ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ 1.1 Τίτλος Διδακτικής Πρακτικής «Ευρώπη, η μεγάλη μας οικογένεια» 1.2 Δημιουργός Ονοματεπώνυμο: Μπαζιάκου Μαρία Πατρώνυμο: Γεώργιος Ιδιότητα: Διευθύντρια στο 3 ο Δημ. Σχ. Ευκαρπίας E-mail: mpaziakou@gmail.com Η συγκεκριμένη Διδακτική Πρακτική έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος teachers4europe. 1.3 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές Γνωστικό αντικείμενο της Διδακτικής Πρακτικής: Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Ε Δημοτικού Ιδιαίτερη Περιοχή του γνωστικού αντικειμένου: Ενότητα: «Είμαστε πολίτες της Ελλάδας, της Ευρώπης και του κόσμου» 1.4 Βαθμίδα Εκπαίδευσης / Τάξη εφαρμογής Βαθμίδα εκπαίδευσης στην οποία αφορά η Διδακτική Πρακτική: Πρωτοβάθμια Τάξη στην οποία εφαρμόστηκε: Ε Δημοτικού
1.5 Σκοπός & Στόχοι της Διδακτικής Πρακτικής Γενικός Σκοπός Σκοπός του σχεδίου διδασκαλίας είναι οι μαθητές να γνωρίσουν τα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Επιμέρους Στόχοι ως προς το γνωστικό αντικείμενο και ως προς τη μαθησιακή διαδικασία. 1. Γνωρίζοντας και κατανοώντας 1.1. Να μπορούν να ονοματίσουν τα κράτη μέλη της ΕΕ 1.2. Να μπορούν να αναγνωρίσουν τα χαρτονομίσματα του ευρώ και να κατανοήσουν το συμβολισμό των σχεδίων που βρίσκονται πάνω σε αυτά. 2. Διερευνώντας και εντοπίζοντας 2.1. Να διερευνήσουν τα οφέλη αλλά και τις δυσκολίες συνεργασίας πολλών χωρών 2.2. Να εντοπίσουν τα οφέλη της υιοθέτησης κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος 3. Επικοινωνώντας (και συνεργαζόμενος με άλλους) 3.1. Να συνεργαστούν με τους συμμαθητές τους για να αντιληφθούν τα οφέλη αλλά και τις δυσκολίες που προκύπτουν από το ανήκειν σε μια μεγάλη «οικογένεια», στην οικογένεια της Ευρώπης 3.2. Να επικοινωνήσουν με τους συμμαθητές τους ανακοινώνοντας τις απόψεις τους 4. Συνδέοντας (με τη ζωή) 4.1. Να συνδέσουν το ευρώ με τις συνέπειες που έχει η χρήση του στην καθημερινότητά μας
1.7 Εκτιμώμενη διάρκεια Η διάρκεια του διδακτικού σεναρίου είναι 4 διδακτικές ώρες. Υπάρχει η δυνατότητα επέκτασης για μια ακόμη διδακτική ώρα που βασίζεται στην αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών και στην κατασκευή μιας πολυμεσικής παρουσίασης (στο Power Point) από τους ίδιους τους μαθητές. Με αυτή την παρουσίαση οι μαθητές μπορούν να δείξουν τη δουλειά τους στους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ 2.1 Γενική Περιγραφή Διδακτικής Πρακτικής Θέμα: «Ευρώπη, η μεγάλη μας οικογένεια» Θεωρητικό πλαίσιο Στο βιβλίο του Fontaine (2007) 1 αναφέρονται οι ημερομηνίες κλειδιά στην ιστορία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Από αυτές, οι παρακάτω αποτελούν απαραίτητες γνώσεις που πρέπει να κατέχει ο δάσκαλος προκειμένου να φέρει εις πέρας το παρόν διδακτικό σενάριο. Στις 9 Μαΐου 1950, ο Ρομπέρ Σουμάν, ο Γάλλος υπουργός εξωτερικών, εκφωνεί έναν σημαντικό λόγο στον οποίο περιέχονται προτάσεις που βασίζονται στις ιδέες του Ζαν Μονέ. Προτείνει να τεθούν οι πηγές άνθρακα και χάλυβα της Γαλλίας και της Γερμανίας υπό κοινό έλεγχο στο πλαίσιο μιας νέας οργάνωσης στην οποία θα μπορούν να συμμετάσχουν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επειδή η ημερομηνία αυτή θεωρείται η ημερομηνία γέννησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η 9η Μαΐου γιορτάζεται πλέον κάθε χρόνο ως η «Ημέρα της Ευρώπης». Στις 18 Απριλίου 1951, στο Παρίσι, έξι χώρες Βέλγιο, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο και Κάτω Χώρες 1 Πηγή: http://www.teachers4europe.gr
υπογράφουν την ιδρυτική συνθήκη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ). Τίθεται σε ισχύ στις 23 Ιουλίου 1952 για ένα διάστημα 50 ετών. Στις 1 2 Ιουνίου 1955, σε συνεδρίασή τους στη Μεσίνα, οι υπουργοί εξωτερικών των έξι κρατών αποφασίζουν την επέκταση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Στις 25 Μαρτίου 1957, στη Ρώμη, οι έξι χώρες υπογράφουν τις συνθήκες για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ). Οι συνθήκες αυτές τίθενται σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1958. Στη 1 Ιανουαρίου 1973, η Δανία, η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο προσχωρούν στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, αυξάνοντας τα μέλη της ΕΟΚ σε εννέα. Η Νορβηγία παραμένει εκτός μετά από δημοψήφισμα στο οποίο η πλειοψηφία των πολιτών ψήφισε κατά της ένταξης. Στη 1 Ιανουαρίου 1981, η Ελλάδα γίνεται το δέκατο μέλος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Στη 1 Ιανουαρίου 1986, η Ισπανία και η Πορτογαλία προσχωρούν στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες αυξάνοντας τα μέλη της ΕΟΚ σε δώδεκα. Στις 9 10 Δεκεμβρίου 1991, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μάαστριχτ εγκρίνει τη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και θέτει τις βάσεις για μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, στενότερη συνεργασία σε θέματα δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων και δημιουργία μιας οικονομικής και νομισματικής ένωσης που θα περιλαμβάνει ένα ενιαίο νόμισμα. Στις 7 Φεβρουαρίου 1992, υπογράφεται στο Μάαστριχτ η συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τίθεται σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 1993. Στη 1 Ιανουαρίου 1995, η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία προσχωρούν στην ΕΕ, τα μέλη της οποίας αυξάνονται σε 15. Η Νορβηγία παραμένει εκτός ύστερα από δημοψήφισμα στο οποίο η πλειοψηφία των πολιτών ψήφισε κατά της ένταξης. Στη 1 Ιανουαρίου 2002, τίθενται σε κυκλοφορία χαρτονομίσματα και κέρματα του ευρώ στη ζώνη των δώδεκα κρατών μελών. Στη 1 Μαΐου 2004, η Τσεχική Δημοκρατία, η Εσθονία, η Κύπρος, η Λεττονία, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Σλοβακία και η Σλοβενία προσχωρούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη 1 Ιανουαρίου 2007, η Βουλγαρία και η Ρουμανία προσχωρούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ευρώ Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2, το ευρώ είναι σήμερα το ενιαίο νόμισμα 17 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία αποτελούν την ευρωζώνη. Η εισαγωγή του ευρώ το 1999 ήταν σημαντικό βήμα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Το ευρώ εισήχθη τον Ιανουάριο 1999 και έγινε το νέο νόμισμα 11 κρατών μελών αντικαθιστώντας τα εθνικά νομίσματα. Στην αρχή καθιερώθηκε ως εικονικό νόμισμα για μέσα πληρωμής πλην των μετρητών και για λογιστικούς σκοπούς, ενώ τα εθνικά νομίσματα εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούνται για πληρωμές με μετρητά και να θεωρούνται ως υπομονάδες του ευρώ. Την 1η Ιανουαρίου 2002 κυκλοφόρησε σε χαρτονομίσματα και κέρματα. Το ευρώ δεν είναι το νόμισμα όλων των κρατών μελών της ΕΕ. Δύο χώρες (η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο) συμφώνησαν μια ρήτρα μη συμμετοχής που συμπεριλήφθηκε στη συνθήκη και τις εξαιρεί από τη συμμετοχή τους, ενώ τα υπόλοιπα κράτη μέλη (πολλά από τα νεότερα κράτη μέλη της ΕΕ και η Σουηδία) δεν πληρούν ακόμη τις προϋποθέσεις για υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος. Μόλις αυτό συμβεί, θα αντικαταστήσουν το εθνικό τους νόμισμα με το ευρώ. Το ευρώ έχει 8 διαφορετικά κέρματα και 7 διαφορετικά χαρτονομίσματα. Τα κέρματα έχουν το ίδιο σχέδιο στη μία όψη και διαφορετικό σχέδιο ανά χώρα στην άλλη. Το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ινστιτούτο επέλεξε τα σχέδια που θα έχουν τα χαρτονομίσματα του ευρώ, ύστερα από διαγωνισμό που έγινε για τον σκοπό αυτό. Ο σχεδιασμός τους έγινε από τον Αυστριακό Robert Kalina. Τα σχέδια των χαρτονομισμάτων είναι εμπνευσμένα από το θέμα: "Εποχές και Αρχιτεκτονικοί Ρυθμοί στην Ευρώπη". Χρησιμοποιήθηκαν τρία μεγάλα αρχιτεκτονικά στοιχεία, τα παράθυρα, οι πύλες και οι γέφυρες, σχεδιασμένα σε επτά διαφορετικούς ρυθμούς που χαρακτηρίζουν επτά διαφορετικές εποχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Τα παράθυρα, οι πύλες και οι γέφυρες που παρουσιάζονται πάνω στα χαρτονομίσματα του ευρώ δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα. Τα παράθυρα και οι πύλες συμβολίζουν τα ανοιχτό πνεύμα και τη συνεργασία ανάμεσα στα κράτη-μέλη 2 http://europa.eu/index_el.htm
της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ οι γέφυρες συμβολίζουν τους δεσμούς που ενώνουν τους ευρωπαϊκούς λαούς μεταξύ τους και τους δεσμούς της Ευρώπης με τον υπόλοιπο κόσμο. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σε συνεργασία με τις Κεντρικές Τράπεζες των χωρών της Ευρωζώνης, αποφασίζει πότε θα εκτυπωθούν περισσότερα χαρτονομίσματα. Οι εθνικές αρχές είναι υπεύθυνες για τα κέρματα. Σε αντίθεση με τα ευρώ νομίσματα, τα χαρτονομίσματα ευρώ δεν έχουν εθνική όψη που να αναφέρουν τη χώρα που έχουν εκδοθεί. Αυτές οι πληροφορίες είναι σε κωδικοποιημένη μορφή στον πρώτο χαρακτήρα του αύξοντα αριθμού κάθε χαρτονομίσματος. Στο «Στέκι των Συλλεκτών» 3 διαβάζουμε ότι ο πρώτος χαρακτήρας του αύξοντα αριθμού προσδιορίζει με μοναδικό τρόπο τη χώρα που εκδίδει τα χαρτονομίσματα. Για παράδειγμα: "P11303634899". Το γράμμα «Ρ» σημαίνει ότι προέρχεται από την Ολλανδία. Οι υπόλοιποι 13 χαρακτήρες είναι αριθμοί οι οποίοι, όταν προστίθενται δίνουν ένα μονοψήφιο αριθμό που έχει σχέση με τη χώρα προέλευσης. Μεθοδολογικό πλαίσιο Οι μαθητές ξεκινούν με ολομέλεια, στη συνέχεια γίνονται ομάδες ενώ στο τέλος των δραστηριοτήτων ξαναβρίσκονται στην ολομέλεια. Προτείνεται η οργάνωση των μαθητών σε ομάδες των 4-5 ατόμων. Παιδαγωγικό πλαίσιο Το σχέδιο μαθήματος υποστηρίζει τη μαθητοκεντρική διδασκαλία, την έκφραση, την ενεργητική συμμετοχή και συνεργασία των μαθητών στη διαδικασία μάθησης και την οικοδόμηση των υπό διδασκαλία εννοιών. Ο δάσκαλος υποστηρίζει, εμψυχώνει, βοηθάει όταν του ζητηθεί. Όπως αναφέρεται στην Κούκου κ.ά. (2000) 4, ο ρόλος του δασκάλου δεν είναι ο κεντρικός, αλλά καθοδηγητικός - συμβουλευτικός, με παρεμβάσεις που γίνονται μόνο όταν το απαιτούν οι μαθητές. Το κέντρο βάρους με τον τρόπο αυτό μετατίθεται από το δάσκαλο στους μαθητές, από την ατομική στη συλλογική μορφή εργασίας. Είναι μια 3 http://steki-syllekton.gr/index.php?topic=48.0 4 πηγή: http://www.teachers4europe.gr
ανοικτή διαδικασία μάθησης, που τα όρια και οι διαδικασίες της δεν είναι αυστηρά καθορισμένα. Προαπαιτούμενες γνώσεις Οι μαθητές γνωρίζουν ήδη τις χώρες της Ευρώπης, τα νομίσματα του ευρώ και ορισμένα χαρτονομίσματα (5, 10, 20, 50 ευρώ). Χώρος διεξαγωγής του μαθήματος Η δραστηριότητα 1 γίνεται στο γυμναστήριο όπου υπάρχει μεγάλος χώρος και το πάτωμα είναι ξύλινο για να μπορούν οι μαθητές να κινούνται με άνεση στο χώρο και να ξαπλώσουν κάτω όταν τους ζητηθεί. Στο πάτωμα έχουμε σχεδιάσει με χαρτοταινία μία καμπύλη γραμμή. Οι υπόλοιπες δραστηριότητες μπορούν να γίνουν μέσα στην τάξη. Εισαγωγική Δραστηριότητα Ο δάσκαλος ζητάει από τους μαθητές να σχολιάσουν το ρητό «η ισχύς εν τη ενώσει», και έτσι σταδιακά η κουβέντα καθοδηγείται στην αναγκαιότητα συνεργασίας μεταξύ των χωρών προκειμένου να γίνουν πιο ισχυρά και να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Στη συνέχεια ο δάσκαλος δείχνει ένα χάρτη της Ευρώπης, ο οποίος απεικονίζει τα κράτη χωρίς χρώμα. Αναφέρεται στην ιδρυτική συνθήκη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), η οποία υπογράφηκε το 1951 από το Βέλγιο, την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο και τις Κάτω Χώρες και ζητάει από τους μαθητές να πάρουν (από την έδρα) τις έτοιμες, κομμένες και ζωγραφισμένες χώρες στις οποίες αναφέρθηκε και να τις κολλήσουν πάνω στις αντίστοιχες χώρες του χάρτη. Οι πρώτες αυτές χώρες είναι χρωματισμένες με ίδιο χρώμα π.χ. κόκκινο. Έπειτα αναφέρει την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) το 1957 και την προσχώρηση σε αυτήν της Δανίας, της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου το 1973. Πάλι οι μαθητές κολλάνε πάνω στο χάρτη τις παραπάνω χώρες χρωματισμένες με κοινό χρώμα π.χ. κίτρινο. Μετά γίνεται αναφορά στην προσχώρηση της Ελλάδας το 1981 και ένας
μαθητής κολλάει στο χάρτη τη χώρα μας χρωματισμένη. Πάνω στην ίδια λογική συνεχίζεται η εισαγωγική δραστηριότητα. Γίνεται αναφορά στην προσχώρηση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας το 1986, στην προσχώρηση της Αυστρίας, της Φιλανδίας και της Σουηδίας το 1995, στην προσχώρηση της Τσέχικης Δημοκρατίας, της Εσθονίας, της Κύπρου, της Λεττονίας, της Λιθουανίας, της Ουγγαρίας, της Μάλτας, της Πολωνίας, της Σλοβακίας και της Σλοβενίας το 2004 και τέλος της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας το 2007. Σε κάθε νέα προσχώρηση οι μαθητές κολλάνε τις αντίστοιχες χρωματισμένες χώρες στο χάρτη, ενώ παράλληλα ο δάσκαλος προσπαθεί να εκμαιεύσει από τους μαθητές όσες πληροφορίες γνωρίζουν για την ΕΕ βοηθώντας και συμπληρώνοντας όπου χρειάζεται. Όταν έχει ολοκληρωθεί ο χάρτης της ΕΕ, οι μαθητές βλέπουν με μια ματιά τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής (πλέον) Ένωσης, ομαδοποιημένα κατά χρώματα που υποδηλώνουν το χρόνο ένταξής τους στην ΕΕ. Στη συνέχεια παρουσιάζει μια χρονογραμμή στον τοίχο με σημειωμένες τις ημερομηνίες κλειδιά στην ιστορία της ΕΕ. Οι μαθητές κάτω από κάθε ημερομηνία συμπληρώνουν με μια λέξη το γεγονός που την έκανε ξεχωριστή. Η χρονογραμμή παραμένει στον τοίχο σε όλη τη διάρκεια του διδακτικού σεναρίου και οι μαθητές μπορούν να ανατρέχουν σε αυτή όποτε το κρίνουν απαραίτητο για να αντλήσουν πληροφορίες που αναφέρονται στις ημερομηνίες σταθμούς. Δραστηριότητα 1 Στην πρώτη δραστηριότητα οι μαθητές διαλέγουν στην τύχη χαρτονάκια, όπου το καθένα αναγράφει μία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως και στην προηγούμενη δραστηριότητα τα χαρτονάκια έχουν χρώματα που δείχνουν το έτος προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση π.χ. όλες οι χώρες που ίδρυσαν την ΕΚΑΧ είναι σε κόκκινο χαρτόνι γραμμένες. Οι χώρες που προσχώρησαν το 1957 είναι σε κίτρινο χαρτόνι γραμμένες κτλ. Οι μαθητές κολλούν στην μπλούζα τους με χαρτοταινία τη χώρα που διάλεξαν σε εμφανές σημείο. Ζητείται από τους μαθητές να φτιάξουν με τα σώματά τους το χάρτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξαπλωμένοι στο πάτωμα και προσπαθώντας να σχηματίσουν με το σώμα τους το σχήμα της χώρας που τους έχει τύχει. Στη συνέχεια καλούνται όσοι έχουν κόκκινα χαρτονάκια (άρα οι χώρες που ίδρυσαν την ΕΚΑΧ) να φτιάξουν έναν κύκλο. Ζητείται από τους μαθητές του κόκκινου κύκλου να περπατήσουν πάνω στην προκαθορισμένη καμπύλη γραμμή (που έγινε στο πάτωμα με χαρτοταινία πριν την αρχή του μαθήματος) και στη συνέχεια να επιστρέψουν στη
θέση τους. Οι υπόλοιποι μαθητές κάθονται πιο μακριά και παρακολουθούν τον τρόπο μετακίνησης προσεκτικά. Έπειτα καλούνται οι μαθητές με τα κίτρινα χαρτάκια (οι χώρες που προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1973) να μπουν στον κύκλο. Ο κύκλος τώρα διευρύνεται, ενώ οι μαθητές περπατούν εκ νέου πάνω στην προκαθορισμένη γραμμή. Οι υπόλοιποι μαθητές παρατηρούν διαφορές σε σχέση με τον προηγούμενο κύκλο. Πόσο πιο εύκολο ή δύσκολο ήταν να περπατήσουν όλοι πάνω στη γραμμή; Υπήρχε λιγότερη ή περισσότερη φασαρία; κτλ. Το παιχνίδι συνεχίζεται με τη διαρκή διεύρυνση του κύκλου και την προσπάθεια μετακίνησης πάνω στην προκαθορισμένη πορεία. Όταν έχουν ενταχθεί όλοι οι μαθητές στον κύκλο, τους ζητείται να καθίσουν κάτω στο πάτωμα και να πουν τις παρατηρήσεις τους. Ο δάσκαλος συντονίζει την κουβέντα. Οι μαθητές διαπιστώνουν ότι όσο ο κύκλος μεγαλώνει τόσο πιο δύσκολο είναι να περπατούν πάνω στην ταινία καθώς αρκετοί μαθητές βγαίνουν από την πορεία τους. Επιπλέον γίνεται μεγαλύτερη φασαρία, ακούγονται πολλές φωνές και κάποιοι παίρνουν το ρόλο να «επαναφέρουν» όσους παρασύρονται. Με τη βοήθεια του δασκάλου κάνουν τη μετάβαση από τη δέσμευση των μαθητών κρατών να περπατούν πάνω στη χαρτοταινία, στη δέσμευση των κρατών - μελών να πορεύονται σύμφωνα με τις αποφάσεις της ΕΕ, μία δέσμευση που έχουν τα κράτη μέλη. Επίσης διαπιστώνουν ότι καθώς τα κράτη μέλη αυξάνονται αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Οι μαθητές καλούνται να βρουν ένα αντιστάθμισμα αυτής της δυσκολίας, δηλαδή ένα πλεονέκτημα που προσφέρει η αύξηση των κρατών μελών της ΕΕ. Η διαπίστωση ότι όσο περισσότεροι τόσο πιο δυνατοί, αρκεί για να δείξει τη συμβολή του κάθε κράτους μέλους στη συλλογική δύναμη της ΕΕ. Δραστηριότητα 2 Σε αυτή τη δραστηριότητα ο δάσκαλος χωρίζει τους μαθητές σε δύο μεγάλες ομάδες. Κάθε ομάδα διαλέγει ένα όνομα που την αντιπροσωπεύει, ένα γραμματέα, έναν εκφωνητή και έναν υπεύθυνο. Σε ένα φύλλο χαρτί γράφεται το όνομα της ομάδας και τα μέλη της. Έπειτα ο δάσκαλος μοιράζει από 12 χαρτάκια με ερωτήσεις σε κάθε ομάδα. Οι ερωτήσεις είναι πολλαπλών επιλογών 5. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποιες: 5 Οι ερωτήσεις προέρχονται από το παιχνίδι «Στον αστερισμό της Ευρώπης», Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα, Σχεδιασμός- Παραγωγή Εκτύπωση: Βιβλιοσυνεργατική
Για τα κράτη μέλη της ΕΕ οι Ευρωπαϊκές οδηγίες είναι Α. δεσμευτικές Β. προαιρετικές Γ. συμβουλευτικές Η Ελλάδα χρηματοδοτείται από την ΕΕ για την υλοποίηση διαφόρων έργων; Α. ναι Β. όχι Γ. εξαρτάται από το μέγεθος του έργου Η ΕΕ ελέγχει τα κράτη μέλη για το πώς διαχειρίζονται τις χρηματοδοτήσεις της; Α. ναι Β. όχι Γ. εξαρτάται από το μέγεθος της χρηματοδότησης Οι ευρωβουλευτές, μιλώντας στο Κοινοβούλιο μπορούν να χρησιμοποιούν: Α. μόνο τα αγγλικά Β. μόνο τα γερμανικά Γ. μία από τις 23 επίσημες γλώσσες της ΕΕ Με ποια συνθήκη ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση; Α. του Παρισιού Β. του Άμστερνταμ Γ. του Μάαστριχτ Πόσα αστέρια έχει η σημαία της ΕΕ; Α. 12 Β. 20 Γ. 27 Οι συνοριακοί έλεγχοι προϊόντων εντός της ΕΕ έχουν καταργηθεί; Α. ναι Β. όχι Γ. εξαρτάται από το προϊόν Όταν μια χώρα δεν εναρμονίζεται με τις κοινοτικές οδηγίες τότε: Α. διώκεται ποινικά ο πρωθυπουργός της Β. της επιβάλλεται πρόστιμο για τη μη συμμόρφωση Γ. διαγράφεται από την ΕΕ
Στρίβουμε ένα νόμισμα για να δούμε ποια ομάδα θα ξεκινήσει πρώτη. Ο εκφωνητής της νικήτριας ομάδας διαβάζει την ερώτηση από το πρώτο χαρτάκι. Οι μαθητές της δεύτερης ομάδας συζητάνε για μισό λεπτό τις πιθανές απαντήσεις και ο υπεύθυνος διαλέγει αυτόν που θεωρεί ότι θα δώσει τη σωστή απάντηση εκ μέρους όλης της ομάδας. Ο αντιπρόσωπος παίρνει το λόγο και απαντάει στην ερώτηση που είχε τεθεί από την πρώτη ομάδα. Αν η απάντηση είναι σωστή, τότε η ομάδα του κερδίζει ένα βαθμό. Αν δεν είναι, τότε το βαθμό τον κερδίζει η ομάδα που έθεσε την ερώτηση. Οι γραμματείς και των δύο ομάδων σημειώνουν τους βαθμούς σε ένα χαρτί. Στη συνέχεια ο εκφωνητής της δεύτερης ομάδας διαβάζει την ερώτηση από το πρώτο δικό τους χαρτάκι και ακολουθείται η προηγούμενη διαδικασία απάντησης. Όταν τελειώσουν όλα τα χαρτάκια με τις ερωτήσεις, τότε καταμετρούνται και ανακοινώνονται οι βαθμοί της κάθε ομάδας. Διαβάζονται τα ονόματα των ομάδων, τα μέλη τους και οι βαθμοί που συγκέντρωσε η κάθε μία. Νικήτρια ομάδα είναι αυτή που συγκέντρωσε τους περισσότερους βαθμούς. Ο δάσκαλος συγχαίρει και τις δύο ομάδες για τη συμμετοχή τους στο παιχνίδι. Δραστηριότητα 3 Οι μαθητές χωρίζονται σε τρεις ομάδες. Κάθε ομάδα επιλέγει δύο μαθητές, οι οποίοι θα έχουν το ρόλο του δημοσιογράφου. Οι υπόλοιποι μαθητές γίνονται πολίτες οποιουδήποτε κράτους - μέλους της ΕΕ θελήσουν. Οι μαθητές πολίτες σε ένα χαρτάκι γράφουν τη χώρα που επέλεξαν και κολλάνε με χαρτοταινία το χαρτάκι στην μπλούζα τους. Αφήνουμε 10 λεπτά στην κάθε ομάδα για να προετοιμάσει την παρουσίασή της. Ο δάσκαλος βοηθάει τους δημοσιογράφους στις ερωτήσεις που θα θέσουν και παρακινεί τους μαθητές- πολίτες στις απαντήσεις τους. Όταν οι ομάδες έχουν ετοιμαστεί, τότε μία μία ομάδα ανεβαίνει στο πάνελ και ο «δημοσιογράφος» παίρνει συνέντευξη από τους μαθητές πολίτες. Οι ερωτήσεις που τίθενται μπορεί να αφορούν το γνωστικό κομμάτι π.χ. πότε προσχώρησε η χώρα σας στην ΕΕ; ποιες άλλες χώρες προσχώρησαν την ίδια χρονιά; έχετε λάβει επιχορήγηση από την ΕΕ; Ή μπορεί και να αναφέρονται στην προσωπική εκτίμηση του καθενός π.χ.
είστε ευχαριστημένος ως πολίτης από την ένταξή σας στην ΕΕ; γιατί ναι ή γιατί όχι; ποιο πιστεύετε ότι είναι το όφελος της χώρας σας από την ένταξή της στην ΕΕ; Δραστηριότητα 4 Οι μαθητές χωρίζονται σε 4 ομάδες και επιλέγουν το όνομα της ομάδας τους, ένα γραμματέα (που θα καταγράφει τις απαντήσεις) και έναν εκφωνητή. Κάθε ομάδα παίρνει μία πλήρη σειρά χαρτονομισμάτων και το φύλλο εργασίας, το οποίο καλούνται να συμπληρώσουν. Στο φύλλο εργασίας ζητείται από τους μαθητές να παρατηρήσουν τις διαφορές των χαρτονομισμάτων όσον αφορά το χρώμα και το μέγεθος ανάλογα με την αξία τους. Στη συνέχεια καλούνται να βρουν το κοινό θέμα που έχουν τα σχέδια των χαρτονομισμάτων και ποια μεγάλα αρχιτεκτονικά στοιχεία χρησιμοποιούνται (παράθυρα, πύλες και γέφυρες), ενώ τους ζητείται να προβούν σε εικασίες σχετικά με το λόγο που επιλέχθησαν τα συγκεκριμένα αρχιτεκτονικά στοιχεία. Όλες οι απαντήσεις γίνονται δεκτές, ιδιαίτερα τονίζονται όμως αυτές που οδηγούν τη σκέψη των μαθητών στη συνεργασία και στους δεσμούς των ευρωπαϊκών λαών μεταξύ τους καθώς και με τις άλλες χώρες. Όταν οι μαθητές ολοκληρώσουν το φύλλο εργασίας, ο εκφωνητής κάθε ομάδας αφού πρώτα εκφωνήσει το όνομα και τα μέλη της ομάδας, διαβάζει τις απαντήσεις της ομάδας του. Στο τέλος τα φύλλα εργασίας μαζί με τα χαρτονομίσματα αναρτώνται στον πίνακα ανακοινώσεων κάτω από τον τίτλο «Ευρώ: μια γέφυρα που μας ενώνει». Δραστηριότητα 5 Όπως και στη δραστηριότητα 2, ο δάσκαλος χωρίζει τους μαθητές σε δύο μεγάλες ομάδες. Κάθε ομάδα διαλέγει ένα όνομα που την αντιπροσωπεύει, ένα γραμματέα, ένα εκφωνητή και έναν υπεύθυνο. Σε ένα φύλλο χαρτί γράφεται το όνομα της ομάδας
και τα μέλη της. Έπειτα ο δάσκαλος μοιράζει από 12 χαρτάκια με ερωτήσεις σε κάθε ομάδα. Οι ερωτήσεις είναι πολλαπλών επιλογών 6. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποιες: Ποιο έτος κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα του ευρώ; Α. το 1999 Β. το 2002 Γ. το 2004 Ποιο χαρτονόμισμα του ευρώ είναι κίτρινο- καφέ; Α. των 20 ευρώ Β. των 200 ευρώ Γ. των 500 ευρώ Με ποιους χαρακτήρες αναφέρεται η λέξη ευρώ στα χαρτονομίσματα; Α. ελληνικούς Β. λατινικούς Γ. ελληνικούς και λατινικούς Πώς ονομάζεται το σύνολο των κρατών που χρησιμοποιούν το ευρώ ως εθνικό τους νόμισμα; Α. ευρωζώνη Β. ζώνη του χρήματος Γ. ευρωχώρες Πόσες χώρες ανήκουν στη ζώνη του ευρώ; Α. 10 Β. 16 Γ. 27 Ποια από τις παρακάτω χώρες δεν έχει ενταχθεί στη ζώνη του ευρώ; Α. Φιλανδία Β. Ηνωμένο Βασίλειο Γ. Μάλτα Ακολουθώντας τις οδηγίες που δόθηκαν στη δραστηριότητα 2, η κάθε ομάδα προσπαθεί να συγκεντρώσει όσους πιο πολλούς βαθμούς μπορεί δίνοντας σωστές απαντήσεις. Όταν τελειώσουν όλα τα χαρτάκια με τις ερωτήσεις, τότε 6 Οι ερωτήσεις προέρχονται από το παιχνίδι «Στον αστερισμό της Ευρώπης», Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα, Σχεδιασμός- Παραγωγή Εκτύπωση: Βιβλιοσυνεργατική
καταμετρούνται και ανακοινώνονται οι βαθμοί της κάθε ομάδας. Διαβάζονται τα ονόματα των ομάδων, τα μέλη τους και οι βαθμοί που συγκέντρωσε η κάθε ομάδα. Νικήτρια ομάδα είναι αυτή που συγκέντρωσε τους περισσότερους βαθμούς. Ο δάσκαλος συγχαίρει και τις δύο ομάδες για τη συμμετοχή τους στο παιχνίδι. Δραστηριότητα 6 Οι μαθητές χωρίζονται σε 4 ομάδες και κάθε ομάδα υιοθετεί όποια χώρα από την ΕΕ θέλει. Ο δάσκαλος φροντίζει να μην υιοθετήσουν την ίδια χώρα δύο ομάδες. Οι μαθητές της τάξης όπου εφαρμόστηκε το διδακτικό σενάριο «υιοθέτησαν» την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και τη Γαλλία. Ζωγραφίζουν γνωστά προϊόντα αυτών των χωρών. Για παράδειγμα οι μαθητές που υιοθέτησαν την Ιταλία ζωγράφισαν μακαρόνια, πίτσα, ρούχα και ένα αυτοκίνητο Alfa Romeo. Αυτά που ζωγραφίζουν είναι τα προϊόντα που θα πουλήσουν και ορίζουν τιμή για το καθένα από αυτά. Η τιμή αναγράφεται σε ένα καρτελάκι και είναι στο νόμισμα που χρησιμοποιούσε η χώρα πριν από την ένταξή της στην ΕΕ. Επίσης ζωγραφίζουν χρήματα που είχαν αυτές οι χώρες πριν την καθιέρωση του Ευρώ. Κάθε ομάδα απλώνει τα προϊόντα της σε ένα σταντ - θρανίο και δέχεται πελάτες από τις άλλες χώρες. Η πώληση συναντά ένα σημαντικό εμπόδιο καθώς κάθε χώρα έχει το δικό της νόμισμα. Έτσι οι μαθητές πολίτες της Ελλάδας προσπαθούν να αγοράσουν μακαρόνια από τους μαθητές πολίτες της Ιταλίας δίνοντάς τους δραχμές. Οι μαθητές πολίτες της Ιταλίας δυσανασχετούν, διαπραγματεύονται την ισοτιμία κτλ Στη συνέχεια δίνονται στους μαθητές τα ευρώ της προηγούμενης δραστηριότητας και αφού πρώτα αλλάξουν τις τιμές στα καρτελάκια και τις μετατρέψουν σε ευρώ, τους ζητείται να κάνουν τώρα τις αγοραπωλησίες τους. Η διαφορά στην ευκολία των συναλλαγών είναι προφανής.
2.2 Φύλλο εργασίας Όνομα ομάδας: Μέλη: 1. Παρατηρείστε προσεκτικά τα χαρτονομίσματα που έχετε στην ομάδα σας. Γράψτε πόσα διαφορετικά είδη υπάρχουν, την αξία του καθενός, το χρώμα και το μέγεθός του (για το μέτρημα χρησιμοποιήστε το χάρακά σας). 2. Παρατηρείστε τα σχέδια των χαρτονομισμάτων και εντοπίστε ποια μεγάλα αρχιτεκτονικά στοιχεία χρησιμοποιούνται. Καταγράψτε τα. 3. Ποιο είναι το κοινό θέμα των σχεδίων; 4. Τα παράθυρα, οι πύλες και οι γέφυρες που παρουσιάζονται πάνω στα χαρτονομίσματα του ευρώ δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα. Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι επιλέχθηκαν αυτά τα αρχιτεκτονικά στοιχεία; Τι νομίζετε ότι συμβολίζουν;
2.3 Υλικοτεχνική Υποδομή Πολύχρωμα χαρτονάκια, χαρτί του μέτρου, μαρκαδόροι, 2 άσπροι χάρτες της Ευρώπης, οι χώρες της ΕΕ κομμένες, 5 σειρές χαρτονομισμάτων, απλά φύλλα χαρτιού, 24 χαρτάκια με γενικές για την ΕΕ ερωτήσεις, 24 χαρτάκια με ερωτήσεις σχετικές με το, χαρτόνια, χαρτοταινία, 5 χάρακες. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Δραστηριότητα αξιολόγησης Σε ένα άσπρο χάρτη της Ευρώπης οι μαθητές σηκώνονται και ζωγραφίζουν μία χώρα ο καθένας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα λένε και ό,τι θυμούνται για τη χώρα αυτή σχετικά με την ΕΕ. Στο τέλος της δραστηριότητας θα έχουν ζωγραφιστεί μόνο τα κράτη μέλη της ΕΕ. Επιπλέον γίνονται ερωτήσεις από όποιον μαθητή θέλει προς τους συμμαθητές του. Ερωτήματα που οι μαθητές αναμένεται να μπορούν να απαντούν με την ολοκλήρωση της διδακτικής μαθησιακής διδασκαλίας είναι: Πόσα είναι τα κράτη μέλη της ΕΕ; Αναφέρεται ορισμένα από αυτά. Για να ενταχθεί ένα κράτος στην ΕΕ απαιτείται συγκατάθεση από τα υπόλοιπα κράτη μέλη; Ποια ήταν η ιδρυτική συνθήκη της ΕΕ; Με ποια συνθήκη ιδρύθηκε η ΕΕ και πότε; Από πού προέρχονται τα χρήματα με τα οποία η ΕΕ χρηματοδοτεί το μεγαλύτερο κομμάτι του προϋπολογισμού της; Η ΕΕ ελέγχει τα κράτη μέλη για το πώς διαχειρίζονται τις χρηματοδοτήσεις της; Γίνονται συνοριακοί έλεγχοι προϊόντων εντός της ΕΕ; κτλ
Τα ερωτήματα αυτά αποτελούν τον οδηγό της διαμορφωτικής και της τελικής αξιολόγησης στο τελικό στάδιο της γενίκευσης ανασκόπησης. Στο πλαίσιο της διαμορφωτικής αξιολόγησης λαμβάνονται επίσης υπόψη ερωτήματα όπως: Πόσο συμμετείχαν κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας; Πώς συνεργάστηκαν οι μαθητές στις ομάδες; Εντόπισαν τους λόγους ένταξης μιας χώρας στην ΕΕ; Ανταποκρίθηκαν με συνέπεια στις εργασίες τους; Τέλος, προκειμένου να διαπιστωθεί αν και πόσο ευχάριστο ήταν το μάθημα, ζητείται από τους μαθητές να σχηματίσουν χαμογελαστές ή θλιμμένες φατσούλες. Αν έμειναν ευχαριστημένοι από τον τρόπο διεξαγωγής του μαθήματος, τότε να χαμογελάσουν. Αν όχι, τότε η έκφραση του προσώπου τους να είναι θλιμμένη. Από την αξιολόγηση της εφαρμογής του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου προέκυψε ότι η απόδοση των μαθητών, όσον αφορά το γνωστικό μέρος, ήταν αρκετά ικανοποιητική, ενώ η συμμετοχή τους υπήρξε μεγάλη και το ενδιαφέρον τους έκδηλο. Οι ίδιοι δήλωσαν πολύ ευχαριστημένοι από τον τρόπο διεξαγωγής του μαθήματος και όλοι στο τελευταίο στάδιο της αξιολόγησης- σχημάτισαν χαμογελαστή φατσούλα.
Βιβλιογραφία Fontaine P., Η Ευρώπη σε 12 μαθήματα, 2007, στο site: http://www.teachers4europe.gr (τελευταία επίσκεψη στις 9/3/2012) Κούκου Ντ., Μάγος Κ., Ρουσάκκης Γ., 2000, Σχολείο χωρίς σύνορα, στο site: http://www.teachers4europe.gr (τελευταία επίσκεψη στις 9/3/2012) http://europa.eu/index_el.htm (τελευταία επίσκεψη στις 9/3/2012) http://steki-syllekton.gr/index.php?topic=48.0 (τελευταία επίσκεψη στις 9/3/2012)
Παράρτημα Φωτογραφίες από τις δραστηριότητες του διδακτικού σεναρίου