σε εσωτερικό ή εξωτερικό δανεισμό. Παράλληλα, η κατά τα τελευταία έτη υπερβάρυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, των επιτηδευματιών, αλλά και του κεφαλαίου με αυξημένα φορολογικά βάρη έχει σημαντικά εμποδίσει την ανάπτυξη. Η υπερβολική αφαίμαξη πόρων από τους συνεπείς φορολογούμενους οδήγησε σε ελάττωση της συσσώρευσης κεφαλαίου και κατά συνέπεια σε μείωση της οικονομικής μεγέθυνσης. Με βάση έναν από τους πιο κλασσικούς νόμους μακροοικονομίας, το συνολικό προϊόν (Υ) ισούται με το άθροισμα της συνολικής κατανάλωσης (C), της συνολικής επένδυσης (I) και των δημόσιων δαπανών (G). Σε συνθήκες ισορροπίας, η συνολική επένδυση (I) ισούται με τη συνολική αποταμίευση (S). Επειδή, οι δημόσιες δαπάνες χρηματοδοτούνται κυρίως από φόρους, η επιβολή φορολογικών βαρών δεν επηρεάζει την ως άνω συνθήκη και κατά συνέπεια το ύψος του συνολικού προϊόντος, μόνο στην περίπτωση που τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις δημιουργούν την πεποίθηση ότι η επιβολή δημοσιονομικού βάρους είναι παροδική και άμεσα στο μέλλον θα αντιστοιχηθεί με αύξηση των δημόσιων επενδύσεων και με μείωση των φορολογικών βαρών. Τα τελευταία, όμως, χρόνια, λόγω της οξείας κρίσης και της υπερφορολόγησης, η εδραία πεποίθηση της ελληνικής κοινωνίας είναι ότι τα δημοσιονομικά βάρη έχουν πλέον όχι απλώς μόνιμο χαρακτήρα, αλλά επιπρόσθετα αυτά οδηγούν σε αποστέρηση της Αγοράς από την αναγκαία ρευστότητα για τη λειτουργία της, καθώς και σε εκποίηση ή/ και δήμευση ιδιωτικού πλούτου. Επομένως, οι πληροφορίες ότι το υπουργείο Οικονομικών εξετάζει τη δυνατότητα να μειωθεί αφενός ο φορολογικός συντελεστής της επιχειρηματικής δραστηριότητας στο 20%, κατά τη χρήση 2015 με απώτερο περιορισμό του στο 15% και αφετέρου ο ανώτερος φορολογικός συντελεστής που επιβάλλεται στα εισοδήματα των φυσικών προσώπων στο 35% από 42% δημιουργούν κοινωνική ανακούφιση 1. Οι δηλώσεις ότι το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα δεν θα περι- 1 Συντελεστές φόρου εισοδήματος Χώρα Φυσικών Προσώπων Επιχειρήσεων Αυστρία 50% 25% Βέλγιο 50% 33,99% Κύπρος 35% 12,50% Εσθονία 21% 21% Φινλανδία 51,25% 20% Γαλλία 45% 33,33% Τόμος 68 561
απόψεις λαμβάνει νέους φόρους, αλλά ότι θα στοχεύει στη σταδιακή μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης μόνο θετικό αντίκτυπο μπορούν να έχουν στην Αγορά. Προϋπόθεση για τη μείωση των φορολογικών συντελεστών είναι η σταθερή πορεία είσπραξης των δημοσίων εσόδων, κυρίως από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής. Όπως έχουμε και στο παρελθόν επισημάνει, ο περιορισμός της φοροδιαφυγής συνιστά το μόνο δίκαιο μέσο για την ανασυγκρότηση του δημοσιονομικού κράτους. Ο τρόπος με τον οποίο επιδιώκεται ο περιορισμός αυτός αντανακλά και το επίπεδο του κράτους δικαίου που χαρακτηρίζει τις σχέσεις κρατικής εξουσίας και πολίτη. Με άλλα λόγια, στην προσπάθειά του να εισπράξει φοροδιαφεύγουσα ύλη, το κράτος θα πρέπει να επιλέξει τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει και θα πρέπει να σταθμίσει τους περιορισμούς στα ατομικά δικαιώματα που θα προτάξει, ώστε με την μικρότερη δυνατή βλάβη της ιδιωτικής σφαίρας των πολιτών, να καταστεί αποτελεσματικότερη η προσπάθειά του. Προκειμένου η σώρευση κεφαλαίου να καταστεί δίκαιη και η επιχειρηματική ανάπτυξη να επιστρέψει, θα πρέπει η σταθερή ροή των δημοσίων εσόδων να επιτυγχάνεται με την αποτελεσματική συλλογή φοροδιαφεύγουσας ύλης και όχι με την περαιτέρω υπερβάρυνση της υγιούς επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ο ελεγκτικός και εισπρακτικός μηχανισμός θα πρέπει να αποκτήσει γνώση και κυρίως σεβασμό του συστημικού νομοθετικού πλαισίου για την επιβολή φορολογικών βαρών. Η έλλειψη των χαρακτηριστικών αυτών κλονίζει την αίσθηση δικαίου στους πολίτες, με αποτέλεσμα την κατάρρευση, τόσο της εμπιστοσύνης στο κράτος, όσο και της φορολογικής συνείδησης. Προς επίρρωση των ανωτέρω, αναφέρουμε ότι, από τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, προκύπτει πως το ποσοστό είσπραξης εσόδων από Φ.Π.Α. εξακολουθεί να παραμένει μεταξύ των χαμηλότερων στην Ε.Ε. Η διαφοροποίηση αυτή οφείλεται εν μέρει στην κρίση. Όμως, οφείλεται και στην αδυναμία του φορολογικό-ελεγκτικού μηχανισμού να εισπράξει αποτελεσματικά τον Φ.Π.Α., που αντιστοιχεί στις συναλλαγές. Είναι γνωστή η μάστιγα των πλαστών και εικονικών τιμολογίων. Παράλληλα, είναι γνωστή και η καθυστέρηση στα αντανακλαστικά των φορολογικών υπηρεσιών να εντοπίζουν και να σταματούν τη μάστιγα αυτή. Αν αναλογιστούμε πόσες φορές κατά την τελευταία εικοσαετία παρατάθηκαν οι προθεσμίες παραγραφής για τη διενέργεια φορολογικών ελέγχων σε περιπτώσεις εικονικότητας, θα αντιληφθούμε την αδυναμία του φορολογικού μηχανισμού να παρέμβει έγκαιρα και αποτελεσματικά, ώστε να αντιμετωπίσει το νοσηρό αυτό φαινόμενο. Η πολυπόθητη ανάπτυξη εξαρτάται και από τη μείωση των φορολογικών βαρών. Η τελευταία εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα στην οργάνωση του ελεγκτικού μηχανισμού. Η οργάνωση αυτή δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματική, παρά τον εξοπλισμό της με σωρεία αμφιλεγόμενης συνταγματικότητας μέτρων για την διακρίβωση φοροδιαφεύγουσας ύλης και την είσπραξη βεβαιωμένων χρεών. Ασπασία Μάλλιου Γερμανία 45% 29,58% Ελλάδα 42% 26% Ιρλανδία 48% 12,50% Ιταλία 43% 31,40% Λετονία 24% 15% Λουξεμβούργο 43,60% 29,22% Μάλτα 29% 35% Ολλανδία 52% 25% Πορτογαλία 48% 23% Σλοβακία 25% 22% Σλοβενία 20% 17% Ισπανία 52% 30% Πηγή: KPMG 562 Β Απριλίου 2014 - Τεύχος 1536
ΕΡΕΥΝΑ - ΚΡΙΤΙΚΗ - ΕΡΜΗΝΕΙΑ χρηματοοικονομικά θέματα του Γεωργίου Δ. Παυλίδη, Λέκτορα Νομικής, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου Μια (επιφυλακτική) προσέγγιση του εναλλακτικού χρηματοδοτικού εργαλείου του tax increment financing διάγραμμα ύλης 1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 563 2. Τα χαρακτηριστικά του χρηματοδοτικού εργαλείου των TIF 564 3. Κριτική αποτίμηση της μεθόδου TIF και ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος 566 Η μέθοδος του Tax Increment Financing (TIF) ανήκει στην κατηγορία των εναλλακτικών εργαλείων που έχουν αξιοποιηθεί διεθνώς για τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών έργων. Η μέθοδος αυτή προεξοφλεί την επαύξηση μελλοντικών φορολογικών εσόδων για να χρηματοδοτήσει αναπτυξιακές παρεμβάσεις στον παρόντα χρόνο. Η μέθοδος έχει χρησιμοποιηθεί στις ΗΠΑ σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης με αξιόλογα αποτελέσματα, αλλά και ευδιάκριτα προβλήματα. Τόσο σε θεωρητικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο εφαρμογής, ο θεσμός έχει αποτελέσει αντικείμενο κριτικής με επιχειρήματα τα οποία θα ήταν χρήσιμο να ληφθούν υπόψη από τον Έλληνα νομοθέτη, σε περίπτωση που αποφασίσει να εισάγει και να χρησιμοποιήσει συστηματικά τη χρηματοδοτική αυτή μέθοδο στη χώρα μας. 1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις Η ανάπτυξη έξυπνων χρηματοδοτικών εργαλείων αποτελεί αντικείμενο αναζήτησης και προβληματισμού σε ακαδημαϊκό, επιχειρηματικό και πολιτικό επίπεδο. Σε επίπεδο δημόσιων επενδύσεων, αναζητώνται σύγχρονα εργαλεία χρηματοδότησης τα οποία θα δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη με χαμηλό επενδυτικό κίνδυνο και χωρίς άμεση επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Ανάμεσα στις πολυάριθμες μεθόδους που έχουν προταθεί και εφαρμοστεί διεθνώς, η παρούσα εργασία επιλέγει να αναφερθεί στο εναλλακτικό χρηματοδοτικό εργαλείο της «tax increment financing» (στο εξής: TIF), που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε μια περίοδο που πολλές χώρες, όπως και η Ελλάδα, προσπαθούν να απεμπλακούν από τη δίνη της οικονομικής κρίσης. Επιλέγεται εδώ η χρήση του αγγλικού όρου TIF, καθώς δεν υφίσταται προς το παρόν αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο στο ελληνικό δίκαιο, ενώ μια ενδεχόμενη κατά λέξη μετάφραση του όρου ως «χρηματοδότηση μέσω φορολογικής επαύξησης» δεν κρίνεται ως ιδιαίτερα λειτουργική και κατατοπιστική 1. 1 Για τις προκλήσεις που εγείρει η μετάφραση ορολογίας μεταξύ δύο διαφορετικών νομικών πολιτισμών, Τόμος 68 563
2. Τα χαρακτηριστικά του χρηματοδοτικού εργαλείου των TIF Νομοθετική πρόβλεψη για τα προγράμματα TIF υπάρχει σήμερα σε όλες σχεδόν τις Πολιτείες των ΗΠΑ (εκτός της Πολιτείας της Αριζόνα) 3 και χιλιάδες προγράμματα αυτού του τύπου λειτουργούν στην πράξη σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Η σχετική διοικητική διαδικασία και η έκδοση της τελικής πράξης έγκρισης βασίζονται σε νομοθετική εξουσιοδότηση. Για παράδειγμα, η πολιτειακή νομοθεσία της Νέας Υόρκης (Municipal Redevelopment Law 4 ) εξουσιοδοτεί τις αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης να αποφασίζουν για την εκπόνηση και εκτέλεση προγραμμάτων TIF, ήδη από το 1984. Η αντίστοιχη πολιτειακή νομοθεσία του Ιλλινόις (Tax Increment Allocation Redevelopment Act 5 ) τέθηκε σε ισχύ το 1977 και από τότε έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς από την πόλη του Σικάγο σε πάνω από 170 προγράμματα αυτού του τύπου. Στην Πολιτεία της Φλόριντα, το νομοθετικό σώμα υιοθέτησε το 1977 νομοθετική διάταξη που επιτρέπει τη χρήση της μεθόδου TIF, ενώ και το Ανώτατο Δικαστήριο της Πολιτείας αποφάνθηκε τελικά υπέρ της συνταγματικότητας της μεθόδου 6. Σε ευρωπαϊκό έδαφος, το αγγλικό κοινοβούλιο και το κοινοβούλιο της Σκωτίας υιοθέτησαν πρόσφατα σχετική νομοθεσία κατά το αμερικανικό πρότυπο 7. Τα βασικά οικονομικά και νομικά χαρακτηριστικά μιας χρηματοδότησης TIF είναι τα εξής 8 : Σε πρώτη φάση, σύμφωνα με τις διατάξεις των εξουσιοδοτικών νόμων, οι ΟΤΑ καθορίζουν τα γεωγραφικά όρια των περιοχών οι οποίες θα επωφεληθούν από στοχευμένες χρηματοδοτήσεις εντός της χροχρηματοοικονομικά θέματα Η μέθοδος TIF έχει αξιοποιηθεί κατά κόρον στις ΗΠΑ και βασίζεται στη σύναψη δανείων για τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών παρεμβάσεων σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), ιδίως σε υποβαθμισμένες περιοχές. Οι παρεμβάσεις αυτές δημιουργούν υπεραξίες και επαύξηση των φορολογικών εσόδων ιδίως από τη φορολογία ακινήτων. Τα αυξημένα φορολογικά έσοδα διοχετεύονται στη συνέχεια για την αποπληρωμή του χρέους. Επειδή η συζήτηση για τα προγράμματα TIF ανοίγει δειλά και στην Ελλάδα 2, αξίζει να μελετηθούν τα κύρια χαρακτηριστικά της μεθόδου, αλλά και να επισημανθούν οι βασικές αδυναμίες της. βλ. S. Vlachopoulos, Translating the untranslatable? The impact of cultural constraints on the translation of legal texts, in Gibbons J.: Language and the Law, Longman Orient, 2004, σ. 100 επ 2 ΙΟΒΕ, Η ελληνική οικονομία, 4/2012, κεφάλαιο 4 «Η επίδραση στην ελληνική οικονομία από την αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς», σ. 111 επ., σ. 117. Βλ. επίσης το Πόρισμα της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής, «Ένα Σχέδιο για το Ιστορικό Κέντρο της Αθήνας», 29 Μαρτίου 2010. Βλ. τέλος την επενδυτική πρόταση της Ralph Appelbaum Associates για τη δημιουργία μιας ευρύτερης περιοχής προσέλκυσης τουριστών από την Ακρόπολη μέχρι και το Λαύριο (Έθνος της Κυριακής, 28 Οκτωβρίου 2012). 3 Βλ. Council of Development Finance Agencies, Tax Increment State Statutes (2013), www.cdfa.net/ cdfa/cdfaweb.nsf/pages/tifstatestatutes.html. Για τη μεταστροφή της Πολιτείας της California βλ. παρακάτω. 4 Η νομοθεσία αυτή είναι γνωστή και ως Tax Increment Financing law και έχει κωδικοποιηθεί στο NY Code - article 18-C, sections 970-A et seq. 5 65 ILCS 5/11-74.4.1. 6 Βλ. Community Redevelopment Act 1969 (Part III, Chapter 163, Florida Statutes), όπως τροποποιήθηκε τελικά το 1977 (Section 163.387, Florida Statutes). Βλ. επίσης την απόφαση του Florida Supreme Court στην υπόθεση State v. Miami Beach Redevelopment Agency, 392 So.2d 875 (Fla.1981). 7 Βλ. Local Government Finance Act 2012 (Αγγλία), Non-Domestic Rating Contributions Amendment Regulations 2010 (Σκωτία). Βλ. επίσης C. Brigstocke / M. Simpson, Tax Increment Financing: Can It Unlock Stalled Town Centre Developments? Investment Property Focus, December 2011. 8 Βλ. R. Briffault, The Most Popular Tool: Tax Increment Financing and the Political Economy of Local Government, University of Chicago Law Review, vol. 77 (2010), σ. 65 επ. 564 Β Απριλίου 2014 - Τεύχος 1536
νικής διάρκειας του προγράμματος (λ.χ. δεκαετία, εικοσαετία ή περισσότερο) 9. Οι προς ένταξη περιοχές είναι συνήθως υποβαθμισμένες συνοικίες πόλεων, οι οποίες δεν θα παρουσίαζαν υπό άλλες συνθήκες αξιόλογη προοπτική για προσέλκυση επενδύσεων και για οικονομική ανάπτυξη. Στη συνέχεια, εκτιμάται πόσο η σχεδιαζόμενη επένδυση θα αυξήσει την αξία των ακινήτων της περιοχής και πόσο θα αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα από τη σχετική φορολογία. Το επιπλέον ποσό αξιοποιείται για τη χρηματοδότηση της παρέμβασης. Εδώ μπορούν να υποδειχθούν τρεις βασικές παραλλαγές 10 : 1) Τα επιπλέον έσοδα χρησιμοποιούνται, όταν προκύψουν («pay as you go»), λ.χ. σε ετήσια βάση, για τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών παρεμβάσεων μικρής κλίμακας. 2) Συνάπτεται δάνειο και τα επιπλέον φορολογικά έσοδα χρησιμοποιούνται για την αποπληρωμή του («pay as you use»). 3) Οι πραγματοποιηθείσες ιδιωτικές επενδύσεις θεωρούνται από το νόμο ως προπληρωμές μελλοντικών φόρων, με βάση ένα χρονοδιάγραμμα αποσβέσεων. Στις ΗΠΑ, η συνηθέστερη μέθοδος φαίνεται να είναι η δεύτερη, υπό την ειδικότερη μορφή της έκδοσης ομολόγων (tax increment bonds) από εταιρείες ειδικού σκοπού. Η σχετική νομοθεσία θέτει, φυσικά, ανώτατα όρια για το δανεισμό, σε συνάρτηση με το κόστος του έργου, αλλά και περιορισμούς ως προς το χαρακτήρα των περιοχών που θα ενταχθούν 11. Σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την πιστοληπτική αξιολόγηση των ομολόγων είναι η ποιότητα του σχεδιαζόμενου αναπτυξιακού έργου, δηλαδή οι πιθανότητες επιτυχίας της παρέμβασης και το ύψος των αναμενόμενων εσόδων σε σχέση με την αρχική επένδυση. Πρέπει, επίσης, να ρυθμίζεται το ζήτημα της φορολόγησης των τόκων των ομολογιακών δανείων και της ενδεχόμενης πρόβλεψης φορολογικής απαλλαγής 12. Σε επόμενη φάση ξεκινά η υλοποίηση των έργων, τα οποία αναβαθμίζουν την ενταγμένη περιοχή και αυξάνουν την αξία των ακινήτων. Οι χρηματοδοτούμενες παρεμβάσεις μπορεί να είναι αναγκαστικές απαλλοτριώσεις, κατεδαφίσεις κτισμάτων, κατασκευές νέων κτιρίων, πράξεις ρυμοτόμησης, κατασκευές ή βελτιώσεις δημόσιων υποδομών, ιδίως δρόμων, γεφυρών, πεζοδρόμων, πάρκων αναψυχής, χώρων στάθμευσης, αλλά και έργων ηλεκτροφωτισμού, ύδρευσης, αποχέτευσης, αντιπλημμυρικής προστασίας, κ.λπ. Η αύξηση της αξίας των ακινήτων της περιοχής επιφέρει με τη σειρά της αύξηση των εσόδων από τη φορολογία κατοχής ακινήτων από τη φορολογία μεταβίβασης ακινήτων και από άλλους φόρους και τέλη που εισπράττονται στην περιοχή (λ.χ. δημοτικά τέλη από νέα καταστήματα που θα δημιουργηθούν). Η οικιστική αναβάθμιση της περιοχής επιφέρει, επίσης, αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων, της οικονομικής δραστηριότητας και της απασχόλησης, συνεπώς και αύξηση εσόδων για τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Η αποπληρωμή του χρέους, η οποία εκτείνεται σε βάθος αρκετών ετών (20-30 ή και περισχρηματοοικονομικά θέματα 9 Βλ. American Planning Association, Growing Smart Project, Legislative Guidebook, Model Statutes for Planning and the Management of Change, 2002, ιδίως Section 14-302. 10 H. Hipler, Tax Increment Financing in Florida: A Tool for Local Government Revitalization, Renewal, and Redevelopment, The Florida Bar Journal, July/August, 2007 Volume 81, No. 7, σ. 66 επ. Βλ. επίσης G. Lefcoe, Competing for the Next Hundred Million Americans: The Uses and Abuses of Tax Increment Financing, Urban Lawyer, vol. 43 (2011), σ. 427 επ., ιδίως σ. 438. 11 Πρόκειται για το λεγόμενο but for test, που επιτρέπει την ένταξη μιας περιοχής, όταν καταδεικνύεται ότι η επένδυση δεν θα πραγματοποιούνταν χωρίς TIF. 12 C. Johnson / J. Man, Tax Increment Financing and Economic: Uses, Structures, and Impact, State University of New York Press, 2001, σ. 74. Στην Ελλάδα, λ.χ. με τις διατάξεις των παρ. 3 και 12 του άρθρου 14 του Ν.2801/2000 είχαν προβλεφθεί φορολογικές απαλλαγές σχετικά με τους λεγόμενους «τίτλους προεσόδων» (revenue certificates), κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στις διατάξεις αυτές. Τόμος 68 565
3. Κριτική αποτίμηση της μεθόδου TIF και ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος Η χρηματοδοτική μέθοδος TIF υπόσχεται σημαντικά πλεονεκτήματα, τόσο σε οικονομικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο αειφορίας και κοινωνικής ανάπτυξης. Υπόσχεται, ειδικότερα, να αποτελέσει αντίδοτο στη μειωμένη κρατική χρηματοδότηση για αναπλάσεις και στο γενικότερο περιορισμό των διαθέσιμων πόρων των ΟΤΑ. Χάρη στο χρηματοδοτικό αυτό εργαλείο, η υλοποίηση μιας αναπτυξιακής παρέμβασης καθίσταται δυνατή χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού και των φορολογουμένων. Επίσης, μετά την αποπληρωμή του δανείου / απόσβεση της επένδυσης, ο ΟΤΑ θα εισπράττει αυξημένα πλέον, χάρη στην επένδυση, φορολογικά έσοδα. Ταυτόχρονα, επιτυγχάνεται η αναβάθμιση υποβαθμισμένων περιοχών, οι οποίες δεν σπανίζουν στο εξωτερικό, ούτε άλλωστε και στα πολεοδομικά συγκροτήματα της Ελλάδας. Από την άλλη, η προσφυγή στο χρηματοδοτικό αυτό εργαλείο έχει αποτελέσει αντικείμενο κριτικής και προβληματισμού 18. Η κριτική επικεντρώνεται στο επιχείρημα ότι τα προγράμματα TIF εφαρμόζονται σε περιοχές όπου η ανάπτυξη θα λάμβανε χώρα ούτως ή άλλως. Στην ίδια καχρηματοοικονομικά θέματα σοτέρων) 13, πραγματοποιείται χάρη στα επιπλέον φορολογικά έσοδα. Η αιτιώδης συνάφεια της αναπτυξιακής παρέμβασης με την αύξηση των φορολογικών εσόδων στην ενταγμένη περιοχή είναι σαφέστερη στη φορολογία ακινήτων. Τα έσοδα από εμμέσους φόρους δεν επιλέγονται συνήθως για να χρηματοδοτήσουν την αποπληρωμή των ομολόγων TIF 14, επειδή η αύξηση της απόδοσης των εμμέσων φόρων στην ενταγμένη περιοχή ενδέχεται να είναι περιστασιακή ή να οφείλεται σε μετακίνηση καταναλωτών από γειτονικές συνοικίες, δηλαδή να ακυρώνεται λόγω αντίστοιχης μείωσης της απόδοσης των εμμέσων φόρων στις γειτονικές περιοχές. Μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες εξελίξεις που σχετίζονται με τα προγράμματα TIF αποτελεί η μεταστροφή της Πολιτείας της Καλιφόρνιας, η οποία εγκατέλειψε πλήρως τη μέθοδο αυτή, αν και ήταν πρωτοπόρος στην εισαγωγή της. Πιο συγκεκριμένα, η Πολιτεία της Καλιφόρνιας είχε εισάγει την πρώτη νομοθεσία TIF το 1951 (Community Redevelopment Law) 15 και μέχρι πρόσφατα διέθετε πάνω από 400 περιοχές με προγράμματα TIF, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν μάλιστα με κεφάλαια 28 δισ. δολάρια σε μακροχρόνιο χρέος. Τα προγράμματα αυτά παρήγαγαν εξάλλου περί τα $10 δισ. δολάρια κάθε χρόνο σε επιπλέον φορολογικά έσοδα. Εντούτοις, το καλοκαίρι του 2011 η Πολιτεία της Καλιφόρνιας κατήργησε το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο 16 και επέβαλε τον τερματισμό όλων των προγραμμάτων αυτού του τύπου, με κατάργηση των αντίστοιχων οργανισμών. Η βασική αιτία ήταν η σοβαρή απώλεια φορολογικών εσόδων λόγω του παγώματος των φορολογικών επιβαρύνσεων στις πολυάριθμες ζώνες TIF. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Καλιφόρνιας αποφάνθηκε ότι αυτή η μεταρρύθμιση δεν προσκρούει στο Σύνταγμα της Πολιτείας 17. 13 Στην Πολιτεία του Wisconsin η μέγιστη διάρκεια είναι 40 έτη. Βλ. J. Buhl, Governor Signs TIF Expansion for Distressed Localities, State Tax Notes, May 24, 2010, σ. 576. 14 Βλ. σχ. C. Johnson / J. Man, Tax Increment Financing and Economic: Uses, Structures, and Impact, State University of New York Press, 2001, σ. 65 και 84. Βλ. επίση L. Smith, Alternatives to Property Tax Increment Finance Programs: Sales, Income and Nonproperty Tax Increment Financing, The Urban Lawyer, vol. 41 (2009), σ. 705 επ. 15 Community Redevelopment Act, Stats. 1951, ch. 710, p. 1922 et seq. 16 Assem. Bill Nos. 26 & 27 (2011-2012 1st Ex. Sess.), Stats. 2011, 1st Ex. Sess. 2011-2012, chs. 5-6 (Assembly Bill 1X 26 and Assembly Bill 1X 27). 17 California Redevelopment Association v. Matosantos (2011) 53 Cal.4th 231. 18 R. O Toole, Crony Capitalism and Social Engineering: The Case against Tax-Increment Financing, Cato Institute, Policy Analysis, no 676, 2011. 566 Β Απριλίου 2014 - Τεύχος 1536
χρηματοοικονομικά θέματα τεύθυνση κινείται και το επιχείρημα, σύμφωνα με το οποίο ένα μέρος της αύξησης των αξιών των ακινήτων θα ελάμβανε χώρα ούτως ή άλλως λόγω πληθωρισμού. Επιπλέον, όπως κατέδειξε και το παράδειγμα της Καλιφόρνιας, το πάγωμα των φορολογικών αυξήσεων στις ζώνες TIF για δεκαετίες, όσο δηλαδή διαρκεί το πρόγραμμα ανάπλασης, δεσμεύει υπέρμετρα τις επιλογές του φορολογικού νομοθέτη. Επισημαίνεται, επίσης, το ενδεχόμενο εξευγενισμού (gentrification), δηλαδή απομάκρυνσης μη προνομιούχων κοινωνικών ομάδων από τις ζώνες TIF προς άλλες περιοχές. Υφίσταται, περαιτέρω, ο κίνδυνος ευνοιοκρατίας προς «ημετέρους» εργολάβους, δικηγόρους, ιδιοκτήτες ακινήτων κ.λπ. που εμπλέκονται στη διαδικασία. Στην Ελλάδα η προσφυγή στη μέθοδο των TIF θα μπορούσε υπό όρους να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για στοχευμένες πολεοδομικές και αναπτυξιακές παρεμβάσεις. Η μέθοδος της τιτλοποίησης μελλοντικών εσόδων δεν είναι, άλλωστε, άγνωστη στο ελληνικό κράτος. Μπορούμε εδώ να αναφέρουμε το παράδειγμα της έκδοσης τίτλων προεσόδων στις παραμονές της ένταξης της Ελλάδας στην τελικό στάδιο της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης 19, καθώς και την πρόταση τιτλοποίησης μελλοντικών εσόδων από αποκρατικοποιήσεις ή από ακίνητα, η οποία εξετάζεται σήμερα από το υπουργείο Οικονομικών και το Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) στο πλαίσιο της διαχείρισης του δημοσίου χρέους. Εντούτοις, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου οι ΟΤΑ έχουν αρκετά ευρεία δυνατότητα έκδοσης ομολόγων 20, στην Ελλάδα η μέθοδος TIF φαίνεται να ενδείκνυται περισσότερο για έργα που σχεδιάζει και εκτελεί το Δημόσιο (με τις δυσλειτουργίες και αγκυλώσεις που το χαρακτηρίζουν διαχρονικά), ιδίως μετά την επιβολή περιορισμών στη δανειακή πολιτική των Καλλικρατικών ΟΤΑ. Ζητήματα τίθενται, επίσης, σε επίπεδο δημοσίου λογιστικού. Η μέθοδος της τιτλοποίησης μελλοντικών φορολογικών εσόδων έχει απασχολήσει την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat), ιδίως με αφορμή τους προαναφερθέντες τίτλους προεσόδων. Έτσι, πριν από την ενδεχόμενη ενεργοποίηση της μεθόδου TIF, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι όροι υπό τους οποίους οι πράξεις τιτλοποίησης συμπεριλαμβάνονται, κατά τη Eurostat 21, στο δημόσιο χρέος μιας χώρας (ύπαρξη κρατικών εγγυήσεων, αυτονομία αποφάσεων της εταιρίας ειδικού σκοπού, κ.λπ.). Παραπέρα, ζητούμενα αποτελούν αφενός η απομόνωση του προς τιτλοποίηση περιουσιακού στοιχείου από την υπόλοιπη περιουσία του Δημοσίου (δυνατότητα μεταβίβασης με ειδικό νόμο των μελλοντικών εσόδων προς εταιρείες ειδικού σκοπού) και αφετέρου η συνεπής εξυπηρέτηση των ομολόγων (έγκαιρη απόδοση από το κράτος των πόρων που προορίζονται για τις ζώνες TIF). Αναμφίβολα, οι αβεβαιότητες αυτές θα ληφθούν υπόψη από τους υποψήφιους επενδυτές σε ελληνικά προγράμματα TIF και θα επηρεάσουν την πιστοληπτική αξιολόγηση και το επιτόκιο της ομολογιακής έκδοσης. Ο Έλληνας νομοθέτης πρέπει να παραμένει λοιπόν εξαιρετικά επιφυλακτικός κάθε φορά που επιχειρεί να μεταφυτεύσει θεσμούς που έχουν αναπτυχθεί σε ένα διαφορετικό νομικό και οικονομικό περιβάλλον 22, όπως στην περίπτωση των προγραμμάτων TIF. 19 Βλ. άρθρο 14 Ν. 2801/2000, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 36 Ν. 2843/2000. 20 Βλ. όμως Federal Revenue and Expenditure Control Act of 1968, Tax Reform Act of 1986, κλπ. 21 Βλ. ιδίως Eurostat Decision on securitisation operations undertaken by general government (No 80/2002-3 July 2002). Για τη σχετική συζήτηση στις ΗΠΑ, βλ. σχ. P. Geheb, Tax Increment Financing Bonds As Debt Under State Constitutional Debt Limitations, Urban Lawyer, vol. 41 (2009), σ. 725 επ. 22 E. Orucu, Law as Transposition, The International and Comparative Law Quarterly, vol. 51, no. 2 (2002), σ. 205 επ. Βλ. επίσης F. Caselli / N. Gennaioli, Economics and Politics of Alternative Institutional Reforms, Quarterly Journal of Economics, vol. 123, no 3 (2008), σ. 1197 επ. F. Schauer, The Politics and Incentives of Legal Transplantation, in: J. Nye / J. Donahue, Governance in a Globalizing World, Brookings Institution Press (2000), κλπ. Τόμος 68 567
ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΘΕΜΑΤΑ της Ασπασίας Μάλλιου δικηγόρου 1) Ο διαρκής χαρακτήρας και η αυτόφωρη διαδικασία των φορολογικών αδικημάτων Ν.2523/1997 Η δημοσιευόμενη απόφαση του Πλημμελειοδικείου Κατερίνης συνιστά τομή. Αποτελεί ένα πρώτο ανάχωμα στις ρυθμίσεις του άρθρου 3 Ν.3943/2011, με τις οποίες επιχειρείται η μετατροπή του μέχρι τη στιγμή εκείνη στιγμιαίου αδικήματος της μη απόδοσης Φ.Π.Α. (άρθρο 18 Ν.2523/1997), σε διαρκές, με αποτέλεσμα την εφαρμογή τελικώς αυτόφωρης διαδικασίας. Από την πρώτη στιγμή ισχύος του Ν.3943/2011, είχαμε επισημάνει την πιθανή αντισυνταγματικότητα της οικείας ρύθμισης, ιδίως λόγω της τελικά, κατ αποτέλεσμα, αναδρομικής επιβάρυνσης των παραβατών και της δίωξής τους χωρίς δικαστικές εγγυήσεις. Προφανής στόχος της οικείας ρύθμισης ήταν η εντατικοποίηση της απόδοσης παρανόμως εισπραττόμενου και μη αποδιδόμενου στο Δημόσιο φόρου προστιθέμενης αξίας. Το μέσο, όμως, που ο νομοθέτης του Ν.3943/2011 επέλεξε για να εξυπηρετήσει τον σκοπό αυτό παραβιάζει μια σειρά συνταγματικών διατάξεων. Αυτό, άλλωστε, υπογραμμίζεται και στην πλήρους αιτιολογίας κατωτέρω δημοσιευόμενη απόφαση του Πλημμελειοδικείου Κατερίνης. Με την εν λόγω απόφαση (1410/2013) ιδίως υπογραμμίζεται: Η πρόσκρουση της διάταξης του άρθρου 3 Ν.3943/2011 στο άρθρο 7 παρ. 1Σ., αφού με αυτή καθιερώθηκε πλασματικός διαρκής χαρακτήρας στο υπό κρίση αδίκημα, χωρίς η ρύθμιση αυτή να μπορεί να επαληθευτεί από τη νομοτεχνική αποτύπωση της διάταξης του άρθρου 18 παρ. 1β Ν.2523/1997 (αδίκημα μη απόδοσης Φ.Π.Α.). Ο πλασματικός αυτός διαρκής χαρακτήρας προδίδει τον αυτοσκοπό της τροποποιητικής διάταξης του άρθρου 3 Ν.3943/2011 που τελικώς είναι η εφαρμογή της αυτόφωρης διαδικασίας. Ενώ, στα υπό κρίση εγκλήματα, λόγω του σύνθετου χαρακτήρα τους, καταρχήν δεν συντρέχει η αναγκαία προϋπόθεση του αυτόφωρου. Προϋπόθεση που αναφέρεται στην εγγύτητα πράξης και δίωξης, εγγύτητα που μετατρέπει την αποδεικτική πιθανότητα σε βεβαιότητα. Έτσι, η εφαρμογή της αυτόφωρης διαδικασίας καθίσταται τελικά κανόνας επί σύνθετων και χωρίς βεβαιότητα αποδεικνυόμενων εγκλημάτων, με περαιτέρω αποτέλεσμα την αποστέρηση του κατηγορούμενου από σωρεία δικαιωμάτων του. Και τελικά, με περαιτέρω συνέπεια την αντικειμενικοποίηση της ανθρώπινης αξίας (προδικαστική στέρηση ελευθερίας), αφού η ανθρώπινη ελευθερία και αξία καθίσταται μέσο για επίτευξη ενός σκοπού, ο οποίος ούτως ή άλλως θα μπορούσε να επιτευχθεί και με ηπιότερα μέσα. Η χρονική τομή της διάταξης του άρθρου 21 παρ. 10 εδ. α Ν.2523/1997 (άρθρο 3 Ν.3943/ 2011) δημιουργεί ρωγμές και στο άρθρο 4 παρ. 1Σ. Ιδίως, αφού τα αυτά εγκλήματα (ίδια αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση) αν είχαν δικαστεί προ της έναρξης ισχύος του Ν.3943/2011 αξιολογούνταν ως στιγμιαία, ενώ πλέον αξιολογούνται ως διαρκή. 568 Β Απριλίου 2014 - Τεύχος 1536
ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος θέματα άφα-γκμπάντι, (ό.π.)]. Υπό αυτό το πρίσμα, αν επιχειρήσουμε να διακρίνουμε τι συμβαίνει στην περίπτωση του αδικήματος της μη απόδοσης ΦΠΑ (: άρθρο 18 1β Ν.2523/1997), διαπιστώνουμε ότι αυτό περατώνεται τυπικά μόλις παρέλθει η αντίστοιχη ημερομηνία και δεν αποδώσει ο υπόχρεος τον ΦΠΑ. Για να απαντήσουμε, είναι αναγκαίο να διευκρινίσουμε ότι ο νομοθέτης καθιέρωσε με την «επίδικη» ρύθμιση, πλασματικά διαρκή (βλ. Καϊάφα-Γκμπάντι Μ., Οι επιλογές του Ν.3943/2011 για την οριοθέτηση του αξιοποίνου των φορολογικών αδικημάτων: Μια ατυχής προσπάθεια αυξημένης προστασίας απαιτήσεων του δημοσίου, ΠοινΔικ 2011, σελ. 1311). σελ. 1311)] ή ημιδιαρκή [έτσι, ο Γ. Δημήτραινας, (ό.π., σελ. 297,299)) εγκλήματα, χωρίς τούτη η πρόβλεψη να επαληθεύεται από τη νομοτυπική μορφή εκάστου εγκλήματος. Κατά τον τρόπο αυτό, εκτός του ότι προκάλεσε αποτέλεσμα αντίθετο στο άρθρο 17 ΠΚ, εισήγαγε αντικειμενική ποινική ευθύνη του δράστη σε χρόνο κατά τον οποίο πράξη του ή ποινικά αξιόλογη παράλειψη του έχει σαφώς παρέλθει από τα όρια του αυτοφώρου. Οι ανωτέρω επισημάνσεις προσδίδουν στη ρύθμιση αντισυνταγματικό χαρακτήρα, λόγω πρόσκρουσης στο άρθρο 7 1 [βλ. έτσι, Δημήτραινα Γ., ό.π. (: ο συγγραφέας κάνει λόγο και για πρόσκρουση στο άρθρο 2 1 Σ.), Καϊάφα-Γκμπάντι Μ., ό.π.]. Περαιτέρω, δύναται να υποστηριχθεί ότι η ρύθμιση είναι αντισυνταγματική, διότι προσκρούει στα άρθρα 2 1, 6 1 και 25 του Συντάγματος (βλ. και Δημήτραινα Γ., ό.π., σχετικά με τη μη συμβατότητα με το άρθρο 2 1 Σ. επίσης, Καϊάφα- Γκμπάντι Μ., ό.π., σελ. 1312, σχετικά με τη μη συμβατότητα στο άρθρο 6 1 Σ). Ειδικότερα, ο νομοθέτης εισήγαγε μία μη πειστική -δογματικά- ρύθμιση με αυτοσκοπό την εφαρμογή της αυτόφωρης διαδικασίας (βλ. Αιτιολογική Εκθεση). Ετσι, υποβάθμισε το γεγονός ότι η τελευταία προϋποθέτει πράγματι αυτόφωρο έγκλημα, στο οποίο η αποδεικτική πιθανότηποινικά δικαστήρια Σύνταγμα. Μη απόδοση Φ.Π.Α. Διαρκές έγκλημα. Αυτόφωρη διαδικασία. Aριθ. Aπόφ. 1410/2013 (Πλημ. Κατερίνης) Προεδρεύουσα: Αντ. Κορφιάτη, Πλημμελειοδίκης Εισαγγελέας: Απ. Τζαμαλής, Αντιεισαγγελέας Πρωτοδικών Μη απόδοση Φ.Π.Α. (άρθρο 18 Ν.2523/ 1997). Το άρθρο 3 Ν.3943/2011, με το οποίο το έγκλημα απόκτησε διαρκή χαρακτήρα και ως εκ τούτου υπάγεται τελικά σε διαδικασία αυτόφωρου είναι αντίθετο στο Σύνταγμα. Παραπομπή της υπόθεσης σε τακτική διαδικασία. Σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο της δέκατης παραγράφου του άρθρου 21 Ν.2523/1997, όπως αυτό προστέθηκε με την 2 στοιχ. ιγ` άρθρου 3 Ν.3943/2011,ΦΕΚ Α 66/31.3.2011 «Στα αδικήματα του παρόντος νόμου, χρόνος τέλεσης είναι το χρονικό διάστημα από την ημέρα κατά την οποία για πρώτη φορά όφειλε να ενεργήσει ο υπαίτιος μέχρι τη συμπλήρωση χρόνου αντίστοιχου με το 1/3 της κατά περίπτωση προβλεπόμενης προθεσμίας παραγραφής.». Με την ανωτέρω διάταξη ο νομοθέτης κατέστησε διαρκή μια σειρά αδικημάτων. Κοινό στοιχείο των περισσότερων απόψεων που υποστηρίζονται για τις προϋποθέσεις χαρακτηρισμού ενός εγκλήματος ως διαρκούς είναι το εξής: πρέπει από τη στιγμή της τυπικής του περάτωσης και μετά να μπορούμε να πούμε ότι κάθε επόμενη στιγμή η συμπεριφορά του δράστη πραγματώνει την αντικειμενική υπόσταση του ίδιου εγκλήματος (βλ. επίσης, αναλυτικά, Δημήτραινα Γ., ό.π., σελ. 293 επ.). Τούτο λ.χ. συμβαίνει αδιαμφισβήτητα στο αδίκημα της παράνομης κατακράτησης [βλ. παράδειγμα που χρησιμοποιεί η Μ. Καϊ- Τόμος 68 569
ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος θέματα τα αγγίζει τη βεβαιότητα [για το χαρακτήρα αυτό του αυτόφωρου εγκλήματος, βλ., αντί άλλων, Μαργαρίτη Λ. Καλφέλη Γ., Ποινιική Δικονομία, Ειδικές Διαδικασίες, τόμ. α`, Αυτόφωρο έγκλημα και αυτόφωρη διαδικασία, Αίτηση ακυρώσεως διαδικασίας και αποφάσεως, 1998, σελ. 47 επ., και ιδίως σελ. 65], στοιχείο που είναι λίαν αμφίβολο αν συντρέχει (ή συντρέχει πάντοτε) σε σύνθετα αδικήματα, όπως εκείνα του Ν.2523/1997. Είναι λοιπόν προφανές ότι η ρύθμιση αποσκοπούσε να επιτρέψει, ανεξαιρέτως, τη σύλληψη του υπαιτίου, την κράτηση του και την άμεση εκδίκαση της υπόθεσης, με σύντμηση της προδικασίας (: όσο βέβαια τούτη είναι νοητή μετά την τροποποίηση του ΚΠΔ από το Ν.3904/2010). Ετσι, όμως ανέδειξε ως «πανταχού παρούσα» μία διαδικασία, η οποία συνδέεται με σοβαρή αποστέρηση δικαιωμάτων του κατηγορουμένου (βλ. σχετικά, Κονταξή Θ., Αυτόφωρο: Δικαϊικός Μεσαίωνας ή «βιομηχανία απονομής» δικαιοσύνης, ΠοινΔικ 2006, σελ. 221 επ.). Κατά τον τρόπο αυτό, είναι προφανές ότι ο εξαναγκαστικός χαρακτήρας της σύλληψης και της κράτησης του κατηγορουμένου, εμφανίσθηκε ως μέσο πίεσης για μη ομολογημένους σκοπούς (πιθανώς, τη διοικητική «διευθέτηση» της εκκρεμότητας). Με άλλα λόγια, ο κατηγορούμενος και η «προδικαστική» στέρηση της ελευθερίας του αναδείχθηκαν ως το δυσανάλογα επαχθές μέσο για σκοπό που αφίσταται του αναμενόμενου (για την προστατευτική για τα έννομα αγαθά, και την εξασφαλιστική-εγγυητική για τον κατηγορούμενο λειτουργία του ποινικού δικαίου, βλ. αντί άλλων, Μαγκάκη ΓΑ, σε ΣυστΕρμΠΚ, επιμέλεια Δ. Σπινέλλη, 2005, σελ. 12 επ.). Αλλωστε, είναι βέβαιο ότι η ταχεία διάγνωση της υπόθεσης θα μπορούσε πιθανώς να επιτευχθεί με αναλογικότερες ρυθμίσεις. Τέλος, ανωτέρω ρύθμιση του άρθρου 21 10 εδ. α Ν. 2523/1997, δημιουργεί αμφιβολίες που έχουν να κάνουν με την ίση μεταχείριση των πολιτών (: άρθρο 4 1 Σ βλ. έτσι, και Καϊάφα- Γκμπάντι Μ., ό.π., σελ. 1311). Ειδικότερα, τα ίδια εγκλήματα όταν τελούνται με ενέργεια αξιολογούνται από το νομοθέτη ως στιγμιαία, ενώ όταν τελούνται με παράλειψη ως διαρκή. Επίσης, τα τελούμενα με παράλειψη, σήμερα, μετά τις τροποποιήσεις που επέφερε ο Ν.3943/2011, αξιολογούνται ως διαρκή, ενώ, προηγουμένως αξιολογούνταν ως στιγμιαία, δίχως να μεταβληθεί η ειδική υπόσταση των εγκλημάτων, παρά μόνο το διαρκές ή στιγμιαίο του χαρακτήρα τους. Με αυτό το δεδομένο, όποιος τέλεσε το αδίκημα του άρθρου 19 5 Ν.2523/1997 πριν την ισχύ του ν. 3943/2011 (:μέχρις τις 31.3.2011) τιμωρείται για το έγκλημα ως στιγμιαίο. Αντίστοιχα, αν κάποιος τέλεσε το ίδιο αδίκημα μετά την ισχύ του τελευταίου νόμου, τιμωρείται για το ίδιο έγκλημα ως διαρκές (βλ. σχετ. ΜονΠρ.Θεσ 34279/2012 και Εισαγγελική πρόταση). Στην προκειμένη περίπτωση, στις 15-7-2013 κατατέθηκε ενώπιον της Εισαγγελέα Πρωτοδικών Κατερίνης, αίτηση δίωξης (: άρθρο 41 ΚΠΔ) της...-... του..., διότι Στην Κατερίνη την 27/2/2012, την 27/3/2012, την 27/4/2012, την 27/5/2012, την 27/6/2012, την 27/7/2012 και την 27/8/2012, με περισσότερες από μία πράξεις της που συνιστούν εξακολούθηση του ιδίου εγκλήματος, ούσα φορολογούμενη, δεν απέδωσε στο Δημόσιο το φόρο προστιθέμενης αξίας, προκειμένου να αποφύγει την πληρωμή του, το προς απόδοση δε ποσό του φόρου προστιθέμενης αξίας που δεν αποδόθηκε υπερβαίνει σε ετήσια βάση το ποσό των 3.000 και είναι κατώτερο των 75.000. Συγκεκριμένα ούσα ιδιοκτήτρια ατομικής επιχείρησης με αντικείμενο εργασιών Τ.Ε.Κ.Α. και έδρα κατάστημα επί της οδού... στην Κατερίνη: [...] Η υπαίτια συνελήφθη κατόπιν αυθορμήτου προσελεύσεως, την ίδια ημέρα και σε βάρος της ασκήθηκε ποινική δίωξη για παράβαση του άρθρου 19 1εδ.β Ν.2523/1997, εισήχθη δε η υπόθεση προς εκδίκαση ενώπιον του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Κατερίνης, κατά την παρούσα συνεδρίαση της 15-7-2013. (: στο πλαίσιο της αυτόφωρης διαδικασίας). Ωστόσο εφόσον οι επιμέρους πράξεις τελέστηκαν κατά τις ημερομηνίες που ανωτέρω αναφέρονται και όλες έχουν εκφύγει τα πλαίσια του αυτοφώρου, 570 Β Απριλίου 2014 - Τεύχος 1536
το παρόν Δικαστήριο κρίνει, (σύμφωνα και με την Εισαγγελική πρόταση) και δεκτού γενομένου του αυτοτελούς ισχυρισμού που πρότεινε ο συνήγορος της κατηγορουμένης, ότι η υπό κρίση υπόθεση εσφαλμένα εισήχθη προκειμένου να δικασθεί κατά την αυτόφωρη διαδικασία λόγω της πρόδηλης αντίθεσης της διάταξης του αρθρ. 21 του Ν.2523/1997 όπως αυτό προστέθηκε με την 2 στοιχ. ιγ` άρθρου 3 του Ν. 3943/ 2011, ΦΕΚ Α 66/31.3.2011 η οποία ορίζει ότι «Στα αδικήματα του παρόντος νόμου χρόνος τέλεσης είναι το χρονικό διάστημα από την ημέρα κατά την οποία για πρώτη φορά όφειλε να ενεργήσει ο υπαίτιος μέχρι τη συμπλήρωση χρόνου αντίστοιχου με το 1/3 της κατά περίπτωση προβλεπόμενης προθεσμίας παραγραφής.», στις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1 και 7 παρ. 1 Συντ., μη συντρεχουσών εν προκειμένω των ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος θέματα προϋποθέσεων εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 242 παρ. 1 και 2 Κ.Π.Δ, ενώ σε κάθε περίπτωση η συγκεκριμένη διάταξη δεν περιλαμβάνεται στο παρόν κατηγορητήριο. Πρέπει, συνεπώς, μετά ταύτα να παραπέμψει την υπόθεση προκειμένου να εισαχθεί στο ακροατήριο και να δικαστεί κατά την τακτική διαδικασία, ως προσήκει. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Δικάζει με παρούσα την κατηγορούμενη..., κάτοικο Κ.Π.. Κηρύσσει απαράδεκτη την αυτόφωρη διαδικασία και παραπέμπει την υπόθεση στην τακτική διαδικασία προκειμένου να δικαστεί η κατηγορούμενη για το ότι:[...] Για παράβαση άρθρων 1, 12, 14, 18 εδ. β, 26 παρ. 1α, 27 παρ. 1, 51, 53, 79, 98 Π.Κ. και αρθρ. 18 παρ. 1 εδ. β Ν.2523/1997, όπως τροπ. με Ν.3943/2011. 2) Ο διαρκής χαρακτήρας και η αυτόφωρη διαδικασία του αδικήματος της μη καταβολής βεβαιωμένων χρεών στο Δημόσιο (άρθρο 25 Ν.1882/1992) Η εξαιρετική, κατωτέρω δημοσιευόμενη, απόφαση επίσης του Πλημμελειοδικείου Κατερίνης επισημαίνει, με πλήρη αιτιολογία, την αντίθεση της ρύθμισης του άρθρου 3 Ν.3943/2011, με την οποία μετατρέπεται από στιγμιαίο σε διαρκές το αδίκημα μη καταβολής βεβαιωμένων χρεών προς το Δημόσιο (άρθρο 25 Ν.1882/1992), σε σωρεία συνταγματικών διατάξεων καθώς και διατάξεων της ΕΣΔΑ. Ιδίως, με την απόφαση επισημαίνεται ότι: Η έννοια του αυτόφωρου εγκλήματος δύναται να αποδοθεί μόνο με φειδώ σε πράξεις, για τις οποίες το χρονικό σημείο κατάληψης του δράση τελεί σε στενή εγγύτητα προς το χρονικό σημείο διάπραξης του αδικήματος, γεγονός που έχει ως συνέπεια την ταχεία συλλογή των αναγκαίων αποδεικτικών στοιχείων. Η βεβαιότητα που προκύπτει από την εγγύτητα των αποδεικτικών στοιχείων δικαιολογεί την κάμψη ατομικών δικαιωμάτων και κυρίως την κάμψη του τεκμηρίου αθωότητας και τη σύλληψη του δράση χωρίς δικαστικές εγγυήσεις. Ένα έγκλημα είναι διαρκές, όταν υπάρχει δυνατότητα κατάφασης της αντικειμενικής του υπόστασης και την επομένη και κάθε επομένη στιγμή της τυπικής του περαίωσης. Όμως, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 25 Ν.1882/1992, το έγκλημα της μη καταβολής βεβαιωμένων χρεών στο Δημόσιο, δηλαδή η προσβολή του έννομου αγαθού της περιουσίας του Δημοσίου εξαρτάται κατά τη διάταξη από την παρέλευση της ορισμένης νομοτεχνικά προθεσμίας των τεσσάρων μηνών. Έτσι, μόλις η προθεσμία αυ- Τόμος 68 571
ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος θέματα I. Από την ερμηνεία των διατάξεων των άρθρων 5 παρ. 3 και 6 παρ. 1 του Συντάγματος συνάγεται ότι ο συνταγματικός νομοθέτης κατοχύρωσε την προστασία της προσωπικής ελευθερίας υπό την ειδικότερη μορφή της προσωπικής ασφάλειας (βλ. σχ. Μάνεση, Συνταγματικά Δικαιώματα, α ατομικές ελευθερίες-πανεπιστημιακές παραδόσεις, δ έκδοση, σελ. 173). Στο πλαίσιο της θεσμοθετημένης συνταγματικά αυτής προστασίας του ατόμου από αυθαίρετες καταδιώξεις, συλλήψεις και φυλακίσεις από μέρους της κρατικής εξουσίας, προκειμένου να λάβει νομότυπα χώρα η σύλληψη οποιουδήποτε προσώπου, πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: (α) η σύλληψη να βρίσκει έρεισμα σε διάταξη νόμου και (β) να εκτελείται με βάση δικαστικό ένταλμα, δηλαδή ένταλμα, το οποίο έχει εκδοθεί από κρατικό όργανο που κατά το Σύνταγμα και την κείμενη νομοθεσία αναγνωρίτή παρέλθει, ο δράστης έχει προσβάλλει το έννομο αγαθό (περιουσία του Δημοσίου, αύξηση παθητικού της), ακολούθως η προσβολή έχει ολοκληρωθεί και έτσι κάθε επόμενη στιγμή δεν γεννιέται νέα προσβολή (πέραν τυχόν οφειλόμενων τόκων υπερημερίας). Ως εκ τούτου, το υπό κρίση αδίκημα, στην ίδια τη νομοτεχνική αποτύπωση του άρθρου 25 Ν.1882/1992 περιγράφεται ως στιγμιαίο και δεν δύναται αυτό με την μεταγενέστερη ρύθμιση του άρθρου 3 Ν.3943/2011 να καταστεί πλασματικά διαρκές. 1 Η νομοτεχνική απόπειρα να καταστεί το υπό κρίση αδίκημα διαρκές (Ν.3943/2011) ουσιαστικά αποσκοπεί στην επέκταση της δυνατότητας σύλληψης των κατηγορούμενων άμεσα και ευχερώς, χωρίς δικαστικές εγγυήσεις (δικαστικό ένταλμα). Με τον τρόπο, όμως, αυτόν η προσωπική ελευθερία και τελικά η ανθρώπινη αξία εργαλειοποιούνται, καθίστανται δηλαδή μέσο για την επίτευξη σκοπού (είσπραξη βεβαιωμένων χρεών), γεγονός που παραβιάζει την κορυφαία διάταξη του Συντάγματος περί προστασίας της ανθρώπινης αξίας (ιδίως άρθρο 2Σ. και άρθρο 5Σ.). 2 ποινικά δικαστήρια Μη καταβολή βεβαιωμένων χρεών προς το Δημόσιο. Διαρκές έγκλημα. Αυτόφωρη διαδικασία. Σύνταγμα. Aριθ. Aπόφ. 196/2014 (Πλημ. Κατερίνης) Προεδρεύουσα: Κ. Μπουροδήμου, Πλημμελειοδίκης Εισαγγελέας: Δ. Τσιαρδακλή, Αντιεισαγγελέας Πρωτοδικών Η ρύθμιση του άρθρου 3 Ν.3943/2011, με την οποία ορίζεται ως χρόνος τέλεσης του αδικήματος της μη καταβολής βεβαιωμένων χρεών προς το Δημόσιο (άρθρο 25 Ν.1882/1990), το χρονικό διάστημα μετά την παρέλευση τεσσάρων μηνών και μέχρι τη συμπλήρωση χρόνου αντίστοιχου με το 1/3 της κατά περίπτωση προβλεπόμενης προθεσμίας παραγραφής, κατ ουσία χαρακτηρίζει διαρκές το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο, καθιστά τη δίωξη αυτεπάγγελτη και ως εκ τούτου η ρύθμιση αντίκειται στα άρθρα 2 παρ. 1, 6 παρ. 3, 7 παρ. 1 και 20 παρ. 1Σ. καθώς και 6 παρ. 1, 2, 3 ΕΣΔΑ. 1 Βλ. και Μαρίας Καϊάφα, καθηγήτριας Α.Π.Θ.: «Οι επιλογές του Ν.3943/2011, για την οριοθέτη του αξιόποινου των φορολογικών αδικημάτων: Μια ατυχής προσπάθεια αυξημένης προστασίας των περιουσιακών απαιτήσεων του Δημοσίου, στην Ποινική Δίκη, 2011, σελ. 1311 επ.). 2 Βλ. και άρθρο της γράφουσας: «Το έκτακτο ειδικό τέλος ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων και η πρόσφατη κρίση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, με τη με αριθμό 1101/2012 απόφασή του» στο Δ.Φ.Ν. 2012, σελ. 1704. 572 Β Απριλίου 2014 - Τεύχος 1536
ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος θέματα ζεται ως δικαστική αρχή και περιβάλλεται με όλες τις εγγυήσεις της λειτουργικής και προσωπικής ανεξαρτησίας που ορίζονται από τις διατάξεις των άρθρων 87-91 του Συντάγματος (βλ. σχ. Χρυσόγονο, Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, 2002, σελ. 216). Το ένταλμα αυτό πρέπει να είναι αιτιολογημένο, να μνημονεύει δηλαδή με ακρίβεια τα στοιχεία του προσώπου που πρόκειται να συλληφθεί (όνομα, επώνυμο, κατοικία, περιγραφή) και να επιδίδεται στο τελευταίο κατά τη στιγμή της σύλληψής του (βλ. Μάνεση, ό.π., σελ. 180). Επομένως, τα όργανα της εκτελεστικής εξουσίας στερούνται της δυνατότητας να προβούν με δική τους πρωτοβουλία στη σύλληψη οποιουδήποτε προσώπου. Ωστόσο, η απαγόρευση αυτή δεν είναι απόλυτη, αλλά κάμπτεται στην περίπτωση του αυτόφωρου εγκλήματος (βλ. Μαργαρίτη Μ., Ερμηνεία Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, 2008, άρθρο 242, αριθ. 2, σελ. 466). Η διάταξη του άρθρου 6 παρ. 1 του Συντάγματος δεν περιέχει αυθεντικό ορισμό της έννοιας του αυτόφωρου εγκλήματος, αλλά αντίθετα επαφίεται για αυτόν στον κοινό νομοθέτη (βλ. Μάνεση, ό.π., σελ. 180). Ήδη από τη διάταξη του άρθρου 242 παρ. 1 ΚΠΔ ορίζεται ότι προκειμένου να χαρακτηριστεί ένα έγκλημα ως αυτόφωρο πρέπει να συντρέχει μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις: (α) να καταληφθεί κατά το χρονικό σημείο της διάπραξής του ή (β) να έχει τελεστεί πρόσφατα, περίπτωση η οποία συντρέχει, ιδίως όταν ο δράστης καταδιώκεται μετά τη διάπραξη του εγκλήματος από τη δημόσια δύναμη ή τον παθόντα ή με δημόσια κραυγή, όπως και όταν συλλαμβάνεται οπουδήποτε κατέχοντας αντικείμενα ή φέροντας ίχνη, από τα οποία συμπεραίνεται ότι διέπραξε το έγκλημα σε πολύ πρόσφατο χρόνο. Η πρώτη από τις παραπάνω περιπτώσεις αφορά το γνήσιο αυτόφωρο έγκλημα, ενώ στη δεύτερη από αυτές πρόκειται για την οιονεί ή καταχρηστική μορφή του, στην οποία όμως τίθεται από τη διάταξη του άρθρου 242 παρ. 2 ΚΠΔ συγκεκριμένο χρονικό όριο, το οποίο συμπίπτει με την παρέλευση της επομένης ημέρας από την τέλεση της πράξης (βλ. σχ. Καλφέλη-Μαργαρίτη Λ., Ποινική Δικονομία-Ειδικές Διαδικασίες, Αυτόφωρο έγκλημα και αυτόφωρη διαδικασία- Αίτηση ακυρώσεως διαδικασίας και αποφάσεως, 1998, σελ. 47επ. και 65επ.). Επομένως, ενόψει της προστασίας της προσωπικής ασφάλειας αλλά και του τεκμηρίου αθωότητας ο νομοθέτης υπήγαγε στην έννοια του αυτόφωρου εγκλήματος μόνον εκείνες τις αξιόποινες πράξεις, το χρονικό σημείο της κατάληψης του δράστη των οποίων τελεί σε στενή εγγύτητα προς το χρονικό σημείο της διάπραξής τους, καθώς η χρονική αυτή εγγύτητα έχει ως συνέπεια τη δυνατότητα ταχείας συλλογής των αναγκαίων αποδεικτικών στοιχείων. Η αποδεικτική αυτή ευχέρεια απόδοσης της τέλεσης των παραπάνω αξιόποινων πράξεων στο πρόσωπο του δράστη τους, η οποία αγγίζει τα όρια της βεβαιότητας, δικαιολογεί την άρση της απαγόρευσης της σύλληψης του τελευταίου χωρίς την προηγούμενη έκδοση δικαστικού εντάλματος και την κάμψη του τεκμηρίου της αθωότητάς του χάριν της ταχείας αποκατάστασης της έννομης τάξης και της αποτελεσματικότερης προστασίας των εννόμων αγαθών και συνιστά περιορισμό των σχετικών δικαιωμάτων του ο οποίος δεν παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας, όπως αυτή ρητά κατοχυρώνεται από τη διάταξη του άρθρου 25 παρ. 1 του Συντάγματος. Με βάση όσα εκτίθενται ανωτέρω προκύπτει ότι στο πλαίσιο της προστασίας της προσωπικής ασφάλειας του ατόμου και του σεβασμού του τεκμηρίου αθωότητας του κατηγορουμένου, ο νομοθέτης πρέπει να επιδεικνύει ιδιαίτερη φειδώ ως προς τον καθορισμό της έννοιας του αυτόφωρου εγκλήματος, ώστε σε αυτή να περιλαμβάνονται μόνον οι περιπτώσεις εκείνες των αξιόποινων πράξεων, οι οποίες λόγω της κατάληψης του δράστη τους κατά τη διάρκεια της διάπραξής τους ή εντός σύντομου χρονικού διαστήματος μετά από αυτήν δύνανται με ευχέρεια να αποδοθούν στον τελευταίο. Αντίθετα, οποιαδήποτε νομοθετική απόπειρα διεύρυνσης της έννοιας του αυτόφωρου εγκλήματος, με σκοπό να καταστεί δυνατή η χωρίς τις εγγυήσεις της δικαστικής εξουσίας σύλληψη του φερόμενου ως δράστη του, συνιστά ευθεία παράβαση των διατάξεων των άρθρων 5 παρ. 3, 6 παρ. 1 και 25 παρ. 1 του Τόμος 68 573
ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος θέματα Συντάγματος, προσβάλλει δε παράλληλα και το τεκμήριο αθωότητας, το οποίο κατοχυρώνεται από την υπερνομοθετικής ισχύος διάταξη του άρθρου 6 παρ. 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. II. Από την ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 7 παρ. 1 του Συντάγματος, με την οποία κατοχυρώνεται στην ελληνική έννομη τάξη η βασική αρχή του ποινικού δικαίου «κανένα έγκλημα καμία ποινή χωρίς νόμο (nullum crimen nulla poena sine lege), προκύπτει η δέσμευση της κρατικής εξουσίας και στις τρεις λειτουργίες της (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική) να διατηρεί διαρκώς τυποποιημένο το ποινικό φαινόμενο σε ολόκληρη την έκταση του τριπτύχου που το συνθέτει (έννομο αγαθό, έγκλημα, ποινή) (βλ. σχ. Μανωλεδάκη, Ποινικό Δίκαιο-Γενική Θεωρία, 2004, σελ. 33επ.). Ειδικότερα, από την παραπάνω συνταγματική διάταξη απορρέει η υποχρέωση της νομοθετικής λειτουργίας στο πλαίσιο της τυποποίησης του ποινικού φαινομένου να ορίζει τα στοιχεία της πράξης που τυποποιείται ως αξιόποινη. Η υποχρέωση αυτή έχει μεταξύ άλλων ένα θετικό περιεχόμενο, το οποίο συνίσταται στην υποχρέωση ακριβούς προσδιορισμού των στοιχείων της αξιόποινης πράξης (nullum crimen nulla poena sine lege certa), και αφετέρου ένα αρνητικό περιεχόμενο, το οποίο συνίσταται στην απαγόρευση επέκτασης του αξιόποινου χαρακτήρα μίας συμπεριφοράς πέραν των στοιχείων που συγκροτούν τη νομοτυπική μορφή του τυποποιούμενου εγκλήματος. Δηλαδή ο νομοθέτης υποχρεούται αφενός να προσδιορίζει με σαφήνεια τα στοιχεία της νομοτυπικής μορφής της προσβολής του εννόμου αγαθού, την οποία τυποποιεί ως αξιόποινη, ώστε να μην καταλείπονται αμφιβολίες σχετικά με το ακριβές περιεχόμενό της (βλ. σχ. Μανωλεδάκη, ό.π., σελ. 38 και επίσης Ανδρουλάκη, Nullum crimen sine lege certa, ΠοινΧρ ΚΓ. 513επ.) και αφετέρου να περιορίσει τον αξιόποινο χαρακτήρα μίας συμπεριφοράς στην έκταση, η οποία προκύπτει από την αντικειμενική και την υποκειμενική υπόσταση του οικείου εγκλήματος. Από την άλλη η δικαστική λειτουργία έχει την υποχρέωση να μην εφαρμόζει οποιονδήποτε κανόνα δικαίου, ο οποίος τυποποιεί ως έγκλημα μία συμπεριφορά, εφόσον ο τελευταίος δεν πληροί τις ανωτέρω προϋποθέσεις (βλ. Μανωλεδάκη, ό.π., σελ. 42επ.). III. Από την ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος σε συνδυασμό προς τη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 1 και 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα δικαιώματα του ανθρώπου συνάγεται ότι στο πλαίσιο της εξασφάλισης του δικαιώματος προς παροχή δικαστικής προστασίας και της διασφάλισης του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη ο κατηγορούμενος σε ποινική δίκη, ο οποίος βρίσκεται σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση, καθώς εναντίον του στρέφεται ο κατασταλτικός μηχανισμός της Πολιτείας διαθέτει μεταξύ των υπόλοιπων δικαιωμάτων του και το δικαίωμα της παροχής επαρκούς χρόνου για την προετοιμασία της υπεράσπισής του, όπως επίσης και της παροχής από μέρους της κρατικής εξουσίας των αναγκαίων προς τούτο διευκολύνσεων (βλ. σχ. Χρυσόγονο, ό.π., σελ. 430επ.). Ωστόσο, με τις διατάξεις των άρθρων 417 επ. ΚΠΔ θεσμοθετείται για τα πλημμελήματα, τα οποία χαρακτηρίζονται ως αυτόφωρα, μία ιδιαίτερα συνοπτική διαδικασία, στο πλαίσιο της οποίας παραγκωνίζονται και προστατεύονται δευτερογενώς μόνο τα δικαιώματα του κατηγορουμένου προς όφελος της ταχύτερης και αποτελεσματικότερης προστασίας των εννόμων αγαθών (βλ. σχ. Καλφέλη- Μαργαρίτη Λ., ό.π., σελ. 20επ., Αδάμπα σε Μαργαρίτη Λ., Κώδικας Ποινικής Δικονομίας-Ερμηνεία κατ άρθρο, τόμος πρώτος, 2010, άρθρο 242, αριθ. 1, σελ. 837). Ωστόσο, ο περιορισμός που συνεπάγεται η εφαρμογή της αυτόφωρης διαδικασίας στο δικαίωμα του κατηγορουμένου προς παροχή δικαστικής προστασίας και για εξασφάλιση δίκαιης δίκης είναι ανεκτός κατά τη διάταξη του άρθρου 25 παρ. 1 του Συντάγματος κατά το μέτρο που, σύμφωνα και προς όσα ήδη εκτίθενται ανωτέρω, υφίσταται αποδεικτική ευχέρεια ως προς την απόδοση της αξιόποινης πράξης σε ενοχή του κατηγορουμένου και εφόσον με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται και εξυπηρετείται η άμεση και ταχεία αποκατά- 574 Β Απριλίου 2014 - Τεύχος 1536
ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος θέματα σταση της τρωθείσας έννομης τάξης. Επομένως, η υπερβολική από μέρους του νομοθέτη διεύρυνση της έννοιας του αυτόφωρου εγκλήματος και σε περιπτώσεις εγκλημάτων, για τα οποία δεν συντρέχουν οι ουσιαστικές προϋποθέσεις που εξασφαλίζουν τη δυνατότητα γρήγορης και αποτελεσματικής συλλογής του αναγκαίου αποδεικτικού υλικού, με βάση την οποία διευρύνεται η εφαρμογή της αυτόφωρης διαδικασίας και ουσιαστικά φαλκιδεύονται τα δικαιώματα του κατηγορουμένου, χωρίς να συντρέχει νόμιμος λόγος που να δικαιολογεί έναν τέτοιου είδους περιορισμό, συνιστά παραβίαση των διατάξεων των άρθρων 20 παρ. 1 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος, όπως επίσης και της υπερνομοθετικής ισχύος διάταξης του άρθρου 6 παρ. 1 και 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. IV. Με τη διάταξη του άρθρου 3 παρ. 1 περ. α του Ν.3904/2011 αντικαταστάθηκε η διάταξη του άρθρου 25 παρ. 1 του Ν.1882/1990 ως εξής: «Οποιος δεν καταβάλλει τα βεβαιωμένα στις δημόσιες οικονομικές υπηρεσίες (Δ.Ο.Υ.) και τα τελωνεία χρέη προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων μηνών, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης: (α) έως ένα έτος, εφόσον το συνολικό χρέος από κάθε αιτία, συμπεριλαμβανομένων των κάθε είδους τόκων ή προσαυξήσεων μέχρι την ημερομηνία σύνταξης του πίνακα χρεών, που αναφέρεται στην παράγραφο 5, υπερβαίνει το ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ, (β) έξι τουλάχιστον μηνών, εφόσον το συνολικό χρέος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ανωτέρω περίπτωση α υπερβαίνει το ποσό των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ, (γ) ενός τουλάχιστον έτους, εφόσον το συνολικό χρέος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ανωτέρω περίπτωση α, υπερβαίνει το ποσό των πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ, (δ) τριών τουλάχιστον ετών, εφόσον το συνολικό χρέος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ανωτέρω περίπτωση α, υπερβαίνει το ποσό των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ. Χρόνος τέλεσης του αδικήματος είναι το χρονικό διάστημα από την παρέλευση των τεσσάρων μηνών μέχρι τη συμπλήρωση χρόνου αντίστοιχου με το 1/3 της κατά περίπτωση προβλεπόμενης προθεσμίας παραγραφής. Η ποινική δίωξη ασκείται ύστερα από αίτηση του προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. ή του Τελωνείου προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών της έδρας τους, που συνοδεύεται υποχρεωτικά από πίνακα χρεών, συμπεριλαμβανομένων των κάθε είδους τόκων ή προσαυξήσεων. Η πράξη μπορεί να κριθεί ατιμώρητη, εάν το ποσό που οφείλεται εξοφληθεί μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης σε οποιονδήποτε βαθμό». Με την ανωτέρω διάταξη τυποποιείται ως έγκλημα η μη καταβολή βεβαιωμένων χρεών προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Σύμφωνα με τα οριζόμενα από τη διάταξη του άρθρου 25 παρ. 1 εδ. α του Ν.1882/1990 για την πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης του εν λόγω εγκλήματος πρέπει να συντρέχουν τα ακόλουθα στοιχεία: (α) ύπαρξη χρέους του φυσικού αυτουργού προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ή τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, (β) βεβαίωση του χρέους από την αρμόδια δημόσια οικονομική υπηρεσία ή τελωνείο και (γ) παρέλευση άπρακτου χρονικού διαστήματος τεσσάρων (4) μηνών από τη βεβαίωση του χρέους, ενώ για την πλήρωση της υποκειμενικής του υπόστασης απαιτείται δόλος οποιουδήποτε βαθμού, έστω και ενδεχόμενος (άρθρα 12, 18 εδ. β, 26 παρ. 1 εδ. α και 53 ΠΚ). Το έννομο αγαθό που προστατεύεται από τη διάταξη αυτή είναι η περιουσία του Δημοσίου, υπό την ειδικότερη μορφή της αποφυγής της αύξησης του παθητικού της. Ειδικότερα, η προσβολή του προστατευόμενου εννόμου αγαθού επέρχεται με την παρέλευση του χρονικού διαστήματος των τεσσάρων (4) μηνών από τη βεβαίωση του χρέους, χωρίς να λάβει χώρα η καταβολή αυτού, οπότε και επέρχεται η αύξηση του παθητικού της περιουσίας του Δημοσίου κατά το ποσό της σχετικής οφειλής. Επομένως, το έγκλημα που τυποποιείται από την παραπάνω διάταξη διαμορφώνεται ως στιγμιαίο, δεδομένου ότι η χρονική στιγμή της τυπικής πε- Τόμος 68 575
ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος θέματα ράτωσής του σύμφωνα με την αντικειμενική του υπόσταση, όπως αυτή περιγράφεται ανωτέρω, δεν μπορεί να παραταθεί κατά τη βούληση του δράστη (βλ. σχ. Μανωλεδάκη, ό.π., σελ. 300επ.), καθώς το αξιόποινο αποτέλεσμα της αύξησης του παθητικού της περιουσίας του Δημοσίου επέρχεται κατά τη στιγμή της παρέλευσης άπρακτης της νόμιμης προθεσμίας προς καταβολή, το γεγονός δε ότι η σχετική οφειλή εξακολουθεί να υφίσταται και κατά το μεταγενέστερο του χρονικού αυτού σημείου διάστημα είναι ποινικά αδιάφορη, καθώς έχει ήδη ολοκληρωθεί η προσβολή του ως άνω προστατευόμενου έννομου αγαθού. Ωστόσο, με τη διάταξη του άρθρου 25 παρ. 1 εδ. β του Ν.1882/1990, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από τη διάταξη του άρθρου 3 παρ. 1 περ. α του Ν.3943/2011 ορίζεται ότι: «Χρόνος τέλεσης του αδικήματος είναι το χρονικό διάστημα από την παρέλευση των τεσσάρων μηνών μέχρι τη συμπλήρωση χρόνου αντίστοιχου με το 1/3 της κατά περίπτωση προβλεπόμενης προθεσμίας παραγραφής». Με τη διάταξη αυτή το παραπάνω τυποποιούμενο έγκλημα χαρακτηρίζεται από τον ίδιο το νομοθέτη ως διαρκές, ενώ από τη νομοτυπική μορφή του, όπως τα στοιχεία αυτής αναλυτικά εκτίθενται ανωτέρω, προκύπτει ότι πρόκειται για στιγμιαίο έγκλημα. Μάλιστα, η διάταξη αυτή περικλείει σχήμα οξύμωρο, δεδομένου ότι αφενός γίνεται δεκτός ως χρόνος τέλεσης του εγκλήματος το χρονικό σημείο της παρέλευσης των τεσσάρων (4) μηνών από την βεβαίωση του χρέους, προς το οποίο συνδέεται η κατά τη διάταξη του άρθρου 112 ΠΚ έναρξη του χρόνου της παραγραφής του, ενώ αφετέρου ορίζεται κατά τρόπο αυθαίρετο και ανακόλουθο προς τη νομοτυπική μορφή του εγκλήματος ότι ο χρόνος τέλεσης αυτού εκτείνεται μέχρι την παρέλευση χρονικού διαστήματος ίσου προς το ένα τρίτο του χρόνου παραγραφής του, δηλαδή για χρονικό διάστημα είκοσι (20) μηνών. Με το περιεχόμενό της όμως αυτό η εν λόγω διάταξη αντίκειται, σύμφωνα και προς όσα εκτίθενται ανωτέρω (υπό το στοιχείο II) στους ορισμούς της διάταξης του άρθρου 7 παρ. 1 του Συντάγματος, αφενός διότι προκαλεί σύγχυση ως προς τον ορισμό των στοιχείων της νομοτυπικής μορφής του υπό κρίση εγκλήματος, με αποτέλεσμα να μην προσδιορίζεται κατά τρόπο σαφή και κατηγορηματικό ο χρόνος ολοκλήρωσης αυτού και αφετέρου διότι επεκτείνει τον αξιόποινο χαρακτήρα της αξιόποινης συμπεριφοράς του δράστη πέρα από τα στοιχεία της τυποποιούμενης ως έγκλημα πράξης του. Περαιτέρω, από την ιστορικοβουλητική και τη συστηματική ερμηνεία της παραπάνω διάταξης (θέσπιση αυτής μετά την υπογραφή την 03.05.2010 του «Μνημονίου Συνεννόησης» από τον Υπουργό Οικονομικών της Ελληνικής Κυβέρνησης και το Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, ως εκπροσώπους της Ελληνικής Δημοκρατίας, και από τον Επίτροπο Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων, ως εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενεργούσας για λογαριασμό των κρατών-μελών που μετέχουν στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση, και ενόψει των αυξημένων εισπρακτικών αναγκών που αντιμετωπίζει έκτοτε η ελληνική κυβέρνηση και η ένταξη αυτής στο νόμο 3943/2011, με τον οποίο ρυθμίζονται αποκλειστικά φορολογικής φύσης ζητήματα, όπως επίσης και θέματα που άπτονται των ασφαλιστικών ταμείων) προκύπτει ότι η θέσπιση αυτής δεν είχε ως αντικείμενό της τη συμπλήρωση της νομοτυπικής μορφής του εγκλήματος της μη καταβολής χρεών ττρος το Δημόσιο, αλλά κατά κύριο λόγο αποσκοπούσε στην επέκταση της δυνατότητας σύλληψης των κατηγορούμενων για την παραπάνω πράξη προσώπων χωρίς σχετικό ένταλμα των αρμόδιων δικαστικών αρχών, όπως και στην εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων κατά την ειδική διαδικασία για τα αυτόφωρα πλημμελήματα. Με την πρωτοβουλία του δηλαδή αυτή ο νομοθέτης επέκτεινε την έννοια του αυτοφώρου για το συγκεκριμένο αδίκημα, χωρίς ωστόσο να συντρέχουν οι προϋποθέσεις που δικαιολογούν την απόδοση του χαρακτηρισμού αυτού, καθώς από τη μία καταλύεται πλέον το στοιχείο της εγγύτητας μεταξύ του χρονικού σημείου της τέλεσης της πράξης και του χρόνου εκδίκασης αυτής και από την άλλη δεν υφίσταται το στοιχείο της ευχερούς και ταχείας συλλογής του σχετικού αποδεικτικού υλικού. Ενόψει των ανωτέρω δύναται με ασφάλεια να εξαχθεί το συ- 576 Β Απριλίου 2014 - Τεύχος 1536
ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος θέματα μπέρασμα ότι με την εν λόγω διάταξη ο νομοθέτης επιχειρεί να κάμψει την προστασία που παρέχεται στους πολίτες από τις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 1, 6 παρ. 3 και 20 παρ. 1 του Συντάγματος σε συνδυασμό με εκείνη του άρθρου 6 παρ. 1, 2 και 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, προκειμένου να ενισχύσει την εισπρακτική ικανότητα του Δημοσίου, επισείοντας σε βάρος των οφειλετών του την απειλή της άμεσης σύλληψής τους και της υπαγωγής τους σε έκτακτου χαρακτήρα ποινική διαδικασία, στην οποία όπως προαναφέρθηκε πλήττονται τα υπερασπιστικά δικαιώματα του κατηγορουμένου. Ωστόσο, η εξυπηρέτηση των εισπρακτικών αναγκών του Δημοσίου σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί ενόψει της ρύθμισης του άρθρου 25 παρ. 1 του Συντάγματος τον επιχειρούμενο περιορισμό στην προσωπική ασφάλεια και στην παροχή δικαστικής προστασίας, δύναται δε να εξυπηρετηθεί χωρίς την περιστολή των παραπάνω δικαιωμάτων με την λήψη των κατάλληλων διοικητικού χαρακτήρα μέτρων. Κατά συνέπεια ενόψει του ανωτέρω περιεχομένου της η διάταξη του άρθρου 3 παρ. 1 περ. α του Ν.3943/2011 παραβιάζει τις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 1, 6 παρ. 3, 7 παρ. 1, 20 παρ. 1 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος σε συνδυασμό με εκείνη του άρθρου 6 παρ. 1, 2 και 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, σύμφωνα προς όσα αναλυτικά εκτίθενται ανωτέρω (υπό τα στοιχεία I και III). Στην προκειμένη περίπτωση, στις 29-1-2014 κατατέθηκε ενώπιον του Εισαγγελέα Πρωτοδικών Κατερίνης, η με αριθμό πρωτοκόλλου... αίτηση ποινικής δίωξης του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ Κατερίνης (άρθρο 41 ΚΠΔ) κατά του... διότι στην Κατερίνη στις 31/8/2012, 29/1/2013, 11512013, 1/1212013,29/6/2013 και την 31/12/2013, ως Διευθύνων Σύμβουλος της εδρεύουσας στην Κατερίνη εταιρείας με την επωνυμία κατέβαλε χρέη προς το Δημόσιο που ήταν βεβαιωμένα στις δημόσιες οικονομικές υπηρεσίες (Δ.Ο.Υ.) για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων μηνών, το συνολικό δε χρέος από κάθε αιτία, συμπεριλαμβανομένων των κάθε είδους τόκων ή προσαυξήσεων μέχρι την ημερομηνία σύνταξης του πίνακα χρεών, υπερβαίνει το ποσό των 150.000 ευρώ. Συγκεκριμένα: [...] το συνολικό δε χρέος του από κάθε αιτία, συμπεριλαμβανομένων των κάθε είδους τόκων ή προσαυξήσεων μέχρι την ημερομηνία σύνταξης του πίνακα χρεών (24/1/2014) ανέρχεται 397.521,29 ευρώ. Ο υπαίτιος συνελήφθη στις 30-1-2014 και σε βάρος του ασκήθηκε ποινική δίωξη για παράβαση του άρθρου 25 παρ. 1 στοιχ. δ-α του Ν.1882/1990, εισήχθη δε η υπόθεση προς εκδίκαση ενώπιον του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Κατερίνης, δικάζοντος κατά την αυτόφωρη διαδικασία, κατά τη συνεδρίαση της 31-1-2014 και μετά από αναβολή για την αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας συνεδρίαση. Καθόσον, ωστόσο, οι επιμέρους πράξεις τελέστηκαν κατά τις ημερομηνίες που ανωτέρω αναφέρονται και όλες έχουν εκφύγει των πλαισίων του αυτοφώρου, το Δικαστήριο κρίνει, δεκτού γενομένου του αυτοτελούς ισχυρισμού που πρότεινε ο συνήγορος του κατηγορουμένου, ότι η υπό κρίση υπόθεση εσφαλμένα εισήχθη προκειμένου να δικασθεί κατά την αυτόφωρη διαδικασία. Τούτο δε, λόγω της πρόδηλης, κατά τα διαλαμβανόμενα στην προπαρατεθείσα μείζονα σκέψη, αντίθεσης της διάταξης του άρθρου 25 παρ. 1 του Ν.1882/1990 (όπως αυτή αντικαταστάθηκε από τη διάταξη του άρθρου 3 παρ. 1 περ. α του Ν.3943/2011), σύμφωνα με την οποία χρόνος τέλεσης του αδικήματος είναι το χρονικό διάστημα από την παρέλευση των τεσσάρων μηνών μέχρι τη συμπλήρωση χρόνου αντίστοιχου με το 1/3 της κατά περίπτωση προβλεπόμενης προθεσμίας παραγραφής, στις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 1, 6 παρ. 3, 7 παρ. 1, 20 παρ. 1 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος σε συνδυασμό με εκείνη του άρθρου 6 παρ. 1, 2 και 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, μη συντρεχουσών εν προκειμένω των προϋποθέσεων εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 242 παρ. 1 και 2 Κ.Π.Δ. Πρέπει, συνεπώς, μετά ταύτα να παραπεμφθεί η υπόθεση προκειμένου να εισαχθεί στο ακροατήριο και να δικαστεί κατά την τακτική διαδικασία, ως προσήκει. Τόμος 68 577
ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ περιεχόμενα I. Διευκρινίσεις για την παρακράτηση φόρου εισοδήματος σε αμοιβές τεχνικών υπηρεσιών, διοίκησης, συμβουλευτικών υπηρεσιών κ.ά. Εγκ./πολ. 1120/2014 578 II. Παρακράτηση φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης σε εισόδημα από μισθούς και συντάξεις. Υ.Α./πολ. 1104/2014 585 I. Διευκρινίσεις για την παρακράτηση φόρου εισοδήματος σε αμοιβές τεχνικών υπηρεσιών, διοίκησης, συμβουλευτικών υπηρεσιών κ.ά. Η εγκύκλιος υπ. Οικονομικών πολ. 1120/25.2.2014 Θέμα: Φορολογική μεταχείριση των αμοιβών που καταβάλλονται για τεχνικές υπηρεσίες, αμοιβές διοίκησης, αμοιβές για συμβουλευτικές και παρόμοιες υπηρεσίες. Σας κοινοποιούμε τις διατάξεις της περ. δ της παρ. 1, των παρ. 2 και 3 του άρθρου 62 καθώς και της περ. δ της παρ. 1, των παρ. 2 και 8 του άρθρου 64 του Ν.4172/2013 (ΦΕΚ Α 167/ 23.07.2013) 1, αναφορικά με την παρακράτηση φόρου στις αμοιβές για τεχνικές υπηρεσίες, αμοιβές διοίκησης, αμοιβές για συμβουλευτικές υπηρεσίες και άλλες αμοιβές για παρόμοιες υπηρεσίες και σας παρέχουμε τις ακόλουθες οδηγίες για την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή τους: Άρθρο 62 Πληρωμές υποκείμενες σε παρακράτηση 1. Με τις διατάξεις της περ. δ της παρ. 1 του άρθρου 62 του ΚΦΕ (Ν.4172/2013) ορίζονται οι περιπτώσεις πληρωμών που αφορούν αμοιβές, οι οποίες υπόκεινται σε παρακράτηση φόρου. Συγκεκριμένα, σε παρακράτηση φόρου υπόκεινται οι πληρωμές για αμοιβές για τεχνικές υπηρεσίες, αμοιβές διοίκησης, αμοιβές για συμβουλευτικές υπηρεσίες και άλλες αμοιβές για παρόμοιες υπηρεσίες, ανεξάρτητα εάν έχουν παρασχεθεί στην Ελλάδα, όταν ο λήπτης της αμοιβής είναι φυσικό πρόσωπο. Βάσει της ανωτέρω διάταξης σε παρακράτηση φόρου υπόκεινται μόνο οι αμοιβές που λαμβάνουν τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, δηλαδή οι ατομικές επιχειρήσεις, καθώς και οι μη υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων του Κ.Φ.Α.Σ. που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, ανεξάρτητα εάν έχουν τη φορολογική τους κατοικία στην ημεδαπή ή στην αλλοδαπή, τα οποία παρέχουν τις ανωτέρω υπηρεσίες σε υπόχρεους του άρθρου 61 του ίδιου νόμου (νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες, φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, φορείς γενικής κυβέρνησης, κ.λπ.). Επισημαίνεται ότι κατά την καταβολή των υπόψη αμοιβών σε ημεδαπά ή αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, για υπηρεσίες που παρέχουν είτε στην ημεδαπή είτε στην αλλοδαπή, διενεργείται παρακράτηση φόρου με βάση τις διατάξεις του άρ- 1 Δ.Φ.Ν. 2013, σελ. 1111. 578 Β Απριλίου 2014 - Τεύχος 1536