ΑΟΡΤΟΒΡΟΓΧΙΚΟ ΣΥΡΙΓΓΙΟ. ΜΙΑ ΣΠΑΝΙΑ ΚΑΙ ΣΥΧΝΑ ΜΟΙΡΑΙΑ ΕΠΙΠΛΟΚΗ. ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Μπούζας Νικόλαος, Στρουμπούλη Ευαγγελία, Ευσταθίου Μάρω, Σκούντζος Γεώργιος, Καββαδίας Σπυρίδων. Γεν.Νοσ. Αθηνών «Ιπποκράτειο», Τμήμα Αξονικής Τομογραφίας 22ο Διαπανεπιστημιακό Συνέδριο Ακτινολογίας, Αθήνα 12-14 Νοεμβρίου 2015
Σκοπός: Το αορτοβρογχικό συρίγγιο είναι μια εξαιρετικά σπάνια και δυνητικά μοιραία επιπλοκή που μπορεί να αναπτυχθεί επί εδάφους ενός ανευρύσματος της κατιούσας θωρακικής αορτής, στα πλαίσια λοίμωξης ή μετά από χειρουργική αποκατάσταση συγγενών καρδιακών ανωμαλιών. Παρουσιάζουμε τα απεικονιστικά ευρήματα στην αξονική τομογραφία αορτοβρογχικού συριγγίου που αναπτύχθηκε μετά χειρουργική αποκατάσταση στένωσης του ισθμού της αορτή Υλικά και μέθοδος: Ασθενής άνδρας 58 ετών προσήλθε στο ΤΕΠ λόγω πυρετικής κίνησης έως 37,5 C από 20/ημέρου, με δύο επεισόδια ρίγους, κακουχίας και άλγος στον αριστερό ώμο. Από το ατομικό αναμνηστικό αναφέρει στένωση του ισθμού της αορτής, η οποία αποκαταστάθηκε χειρουργικά προ εικοσιπενταετίας, με τοποθέτηση παρακαμπτηρίου μοσχεύματος. Προ 4ετίας έγινε ενδοαγγειακή τοποθέτηση ενδοαυλικού μοσχεύματος για την αντιμετώπιση αναστομωτικού ψευδοανευρύσματος. Κατά την διάρκεια της νοσηλείας του παρουσιάζει σοβαρό επεισόδιο αιμόπτυσης.
Αποτελέσματα: Στην αξονική τομογραφία απεικονίζεται φλεγμονώδης ιστός, πέριξ του stent, στην αρχή της κατιούσης θωρακικής αορτής, εντός του οποίου ελέγχονται φυσαλίδες αέρα(εικ. 1,εικ.2 και εικ. 3,α) και ο οποίος έρχεται σε επαφή με βρόγχο με παχυσμένο τοίχωμα (εικ. 2). Στο παρακείμενο πνευμονικό παρέγχυμα απεικονίζονται μόλις ορατές αλλοιώσεις πυκνότητος θολής υάλου. (εικ. 3) Σύμφωνα με τα ευρήματα αυτά ετέθη η υποψία αορτοβρογχικού συριγγίου και ο ασθενής παραπέμφθηκε για αορτογραφία και βρογχοσκόπηση
Εικ. 1: Εξωαυλική παρουσία φυσαλίδων αέρα
Εικ.2: Μικρός βρόγχος σε επαφή με την κατιούσα θωρακική αορτή.
α β Εικ.3: (α) Εξωαυλική παρουσία φυσαλίδος αέρα (β). Ασάφεια της παρυφής της θωρ αο., μόλις ορατή απεικόνηση θολής υάλου στο γειτονικό πνευμονικό παρέγχυμα
Συζήτηση: Το αορτοβρογχικό συρίγγιο εκδηλώνεται με επεισόδια αιμόπτυσης, που μπορεί να εμφανιστούν απο 3 εβδομάδες έως και 25 έτη μετά την χειρουργική αποκατάσταση. Τα επεισόδια είναι ως επί των πλείστον αυτοπεριοριζόμενα και διαλείποντα, με σταδιακή αύξηση της βαρύτητας, έως την εμφάνιση ενός επεισοδίου μαζικής αιμόπτυσης που οδηγεί σε αιμοδυναμική κατάρριψη και καρδιοαναπνευστική ανακοπή. Η ύπαρξη του χρονικού πλαισίου μεταξύ διαδοχικών επεισοδίων αιμόπτυσης οφείλεται στην προσωρινή απόφραξη τοπικά, απο την δημιουργία αιμοστατικών θρόμβων. Με κάθε επεισόδιο το μέγεθος του συριγγίου αυξάνεται.
Η δημιουργία ενός αορτοβρογχικού συριγγίου είναι μια πολυπαραγοντική διαδικασία. Σε εκείνες τις περιπτώσεις που εξελίσσονται μετά απο χειρουργική επέμβαση που περιλαμβάνει την τοποθέτηση προσθετικού υλικού, (όπως στην θεραπεία της στένωσης του ισθμού της αορτής), το ανεύρυσμα ή το ψευδοανεύρυσμα αναπτύσσεται κατα μήκος του εγγύς ή άπω άκρου της ενδοπρόθεσης. Μετά την δημιουργία του ψευδοανευρύσματος, η συνεχόμενη και σφύζουσα πίεση που επιδρά στο ευένδωτο αορτικό τοίχωμα οδηγεί εστιακά σε βλάβη αυτού και του γειτνιάζοντος πνευμονικού παρεγχύματος, με απώτερο αποτέλεσμα την ρήξη γειτνιάζοντος βρόγχου και την δημιουργία συριγγίου. Επιπλέον, το υλικό της ενδοπρόσθεσης μπορεί να αποτελέσει εστία φλεγμονής και δημιουργίας συμφύσεων με το πνευμονικό παρέγχυμα.
Συμπέρασμα: Το ιστορικό προηγηθείσης τοποθέτησης προσθετικού αγγειακού μοσχεύματος στην θωρακική αορτή, η ύπαρξη ήπιας ή σοβαρής αιμόπτυσης (η οποία και αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό, αν και όχι ειδικό, σύμπτωμα του αορτοβρογχικού συριγγίου) καθώς και τα συνηγορούντα απεικονιστικά ευρήματα στην αξονική τομογραφία πρέπει να θέσουν εγκαίρως την υποψία της διάγνωσης, καθότι η καθυστέρησις αυτής μπορεί να αποβεί μοιραία για τον ασθενή.
Βιβλιογραφία: 1. Eur Respir J. 1995. Aortobronchial fistula after correction of congenital cardiovascular abnormalities. Hiep-van Casteren SC, Westermann CJ, Hamerlijnck RP, Cornelissen PH, Overtoom TT. 2. American Journal of Roentgenology 1998.Aortobronchial fistula occurring after coarctation repair: Findings on aortography, helical CT, and CT angiography CL Foster, Terrence C Damos, Vassyl Lonchyna. 3. Arch Bronconeumol. 2005.Recurrent Hemoptysis Secondary to an Aortobronchial Fistula A Algaba Calderóna, B Jara Chinarrob, A Abad Fernándezb, O Isidoro Navarreteb, A Ramos Martosb, MA Juretschke Moraguesb 4. Tex Heart Inst J. 2007. Endovascular Stenting for Primary Aortobronchial Fistula in Association with Massive Hemoptysis. John Kokotsakis,, Panagiotis Misthos,, Thanos Athanasiou,, Constantina Romana,, Elian Skouteli,, Achilles Lioulias, Ioannis Kaskarelis, 5 Radioaphics 2011, Aortitis: Imaging Spectrum of the Infectious and Inflammatory Conditions of the Aorta1Carlos S. Restrepo, Daniel Ocazionez, Rajeev Suri, Daniel Vargas