ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ι. Η προσέγγιση του προβλήματος... 1 ΙΙ. Σκοπός και διάρθρωση της εργασίας... 2 ΙΙΙ. Σκοπός του αναγνωριζόμενου από τον ΚΙΝΔ στο ναυλωτή δικαιώματος υπαναχώρησης... 5 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΝΑΥΛΩΣΗ ΚΑΙ ΥΠΑΝΑΧΩΡΗΣΗ Κεφάλαιο Πρώτο Η σύμβαση της ναύλωσης 2: Η ένταξη της ναύλωσης στο ρυθμιστικό και μεθοδολογικό πλαίσιο του ΑΚ... 11 3: Ναύλωση και θαλάσσια μεταφορά... 13 Ι. Έννοια, συμβαλλόμενοι και διακρίσεις... 13 Α. Ναύλωση... 13 Β. Θαλάσσια μεταφορά... 18 ΙΙ. Κατάρτιση της σύμβασης... 20 4: Η διάρρηξη της σύμβασης κατά το δίκαιο του Εμπορικού Νόμου... 23 Κεφάλαιο Δεύτερο Η υπαναχώρηση κατά το δίκαιο του ΑΚ 5: Έννοια, περιεχόμενο και διακρίσεις... 27
XII Περιεχόμενα Κεφάλαιο Τρίτο Συγκριτική επισκόπηση της υπαναχώρησης από τη σύμβαση της ναύλωσης 6: Γενικές παρατηρήσεις... 30 7: Οι αλλοδαπές έννομες τάξεις... 31 Ι. Ηπειρωτικές νομοθεσίες... 31 Α. Γερμανικό δίκαιο... 31 Β. Σκανδιναβικό δίκαιο... 33 Γ. Βελγικό δίκαιο... 34 Δ. Γαλλικό δίκαιο... 35 ΙΙ. Αγγλοσαξονικές νομοθεσίες... 36 Α. Η ρήτρα ακύρωσης της σύμβασης (Canceling Clause)... 36 Β. Η ματαίωση της σύμβασης (Frustration of contract)... 38 8: Η θέση του ημέτερου νομοθέτη... 39 Ι. Η ρύθμιση του ΚΙΝΔ... 39 ΙΙ. Άλλες περιπτώσεις υπαναχώρησης στο ναυτικό δίκαιο... 43 Α. Σύμβαση ναυτικής εργασίας... 43 1. ΚΙΝΔ 56... 43 2. ΚΙΝΔ 69... 46 Β Σύμβαση μεταφοράς επιβάτη... 48 1. ΚΙΝΔ 178... 48 2. ΚΙΝΔ 180... 49 3. ΚΙΝΔ 183... 51 ΙΙΙ. Η ματαίωση της σύμβασης... 51 9: Συγκριτικές παρατηρήσεις... 55 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΝΑΧΩΡΗΣΗΣ Κεφάλαιο Πρώτο Προϋποθέσεις λύσης της σύμβασης 10: Φορτίο προς φόρτωση... 62
Περιεχόμενα XIII Ι. Η μη παράδοση φορτίου από το ναυλωτή ως παραβίαση βάρους έναντι του εκναυλωτή... 62 ΙΙ. Το βάρος της παράδοσης των πραγμάτων προς φόρτωση... 65 ΙΙΙ. Ποσότητα φορτίου... 66 Α. Μικρότερη ποσότητα φορτίου από τη συμφωνημένη ή τμήμα αυτής... 66 Β. Μεγαλύτερη ποσότητα φορτίου... 67 Γ. Αντικατάσταση του φορτίου... 68 11: Η μη έγκαιρη προσέλευση του πλοίου προς φόρτωση... 70 Ι. Καθορισμός του λιμένα φόρτωσης... 70 ΙΙ. Προκαταρκτικός πλους... 75 ΙΙΙ. Εκτιμώμενος χρόνος άφιξη... 78 12: Χρόνος αναμονής... 82 Ι. Έναρξη... 82 Α. Ειδοποίηση ετοιμότητας, άφιξη του πλοίου και ετοιμότητα... 82 ΙΙ. Υπολογισμός... 90 Α. Μονάδα μέτρησης... 90 Β. Αναστολή του χρόνου αναμονής... 92 ΙΙΙ. Παρέλευση του χρόνου αναμονής και μη εκπλήρωση του βάρους... 93 Α. Νομική αξιολόγηση της συμπεριφοράς του ναυλωτή... 93 Β. «Σύμβαση ή ναύλωση χωρητικότητας» και υπαναχώρηση... 97 13: Υπαιτιότητα του εκναυλωτή... 100 Ι. Σύνδεση της προϋπόθεσης της υπαιτιότητας με την προβληματική της υπαναχώρησης... 100 ΙΙ. Θεμελίωση του υπαίτιου χαρακτήρα της συμπεριφοράς του εκναυλωτή... 102 Α. Στη μη διάθεση αξιόπλοου πλοίου... 102 Β. Στην αντικατάσταση του συμφωνημένου πλοίου με άλλο... 107 Γ. Στη μη επιτρεπτή παρέκκλιση... 108 14: Υπαναχώρηση και ανυπαίτια αδυναμία παροχής... 109
XIV Περιεχόμενα Ι. Αποσύνδεση της προϋπόθεσης της υπαιτιότητας από τη λύση της σύμβασης... 109 ΙΙ. Περιστατικά που σχετίζονται με το πλοίο πριν ή μετά την έναρξη του ταξιδιού... 110 Α. Επισκευές - προσωρινή διακοπή του πλοίου... 110 Β. Υπέρμετρη διάρκεια κωλύματος... 113 15: Συμπέρασμα... 115 Κεφάλαιο Δεύτερο Το Δικαίωμα της Υπαναχώρησης και η διαμόρφωση της κατάστασης λόγω της μη έγκαιρης άφιξης του πλοίου Α. Το δικαίωμα της υπαναχώρησης 16: Νομική φύση... 118 Ι. Γενικές παρατηρήσεις σχετικά με τον ακριβόχρονο χαρακτήρα της σύμβασης... 118 ΙΙ. Ο ακριβόχρονος χαρακτήρας της σύμβασης της ναύλωσης... 121 17: Προσδιορισμός του υποκειμένου της υπαναχώρησης... 126 18: Οι διατάξεις της υπαναχώρησης στο δίκαιο της ναύλωσης. Πρόκειται για υπαναχώρηση ή καταγγελία;... 129 Ι. Οι υποστηριζόμενες απόψεις... 129 ΙΙ. Η εδώ υποστηριζόμενη άποψη... 130 19: Άσκηση του δικαιώματος... 135 Ι. Ο χρόνος άσκησης... 135 Α. Ρυθμιστικό πλαίσιο του ΚΙΝΔ... 135 Β. Συμβατική πρόβλεψη... 139 Γ. Η πρόωρη υπαναχώρηση ειδικότερα... 142 ΙΙ. Ο τρόπος άσκησης... 144 Α. Η γενική θέση... 144 Β. Η διεθνής ναυτιλιακή πρακτική... 145 Γ. Εννοιολογικά χαρακτηριστικά της δήλωσης του δικαιούχου... 146 20: Η εξέλιξη του ενοχικού δεσμού με την άσκηση της υπαναχώρησης όταν η σύμβαση έχει ορισθεί ως ακριβόχρονη... 147 21: Συμπέρασμα... 153
Περιεχόμενα XV Β. Η διαμόρφωση της κατάστασης λόγω μη έγκαιρης άφιξης του πλοίου 22: Συμβατικό δικαίωμα ακύρωσης και προσδιορισμός του υποκειμένου... 155 23: Η νομική θέση των συμβαλλομένων και η επιφύλαξη του δικαιώματος ακύρωσης... 156 Ι. Η ρήτρα ακύρωσης της σύμβασης ως μορφή διαλυτικής αίρεσης... 156 ΙΙ. Η παράταση της προθεσμίας ακύρωσης της σύμβασης... 159 24: Άσκηση του δικαιώματος ακύρωσης... 161 25: Συμπέρασμα... 164 Κεφάλαιο Τρίτο Έννομες συνέπειες 26: Ο επιμερισμός και η διαβάθμιση των συνεπειών μεταξύ των μερών... 166 Ι. Η αθέτηση των υποχρεώσεων του ναυλωτή ως απόρροια της άσκησης του δικαιώματος της υπαναχώρησης... 166 ΙΙ. Συγκριτική επισκόπηση... 169 ΙΙΙ. Υποχρεώσεις του ναυλωτή στις ΚΙΝΔ 156-157 1... 172 Α. Λειτουργία της καταβολής του ναύλου... 172 Β. Νομική φύση της υποχρέωσης καταβολής του ναύλου... 173 Γ. Αποκατάσταση δαπανών - ζημιών στην υπαναχώρηση των ΚΙΝΔ 156 και 157 1... 175 1. Έννοια δαπανών και ζημιών... 175 ΙV. Η αθέτηση των υποχρεώσεων του εκναυλωτή... 177 Α. Υποχρεώσεις του εκναυλωτή στο πλαίσιο της ΚΙΝΔ 157 3... 177 Β. Δικαιώματα του εκναυλωτή στην ΚΙΝΔ 157 2... 178 1. Άρνηση εκφόρτωσης... 178 2. Μη μείωση οφειλόμενου ναύλου... 180
XVI Περιεχόμενα 27: Έννομες συνέπειες στην ανυπαίτια αδυναμία παροχής... 181 28: Συμπέρασμα... 183 Κεφάλαιο Τέταρτο Η υπαναχώρηση και η ακύρωση της σύμβασης της ναύλωσης στη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων 29: Η εξέλιξη της υπαναχώρησης του ΚΙΝΔ και της ακύρωσης της ναύλωσης στην ημεδαπή νομολογία... 184 Ι. Περιπτωσιολογία... 184 Α.Υπαναχώρηση από τη σύμβαση της ναύλωσης... 184 1. Υπαναχώρηση κατά τον υπό έρμα πλου... 184 2. Υπαναχώρηση πριν την έναρξη της φόρτωσης... 185 3. Υπαναχώρηση στην ανυπαίτια αδυναμία παροχής... 187 4. Υπαναχώρηση Ακαταλληλότητα του πλοίου Πρόωρη «καταγγελία» της σύμβασης... 188 5. Μερική αδυναμία του ναυλωτή να προσκομίσει το συμφωνημένο φορτίο προς φόρτωση, χωρίς να προβεί σε δήλωση υπαναχώρησης... 188 6. Υπαναχώρηση λόγω φόρτωσης διαφορετικού φορτίου από το συμφωνημένο... 189 7. Η ναύλωση ως σύμβαση ακριβόχρονης εκπλήρωσης... 190 8. Υπαναχώρηση και υπερημερία του εκναυλωτή... 191 9. Υπαναχώρηση και υπερημερία του εκναυλωτή... 192 10. Υπαναχώρηση Ακαταλληλότητα του πλοίου Υπερημερία και ναύλωση δεύτερου πλοίου... 193 11. Υπαναχώρηση σύμφωνα με την ΚΙΝΔ 155 3 και την 157... 193 12. Υπαναχώρηση και υπαιτιότητα του εκναυλωτή (ΚΙΝΔ157 3)... 194 13. Υπαναχώρηση μετά τον απόπλου για αιτία που αφορά τον εκναυλωτή... 195 14. Νομική φύση της καταβολής του ναύλου... 196 15. Υπαναχώρηση στα κυκλικά και διαδοχικά ταξίδια... 196
Περιεχόμενα XVII 16. Υπαναχώρηση μετά την κατάρτιση της σύμβασης της ναύλωσης και πριν από την έναρξη της αναμονής... 197 17. Υπερημερία εκναυλωτή πρόωρη υπαναχώρηση ναυλωτή εύλογη αποζημίωση... 198 18. «Καταγγελία» της ναύλωσης σύμφωνα με την ΑΚ 401... 200 19. Υπαναχώρηση αναστολή του χρόνου αναμονής... 200 20. Υπαναχώρηση σε σύμβαση υποναύλωσης δικαίωμα υπαναχώρησης εκναυλωτή... 202 21. Υπαναχώρηση του φορτωτή... 203 22. Χρόνος άσκησης και νομική φύση της δήλωσης υπαναχώρησης, νομική φύση ναύλου, υπαναχώρηση κατά τον υπό έρμα πλου, νομική φύση της προσκομιδής φορτίου, υπαναχώρηση και «ναύλωση χωρητικότητας».. 204 Β. Ακύρωση της σύμβασης της ναύλωσης... 207 1. Επιφύλαξη της ρήτρας ακύρωσης στη σύμβαση της ναύλωσης... 207 2. Μη εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων του ναυλωτή... 209 3. Μη καταβολή του ψευδόναυλου στο σύμφωνα με το αγγλικό δίκαιο... 210 ΙΙ. Συμπέρασμα... 211 Κεφάλαιο Πέμπτο Δικονομικά ζητήματα 30: Η δικαστική μεσεγγύηση του φορτίου... 213 Ι. Η ρύθμιση της ΚΙΝΔ 152 και η σχέση της με τα άρθρα 725-727 ΚΠολΔ... 213 ΙΙ. Νομική φύση της μεσεγγύησης (ΚΙΝΔ 152)... 216 ΙΙΙ. Η «Lien Clause»... 220 Α. Η αγγλοσαξονική πρακτική... 220 Β. Η ημεδαπή θεωρία και νομολογία... 225 ΙV. Συμπέρασμα... 229
XVIII Περιεχόμενα ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ... 231 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 233 ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ... 241