Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΕΣΤΙΕΣ ΚΑΥΣΗΣ

Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΘΟΡΥΒΟΥ (Ε.Α.Ρ.Θ.) ΤΜΗΜΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΥΣΕΩΝ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΕΣΤΙΕΣ ΚΑΥΣΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΡΙΣ ΖΗΚΟΣ, Μαθηµατικός, Β.Sc., Επιστ. Περ/ντος M.Sc. Προϊστάµενος Τµήµατος ΑΘΗΝΑ, ΜΑΡΤΙΟΣ 25

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εξέταση της ποιότητας της καύσης των διαφόρων πηγών, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προσφέρει ικανή πληροφόρηση για τη λήψη αποφάσεων και µέτρων για τον περιορισµό της ρύπανσης της ατµόσφαιρας, που προκαλείται από τις καύσεις. Κατά τον έλεγχο των εγκαταστάσεων γίνεται µέτρηση της θερµοκρασίας των καυσαερίων, του δείκτη αιθάλης και της κατ όγκο περιεκτικότητας του διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) στα καυσαέρια και µε αυτές τις παραµέτρους υπολογίζεται ο εσωτερικός βαθµός απόδοσης της εγκατάστασης, ο οποίος αφορά την οικονοµία του καυσίµου. Επίσης, ελέγχεται και ο εφοδιασµός της εγκατάστασης µε το φύλλο συντήρησης όπου απαιτείται ή τη συµπλήρωση του βιβλίου µετρήσεων στις µεγάλες εγκαταστάσεις. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Νόµος 165/86 «για την προστασία του περιβάλλοντος», ΦΕΚ 16/Α/16.1.86 Βιοµηχανία: ΚΥΑ 11294/93 (ΦΕΚ 164/Β/15.4.1993) περί όρων λειτουργίας και επιτρεποµένων ορίων εκποµπών αερίων αποβλήτων από βιοµηχανικούς λέβητες, ατµογεννήτριες, ελαιόθερµα και αερόθερµα που λειτουργούν µε καύσιµο µαζούτ, ντήζελ ή αέριο. Αρτοποιεία: ΚΥΑ 5752/4535/9 (ΦΕΚ 597/Β/13.9.199) περί εργασιών συντήρησης, όρων λειτουργίας, και καθορισµού καυσίµου για τις εστίες καύσης αρτοκλιβάνων. Κεντρική Θέρµανση Νοσοκοµεία Ξενοδοχεία: ΚΥΑ 1315/93 (ΦΕΚ 369/Β/24.5.1993) περί ρύθµισης θεµάτων σχετικών µε την λειτουργία των σταθερών εστιών καύσης για την θέρµανση κτιρίων και νερού. ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ Στο λεκανοπέδιο Αττικής την ευθύνη των ελέγχων πεδίων την έχει το ΥΠΕΧΩ Ε - Γεν. /νση Περ/ντος - /νση ΕΑΡΘ - Τµήµα Αυτοκινήτων και Εξωτερικών Καύσεων. Στη Περιφέρεια Θεσ/κης ο Οργανισµός Θεσ/κης. Στην υπόλοιπη χώρα οι Νοµαρχιακές Υπηρεσίες. 1. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΛΕΚΑΝΟΠΕ ΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ Η βιοµηχανία είναι από τις πλέον σηµαντικές σηµειακές πηγές ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Συστηµατικός έλεγχος των βιοµηχανιών που έχουν εστίες καύσης γίνεται περισσότερες από µία φορά το χρόνο από κλιµάκια ελέγχου του τµήµατος. Από τις 358 καταγεγραµµένες βιοµηχανίες του λεκανοπεδίου που έχουν εστίες καύσης στην παραγωγική τους διαδικασία, το 8% ελέγχεται προγραµµατισµένα µία 2

φορά το χρόνο. Οι µεγαλύτερες και πιο ρυπογόνες βιοµηχανίες ελέγχονται περισσότερες από µία φορά, είτε προγραµµατισµένα είτε ύστερα από καταγγελίες πολιτών, αλλά υπάρχει και αριθµός µικρότερων βιοµηχανικών µονάδων, διαφόρων δραστηριοτήτων, που δεν ελέγχονται, παρά µόνον ύστερα από καταγγελία ή τυχαία. Κατά την διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών ένα σηµαντικό ποσοστό (περίπου 2%) των βιοµηχανιών και βιοτεχνιών που είναι καταγεγραµµένες στα αρχεία της Υπηρεσία µας έχουν κλείσει, µεταστεγασθεί εκτός Αττικής ή έχουν µειώσει τις δραστηριότητές τους. Έλεγχοι και ποιότητα καύσης AΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο 1994-21 ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ 8 6 4 2 616 64 278289 229 278 26 264 ιαχρονική εξέλιξη του αριθµού ελέγχων στη βιοµηχανία. ΧΡΗΣΗ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 27% 3% 43% MAZOYT DIESEL ΑΕΡΙΑ ΚΑΥΣΙΜΑ Χρήση διαφορετικών καυσίµων στη Βιοµηχανία. Αναλογούντα ποσοστά. 3

ΕΙΚΤΗΣ ΑΙΘΑΛΗΣ ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΕΙΚΤΗ ΑΙΘΑΛΗΣ 2.5 2 1.5 1.5 2.1 1.8 1.7 1.7 1.7 1.4 1.4 1.5 ETH ιαχρονική εξέλιξη της µέσης ετήσιας τιµής του δείκτη αιθάλης στη βιοµηχανία. ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ CO2 1.6 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ CO2 (%) 1.4 1.2 1 9.8 9.6 1.3 1.4 1.5 1.3 1.1 1 1 1 ιαχρονική εξέλιξη της µέσης ετήσιας τιµής (%) της περιεκτικότητας του CO 2 στις µετρήσεις των καυσαερίων στους βιοµηχανικούς λέβητες. Η βελτίωση της ποιότητας της καύσης στους λέβητες των βιοµηχανιών έχει φθάσει πλέον σε οριακό σηµείο και περαιτέρω βελτίωση θα ήταν εφικτή µόνο µε δραστικά µέτρα, όπως η απαγόρευση του µαζούτ και η παροχή κινήτρων για την αντικατάσταση των παλαιών εγκαταστάσεων. 4

2. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ Οι εγκαταστάσεις κεντρικής θέρµανσης είναι σηµαντική εµβαδική πηγή κατά την χειµερινή περίοδο, όσον αφορά στα αιωρούµενα σωµατίδια. Βασικός σκοπός των κλιµακίων είναι η αύξηση των ελέγχων, ιδιαίτερα σε εγκαταστάσεις µε µεγάλη κατανάλωση καυσίµου, οι οποίες συµµετέχουν σηµαντικά στην ατµοσφαιρική ρύπανση. Παράλληλα, πραγµατοποιήθηκαν έλεγχοι και στις εγκαταστάσεις, που καταγγέλθηκαν στην Υπηρεσία µας ως ρυπαίνουσες, ανεξάρτητα από το µέγεθος της κατανάλωσης. Έλεγχοι και ποιότητα καύσης ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο 1994/95-21/2 2 ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ 15 1 5 1111 133 1527 154 873 141 537 94/95 95/96 96/97 97/98 98/99 99/ /1 1/2 ιαχρονική εξέλιξη του αριθµού ελέγχων σε εγκαταστάσεις Κ.Θ. ΕΙΚΤΗΣ ΑΙΘΑΛΗΣ ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΕΙΚΤΗ ΑΙΘΑΛΗΣ 2 1.5 1.5 1.3 1.7 1.3 1.2 1.2 1.1 1.3 1.1 94/95 95/96 96/97 97/98 98/99 99/ ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ /1 1/2 ιαχρονική εξέλιξη της ετήσιας µέσης τιµής του δείκτη αιθάλης σε εγκαταστάσεις κεντρικής θέρµανσης. 5

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ CO2 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ CO2 (%) 9,8 9,7 9,6 9,5 9,4 9,3 9,2 9,8 9,4 9,6 9,5 9,8 9,6 9,6 9,6 94/95 95/96 96/97 97/98 98/99 99/ ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ /1 1/2 ιαχρονική εξέλιξη της ετήσιας µέσης τιµής της περιεκτικότητας CO 2 στις εγκαταστάσεις κεντρικής θέρµανσης. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΒΙΒΛΙΟ Η ΦΥΛΛΟ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ (%) 7 6 5 4 3 2 1 64 94/95 52 49 43 95/96 96/97 97/98 98/99 ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ 29 24 28 99/ /1 26 1/2 ιαχρονική εξέλιξη των εγκαταστάσεων κεντρικής θέρµανσης χωρίς βιβλίο ή φύλλο συντήρησης. 6

Για τη βελτίωση των αποτελεσµάτων, αλλά και την ταυτόχρονη εξοικονόµηση ενέργειας προτείνεται: Βελτίωση της ισχύουσας νοµοθεσίας µε αυστηρότερα όρια εκποµπών για την καύση του πετρελαίου. Εισαγωγή του φυσικού αερίου στην οικιακή κατανάλωση και καθιέρωση µέτρησης νέων ρύπων και ορίων για την καύση αερίων καυσίµων (υγραέριο, φυσικό αέριο). Παροχή οικονοµικών κινήτρων για τον εκσυγχρονισµό των υφισταµένων παλαιών εγκαταστάσεων. Τυποποίηση λεβήτων και καυστήρων. Αναβάθµιση του έργου των ελεγκτών. Εκπαίδευση και ενηµέρωση των ελεγκτών στη σύγχρονη τεχνολογία και εξελίξεις. Ενηµέρωση Ευαισθητοποίηση των πολιτών για την ετήσια συντήρηση των συστηµάτων θέρµανσης καθώς και για τα οικονοµικά και περιβαλλοντικά οφέλη που προκύπτουν. Επίσπευση των διαδικασιών αποκέντρωσης των ελέγχων των εγκαταστάσεων κεντρικής θέρµανσης. 3. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ Αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία γιατί είναι µεγάλες µονάδες καύσης και βρίσκονται κυρίως µέσα στον ιστό της πόλης ενώ συνήθως έχουν δυσκίνητους µηχανισµούς ανταπόκρισης (ευρύτερος δηµόσιος τοµέας). Στα νοσοκοµεία περιλαµβάνονται οι κλινικές και οι οίκοι ευγηρίας). Έλεγχοι και ποιότητα καύσης ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο 1994-21 15 15 114 14 ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ 1 5 43 45 7 11 31 ιαχρονική εξέλιξη του αριθµού ελέγχων στις εγκαταστάσεις των νοσοκοµείων. 7

ΕΙΚΤΗΣ ΑΙΘΑΛΗΣ 2,5 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΕΙΚΤΗ ΑΙΘΑΛΗΣ 2 1,5 1,5 1,5 1,7 1,3 2,1 1,2 1,8,9 ιαχρονική εξέλιξη του αριθµού των µετρήσεων (%) στις εγκαταστάσεις των Νοσοκοµείων που αφορά τις εκποµπές αιθάλης εκτός θεσµοθετηµένων ορίων. CO2 ΕΚΤΟΣ ΟΡΙΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ (%) 6 5 4 3 2 1 33 5 23 56 31 11 25 13 ιαχρονική εξέλιξη του αριθµού (%) των µετρήσεων στις εγκαταστάσεις των νοσοκοµείων όπου το CO 2 ευρέθη εκτός θεσµοθετηµένων ορίων. 8

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ CO2 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ (%) 1,2 1 9,8 9,6 9,4 9,2 9 1 9,4 1,1 9,5 9,9 1,2 9,7 1,2 ETH ιαχρονική εξέλιξη της µέσης ετήσιας τιµής (%) της περιεκτικότητας του CO 2 στα καυσαέρια των νοσοκοµειακών εγκαταστάσεων. Από το σύνολο των ελέγχων που πραγµατοποιούνται αλλά και τη προσωπική εµπειρία των ελεγκτών διαπιστώνεται ότι, σε αρκετές περιπτώσεις, το συγκρότηµα λέβητα - καυστήρα είναι παλαιάς τεχνολογίας, µε συνέπεια να µην είναι δυνατή η λειτουργία του µέσα στα καθορισµένα όρια. Η τυποποίηση των µηχανηµάτων αυτών, θεωρείται απαραίτητη και θα πρέπει, κατά την προµήθειά τους από δηµόσιους µειοδοτικούς διαγωνισµούς, να γίνεται τεχνοοικονοµική αξιολόγηση των προσφορών, δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στην ποιότητα, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και την τεχνολογία τους, εξασφαλίζοντας έτσι την καλή απόδοση των µηχανηµάτων για µεγάλο χρονικό διάστηµα. Η περιβαλλοντική συνείδηση των υπευθύνων ελπίζουµε να βελτιώσει την κατάσταση που παρουσιάζουν τα νοσοκοµεία. Ειδικά ως προς τήρηση βιβλίου µετρήσεων καθώς και φύλλου συντήρησης. Επίσης, η λειτουργία των αποτεφρωτικών κλιβάνων των νοσοκοµείων παραµένει ένα σοβαρό πρόβληµα, το οποίο πρέπει να αντιµετωπισθεί άµεσα. 9

4. ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ Τα ξενοδοχεία του λεκανοπεδίου, γενικά, είναι παλαιά κτίρια και βρίσκονται συγκεντρωµένα σε τουριστικές κυρίως περιοχές, όπως το κέντρο της Αθήνας, ο Πειραιάς, η ακτή της Γλυφάδας κ.ά. Αποτελούνται δε, από µικρές, µεσαίες και µεγάλες µονάδες και οι εγκαταστάσεις καύσης που διαθέτουν, είναι ανάλογες του µεγέθους τους. Έλεγχοι και ποιότητα καύσης ΙΣΧΥΣ ΛΕΒΗΤΩΝ 19% 29% 18% 34% 3-1 1-2 2-4 4 - Ποσοστό λεβήτων ξενοδοχείων ανά κατηγορία ισχύος λέβητα (Μονάδες σε Μcal/h) ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο 1994-21 4 ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ 3 2 1 223 26 287 182 166 279 317 232 ιαχρονική εξέλιξη του αριθµού ελέγχων στις εγκαταστάσεις των ξενοδοχείων. 1

ΕΙΚΤΗΣ ΑΙΘΑΛΗΣ ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΕΙΚΤΗ ΑΙΘΑΛΗΣ 2 1,5 1,5 1,9 1,5 1,5 1,1 1,4 1,1 1 1 ιαχρονική εξέλιξη της µέσης ετήσιας τιµής του δείκτη αιθάλης στις εγκαταστάσεις των ξενοδοχείων. ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ CO2 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ CO2 (%) 9,8 9,6 9,4 9,2 9 8,8 9,3 9,2 9,7 9,5 9,8 9,5 9,4 9,6 ιαχρονική εξέλιξη της µέσης τιµής της περιεκτικότητας CO 2 στους λέβητες των ξενοδοχείων. Οι εγκαταστάσεις καύσης των ξενοδοχείων παρουσιάζουν σοβαρά προβλήµατα, τα οποία προέρχονται κυρίως από την παλαιότητα των εγκαταστάσεων και την ανεπαρκή συντήρηση. Όσον αφορά στα υφιστάµενα επίπεδα αιθάλης και CO 2, η δυνατότητα βελτίωσης που µπορεί να επιτευχθεί είναι οριακή. Ιδιαιτέρως στις µικρές µονάδες ξενοδοχείων, τα λεβητοστάσια δεν πληρούν τους όρους του Γ.Ο.Κ. µε συνέπεια να είναι δύσκολη η πρόσβαση των κλιµακίων ελέγχου, να δυσχεραίνονται οι εργασίες συντήρησης και να δηµιουργούνται επικίνδυνες καταστάσεις. 11

5. ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΑ Τα αρτοποιεία είναι βιοτεχνικές επιχειρήσεις που διαθέτουν εστίες καύσης των οποίων οι εκποµπές ελέγχονται από την Υπηρεσία µας. Οι αρτοκλίβανοι διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες - τους χτιστούς και τους µεταλλικούς. Οι χτιστοί αρτοκλίβανοι είναι µεγάλης ηλικίας, έχουν υψηλή κατανάλωση καυσίµου, 18 έως 25 λίτρα το µήνα και λόγω της παλαιάς τεχνολογίας τους, έχουν κακή ποιότητα καύσης. Οι µεταλλικοί αρτοκλίβανοι έχουν µικρότερη κατανάλωση καυσίµου, περίπου 12 λίτρα το µήνα, αλλά η ποιότητα της καύσης παραµένει µη ικανοποιητική. Σύµφωνα µε τα τηρούµενα στοιχεία της υπηρεσίας µας, από τους 156 αρτοκλιβάνους οι 339 (23%) είναι χτιστοί και οι 1167 (77%) είναι µεταλλικοί. Έλεγχοι και ποιότητα καύσης ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο 1994-21 ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ 12 1 8 6 4 2 438 546 789 141 1159 118 122 1189 ιαχρονική εξέλιξη του αριθµού ελέγχων στα αρτοποιεία. ΕΙΚΤΗΣ ΑΙΘΑΛΗΣ 2 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΕΙΚΤΗ ΑΙΘΑΛΗΣ 1,5 1,5 1,7 1,8 1,4 1,4 1,3 1,1 1,1,9 ιαχρονική εξέλιξη της µέσης ετήσιας τιµής του δείκτη αιθάλης στους αρτοκλίβανους 12

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ CO2 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ CO2 (%) 7,8 7,6 7,4 7,2 7 6,8 6,6 6,4 7,1 6,9 7,2 7,4 7,4 7,7 7,5 7,6 ιαχρονική εξέλιξη της µέσης ετήσιας τιµής της περιεκτικότητας CO 2 στους αρτοκλίβανους. Το βασικό πρόβληµα των εστιών καύσης των αρτοκλίβανων είναι η χαµηλή περιεκτικότητα διοξειδίου του άνθρακα. Το 25% των εγκαταστάσεων που ελέγχθηκαν αδυνατούν να επιτύχουν περιεκτικότητα διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) µεγαλύτερη από 7%. Οι περισσότεροι αρτοκλίβανοι είναι παλαιάς τεχνολογίας και υπάρχει πάντα το πρόβληµα της µη συµβατότητας καυστήρα αρτοκλίβανου. Τα προβλήµατα αυτά θα πρέπει να αντιµετωπισθούν σε συνεργασία µε τους κατασκευαστές και τους συντηρητές των αρτοκλιβάνων, ώστε λαµβάνοντας υπόψη την τεχνολογία και τις τεχνικές απαιτήσεις για την κατασκευή των αρτοκλιβάνων, να δοθεί µια οριστική λύση. 13

6. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Για την βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας του ελέγχου των σταθερών πηγών ρύπανσης και κατά συνέπεια την βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος κρίνονται αναγκαίες οι ακόλουθες επεµβάσεις. Αναβάθµιση του ρόλου του Τµήµατος Οι υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩ Ε πρέπει να εστιάσουν στον επιτελικό τους ρόλο. Ο καθηµερινός έλεγχος πρέπει να περάσει στην Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση µε ταυτόχρονη ενεργοποίηση των ΚΕΠΠΕ (Κλιµάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος) όπως καθορίζεται µε τον Νόµο 165/86, άρθρο 26. Η πολιτική και η διαδικασία ελέγχων θα καθορίζεται από την Κεντρική Υπηρεσία ως επίσης και η διακρίβωση µεθόδων και οργάνων. Βελτίωση Υποδοµών Η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος καθιστά αναγκαία τη βελτίωση και κατ επέκταση την αναβάθµιση των υποδοµών σε έµψυχο και µη υλικό. - Προσλήψεις υπαλλήλων εξειδικευµένων στον συγκεκριµένο τοµέα, οι οποίοι θα είναι πτυχιούχοι ΤΕΙ ή απόφοιτοι σχολών ΟΑΕ ή ΙΕΚ αντίστοιχης ειδικότητας. Ενηµέρωση - Ευαισθητοποίηση Ο ρόλος της ενηµέρωσης ευαισθητοποίησης στις σύγχρονες κοινωνίες είναι καταλυτικός για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων. Ο πολίτης σήµερα καλείται να εφαρµόσει συγκεκριµένα µέτρα, πάντα µε κάποιο κόστος, ενώ, σχεδόν ποτέ δεν έχει ενηµέρωση για τα αποτελέσµατα της δράσης. Θα πρέπει λοιπόν να υιοθετηθούν ειδικές διαφηµιστικές εκστρατείες, µε όλα τα διαθέσιµα µέσα, για την συγκεκριµένη περιβαλλοντική πολιτική, και τα αναµενόµενα περιβαλλοντικά οφέλη, ως ακολούθως: - Κοινοποίηση στο ευρύ κοινό των αποτελεσµάτων της συγκεκριµένης δράσης, µε ποσοτικοποιηµένα στοιχεία (έντυπα, ραδιόφωνο, τηλεόραση, internet, ηµερίδες, κ.α.) σε τακτά χρονικά διαστήµατα. - Τακτική ενηµέρωση των «συµµάχων» στην αντιµετώπιση ειδικών προβληµάτων (εν προκειµένω, των αδειούχων εγκαταστατών συντηρητών καυστήρων). - Αξιοποίηση του εξειδικευµένου τύπου και των συνδικαλιστικών φορέων των αδειούχων εγκαταστατών συντηρητών καυστήρων για ενηµέρωση, συνεργασία καθώς και δηµοσιοποίηση της συµπεριφοράς των µελών του κλάδου που ασχολούνται µε την καύση (αναγνώριση προσφοράς, λάθη παραλείψεις, διοικητικές ποινές, κ.α.). - Σύντοµα, περιεκτικά µηνύµατα υπενθύµισης (ραδιόφωνο, τηλεόραση, λογαριασµοί ΟΤΕ ΕΗ ΕΥ ΑΠ) ως επίσης και µηνύµατα SMS µέσω κινητής τηλεφωνίας (π.χ. χειµώνας είσαι έτοιµος; - συντήρησες τον καυστήρα σου;). - Αναβάθµιση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε όλες τις βαθµίδες ( ηµοτικό Γυµνάσιο Λύκειο). 14