ΘΕΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 31/03/2019

ΘΕΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 31/03/2019 ΘΕΜΑ Α Στις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 Α5 να μεταφέρετε στο τετράδιο σας τη σωστή απάντηση Α1. Η ακόλουθη γραφική παράσταση αναφέρεται στην ισορροπία η οποία περιγράφεται από τη χημική εξίσωση: α. 3Α(g) +B (g) 2Γ(g) β. 3Α(g) +Γ (g) Β(g) γ. 3Α(g) +Γ (g) 2Β(g) δ. Α(g) +3Γ (g) 2Β(g) Α2. Μείωση της πίεσης (με αύξηση του όγκου του δοχείου) σε σταθερή θερμοκρασία προκαλεί μετατόπιση της ισορροπίας 3Α(g) +B(s) 2Γ(g) +xδ(g), προς τα Γ και Δ (προς τα δεξιά). Για τη τιμή του x ισχύει: α. x=2 β. x=1 γ. x>1 δ. x 1 A3. Ποια από τις παρακάτω οργανικές ενώσεις αντιδρά με διάλυμα ανθρακικού ασβεστίου (CaCO3); α. CH3OH β. HCOONa γ. CH3CH=O δ. CH3COOH A4. Η προπενάλη (ή ακρολεΐνη) χρησιμοποιείται ως ζιανιοκτόνο για τον έλεγχο υποβρύχιων και επιπλεόντων ζιζανίων, όπως φυκών σε κανάλια άρδευσης. Οι αριθμοί οξείδωσης της προπενάλης CH 2 3 = CH 2 CH 1 = O (1,2,3) είναι αντίστοιχα α. +1,-1,-2 β. 0,-1,-2 γ. +1,+2, +3 δ. -2, 0, +1 Α5. Ποιο από τα παρακάτω υδατικά διαλύματα έχει ph>7 και η ένωση έχει αναγωγικό χαρακτήρα: α. CH3COONa β. (COOK)2 γ. CH3CH=O δ. CH3Cl Μονάδες 5+5+5+5+5 Φροντιστήρια Σ Υ Σ Τ ΗΜΑ Σελίδα 1

ΘΕΜΑ Β Β1. Στις παρακάτω προτάσεις να τοποθετήσετε τη λέξη Σωστή αν η πρόταση είναι σωστή και τη λέξη Λάθος αν η πρόταση είναι λανθασμένη, χωρίς αιτιολόγηση. α. Η προσθήκη υδατικού διαλύματος ισχυρής βάσης σε υδατικό διάλυμα ΝαF προκαλεί σε κάθε περίπτωση αύξηση του ph β. Στην εξώθερμη αντίδραση 2Η2(g) +Ο2(g) 2Η2Ο(g), η ενθαλπία των αντιδρώντων μετρήθηκε και βρέθηκε μεγαλύτερη της ενθαλπίας των προϊόντων. γ. Μια ποσότητα στερεού COCl2 διαλύεται σε απιονισμένο νερό και το χρώμα του διαλύματος που προκύπτει είναι ροζ. Με προσθήκη δυο σταγόνων πυκνού HCl το χρώμα του διαλύματος γίνεται μπλε. Σε υδατικό διάλυμα αποκαθίσταται η ισορροπία: CoCl4 2- + 6H2O [Co(H2O)6] 2+ + 4Cl -, ΔΗ<0. Για την εκ νέου μετατροπή σε ροζ πρέπει να θερμανθεί το διάλυμα. δ. Ρυθμιστικό διάλυμα μπορεί να προκύψει από την ανάμειξη ίσων όγκων ΗCl 0,1 Μ με ΝΗ3 0,1 Μ ε. Υδατικό διάλυμα Δ1 HF 0,1 Μ αναμιγνύεται με υδατικό διάλυμα Δ2 HF 0,2 Μ. Στο τελικό διάλυμα Δ3 σε σχέση με το Δ1 ισχύει: ο βαθμός ιοντισμού μειώνεται και η [F - ] αυξάνεται. (Ισχύουν οι προσεγγίσεις) στ. Ο υβριδισμός των ανθράκων στο μόριο του CH2=CH-CH2Cl είναι αντίστοιχα: sp 2 -sp 2 -sp 3 Μονάδες 6 Β2. Η αντίδραση Α + Β Γ γίνεται σε ένα στάδιο. Όταν όμως γίνεται παρουσία του καταλύτη Κ γίνεται σε δύο στάδια: 1ο στάδιο: Α + Κ ΑΚ, 2ο στάδιο: ΑΚ + Β Γ + Κ. Τα ενεργειακά διαγράμματα για την αντίδραση απουσία (Ι) και παρουσία (ΙΙ) του καταλύτη Κ. Να επιλέξετε το σωστό σχήμα και να αιτιολογήσετε την απάντηση σας. Μονάδες 5 Β3. Για τα 3 υδατικά διαλύματα Δ1, Δ2, Δ3 των μονοπρωτικών βάσεων Β1, Β2, Β3 αντίστοιχα δίνεται ο διπλανός πίνακας στους 25 C: Φροντιστήρια Σ Υ Σ Τ ΗΜΑ Σελίδα 2

Ποια από τις παρακάτω επιλογές είναι η σωστή για τη σχέση των βαθμών ιοντισμού των βάσεων Β1, Β2, και Β3; α. α1 = 25α3 και α2=α3 β. α1 = 4α3 και α2=10α3 γ. α1= α2=α3 Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας Μονάδες 8 Β4. Το επόμενο σχήμα παριστάνει μέρος του περιοδικού πίνακα A Δ Ζ Η Θ Γ B Ε Να προσδιορίσετε χωρίς αιτιολόγηση, σε ποιο ή ποια στοιχεία που φαίνονται στον πίνακα, αντιστοιχεί κάθε μια από τις επόμενες ιδιότητες (κάποια στοιχεία μπορούν να είναι σε περισσότερες από μια προτάσεις) α)είναι το στοιχείο με τη μεγαλύτερη ατομική ακτίνα. β) Είναι τα στοιχεία που τα άτομά τους έχουν δύο μονήρη ηλεκτρόνια σε p τροχιακά. γ) Είναι το στοιχείο με τη μεγαλύτερη ενέργεια 1ου Ιοντισμού. δ)είναι τα στοιχεία που αν λάβουν ένα ηλεκτρόνιο μεταβαίνουν σε δομή ευγενούς αερίου. ε) Είναι το στοιχείο με τα περισσότερα μονήρη ηλεκτρόνια στ) Είναι τα στοιχεία που σχηματίζουν έγχρωμες ενώσεις Μονάδες 6 Φροντιστήρια Σ Υ Σ Τ ΗΜΑ Σελίδα 3

ΘΕΜΑ Γ Γ1. Δίνεται το επόμενο διάγραμμα χημικών μετατροπών: α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, Κ και Λ Μονάδες 10 Γ2. Σε καθένα από έξι διαφορετικά δοχεία Α, Β, Γ, Δ, Ε και Ζ περιέχονται μία από τις έξι υγρές οργανικές ενώσεις: μεθανικό οξύ (ΗCOOH), αιθανικό οξύ (CH3COOH), αιθανάλη (CH3CH=O), αιθανόλη(ch3ch2oh), προπανόνη(ch3coch3), αιθανικός αιθυλεστέρας(ch3cooch2ch3). Για να αναγνωριστεί το περιεχόμενο της κάθε φιάλης πραγματοποιήθηκαν διάφορα πειράματα τα αποτελέσματα των οποίων συνοψίζονται στα εξής συμπεράσματα Ι, ΙΙ και ΙΙΙ: Ι. Τα περιεχόμενα των δοχείων Α, Γ και Ε αποχρωματίζουν διάλυμα KMnO4 οξινισμένο με H2SO4. Μάλιστα, 2,3 g από το περιεχόμενο της φιάλης Ε αποχρωματίζει ακριβώς 40 ml διαλύματος KMnO4 1 M οξινισμένου με H2SO4. II. Tα περιεχόμενα των δοχείων Β, Γ και Ε παράγουν κίτρινο ίζημα με κατεργασία με I2/NaOH. ΙΙΙ. Tα περιεχόμενα των δοχείων Α και Δ ελευθερώνουν αέριο μετά από κατεργασία με ΝaHCO3. α) Με βάση τα παραπάνω συμπεράσματα να εξηγήσετε γιατί στη φιάλη Α βρίσκεται το μεθανικό οξύ. β) Με βάση κατάλληλους στοιχειομετρικούς υπολογισμούς να εξηγήσετε γιατί στη φιάλη Ε βρίσκεται η αιθανόλη. γ) Ποιες ενώσεις περιέχονται στις φιάλες Β, Γ, Δ και Ζ; δ) Δύο από τις έξι ουσίες αντιδρούν μεταξύ τους, παρουσία H2SO4, και παράγουν μία άλλη από τις παραπάνω; Να γραφεί η σχετική χημική εξίσωση. Δίνονται Αrc=12, ArO=16, ArH=1 Μονάδες 7 Φροντιστήρια Σ Υ Σ Τ ΗΜΑ Σελίδα 4

Γ3. Ποσότητα 1-βουτενίου μάζας 61,6 g υφίστανται προσθήκη Η2Ο, παρουσία οξέος, παράγοντας πλήρως δύο νέα οργανικά προϊόντα, το Α (σε μεγαλύτερη αναλογία) και το Β. α) Ποιοι οι συντακτικοί τύποι των Α και Β; β) Το μίγμα των δύο προϊόντων Α και Β υφίσταται πλήρη οξείδωση με τη βοήθεια όξινου διαλύματος KMnO4 2 Μ. Παρατηρείται ο πλήρης αποχρωματισμός 240 ml του διαλύματος αυτού. i. Nα γραφούν οι εξισώσεις οξείδωσης των Α και Β από το όξινο (με H2SO4) διάλυμα KMnO4. ii. Να υπολογιστεί το ποσοστό μετατροπής του 1-βουτενίου ξεχωριστά στα προϊόντα Α και Β. (Με μορφή κλασματικού αριθμού). Δίνονται ArC=12, ArH=1, ArO=16 Μονάδες 8 ΘΕΜΑ Δ Ποσότητα Na(s) αντιδρά πλήρως με Η2Ο, σύμφωνα με την αντίδραση (1): 2Na(s) + 2H2O(l) 2NaOH(aq) + H2(g), ΔH = 367 kj Από την αντίδραση ελευθερώθηκαν 1,12 L Η2(g) σε STP και προέκυψε διάλυμα (Υ1) όγκου 1 L. Δ1. α) Να χαρακτηρίσετε την αντίδραση (1) ως οξειδοαναγωγική ή μεταθετική και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. β) Nα χαρακτηρίσετε την αντίδραση ως εξώθερμη ή ενδόθερμη. γ) Nα υπολογίσετε το ph του διαλύματος Υ1. Δ2. 80 ml διαλύματος (Υ2) HCOOH 0,025 M αναμιγνύεται με 20 ml του διαλύματος Υ1 και προκύπτει διάλυμα Υ3 όγκου 100 ml. Να υπολογιστεί το ph του διαλύματος Υ3. Δ3. 900 ml διαλύματος NH3 0,1 M αναμιγνύονται με 100 ml του διαλύματος Υ1 και προκύπτουν 1000 ml νέου διαλύματος (Υ4). Να υπολογιστούν: α) To ph του διαλύματος Υ4. β) Η συγκέντρωση του ιόντος ΝΗ4 + στο διάλυμα Υ4. γ) O βαθμός ιοντισμού της ΝΗ3 στο διάλυμα Υ4. Δ4. Όλη η ποσότητα του παραγόμενου H2 από την αντίδραση (1) μαζί με x mol I2 φέρονται προς αντίδραση σε δοχείο όγκου V, οπότε σε κατάλληλες συνθήκες αποκαθίσταται η ισορροπία (2): Η2(g) + Ι2(g) 2HI(g), Κc = 64 Aν η απόδοση της αντίδρασης είναι ίση με 0,8, να υπολογιστεί η τιμή του x. Όλα τα υδατικά διαλύματα έχουν θ=25 ο C, όπου Κw = 10 14 και σε αυτά ισχύουν οι κατάλληλες προσεγγίσεις. Για το HCOOH, Ka = 2 10 4. Για την ΝH3, Kb = 2 10 5. Μονάδες 6+5+7+7 Τα θέματα επιμελήθηκε ο καθηγητής: Αλέξανδρος Αλεξίου Φροντιστήρια Σ Υ Σ Τ ΗΜΑ Σελίδα 5