Σ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΦΟΛΗ ΙΟΙΚΗΗ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΗ ΕΠΙΦΕΙΡΗΕΩΝ ΠΣΤΦΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΘΕΜΑ : Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΟΤ ΟΡΘΟΤ ΕΣΑΙΡΙΚΟΤ ΣΤΠΟΤ ΜΕ ΚΡΙΣΗΡΙΟ ΣΗΝ ΥΟΡΟΛΟΓΗΗ ΣΟΤ ΠΟΤ ΑΣΡΙΑ: ΧΑΪΡΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΤΠΕΤΘ. ΚΑΘΗΓ.: κ.πιπιλιαγκοποτλο ΑΚΑ. ΕΣΟ: 2013 2014 ΚΑΒΑΛΑ 2014
Περιεχόμενα ΕΙΑΓΩΓΘ...4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΠΕΡΙ ΕΣΑΙΡΕΙΩΝ 1.1 Ζννοια τθσ εταιρείασ...5 1.2 Οι εταιρικοί τφποι...5 1.3 Ζκταςθ και αντικείμενο του Εταιρικοφ δικαίου...6 1.4 Εταιρικό δίκαιο και δίκαιο των επιχειριςεων...6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ΕΙΔΗ ΕΣΑΙΡΕΙΩΝ ΟΜΟΡΡΤΘΜΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ 2.1 Ζννοια και Βαςικά Χαρακτθριςτικά Ο.Ε...7 2.1.1 Απεριόριςτθ ευκφνθ εταίρων...7 2.1.2 Προςωπικότθτα τθσ Ο.Ε...8 2.1.3 Εμπορικι ιδιότθτα εταιρείασ και εταίρων...9 2.1.4 Βαςικζσ προχποκζςεισ ςφςταςθσ Ο.Ε...9 2.1.5 Εταιρικό κεφάλαιο...9 2.1.6 Καταςτατικό...10 2.1.7 Επιχειρθματικι αμοιβι...11 2.1.8 Λφςθ...11 2.1.9 Εκκακάριςθ...12 ΕΣΕΡΡΟΡΤΘΜΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ 2.2 Ζννοια και Βαςικά Χαρακτθριςτικά Ε.Ε...12 2.2.1 Ομόρρυκμοι Εταίροι...12 2.2.2 Ετερόρρυκμοι Εταίροι...12 2.2.3 Δικαιϊματα και υποχρεϊςεισ ετερόρρυκμου εταίρου...13 2.2.4 Απεριόριςτθ ευκφνθ ομόρρυκμων εταίρων Ε.Ε...14 2.2.5 φςταςθ Ετερόρρυκμθσ Εταιρείασ...14 2.2.6 Λφςθ Ετερόρρυκμθσ Εταιρείασ...15 ΕΣΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΜΕΝΗ ΕΤΘΤΝΗ (ΕΠΕ) 2.3.1 Ζννοια τθσ ΕΠΕ...16 2.3.2 Χαρακτθριςτικά...16 2.3.3 Θ ςφςταςθ τθσ εταιρείασ...17 2.3.4 Καταβολι ειςφορϊν...18 2.3.5 Εταιρικό κεφάλαιο...18 2.3.6 Δικαιϊματα και υποχρεϊςεισ των ετααίρων...19 1
2.3.7 Όργανα...20 2.3.8 Ζλεγχοσ ετιςιων οικονομικϊν καταςτάςεων...22 2.3.9 Λφςθ και εκκακάριςθ...23 ΑΝΩΝΤΜΗ ΕΣΑΙΡΙΑ 2.4 Γενικά...24 2.4.1 φςταςθ...24 2.4.2 Όργανα διοίκθςθσ Ανϊνυμων Εταιρειϊν...25 2.4.3.1 Τπολογιςμόσ φόρου Ανϊνυμων Εταιρειϊν...27 2.4.3.2 Προςδιοριςμόσ του ποςοφ του οφειλόμενου φόρου ειςοδιματοσ...27 2.4.3.3 Ζννοια τθσ διακζςεωσ των κερδϊν τθσ Ανϊνυμθσ Εταιρείασ...28 2.4.4 Πολιτικι ςτθ διάκεςθ των κερδϊν πολιτικι μεριςμάτων...29 2.4.4.1 ειρά ςτθ διάκεςθ των κερδϊν τθσ χριςεωσ τθσ Α.Ε...31 2.4.4.2 Είδθ μεριςμάτων μετόχων...31 2.4.4.3 Φορολογία των μεριςμάτων...32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3o ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΣΑΙΡΕΙΩΝ 3.1 Θεμελιϊδεισ Αρχζσ...33 3.2 Φορολόγθςθ κατά τθ Λειτουργία...34 3.2.2 Φορολόγθςθ κατά τθ φςταςθ...34 3.3 Φορολογία Ο.Ε...35 3.3.1 Τπολογιςμόσ φορολογθτζων κερδϊν...36 3.3.2 υμπλθρσματικόσ φόροσ 3%...36 3.3.3 Ζκπτωςθ παρακρατθμζνων και προκαταβεβλθμζνων φόρων...36 3.3.4 Προκαταβολι φόρου ειςοδιματοσ...37 3.3.5 Απόδοςθ φόρου...37 3.3.6 Επιχειρθματικι αμοιβι...37 3.4 Φορολογία Ε.Ε...38 3.4.1 Φορολογικοί ςυντελεςτζσ και υπολογιςμόσ του φόρου...38 3.4.2 Ζννοια επιχειρθματικισ αμοιβισ και πολογιςμόσ αυτισ...39 3.4.3 Επιβολι ςυμπλθρωματικοφ φόρου ςτο ειςόδθμα από τα ακίνθτα...39 3.4.4 Εκπτϊςεισ από φόρο...40 3.5 Φορολογία Ε.Π.Ε...40 3.5.1 Προϊςχφον κακεςτϊσ φορολογίασ...40 3.5.2 Ιςχφον κακεςτϊσ φορολογίασ με τον Ν. 2065/1992...41 3.6 Φορολογία Α.Ε...42 3.6.1 Σρόποσ φορολογίασ των κερδϊν των Α.Ε...43 3.6.2 Ποςά που προςτίκενται ςτον κφριο φόρο...43 2
3.6.2.1 υμπλθρωματικόσ φόροσ 3%...43 3.6.2.2 Σζλθ χαρτόςθμου και Ο.Γ.Α χαρτοςιμου 3,6 %...44 3.6.2.3 Ποςά που αφαιροφνται από τον κφριο φόρο...45 3.7 φγκριςθ φορολογίασ ανάλογα με τον εταιρικό τφπο...46 3.7.1 Εταιρεία Ο.Ε (παράδειγμα φορολόγιςθσ )...46 3.7.2 Εταιρεία Ε.Π.Ε (παράδειγμα φορολόγιςθσ )...47 3.7.3 Εταιρεία Α.Ε (παράδειγμα φορολόγιςθσ )...48 3.7.4 Εταιρεία Ε.Ε (παράδειγμα φορολόγιςθσ )...50 3.7.5 Πίνακασ παρουςίαςθσ των εταιρειϊν ςυνοπτικά...52 4. υμπεράςματα...53 5.Βιβλιογραφικζσ αναφορζσ...54 3
ΕΙΑΓΩΓΗ Είναι γεγονόσ ότι ςτθν εποχι τθσ οικονομικισ κρίςθσ ο επιχειρθματικόσ κόςμοσ πρζπει να είναι ςε κζςθ να εκμεταλλευκεί ςτο μζγιςτο τισ δυνατότθτεσ που του παρζχει κάκε μορφι οικονομικισ μονάδοσ αλλά και τθν ευεργετικι νομοκεςία που ςτθρίηει, τουλάχιςτον από φορολογικισ πλευράσ, τθ δθμιουργία και βιωςιμότθτα μεγάλων οικονομικϊν μονάδων. Ωςτόςο, θ επιλογι τθ εταιρικισ μορφισ αλλά και του καταλλθλότερου νομικοφ πλαιςίου που κα επιλεγεί δεν είναι μια απλι υπόκεςθ. Κάκε τφποσ επιχείρθςθσ ζχει ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά και θ επιλογι του εξυπθρετεί οριςμζνθ οικονομικι ςκοπιμότθτα. Ζτςι, μία επιχείρθςθ μπορεί να είναι: ΟΕ, ΕΕ. ΕΠΕ, ΑΕ. κοπόσ τθσ εργαςίασ αυτισ είναι να εξετάςουμε τον καταλλθλότερο εταιρικό τφπο από τθν πλευρά τθσ φορολογίασ. 4
ΚΕΥΑΛΑΙΟ 1ο ΠΕΡΙ ΕΣΑΙΡΕΙΩΝ 1.1 Ζννοια τθσ εταιρείασ Θ ζννοια τθσ εταιρίασ είναι ευρφτατθ. Ο ςκοπόσ τθσ ποικίλει και μπορεί να είναι οικονομικόσ, ιδεολογικόσ, εκπολιτιςτικόσ, επαγγελματικόσ. Οι νομικζσ διατάξεισ που ρυκμίηουν τισ εταιρίεσ δεν περιλαμβάνονται μόνο ςτουσ νεότερουσ εμπορικοφσ νόμουσ αλλά και ςτον Αςτικό Κϊδικά. φμφωνα με το άρκρο 741ΕΚ «εταιρία είναι θ ςφμβαςισ δια τθσ οποίασ δυο ι πλείονεσ υποχρεοφνται αμοιβαίωσ εισ τθν δια κοινϊν ειςφορϊν επεδίωξαν κοινοφ ςκοποφ και ιδίωσ οικονομικοφ.» 1.2 Οι εταιρικοί τφποι Οι διάφοροι εταιρικοί τφποι που προβλζπονται από τον νόμο μποροφν να υπαχκοφν ςτισ προςωπικζσ ι τισ κεφαλαιουχικζσ εταιρίεσ. Ζτςι παρουςιάηεται το εξισ ςχιμα: τισ προςωπικζσ εταιρίεσ υπάγεται θ αςτικι εταιρία, θ ομόρρυκμθ εταιρία, θ ετερόρρυκμθ εταιρία, θ αφανισ εταιρία και ο ευρωπαϊκόσ όμιλοσ οικονομικοφ ςκοποφ (ΕΟΟ). τισ κεφαλαιουχικζσ εταιρίεσ υπάγεται θ ανϊνυμθ εταιρία, θ εταιρία περιοριςμζνθσ ευκφνθσ, θ ετερόρρυκμθ κατά μετοχζσ εταιρία και θ ευρωπαϊκι εταιρία. ωματειακι δομι, χωρίσ να είναι κεφαλαιουχικζσ εταιρίεσ, ζχουν το ςωματείο, ο ςυνεταιριςμόσ κακϊσ και ο ευρωπαϊκόσ ςυνεταιριςμόσ Εκτόσ από οριςμζνεσ επιχειρθματικζσ δραςτθριότθτεσ, οι οποίεσ αςκοφνται υποχρεωτικά υπό οριςμζνθ εταιρικι μορφι όπωσ για παράδειγμα οι αςφαλιςτικζσ και τραπεηικζσ επιχειριςεισ που αςκοφνται μόνο από ανϊνυμεσ, οι ςυμβαλλόμενοι είναι ελεφκεροι να επιλζξουν όποιον 5
εταιρικό τφπο επικυμοφν, ανεξάρτθτα από τον ςκοπό που επιδιϊκει θ εταιρία. Οι λόγοι που επθρεάηουν τθν επιλογι του εταιρικοφ τφπου δεν ζχουν ςχζςθ μόνο με τθ νομικι τουσ δομι (φψοσ εταιρικοφ κεφαλαίου, ευκφνθ εταίρων, εταιρικζσ υποχρεϊςεισ κ.α.) αλλά υπάρχουν και άλλοι εξωτερικοί παράγοντεσ που παίηουν ςθμαντικό ρόλο, όπωσ θ φορολογικι μεταχείριςθ των διαφόρων εταιρικϊν τφπων, το γόθτρο που ςυνεπάγεται ςτθν επιλογι οριςμζνων εταιρικϊν τφπων, όπωσ θ ανϊνυμθ εταιρία και θ δυνατότθτα ευκολότερθσ χρθματοδότθςισ τουσ από τισ τράπεηεσ. 1.3 Ζκταςθ και αντικείμενο του Εταιρικοφ δικαίου Σο δίκαιο των εταιριϊν είναι το δίκαιο των ενϊςεων προςϊπων ιδιωτικοφ δικαίου που ζχουν ιδρυκεί με δικαιοπραξία για τθν επιδίωξθ οριςμζνου κοινοφ ςκοποφ. Θ ζκταςθ του εταιρικοφ δικαίου προςδιορίηεται τόςο από τθ φφςθ του επιδιωκόμενου ςκοποφ όςο και από τισ δυνατζσ μορφζσ εταιρικισ ςυνεργαςίασ 1.4 Εταιρικό δίκαιο και δίκαιο των επιχειριςεων Οι ςυνεχϊσ εμφανιηόμενεσ νζεσ μορφζσ επιχειρθματικισ δράςθσ ςτισ ςφγχρονεσ ςυναλλαγζσ οδιγθςαν ςτθν πρόταςθ αντικατάςταςθσ του εταιρικοφ δικαίου με ζνα δίκαιο των υπθρεςιϊν, δθλαδι με ζνα οργανωτικό δίκαιο αποδεςμευμζνο από το ενοχικό (ςυμβατικό) ι και το προςωπικό (φπαρξθ μελϊν) ςτοιχείο του παραδοςιακοφ εταιρικοφ δικαίου. ε ζνα δίκαιο των επιχειριςεων εντάςςονται ομαλά μορφϊματα, τα οποία δεν αποτελοφν ενϊςεισ προςϊπων, όπωσ θ μονοπρόςωπθ εταιρία, αλλά ακόμα και οργανιςμοί χωρίσ προςωπικό υπόβακρο, όπωσ το ίδρυμα που αναπτφςςει επιχειρθματικι δραςτθριότθτα, ι και ενϊςεισ με προςωπικό υπόβακρο, τα μζλθ τθσ οποίασ για νομικοφσ λόγουσ ι πραγματικοφσ λόγουσ δεν αςκοφν επιρροι ςτθ διοίκθςθ τθσ εταιρίασ. Παρόλα αυτά θ κρατοφςα γνϊμθ απορρίπτει τθν υποκατάςταςθ του εταιρικοφ δικαίου από ζνα δίκαιο των επιχειριςεων, διότι μεταξφ επιχειρθματικϊν με και χωρίσ προςωπικό υπόβακρο υπάρχουν δομικζσ διαφορζσ.αν και υπάρχει διεκνϊσ θ τάςθ δθμιουργίασ και εφαρμογισ οριςμζνων κοινϊν κανόνων δικαίου τόςο ςε ενϊςεισ προςϊπων όςο και ςε οργανϊςεισ ςκοποφ, θ μζχρι ςιμερα εξζλιξθ δεν ςυνθγορεί υπζρ τθσ διάςπαςθσ του εταιρικοφ δικαίου ςε δίκαιο των ενϊςεων προςϊπων και δίκαιο των επιχειριςεων. Ιδιάηοντα εταιρικά μορφϊματα όπωσ θ μονοπρόςωπθ εταιρία δεν μεταβάλλουν ουςιαςτικά τα πράγματα, δεδομζνου ότι ο νομοκζτθσ τθν εντάςςει ρθτά ςτο εταιρικό δίκαιο 6
ΚΕΥΑΛΑΙΟ 2o ΕΙΔΗ ΕΣΑΙΡΕΙΩΝ ΟΜΟΡΡΤΘΜΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ 2.1 Ζννοια και Βαςικά Χαρακτθριςτικά Ο.Ε. Θ Ομόρρυκμθ Εταιρεία είναι ςφμβαςθ προςωπικισ εταιρίασ με ςκοπό τθν διενζργεια εμπορικϊν πράξεων και εν γζνει επαγγελματικϊν δραςτθριοτιτων υπό εταιρικι επωνυμία. Σα βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ είναι : 1) τισ Ομόρρυκμεσ Εταιρίεσ όλοι οι εταίροι είναι αλλθλζγγυα υπεφκυνοι με όλθ τουσ τθν περιουςία για τα χρζθ τθσ εταιρείασ. Επιπλζον οι εταίροι υπόκεινται ςε προςωπικι κράτθςθ όταν βρίςκονται ςε αδυναμία να εξοφλιςουν τουσ πιςτωτζσ τουσ. 2) Μετά τθ λφςθ τθσ εταιρείασ δεν παφει θ ευκφνθ των εταίρων για τυχόν υπάρχοντα χρζθ τθσ εταιρείασ.διαχειριςτισ ορίηεται τουλάχιςτον ζνασ εταίροσ. 3) Θ Ομόρρυκμθ Εταιρεία δεν χρειάηεται ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο για τθν κατάρτιςι τθσ, αντικζτωσ αρκεί ζνα ιδιωτικό ςυμφωνθτικό. Κάποια άλλα ειδικά χαρακτθριςτικά είναι ότι θ Ομόρρυκμθ Εταιρεία ζχει δικι τθσ νομικι προςωπικότθτα, διακεκριμζνθ από αυτι των εταίρων τθσ και ότι ζχει τθν εμπορικι ιδιότθτα 2.1.1 Απεριόριςτθ Ευκφνθ Εταίρων φμφωνα με το άρκρο 22 Ε.Ν. οι ομόρρυκμοι εταίροι, που αναφζρονται ςτο καταςτατικό τθσ εταιρείασ ζγγραφο, ευκφνονται αλλθλεγγφωσ και απεριορίςτωσ και με τθν ατομικι τουσ περιουςία για όλεσ τισ υποχρεϊςεισ τθσ εταιρείασ ζςτω κι αν είναι υπογεγραμμζνεσ από ζνα μόνο των εταίρων αυτισ, υπό τθν εταιρικι όμωσ επωνυμία τθσ. Σθν αλλθλζγγυα ευκφνθ φζρουν τόςο το νομικό πρόςωπο τθσ Ο.Ε., όςο και όλα τα (ομόρρυκμα) μζλθ αυτισ για τθν πλθρωμι των υποχρεϊςεων που ζχει αναλάβει νομίμωσ θ εταιρεία. Ο δανειςτισ, επομζνωσ, 7
δικαιοφται να απαιτιςει το χρζοσ τθσ εταιρείασ κατ' αρζςκειαν από οποιοδιποτε εταίρο είτε εν όλω είτε εν μζρει. Να τονιςτοφν ιδιαιτζρωσ οριςμζνα χαρακτθριςτικά ςθμεία τθσ ευκφνθσ των ομορρφκμων εταίρων: Οι εταίροι τθσ ομόρρυκμθσ εταιρείασ (που είναι όλοι τουσ ομόρρυκμοι) ευκφνονται απεριόριςτα και ςε ολόκλθρο. Σο «απεριόριςτα» ςθμαίνει ότι οι ομόρρυκμοι εταίροι ευκφνονται με ολόκλθρθ τθν περιουςία τουσ, ενϊ το «εισ ολόκλθρον» ςθμαίνει αλλθλζγγυα ευκφνθ μεταξφ όλων των εταίρων. Σθν ίδια ευκφνθ ζχουν και οι ομόρρυκμοι εταίροι τθσ ετερόρρυκμθσ εταιρείασ. ε περίπτωςθ λφςεωσ τθσ εταιρείασ δεν λφονται και οι υφιςτάμενεσ ςυμβάςεισ αυτισ, ζςτω κι αν αναφζρονται ςε χρόνο μεταγενζςτερο τθσ λφςεωσ. Οι ομόρρυκμοι εταίροι ευκφνονται μαηί με τθν εταιρεία για τθν εκπλιρωςθ των νομίμων υποχρεϊςεων «εισ ολόκλθρον» ζκαςτοσ και ο δανειςτισ δικαιοφται να απαιτιςει το χρζοσ από οποιοδιποτε ςυνοφειλζτθ. ε περίπτωςθ μετατροπισ ομόρρυκμθσ ι ετερόρρυκμθσ εταιρείασ ςε ανϊνυμθ, οι τζωσ ομόρρυκμοι εταίροι εξακολουκοφν να ευκφνονται απεριορίςτωσ και «εισ ολόκλθρον» για τισ μζχρι τθσ μετατροπισ αναλθφκείςεσ υποχρεϊςεισ τθσ προςωπικισ εταιρείασ. Ανάλογθ εφαρμογι τθσ διατάξεωσ του άρκρου 53 4 του Ν. 31,90/55, που προβλζπει τθν παραπάνω ευκφνθ των ομόρρυκμων εταίρων ςε περίπτωςθ μετατροπισ προςωπικισ εταιρείασ ςε Ε.Π.Ε. 2.1.2 Προςωπικότθτα τθσ Ο.Ε. Όπωσ ςθμειϊκθκε και παραπάνω, θ ομόρρυκμθ εταιρεία, ζχει δικι τθσ νομικι προςωπικότθτα, δθλαδι, αποτελεί νομικό πρόςωπο. Θ ζναρξθ τθσ νομικισ προςωπικότθτασ τθσ προςωπικισ εταιρείασ επζρχεται με τθν κατά νόμον δθμοςίευςθ του καταςτατικοφ τθσ ςτα ειδικά βιβλία του αρμόδιου πρωτοδικείου. Σο πζρασ δε αυτισ επζρχεται από τθ ςτιγμι που κα τελειϊςει θ εκκακάριςθ τθσ εταιρείασ και θ διανομι του κακαροφ ενεργθτικοφ ςτουσ πρϊθν εταίρουσ. Θ νομικι προςωπικότθτα τθσ Ο.Ε. παραμζνει αναλλοίωτθ και όταν τροποποιθκεί το καταςτατικό αυτισ, εξακολουκεί δε και μζχρι το πζρασ τθσ εκκακαρίςεωσ για τισ ανάγκεσ αυτισ. Θ ομόρρυκμθ εταιρεία αποκτά νομικι προςωπικότθτα με τθν κατά νόμο δθμοςίευςθ του καταςτατικοφ τθσ (πριν ςυμβεί αυτό, δεν μπορεί να ςυμβάλλεται οφτε να γίνεται υποκείμενο δικαιωμάτων και ςε περίπτωςθ που οι εταίροι τθσ υπό ςφςταςθ Ο.Ε. ςυνάψουν δικαιοπραξίεσ με τρίτουσ - πριν τθ δθμοςίευςθ του καταςτατικοφ τθσ εταιρείασ - γίνονται αυτοί (οι εταίροι) φορείσ των ςχετικϊν δικαιωμάτων, ζςτω και αν οι ςυναλλαςςόμενοι απζβλεπαν ςτθν εταιρεία). 8
Σο γεγονόσ ότι θ προςωπικι εταιρεία αποτελεί νομικό πρόςωπο ζχει οριςμζνεσ νομικζσ ςυνζπειεσ, όπωσ: ζχει επωνυμία, κατοικία (ζδρα), ικαγζνεια και όργανα (φυςικά πρόςωπα) που τθν εκπροςωποφν και διοικοφν (διαχειρίηονται) τισ εταιρικζσ υποκζςεισ και τθν εταιρικι περιουςία. Ζδρα τθσ εταιρείασ (κατοικία) είναι ο τόποσ, όπου λειτουργεί θ διοίκθςθ (διαχειριςτζσ) αυτισ. Κατά των εκπροςϊπων (διαχειριςτϊν) τθσ προςωπικισ εταιρείασ μπορεί να διαταχκεί προςωπικι κράτθςθ για απαιτιςεισ εμπορικζσ ι από αδικοπραξία. Ακόμα, θ εταιρεία ζχει τθν ικανότθτα να αποκτά κυριότθτα επί κινθτϊν και ακινιτων πραγμάτων, αλλά και άλλα δικαιϊματα. Ζτςι, ζχει δικι τθσ περιουςία, διακεκριμζνθ από εκείνθ των εταίρων αυτισ. Σα ακίνθτα τθσ προςωπικισ εταιρείασ καταχωροφνται ςε ειδικι μερίδα του οικείου υποκθκοφυλακείου. Επίςθσ, θ εταιρεία ζχει δικαίωμα να επιδιϊξει ικανοποίθςθ για θκικι βλάβθ που υπζςτθ θ προςωπικότθτα τθσ. Σζλοσ, θ εταιρεία ζχει το δικαίωμα να ςυμμετζχει ωσ μζλοσ άλλθσ εταιρείασ, οποιουδιποτε τφπου, και να παρίςταται ςτο δικαςτιριο ωσ διάδικο μζροσ, εκπροςωποφμενθ από τουσ νόμιμουσ εκπροςϊπουσ τθσ. 2.1.3 Εμπορικι Ιδιότθτα Εταιρείασ και Εταίρων Θ ομόρρυκμθ εταιρεία ζχει τθν εμπορικι ιδιότθτα κατά το ουςιαςτικό κριτιριο, δθλαδι, από τθ δραςτθριότθτα που αναπτφςςει (εμπορικζσ πράξεισ). Οι ομόρρυκμοι εταίροι τόςο των ομορρφκμων όςο και των ετερορρφκμων εταιρειϊν είναι ζμποροι. Θ ομόρρυκμθ εταιρεία κρίνεται κατά το ουςιαςτικό κριτιριο και ςυνεπϊσ αποκτά τθν εμπορικι ιδιότθτα. Οςάκισ κατά το καταςτατικό τθσ ςκοπό ενεργεί κυρίωσ και ςυνικωσ εμπορικζσ πράξεισ. Οι ομόρρυκμοι εταίροι αποκτοφν τθν εμπορικι ιδιότθτα και επομζνωσ υπόκεινται ςε προςωπικι κράτθςθ για τα χρζθ τθσ εταιρείασ από μόνθ τθ ςυμμετοχι τουσ ς' αυτιν. 2.1.4 Βαςικζσ Προχποκζςεισ φςταςθσ Ο.Ε. Για τθν ίδρυςθ ομόρρυκμθσ εταιρείασ πρζπει να ςυμπράξουν δφο τουλάχιςτον μζλθ που, κατά τθν ζκφραςθ του νόμου υποχρεοφνται αμοιβαίωσ ςτθν επιδίωξθ κοινοφ ςκοποφ (άρκρο 741, Αςτικοφ Κϊδικα). Σα ιδρυτικά μζλθ τθσ ομόρρυκμθσ εταιρείασ μπορεί να είναι φυςικά ι νομικά πρόςωπα. Σα φυςικά πρόςωπα πρζπει να ζχουν ςυμπλθρϊςει το δζκατο όγδοο (18ο) ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ (ςφμφωνα με το άρκρο 127 του Αςτικοφ Κϊδικα). υμμετοχι ανθλίκου ςτθν ίδρυςθ προςωπικισ εταιρίασ επιτρζπεται μόνο κατόπιν δικαςτικισ άδειασ. 2.1.5 Εταιρικό Κεφάλαιο Για τθ ςφςταςθ Ο.Ε. δεν προβλζπεται κατϊτατο όριο κεφαλαίου. Σο κεφάλαιο τθσ εταιρίασ μπορεί να αυξάνεται οποτεδιποτε, χωρίσ να υπάρχει κανζνα περιοριςτικό ανϊτατο όριο, μετά από ςχετικι απόφαςθ των εταίρων. Επειδι όμωσ θ αφξθςθ του κεφαλαίου αποτελεί 9
τροποποίθςθ του καταςτατικοφ, θ εν λόγω πράξθ πρζπει είτε να ςυνταχκεί με ιδιωτικό ςυμφωνθτικό, είτε με ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο. 2.1.6 Καταςτατικό Όπωσ προαναφζρκθκε, για να ςυςτακεί μια Ο.Ε. πρζπει πρϊτα να ςυμφωνιςουν περί αυτοφ δυο τουλάχιςτον πρόςωπα, φυςικά ι νομικά και ζπειτα να αποφαςίςουν για τα βαςικά ςτοιχεία του καταςτατικοφ τθσ και ειδικότερα αυτά που ρυκμίηουν τισ μεταξφ τουσ ςχζςεισ, τα οποία ςτοιχειά καταγράφουν ςτο ιδιωτικό ςυμφωνθτικό το οποίο υπογράφουν όλα τα ςυμβαλλόμενα μζλθ (εταίροι), το οποίο ζγγραφο αποτελεί αποδεικτικό ςτοιχείο και όχι ςυςτατικό ςτοιχείο τθσ ςφμβαςθσ. Κφριο χαρακτθριςτικό είναι ότι το καταςτατικό: α) ζχει εκ του νόμου ζνα ελάχιςτο περιεχόμενο, πρζπει δθλαδι να περιζχει ςυγκεκριμζνεσ διατάξεισ και β) υπόκειται ςε διατυπϊςεισ δθμοςιότθτασ, πρζπει δθλαδι να γίνεται ευρφτερα γνωςτό για λόγουσ αςφάλειασ των ςυναλλαγϊν και προςταςίασ των ςυναλλαςςομζνων. Σα βαςικά ςτοιχεία του καταςτατικοφ είναι τα εξισ: Σόποσ και χρόνοσ ςφνταξισ του. Ονοματεπϊνυμα ιδρυτϊν, ιδιότθτα, διεφκυνςθ κατοικίασ, ςτοιχεία ταυτότθτασ και Α.Φ.Μ. αυτϊν Εταιρικι επωνυμία και τφποσ εταιρείασ: Θ επωνυμία μπορεί να αποτελείται από τα ονοματεπϊνυμα όλων των μελϊν τθσ εταιρείασ με τθν προςκικθ τθσ φράςθσ «Ομόρρυκμοσ Εταιρεία», π.χ. «Α.Γεωργίου & Δ.Πζτρου» Ομόρρυκμοσ Εταιρεία. Επίςθσ μπορεί να αποτελείται από το ονοματεπϊνυμο ενόσ ι περιςςότερων εκ των μελϊν, με τθν προςκικθ «και ΙΑ», π.χ. «Α.Γεωργίου & ΙΑ» Ομόρρυκμοσ Εταιρεία. Θ επωνυμία δε μπορεί να ςχθματιςκεί μόνο από το αντικείμενό τθσ εταιρείασ, π.χ. «Ηαχαρωτά Ο.Ε.». Είναι δυνατό όμωσ να προςτεκεί ςτθν επωνυμία φανταςτικι λζξθ ι λζξθ που υποδθλϊνει τθ δραςτθριότθτα τθσ επιχείρθςθσ. Ζδρα εταιρείασ: Θ πλιρθσ διεφκυνςθ που εδρεφει και ςυναλλάςςεται θ εταιρεία. κοπόσ τθσ εταιρείασ: Σο αντικείμενο των εργαςιϊν. Διαχειριςτζσ: Ονοματεπϊνυμα των διαχειριςτϊν. Όταν δεν ορίηονται διαχειριςτζσ ςτο καταςτατικό, τότε θ διαχείριςθ και εκπροςϊπθςθ ανικει ςε κάκε εταίρο. τθν περίπτωςθ αυτι ο κάκε εταίροσ ενεργεί μόνοσ του και οι πράξεισ του δεςμεφουν τθν εταιρεία, ανεξάρτθτα από τθ ςυμφωνία ι τθν εναντίωςθ των υπολοίπων εταίρων. Εταιρικό κεφάλαιο και αναλογία ςυμμετοχισ εταίρων, κακοριςμόσ ειςφορϊν εταίρων και ςυμμετοχι των ςτα κζρδθ και τισ ηθμιζσ τθσ εταιρείασ. Οι ειςφορζσ μπορεί να είναι χρθματικζσ ι ςε είδοσ (π.χ. ειςφορά ακινιτου για τθ ςτζγαςθ των γραφείων τθσ εταιρείασ, ι επίπλωςθσ), ι 10
ακόμθ να ςυνίςτανται και ςε παροχι εργαςίασ. Διάρκεια εταιρείασ: Αρχι και λιξθ τθσ εταιρείασ, θ οποία μπορεί να είναι και αόριςτθ ςε περίπτωςθ που δεν ορίηεται ςτο καταςτατικό. Ριτρεσ καταςτατικοφ: Για αποχϊρθςθ ι πρόςλθψθ εταίρου, παράταςθ διάρκειασ, απαγόρευςθ ςφράγιςθσ καταςτιματοσ τθσ εταιρείασ κ.λ.π. 2.1.7 Επιχειρθματικι Αμοιβι Ο προςδιοριςμόσ τθσ επιχειρθματικισ αμοιβισ γίνεται με τθν εφαρμογι του ποςοςτοφ ςυμμετοχισ ςτο 50% των δθλωκζντων κερδϊν τθσ εταιρείασ με τθν αρχικι εμπρόκεςμθ διλωςθ. Επιχειρθματικι αμοιβι δικαιοφνται οι ομόρρυκμοι μόνο εταίροι των Ο.Ε., φυςικά όμωσ πρόςωπα κι όχι νομικά. ε περίπτωςθ ςυμμετοχισ του υπόχρεου φυςικοφ προςϊπου ςε περιςςότερεσ εταιρείεσ ωσ ομόρρυκμου εταίρου δικαιοφται επιχειρθματικι αμοιβι μόνο από μία από αυτζσ, κατ εκλογι τουσ. Από 1.1.2005, ςε περίπτωςθ ςυμμετοχισ ςε περιςςότερεσ εταιρίεσ, θ επιχειρθματικι αμοιβι υπολογίηεται ςτθν εταιρία που ζχει ο εταίροσ τα περιςςότερα κζρδθ. 2.1.8 Λφςθ Εταιρία που ζχει ςυςτακεί για οριςμζνο χρόνο, λφεται μόλισ φτάςει το πλιρωμα του χρόνου. τθν περίπτωςθ αυτιν, θ λφςθ γίνεται αυτόματα και δεν απαιτείται θ δθμοςίευςθ τθσ, αν και οι εταίροι ζχουν το δικαίωμα να ςυμφωνιςουν τθν παράταςθ του αρχικοφ χρόνου διάρκειασ τθσ εταιρίασ. Παρά ταφτα είναι δυνατόν να λυκεί με καταγγελία πριν περάςει αυτόσ ο χρόνοσ διότι εταιρία που ζχει αόριςτθ διάρκεια λφεται οποτεδιποτε με καταγγελία οποιουδιποτε εταίρου. Αν ο λόγοσ για τον οποίο καταγγζλκθκε θ εταιρεία ςυνίςταται ςτο ότι κάποιοσ από τουσ εταίρουσ ζχει παραβεί τισ εταιρικζσ υποχρεϊςεισ του, ο εταίροσ αυτόσ ενζχεται για τθν ηθμία που προκάλεςε θ λφςθ τθσ εταιρείασ ςτουσ λοιποφσ εταίρουσ. Άλλοσ λόγοσ λφςθσ τθσ εταιρίασ, είναι θ πραγματοποίθςθ του ςκοποφ τθσ ι θ περίπτωςθ που αυτόσ κατζςτθ ανζφικτοσ. Λφνεται επίςθσ με το κάνατο τθσ, Θ ανθλικότθτα των κλθρονόμων δεν παραβλάπτει το κφροσ τθσ ςυμφωνίασ. Σζλοσ, θ εταιρία λφνεται με τθν κιρυξθ ςε πτϊχευςθ κάποιου εταίρου, εκτόσ και αν ςυμφωνικθκε ότι ςτθν περίπτωςθ αυτιν, θ εταιρία κα ςυνεχίςει τθ λειτουργία τθσ μεταξφ των υπολοίπων εταίρων. 2.1.9 Εκκακάριςθ Θ εταιρία μετά τθ λφςθ τθσ εξακολουκεί να λειτουργεί, εφόςον, το απαιτοφν οι ανάγκεσ τθσ εκκακάριςθσ. Με τθ λφςθ τθσ, παφει θ εξουςία των διαχειριςτϊν, εκτόσ και αν από το 11
καταςτατικό ορίηεται ο διαχειριςτισ και ωσ εκκακαριςτισ. Θ εκκακάριςθ είναι εφικτό να γίνει από όλουσ τουσ εταίρουσ ι από τον εκκακαριςτι, ο οποίοσ ζχει διοριςτεί ομόφωνα με απόφαςθ των εταίρων. ΕΣΕΡΡΟΡΤΘΜΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ 2.2 Ζννοια και Βαςικά Χαρακτθριςτικά Ε.Ε φμφωνα με τα άρκρα 23 και 26 του Εμπορικοφ Νόμου, ετερόρρυκμθ εταιρία είναι θ ςυςταινόμενθ μεταξφ ενόσ ι πολλϊν, αλλθλεγγφωσ υπευκφνων και ενόσ ι πολλϊν ςυνεταίρων απλϊν χρθματοδοτϊν, οι οποίοι ονομάηονται ετερόρρυκμοι και ευκφνονται μόνο μζχρι του ποςοφ τθσ ειςφοράσ τουσ. Χαρακτθριςτικό ςτοιχείο, λοιπόν, τθσ ετερόρρυκμθσ εταιρίασ είναι θ διαίρεςθ των εταίρων ςε δφο κατθγορίεσ: τουσ ομόρρυκμουσ και τουσ ετερόρρυκμουσ.θ εταιρικι μορφι αυτι δεν εμφανίηεται ςυχνά ςτθν ελλθνικι οικονομία. 2.2.1 Ομόρρυκμοι Εταίροι Θ ευκφνθ των ομόρρυκμων εταίρων απζναντι ςτουσ πιςτωτζσ τθσ εταιρίασ είναι (όπωσ και ςτθν ομόρρυκμθ εταιρία) αλλθλζγγυα και απεριόριςτθ. Κάκε ομόρρυκμοσ εταίροσ ευκφνεται μαηί με τθν εταιρία και τουσ άλλουσ ομόρρυκμουσ εταίρουσ «εισ ολόκλθρον» για τα χρζθ τθσ εταιρίασ. 2.2.2 Ετερόρρυκμοι Εταίροι Αντίκετα, ο κάκε ετερόρρυκμοσ εταίροσ ζχει περιοριςμζνθ ευκφνθ απζναντι ςτουσ πιςτωτζσ τθσ εταιρίασ, που δεν μπορεί να υπερβεί το ποςό τθσ ειςφοράσ του ςτθν εταιρία. Θ ετερόρρυκμθ εταιρία ζχει νομικι προςωπικότθτα και καταλζγεται μεταξφ των εμπορικϊν προςωπικϊν εταιριϊν. υνεπϊσ, ζχει τθν εμπορικι ιδιότθτα, οι πράξεισ τθσ τεκμαίρεται ότι είναι εμπορικζσ, μπορεί να πτωχεφςει, κ.λ.π. τθν ετερόρρυκμθ εταιρία εφαρμόηονται όλεσ οι διατάξεισ του Εμπορικοφ Νόμου (τόςο περί ετερόρρυκμθσ, όςο και περί ομόρρυκμθσ εταιρίασ) και ςυμπλθρωματικϊσ αυτζσ περί εταιριϊν του Αςτικοφ Κϊδικα. 12
2.2.3 Δικαιώματα και Τποχρεώςεισ Ετερόρρυκμου Εταίρου ε αντίκεςθ με τον ομόρρυκμο εταίρο τθσ εμπορικισ ετερόρρυκμθσ εταιρίασ (που είναι ζμποροσ), ο ετερόρρυκμοσ εταίροσ αυτισ δεν κακίςταται ζμποροσ από μόνθ τθν πράξθ τθσ ςυμμετοχισ του ςε αυτιν, ζςτω κι αν γίνει δεκτι θ άποψθ ότι θ ςυμμετοχι κακαυτι είναι πράξθ εμπορικι. Θ διαχείριςθ τθσ ετερόρρυκμθσ εταιρίασ ανικει ςτουσ ομόρρυκμουσ εταίρουσ αυτισ, που τθν αςκοφν όπωσ και ςτθν ομόρρυκμθ εταιρία. Ο ετερόρρυκμοσ εταίροσ δεν μπορεί να κάνει καμία πράξθ διαχειρίςεωσ ι να εργαςκεί ςτισ υποκζςεισ τθσ εταιρίασ οφτε κατ επιτροπιν (άρκρο 27 Εμπορικοφ Νόμου). Θ αλθκινι ζννοια τθσ διατάξεωσ αυτισ είναι ότι ο ετερόρρυκμοσ εταίροσ δεν μπορεί να εργαςκεί ςε υποκζςεισ τθσ εταιρίασ κατά τρόπο που κα ιταν δυνατό να προκλθκεί ςτουσ ςυναλλαςςόμενουσ θ εντφπωςθ πωσ ενεργεί ςαν διαχειριςτισ. Μπορεί, όμωσ, να αναλάβει υπθρεςία υπαλλιλου ςτθν εταιρία (με ςχζςθ μιςκϊςεωσ εργαςίασ ιδιωτικοφ δικαίου). Επίςθσ, δεν δικαιοφται να εκπροςωπεί τθν εταιρία ζναντι τρίτων. Δεν παραβιάηεται, όμωσ, θ κεςπιηόμενθ από το άρκρο 27 του Εμπορικοφ Νόμου απαγόρευςθ αναμίξεωσ του ετερόρρυκμου εταίρου ςτισ πράξεισ τθσ εταιρίασ, όταν αυτόσ μετζχει (μαηί με όλα τα άλλα μζλθ τθσ) ςτθ λιψθ αποφάςεων εςωτερικισ φφςεωσ, όπωσ π.χ, αναδιοργανϊςεωσ τθσ εταιρίασ. Επίςθσ, ο ετερόρρυκμοσ εταίροσ διατθρεί αλϊβθτο το δικαίωμα του να ελζγχει τον τρόπο διαχείριςθσ τθσ εταιρίασ και να ηθτεί ςχετικζσ πλθροφορίεσ από τουσ διαχειριςτζσ τθσ. Από τα παραπάνω γίνεται αντιλθπτό ότι οι περιοριςμοί ςτθν ανάμιξθ του ετερόρρυκμου εταίρου ςτα πράγματα τθσ εταιρίασ αφοροφν μόνο τισ προσ τα ζξω ςχζςεισ αυτοφ (με τουσ τρίτουσ που ςυναλλάςςονται με τθν εταιρία, τισ αρχζσ κ.ο.κ.), ενϊ δεν ιςχφουν για τισ προσ τα ζςω ςχζςεισ αυτοφ (με τουσ ςυνεταίρουσ του). Τποχρζωςθ να ειςφζρει τθν ειςφορά του ςτθν εταιρία και ευκφνθ μζχρι του φψουσ αυτισ για τα χρζθ τθσ εταιρίασ ζχει ο ετερόρρυκμοσ εταίροσ. Επίςθσ υποχρεοφται να ςυντελεί ςτθν προϊκθςθ των εταιρικϊν ςκοπϊν και δεν δικαιοφται να ενεργεί για δικό του ι για λογαριαςμό τρίτων πράξεισ αντίκετεσ με τα ςυμφζροντα τθσ εταιρίασ (άρκρο 747 του Αςτικοφ Κϊδικα). Για τθ μεταβίβαςθ τθσ εταιρικισ μερίδασ του ετερόρρυκμου εταίρου ιςχφουν όςα και επί ομόρρυκμου εταίρου. Δθλαδι, απαιτείται ςυναίνεςθ όλων των εταίρων ι (εφόςον υπάρχει ςχετικι ριτρα ςτο καταςτατικό) απόφαςθ τθσ πλειοψθφίασ αυτϊν. 13
2.2.4 Απεριόριςτθ ευκφνθ ομόρρυκμων εταίρων Ε.Ε. Οι ομόρρυκμοι εταίροι τόςο τθσ ομόρρυκμθσ όςο και τθσ ετερόρρυκμθσ εταιρίασ ζχουν απεριόριςτθ ευκφνθ για τα χρζθ τθσ εταιρίασ. Από το ςυνδυαςμό δε των διατάξεων των άρκρων 1 και 22 του Εμπορικοφ Νόμου και του άρκρου 1047 παράγραφοσ 1 του Κϊδικα Πολιτικοφ Δικαίου προκφπτει ότι οι ευκυνόμενοι ωσ ομόρρυκμοι εταίροι ομόρρυκμθσ ι ετερόρρυκμθσ εμπορικισ εταιρίασ, είναι από μόνθ τθν ιδιότθτα τουσ αυτι «ζμποροι και υπόκεινται ςε προςωπικι κράτθςθ για τα εμπορικά χρζθ τθσ εταιρίασ, ευκυνόμενοι εισ ολόκλθρο με αυτιν». Αυτά εφαρμόηονται και για χρζθ τθσ εταιρίασ προσ το δθμόςιο. 2.2.5 φςταςθ Ετερόρρυκμθσ Εταιρίασ Θ ςφςταςθ τθσ ετερόρρυκμθσ εταιρίασ γίνεται, όπωσ και τθσ ομόρρυκμθσ με ιδιωτικό ι ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο (άρκρο 39 του Εμπορικοφ Νόμου), το οποίο υπογράφεται από όλουσ τουσ εταίρουσ (ομόρρυκμουσ και ετερόρρυκμουσ). Σα άρκρα 43-44 του Εμπορικοφ Νόμου μιλοφν για δθμοςίευςθ περιλιψεωσ καταςτατικοφ, θ οποία μπορεί να υπογράφεται μόνο από τουσ ομόρρυκμουσ εταίρουσ. τθν πράξθ ζχει επικρατιςει να κατατίκεται ςτο αρμόδιο Πρωτοδικείο για δθμοςίευςθ ολόκλθρο το καταςτατικό, το οποίο, βζβαια, ζχει υπογραφεί από το ςφνολο των εταίρων. Σο άρκρο 43 του Εμπορικοφ Νόμου περιζχει τα ελάχιςτα ςτοιχεία που πρζπει να περιζχει το καταςτατικό τθσ. «Θ περίλθψθσ (του καταςτατικοφ) πρζπει να περιζχει τα ονόματα και τα πατρϊνυμα, τθν ιδιότθτα και τθν διαμονι των ςυνεταίρων, όχι όμωσ και των μετόχων, τθν εμπορικι επωνυμία, τουσ ςυνεταίρουσ οι οποίοι διορίςτθκαν να διευκφνουν, να διοικοφν και να υπογράφουν επ ονόματι τθσ εταιρίασ, τθν ποςότθτα των καταβλθκζντων ι καταβλθκθςομζνων χρθμάτων κατά μερίδα, τθν εποχι κακ ιν θ εταιρία άρχεται και κακ ιν παφει». Όπωσ ςτθν ομόρρυκμθ εταιρία ζτςι και ςτθν ετερόρρυκμθ ακολουκοφνται οι ίδιεσ ενζργειεσ για τθν ςφςταςι τθσ. Σο καταςτατικό υπογράφεται από όλουσ τουσ εταίρουσ. Αντίγραφό του υποβάλλεται ςτθν αρμόδια Δ.Ο.Τ. προσ κεϊρθςθ και πλθρωμι του φόρου ςυγκζντρωςθσ κεφαλαίου (Φ..Κ.), ο οποίοσ ανζρχεται ςε 1% επί του φψουσ του εταιρικοφ κεφαλαίου (άρκρα 17-31, Ν.1676/86). τθ ςυνζχεια το κεωρθμζνο αντίγραφο προςκομίηεται ςτο οικείο Επιμελθτιριο για το δικαίωμα χριςεωσ τθσ επωνυμίασ τθσ εταιρίασ, ςτο Σαμείο Νομικϊν και ςτο Σαμείο Πρόνοιασ Δικθγόρων όπου καταβάλλεται ειςφορά επί του ονομαςτικοφ ποςοφ του εταιρικοφ κεφαλαίου 0,5% και 1% αντίςτοιχα. Με όλεσ τισ ανωτζρω κεωριςεισ το αντίγραφο του καταςτατικοφ προςκομίηεται ςτο Πρωτοδικείο τθσ ζδρασ τθσ εταιρίασ για καταχϊρθςθ ςτα οικεία βιβλία. Επίςθσ προβλζπεται ανάρτθςθ του καταςτατικοφ τθσ εταιρίασ για χρονικό 14
διάςτθμα τριϊν μθνϊν ςτο ακροατιριο του Πρωτοδικείου τθσ ζδρασ τθσ εταιρίασ, πλθν όμωσ δεν εφαρμόηεται ςτθν πράξθ. τθ ςυνζχεια το κεωρθμζνο από το Πρωτοδικείο καταςτατικό υποβάλλεται με τθ διλωςθ ζναρξθσ άςκθςθσ επιτθδεφματοσ και τα προβλεπόμενα κάκε φορά δικαιολογθτικά βεβαιϊςεισ επιμελθτθρίων, αςφαλιςτικϊν ταμείων, μιςκωτθρίων ςυμβολαίων ιδιοκτθςίασ, υπευκφνων δθλϊςεων δωρεάν παραχϊρθςθσ κ.λ.π. ςτθν αρμόδια Δ.Ο.Τ., με ςκοπό τθ χοριγθςθ Α.Φ.Μ. και ζναρξθ λειτουργίασ τθσ επιχείρθςθσ. Με τθ χοριγθςθ Α.Φ.Μ. θ εταιρία αποκτά νομικι προςωπικότθτα και μπορεί να κεωριςει τα βιβλία και τα ςτοιχεία που προβλζπονται από τισ διατάξεισ του Κ.Β.., λαμβανομζνων υπόψθ των όςων ορίηονται ςτισ διατάξεισ του άρκρου 36, παράγραφοι 2 και 8. Η πιο πάνω διαδικαςία ακολουκείται και ςτισ περιπτϊςεισ τροποποίθςθσ του καταςτατικοφ. Μία περίπτωςθ τροποποίθςθσ καταςτατικοφ είναι θ αφξθςθ του μετοχικοφ κεφαλαίου τθσ εταιρίασ. Για τθ ςφςταςθ τθσ Ο.Ε. δεν προβλζπεται κατϊτατο όριο κεφαλαίου. Σο κεφάλαιο τθσ εταιρίασ μπορεί να αυξάνεται οποτεδιποτε, χωρίσ να υπάρχει κανζνα περιοριςτικό ανϊτατο όριο, μετά Από ςχετικι απόφαςθ των εταίρων. Επειδι όμωσ θ αφξθςθ του κεφαλαίου αποτελεί τροποποίθςθ του καταςτατικοφ, θ εν λόγω πράξθ πρζπει είτε να ςυνταχκεί με ιδιωτικό ςυμφωνθτικό, είτε με ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο. Όπωσ αναφζρκθκε ανωτζρω, για κάκε τροποποίθςθ του καταςτατικοφ ακολουκοφνται οι προβλεπόμενεσ διατυπϊςεισ δθμοςιότθτασ και ςυνεπϊσ, αντίγραφο πρζπει να κατατεκεί ςτθ Γραμματεία του Πρωτοδικείου τθσ ζδρασ τθσ εταιρίασ, κακϊσ και να καταβλθκοφν τα τζλθ υπζρ Σ.Ν., Σ.Π. και Φ..Κ. εκ νζου. 2.2.6 Λφςθ Ετερόρρυκμθσ Εταιρίασ Οι λόγοι που επιφζρουν τθ λφςθ τθσ ετερόρρυκμθσ εταιρίασ είναι εκείνοι που ιςχφουν γενικά ςτισ προςωπικζσ εταιρίεσ. Σονίηεται ότι, ο ετερόρρυκμοσ εταίροσ ζχει (όπωσ και ο ομόρρυκμοσ) δικαίωμα να καταγγείλει τθν εταιρία και να προκαλζςει τθ λφςθ τθσ εταιρίασ. Βεβαίωσ, αυτό γίνεται με τουσ όρουσ και τισ ςυνζπειεσ που προβλζπει ο νόμοσ. Ακόμα, ο κάνατοσ, θ απαγόρευςθ και θ πτϊχευςθ του ετερόρρυκμου εταίρου αποτελοφν λόγο λφςεωσ τθσ εταιρίασ, όπωσ ςυμβαίνει και με τουσ ομόρρυκμουσ εταίρουσ. Αν ςτθν ετερόρρυκμθ εταιρία υπάρχει μόνο ζνασ ετερόρρυκμοσ εταίροσ και αποχωριςει από αυτιν, τότε θ ετερόρρυκμθ εταιρεία μετατρζπεται αυτομάτωσ ςε ομόρρυκμθ. Αν ςτθν ετερόρρυκμθ εταιρία υπάρχει ζνασ μόνο ομόρρυκμοσ εταίροσ και αποχωριςει από αυτιν, τότε επζρχεται λφςθ τθσ εταιρίασ. Θ λφςθ αυτισ αποφεφγεται μόνο αν, με τροποποίθςθ του καταςτατικοφ, αντικαταςτακεί από άλλον εταίρο ομόρρυκμο (είτε κατόπιν μετατροπισ ενόσ ετερόρρυκμου εταίρου ςε ομόρρυκμο είτε με τθν είςοδο νζου προςϊπου ςτθν εταιρία ωσ ομόρρυκμου εταίρου). Θ καταγγελία τθσ ετερόρρυκμθσ εταιρίασ, που ζχει ςυςτακεί για οριςμζνο χρόνο, οποτεδιποτε, από ετερόρρυκμο εταίρο επιφζρει πάντοτε τθ λφςθ τθσ 15
εταιρίασ, αηθμίωσ για τον καταγγζλλοντα, εφόςον υπάρχει ςπουδαίοσ λόγοσ. αν τζτοιοσ λόγοσ νοείται, κυρίωσ, θ ουςιϊδθσ παράβαςθ των ςυμβατικϊν υποχρεϊςεων, αλλά και άλλα γεγονότα, τα οποία από τθν αρχι τθσ καλισ πίςτεωσ και τα ςυναλλακτικά ικθ δικαιολογοφν τθ διακοπι τθσ. ΕΣΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΜΕΝΗ ΕΤΘΤΝΗ (ΕΠΕ) 2.3.1 Ζννοια τθσ ΕΠΕ Ενϊ οι προςωπικζσ εταιρίεσ (ομόρρυκμεσ, ετερόρρυκμεσ) νομοκετικθκαν ςτθ χϊρα μασ πολφ νωρίσ (λίγο μετά τθ ςφςταςθ του νεότερου ελλθνικοφ κράτουσ) και οι ανϊνυμεσ εταιρίεσ ζκαναν τθν κριαμβευτικι εμφάνιςθ τουσ με το νόμο 2190 / 20μ(δθλαδι ςε μια εποχι που μόλισ άρχιηε δειλά δειλά θ βιομθχανικι ανάπτυξθ), οι εταιρίεσ περιοριςμζνθσ ευκφνθσ άργθςαν πολφ να κακιερωκοφν. Μόλισ το 1955, με τον νόμο 3190, ειςιχκθ ο κεςμόσ τθσ Ε.Π.Ε. Παρά τθν κακυςτερθμζνθ όμωσ εμφάνιςι τθσ, θ Ε.Π.Ε. είχε ταχφτατθ και ευρεία εξάπλωςθ.εταιρία περιοριςμζνθσ ευκφνθσ (ΕΠΕ) είναι θ εμπορικι κεφαλαιουχικι εταιρία με νομικι προςωπικότθτα, για τα χρζθ τθσ οποίασ ευκφνεται μόνο θ ίδια με τθν περιουςία τθσ και όχι οι εταίροι. Σο κεφάλαιο τθσ είναι διαιρεμζνο ςε ίςα τμιματα, τα εταιρικά μερίδια. Ο όροσ εταιρία περιοριςμζνθσ ευκφνθσ είναι ανακριβισ διότι θ εταιρία δεν ευκφνεται περιοριςμζνα αλλά απεριόριςτα απζναντι ςτουσ δανειςτζσ τθσ. Επομζνωσ ο όροσ περιοριςμζνθ ευκφνθ αναφζρεται απλϊσ ςτο ενδεχόμενο απϊλειασ τθσ ειςφοράσ των εταίρων λόγω ηθμιϊν τθσ εταιρίασ. 2.3.2 Χαρακτθριςτικά Κφριο χαρακτθριςτικό τθσ ΕΠΕ το οποίο τθ διακρίνει από τθν ΑΕ είναι ο ςυνδυαςμόσ προςωπικϊν και κεφαλαιουχικϊν ςτοιχείων. Τπάρχουν προςωπικά ςτοιχεία που ειςάγονται ευκζωσ από τον νόμο και άλλα που επιτρζπει ο νόμοσ να ειςαχκοφν με διατάξεισ του καταςτατικοφ. Προςωπικά ςτοιχεία είναι: για τθν λιψθ των αποφάςεων ςτθ ςυνζλευςθ υπολογίηεται και ο αρικμόσ των εταιριϊν, θ νόμιμθ διαχείριςθ ανικει ςε όλουσ τουσ εταίρουσ, θ δυνατότθτα απαγόρευςθσ μεταβίβαςθσ των εταιρικϊν μεριδίων, θ φπαρξθ δικαιϊματοσ εξόδου και αποκλειςμοφ εταίρου, θ παροχι περιςςοτζρων ατομικϊν δικαιωμάτων αντί δικαιωμάτων μειοψθφίασ, το δικαίωμα να ηθτθκεί λφςθ τθσ εταιρίασ, θ δυνατότθτα αναγωγισ 16
τθσ υποβολισ ςε δικαςτικι ςυμπαράςταςθ, τθσ πτϊχευςθσ ι του κανάτου εταίρου ςε λόγο λφςθσ τθσ εταιρίασ. Κεφαλαιουχικά ςτοιχεία είναι: θ φπαρξθ κεφαλαίου, με δεδομζνο ότι για τα εταιρικά χρζθ δεν ευκφνονται οι εταίροι, αλλά μόνο το νομικό πρόςωπο. Για τθν λιψθ αποφάςεων ςτθ ςυνζλευςθ υπολογίηεται και ο αρικμόσ των εταιρικϊν μεριδίων, τα εταιρικά μερίδια μεταβιβάηονται εκ το νόμου και τζλοσ θ μθ λφςθ τθσ εταιρίασ λόγω κανάτου, πτϊχευςθσ ι απαγόρευςθσ ενόσ εταίρου. 2.3.3 Η ςφςταςθ τθσ εταιρίασ Προχποκζςεισ Θ ςφςταςθ τθσ ΕΠΕ προχποκζτει ςφναψθ καταςτατικοφ (εταιρικισ ςφμβαςθσ), καταβολι ειςφορϊν και τιρθςθ διατυπϊςεων δθμοςιότθτασ. Σο καταςτατικό (εταιρικι ςφμβαςθ) ςυνάπτεται με ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο από δφο τουλάχιςτον ιδρυτζσ, φυςικά ι νομικά πρόςωπα, οι οποίοι πρζπει να ζχουν τθν ικανότθτα να ενεργοφν εμπορικζσ πράξεισ. Οι ιδρυτζσ υπζχουν ευκφνθ απζναντι ςτθν εταιρία για πράξεισ ι παραλείψεισ κατά τθν ςφςταςθ τθσ εταιρίασ. Σο καταςτατικό πρζπει οπωςδιποτε να περιζχει κατά το άρκρο 6 2 τα παρακάτω ςτοιχεία: 1. Όνομα, επϊνυμο, επάγγελμα, κατοικία και ικαγζνεια των εταίρων. 2. Θ εταιρικι επωνυμία, θ οποία ςχθματίηεται είτε από το όνομα ενόσ ι περιςςοτζρων εταίρων είτε προςδιορίηεται από το αντικείμενο τθσ επιχείρθςθσ που αςκείται από τθν εταιρία είτε από τον ςυνδυαςμό και των δφο με τθν ολόγραφθ προςκικθ εταιρία περιοριςμζνθσ ευκφνθσ. Επειδι όμωσ ςτισ ςυναλλαγζσ ζχει επικρατιςει θ ςυντομογραφία ΕΠΕ, πρζπει να γίνει δεκτό ότι αρκεί θ ςυντομογραφία αυτι για τθν ανάλθψθ των υποχρεϊςεων από τθν εταιρία. Θ ωσ άνω προςκικθ πρζπει να είναι ολόγραφθ μόνο ςτο καταςτατικό τθσ εταιρίασ, ςτθν καταχϊρθςθ ΜΕΠΕ και ςτθ δθμοςιευόμενθ ανακοίνωςθ ςτο ΣΑΕ & ΕΠΕ. 3. Θ ζδρα τθσ επιχείρθςθσ. Ωσ ζδρα πρζπει να ορίηεται ζνασ διμοσ ι μια κοινότθτα τθσ ελλθνικισ επικράτειασ. 4. Ο ςκοπόσ τθσ εταιρίασ ι ακριβζςτερα το αντικείμενο τθσ εταιρικισ επιχείρθςθσ. Θ ΕΠΕ είναι εμπορικι αν και ο ςκοπόσ τθσ δεν είναι εμπορικόσ. 5. Σο κεφάλαιο τθσ εταιρίασ, θ μερίδα ςυμμετοχισ και τα εταιρικά μερίδια κάκε εταίρου κακϊσ και βεβαίωςθ των ιδρυτϊν ότι κατεβλικθ το κεφάλαιο. 6. Σο αντικείμενο των ειςφορϊν ςε είδοσ, θ αποτίμθςι τουσ, το όνομα του ειςφζροντασ εταίρου και το ςφνολο τθσ αξίασ των ειςφορϊν ςε είδοσ. 17
7. Θ διάρκεια ηωισ τθσ εταιρίασ. Αποκλείεται ΕΠΕ αόριςτθσ διάρκειασ. 2.3.4 Καταβολι ειςφορών τθν ΕΠΕ δεν επιτρζπεται μερικι καταβολι του κεφαλαίου. Οι ειςφορζσ πρζπει να ζχουν καταβλθκεί ιδθ κατά τθν ςφναψθ του καταςτατικοφ. 'εν επιτρζπεται κάλυψθ του εταιρικοφ κεφαλαίου με δθμόςια εγγραφι, όλεσ δθλαδι οι ειςφορζσ πρζπει να καταβλθκοφν από τουσ ιδρυτζσ. 2.3.5 Εταιρικό κεφάλαιο Σο εταιρικό κεφάλαιο τθσ ΕΠΕ διαιρείται ςε ίςα τμιματα και είναι αμετάβλθτθ μακθματικι ποςότθτα, θ οποία μόνο με τροποποίθςθ του καταςτατικοφ μπορεί να αυξθκεί ι μειωκεί, ςε αντίκεςθ με τθν εταιρικι περιουςία. Θ εταιρικι περιουςία που αντιςτοιχεί ςτο εταιρικό κεφάλαιο είναι δεςμευμζνθ για να μπορεί να διανεμθκεί εταιρικι περιουςία με τθν μορφι κερδϊν και απαιτείται το ενεργθτικό να υπερβαίνει τα εταιρικά χρζθ και το εταιρικό κεφάλαιο.σο κεφάλαιο τθσ ΕΠΕ πρζπει πάντοτε να ζχει καταβλθκεί ολόκλθρο κατά τθν ςφναψθ του καταςτατικοφ. υνεπϊσ ςτθν ΕΠΕ δεν υπάρχει διάκριςθ μεταξφ κάλυψθσ και καταβολισ. Αν ςτο καταςτατικό δεν περιζχεται βεβαίωςθ των ιδρυτϊν ότι το κατεβλικθ, θ ίδρυςθ τθσ εταιρίασ είναι ελαττωματικι. Ελάχιςτο όριο κεφαλαίου είναι το ποςό των δεκαοκτϊ χιλιάδων ευρϊ (4.500 ). τθν ΕΠΕ υπάρχει επίςθσ πλζγμα διατάξεων που αποβλζπουν ςτθ διατιρθςθ τθσ εταιρικισ περιουςίασ με ςκοπό τθν προςταςία των εταιρικϊν δανειςτϊν. Πζρα από το απαιτοφμενο άμεςθσ και ολοςχεροφσ καταβολισ κεφαλαίου, οι κυριότερεσ διατάξεισ που αποβλζπουν ςτθν προςταςία των δανειςτϊν είναι οι εξισ: α) Απαιτείται εκτίμθςθ των ειςφορϊν ςε είδοσ β) Διανζμονται μόνο πραγματικά επιτευχκζντα κακαρά κζρδθ γ) Απαγορεφεται θ απόκτθςθ από τθν εταιρία των δικϊν τθσ εταιρικϊν μεριδίων δ) Προβλζπεται προςταςία των εταιρικϊν δανειςτϊν επί μειϊςεωσ του εταιρικοφ κεφαλαίου και ςυγχωνεφςεωσ ε) Ρυκμίηεται θ περίπτωςθ απϊλειασ τθσ εταιρικισ περιουςίασ ςτ) Οι εταιρικοί δανειςτζσ μποροφν να αςκιςουν τθν εταιρικι αγωγι κατά των δανειςτϊν η) Τπάρχουν περιπτϊςεισ ευκφνθσ των εταίρων απζναντι ςτουσ εταιρικοφσ δανειςτζσ 18
Θ εταιρικι περιουςία ςχθματίηεται από τισ ειςφορζσ των εταίρων. Οι ειςφορζσ μπορεί να είναι ςε χριμα ι ςε είδοσ. τισ ειςφορζσ ςε είδοσ υπάρχει ο περιοριςμόσ ότι τουλάχιςτον το μιςό του ελάχιςτου ορίου εταιρικοφ κεφαλαίου που προβλζπει ο νόμοσ, πρζπει να καταβλθκεί ςε μετρθτά. Οι ειςφορζσ ςε είδοσ, τόςο κατά τθ ςφςταςθ τθσ εταιρίασ όςο και κατά τθν αφξθςθ κεφαλαίου, πρζπει να αποτιμϊνται. Θ αποτίμθςθ πρζπει να γίνει κατά τον χρόνο τθσ ςφναψθσ του καταςτατικοφ. Ο εκτιμθτικόσ ζλεγχοσ τθσ επιτροπισ επεκτείνεται και ςε αποκτιςεισ ακινιτων ι άλλων αντικειμζνων από τθν εταιρία προσ τον ςκοπό πάγιασ εκμετάλλευςθσ, εφόςον οι μεταβιβάηοντεσ είναι εταίροι ι διαχειριςτζσ ι ςυγγενείσ τουσ μζχρι και του δεφτερου βακμοφ. Προσ τον ςκοπό προςταςίασ του ςυναλλακτικοφ κοινοφ πρζπει κάκε ςε ζντυπο, διαφιμιςθ, δθμοςίευμα ι άλλο ζγγραφο να αναφζρεται απαραίτθτα και το κεφάλαιο τθσ εταιρίασ. 2.3.6 Δικαιώματα και Τποχρεώςεισ των Εταίρων Δεν επιτρζπεται θ χοριγθςθ δανείων από τουσ εταίρουσ προσ τθν εταιρία, όταν αυτά χορθγοφνται με ενζχυρο ι υποκικθ περιουςιακϊν ςτοιχείων τθσ εταιρίασ. Κάκε εταίροσ ζχει δικαίωμα να πλθροφορείται αυτοπροςϊπωσ ι μζςω αντιπροςϊπου το πρϊτο δεκαιμερο κάκε τριμινου, για τθν πορεία των εταιρικϊν υποκζςεων, να εξετάηει τα βιβλία και τα ζγγραφα και να λαμβάνει αποςπάςματα από τα βιβλία των εταίρων και των πρακτικϊν των ςυναλλαγϊν. Άλλα δικαιϊματα των εταίρων, τα οποία αναλφονται ςτο επόμενο υποκεφάλαιο, είναι θ ςυμμετοχι ςτθ υνζλευςθ των Εταίρων, θ διαχείριςθ και θ εκπροςϊπθςθ τθσ εταιρίασ, το δικαίωμα ψιφου, το δικαίωμα ακφρωςθσ αποφάςεων τθσ υνζλευςθσ των Εταίρων κακϊσ και το δικαίωμα εξόδου από τθσ εταιρία. Σζλοσ, δικαίωμα των εταίρων αποτελεί θ ςυμμετοχι τουσ ςτθ διανομι των Αποτελεςμάτων Χριςθσ τθσ εταιρίασ, το οποίο προκφπτει από τα κακαρά κζρδθ του ετιςιου Ιςολογιςμοφ.Τποχρζωςθ των εταίρων αποτελεί θ καταβολι ςυμπλθρωματικισ ειςφοράσ προσ κάλυψθ ηθμιϊν, θ οποία προκφπτει από τον Ιςολογιςμό χριςθσ. Θ ειςφορά αυτι δεν είναι δυνατόν να είναι μεγαλφτερθ ςε φψοσ από τθν αρχικι ειςφορά68. ε περίπτωςθ που εταίροσ δεν καταβάλει τθ ςυμπλθρωματικι ειςφορά, ο πρόεδροσ των Πρωτοδικϊν τον αποκλείει από τθν εταιρία και διατάςςει τθν εκποίθςθ του εταιρικοφ του μεριδίου69. Θ εκποίθςθ γίνεται για λογαριαςμό του αποκλειςκζντοσ εταίρου και ςε περίπτωςθ που δεν καλυφκεί θ διαφορά ο εταίροσ ευκφνεται για αυτι, ενϊ αυτόσ που απζκτθςε το εταιρικό μερίδιο δεν είναι υποχρεωμζνοσ να καταβάλλει τθν ςυμπλθρωματικι ειςφορά. 19
2.3.7 Όργανα Θ υνζλευςθ των Εταίρων, αποτελεί τθν ςυγκρότθςθ των εταίρων ςε ςϊμα προσ λιψθ αποφάςεων, μετά τθν τιρθςθ των νόμιμων και εταιρικϊν διατυπϊςεων. Είναι αρμόδια να αποφαςίηει για τισ εταιρικζσ υποκζςεισ ωσ ανϊτατο όργανο τθσ εταιρίασ. Κάκε εταιρικό μερίδιο παρζχει το δικαίωμα μιασ (1) ψιφου ςτον κάτοχο του, ενϊ αν θ εταιρικι του μερίδα αποτελείται από πολλά εταιρικά μερίδια, αυτόσ ζχει δικαίωμα ψιφων, ίςου αρικμοφ με τα εταιρικά του μερίδια. Για τθ λιψθ ζγκυρθσ απόφαςθσ από τθ υνζλευςθ των Εταίρων, απαιτείται πάντοτε διπλι πλειοψθφία, προςϊπων και κεφαλαίου. υγκεκριμζνα, απαιτείται πλειοψθφία πλζον του μιςοφ του όλου (όχι μόνο των παριςταμζνων) αρικμοφ των εταίρων, οι οποίοι εκπροςωποφν περιςςότερο από το μιςό του εταιρικοφ κεφαλαίου (όχι μόνο του εκπροςωποφμενου ςτθ ςυνζλευςθ). Για αποφάςεισ που αφοροφν τθν καταβολι ςυμπλθρωματικϊν ειςφορϊν ι τθν τροποποίθςθ τθσ εταιρικισ ςφμβαςθσ, απαιτοφνται τα τρία τζταρτα (¾) του όλου αρικμοφ των εταίρων, οι οποίοι εκπροςωποφν τα τρία τζταρτα (¾) του όλου εταιρικοφ κεφαλαίου. Σζλοσ υπάρχουν αποφάςεισ που αφοροφν τθ μεταβολι τθσ εκνικότθτασ τθσ εταιρίασ, τθν επαφξθςθ των υποχρεϊςεων ι τθσ ευκφνθσ των εταίρων και τθ μείωςθ των καταςτατικϊν δικαιωμάτων τουσ, οι οποίεσ απαιτοφν τθν ομοφωνία των εταίρων. ε περίπτωςθ που εταίροσ είναι ανιλικοσ ι ανίκανοσ, είναι δυνατόν να ςυμμετζχει ςτθ ςυνζλευςθ νόμιμοσ αντιπρόςωποσ του. Θ υνζλευςθ των Εταίρων ςυγκαλείται από το διαχειριςτι και είναι δυνατόν να είναι τακτικι, ζκτακτθ και καταςτατικι. Θ τακτικι ςυνζλευςθ ςυγκαλείται μια φορά το χρόνο, εντόσ τριϊν (3) μθνϊν από τθν θμερομθνία λιξθσ τθσ εταιρικισ χριςθσ. Οριςμζνεσ από τισ αποφάςεισ που είναι αρμόδια να λαμβάνει είναι81 θ τροποποίθςθ του καταςτατικοφ, ο διοριςμόσ θ ανάκλθςθ και θ απαλλαγι των διαχειριςτϊν από κάκε ευκφνθ, θ ζγκριςθ του Ιςολογιςμοφ και τθσ διάκεςθσ των κερδϊν και κάκε άλλθ περίπτωςθ που ορίηει ο νόμοσ. Θ ζκτακτθ ςυνζλευςθ, ςυγκαλείται ςε χρονικά ςθμεία που δεν κακορίηονται από το νόμο, προκειμζνου να λθφκοφν αποφάςεισ για οποιοδιποτε εταιρικό κζμα. Θ πρωτοβουλία για τθ ςφγκλθςι τθσ είναι δυνατόν να είναι ενόσ ι περιςςότερων εταίρων, αρκεί να εκπροςωποφν το ζνα εικοςτό (1/20) του εταιρικοφ κεφαλαίου82 ι των διαχειριςτϊν, ςε περίπτωςθ απϊλειασ του ενόσ δευτζρου (½) του εταιρικοφ κεφαλαίου, για να αποφαςίςουν αν κα διαλυκεί θ εταιρία ι αν κα μειωκεί το εταιρικό τθσ κεφάλαιο. Θ ςφγκλθςθ τθσ ζκτακτθσ ςυνζλευςθσ εξαρτάται από τθν κρίςθ των διαχειριςτϊν, εκτόσ και αν αυτι είναι υποχρεωτικι83 από ρθτι διάταξθ νόμου, θ οποία τθν επιβάλλει. Σζλοσ, θ καταςτατικι ςυνζλευςθ, είναι εκείνθ που αποφαςίηει με αυξθμζνθ πλειοψθφία για κζματα που απαιτοφν τροποποίθςθ του καταςτατικοφ. Επόμενο όργανο τθσ Ε.Π.Ε. είναι οι διαχειριςτζσ, οι οποίοι είναι αρμόδιοι για τθν διαχείριςθ και εκπροςϊπθςθ τθσ εταιρίασ. Θ διαχείριςθ των εταιρικϊν υποκζςεων και θ εκπροςϊπθςθ τθσ εταιρίασ αν δεν ςυμφωνθκεί αλλιϊσ, ανικει ςε όλουσ τουσ εταίρουσ οι οποίοι δρουν ςυλλογικά. Επιτρζπεται όμωσ να οριςτοφν μζςω του καταςτατικοφ ι με απόφαςθ τθσ 20
υνζλευςθσ των Εταίρων, ζνασ ι περιςςότεροι εταίροι ι τρίτοι ωσ διαχειριςτζσ.εκπροςωποφν τθν Ε.Π.Ε. και ενεργοφν ςτο όνομά τθσ οποιαδιποτε πράξθ διαχείριςθσ και διάκεςθσ, που καλφπτεται από το ςκοπό τθσ εταιρίασ. Πράξεισ των διαχειριςτϊν, ακόμθ και αν είναι εκτόσ του εταιρικοφ ςκοποφ ι αντίκετεσ από τισ αποφάςεισ τθσ υνζλευςθσ των Εταίρων, δεςμεφουν τθν εταιρία απζναντι ςτουσ τρίτουσ, εκτόσ αν θ εταιρία αποδείξει ότι ο τρίτοσ γνϊριηε τθν υπζρβαςθ του εταιρικοφ ςκοποφ ι όφειλε να τθ γνωρίηει. Θ τιρθςθ των διατυπϊςεων δθμοςιότθτασ ωσ προσ το καταςτατικό ι τισ τροποποιιςεισ του, δεν ςυνιςτά από μόνθ τθσ απόδειξθ. Τποχρεϊςεισ των διαχειριςτϊν αποτελοφν θ τιρθςθ των βιβλίων που ορίηει ο νόμοσ, θ ςφνταξθ τθσ απογραφισ και θ μθ άςκθςθ ανταγωνιςτικϊν προσ τθν εταιρία πράξεων. Ειδικότερα, όςον αφορά τθν τιρθςθ των βιβλίων, εκτόσ από τα εμπορικά βιβλία και τα βιβλία του Κϊδικα Βιβλίων και τοιχείων, οφείλουν να τθροφν βιβλίο εταίρων, βιβλίο πρακτικϊν ςυνελεφςεων και βιβλίο πρακτικϊν διαχείριςθσ. Όςον αφορά τθν απογραφι, οφείλουν μια φορά το ζτοσ ςτο τζλοσ τθσ εταιρικισ χριςθσ, να ςυντάςςουν απογραφι όλων των ςτοιχείων του Ενεργθτικοφ και του Πακθτικοφ τθσ εταιρίασ, με λεπτομερι περιγραφι του κάκε ςτοιχείου, βάςει τθσ οποίασ ςυντάςςονται οι ετιςιεσ οικονομικζσ καταςτάςεισ. Σζλοσ, τρίτθ υποχρζωςθ τουσ αποτελεί θ απαγόρευςθ διενζργειασ πράξεων ανταγωνιςμοφ προσ τθν εταιρία κακϊσ και θ ςυμμετοχι τουσ ςε άλλθ προςωπικι εταιρία ι Ε.Π.Ε.. Παφςθ τθσ εξουςίασ του διαχειριςτι επζρχεται με το κάνατο, τθν παραίτθςθ, τθν ανάκλθςθ και τθν πτϊχευςι του. Ο νόμοσ δεν ρυκμίηει το κζμα τθσ παραίτθςθσ διαχειριςτι. Κατά τον καλίδθ Λ. (1993), γίνεται δεκτό ότι εφόςον ςυντρζχει ςπουδαίοσ λόγοσ, επιτρζπεται ςε κάκε περίπτωςθ θ παραίτθςθ του διαχειριςτι. Παραίτθςθ χωρίσ ςπουδαίο λόγο είναι ζγκυρθ μόνο όταν ο διοριςμόσ ιταν αόριςτθσ διάρκειασ. Όςον αφορά τθν ανάκλθςθ του διαχειριςτι, οι προχποκζςεισ που κζτει ο νόμοσ, ςχετίηονται με τον τρόπο και τθ διάρκεια διοριςμοφ του. Ζτςι για ανάκλθςθ διαχειριςτι που διορίςτθκε βάςει καταςτατικοφ για οριςμζνο χρόνο, απαιτείται ςωρευτικά φπαρξθ ςπουδαίου λόγου, απόφαςθ τθσ υνζλευςθσ των Εταίρων και απόφαςθ του δικαςτθρίου. Για ανάκλθςθ διαχειριςτι που διορίςτθκε με διαφορετικό τρόπο από τον παραπάνω, αρκεί θ απόφαςθ τθσ υνζλευςθσ των Εταίρων. Σζλοσ, αν πτωχεφςει ο διαχειριςτισ, εκπίπτει αυτοδίκαια από τθν ιδιότθτά του. Οι διαχειριςτζσ προςωποκρατοφνται για χρζθ προσ το δθμόςιο, τα οποία ιταν βεβαιωμζνα κατά το χρόνο τθσ ανάλθψθσ των κακθκόντων τουσ, για εκείνα που βεβαιϊκθκαν κατά τθ διάρκεια τθσ κθτείασ τουσ και τζλοσ για εκείνα που βεβαιϊκθκαν ταμειακά μετά τθ λφςθ τθσ Ε.Π.Ε. αλλά αφοροφν χρζθ που δθμιουργικθκαν κατά τθ διάρκεια τθσ κθτείασ τουσ.σελευταίο όργανο τθσ Ε.Π.Ε. είναι οι ελεγκτζσ, οι οποίοι είναι αποκλειςτικόσ αρμόδιοι για τθν άςκθςθ του τακτικοφ ελζγχου τθσ οικονομικισ διαχείριςθσ και των οικονομικϊν καταςτάςεων τθσ εταιρίασ. Οι ελεγκτζσ εκλζγονται από τθ υνζλευςθ των Εταίρων και ο διοριςμόσ τουσ υποβάλλεται ςτισ διατυπϊςεισ δθμοςιότθτασ του άρκρου 8 του Ν.3190/55. Ωσ προσ τθν αμοιβι, τον αρικμό, τα κακικοντα και το περιεχόμενο τθσ ζκκεςθσ των ελεγκτϊν, εφαρμόηονται τα άρκρα 36, 37 και 43 του Ν.2190/192094. 21
Ο τακτικόσ ζλεγχοσ των οικονομικϊν καταςτάςεων, εξετάηει τα βιβλία και τα παραςτατικά ςτοιχεία ϊςτε να εξακριβϊςει το κατά πόςο οι οικονομικζσ καταςτάςεισ που βρίςκονται υπό ζλεγχο εμφανίηουν τθν πραγματικι κζςθ τθσ εταιρίασ κατά τθν θμερομθνία ςφνταξθσ του Ιςολογιςμοφ.ε περίπτωςθ που εταιρία καλφπτει δυο από τα παρακάτω τρία κριτιρια, τότε εκλζγει υποχρεωτικά τουσ ελεγκτζσ τθσ από το ϊμα Ορκωτϊν Ελεγκτϊν. Πρϊτο κριτιριο είναι θ αξία του Ιςολογιςμοφ, αν είναι μεγαλφτερθ των δυο εκατομμυρίων πεντακοςίων χιλιάδων (2.500.000 ) ευρϊ, δεφτερο κριτιριο είναι ο κφκλοσ εργαςιϊν αν είναι άνω των πζντε εκατομμυρίων (5.000.000 ) ευρϊ και τζλοσ, το τρίτο κριτιριο αφορά τον μζςο όρο του προςωπικοφ που απαςχολικθκε κατά τθ διάρκεια τθσ χριςθσ, αν είναι μεγαλφτεροσ των πενιντα (50) ατόμων. 2.3.8 Ζλεγχοσ ετιςιων οικονομικών καταςτάςεων φμφωνα με το νόμο, μικροφ μεγζκουσ Ε.Π.Ε. χαρακτθρίηονται εκείνεσ οι οποίεσ δεν υπερβαίνουν τα αρικμθτικά όρια των δφο από τα παρακάτω τρία κριτιρια: 1)φνολο Ενεργθτικοφ 7.500.000 2)Κακαρόσ κφκλοσ εργαςιϊν 15.000.000 3)Μζςοσ όροσ προςωπικοφ που απαςχολικθκε ςτθ διάρκεια τθσ χριςθσ 50 άτομα. Οι Ε.Π.Ε. οι οποίεσ υπερβαίνουν τα αρικμθτικά όρια των δφο από τα τρία παραπάνω κριτιρια υποχρεοφνται να ορίηουν ελεγκτζσ Ορκωτοφσ Λογιςτζσ. Οι ελεγκτζσ ορίηονται από τθ υνζλευςθ των εταίρων και ο διοριςμόσ τουσ υποβάλλεται ςτισ διατυπϊςεισ δθμοςιότθτασ που προβλζπει ο νόμοσ. Θ δθμοςιότθτα πραγματοποιείται: 1)Με υποβολι του πρακτικοφ Γενικισ υνελεφςεωσ των εταίρων για το διοριςμό των ελεγκτϊν ςτθ Γραμματεία του Πρωτοδικείου τθσ ζδρασ τθσ εταιρείασ. 2)Με δθμοςίευςθ, με επιμζλεια κάκε εταίρου ι διαχειριςτι και με δαπάνεσ τθσ ενδιαφερόμενθσ εταιρίασ, ςτο τεφχοσ Α.Ε. και Ε.Π.Ε. τθσ Εφθμερίδασ τθσ Κυβερνιςεωσ ανακοίνωςθσ ότι υποβλικθκε ςτθ Γραμματεία του Πρωτοδικείου το πρακτικό τθσ υνζλευςθσ των εταίρων για το διοριςμό ελεγκτϊν. Οι εταιρίεσ περιοριςμζνθσ ευκφνθσ που δεν υπερβαίνουν, κατά τθν θμζρα κλειςίματοσ του ιςολογιςμοφ τουσ, τα αρικμθτικά όρια των δφο από τα τρία κριτιρια που προαναφζρονται, απαλλάςςονται από θν υποχρζωςθ ελζγχου των οικονομικϊν τουσ καταςτάςεων. 22
2.3.9 Λφςθ και Εκκακάριςθ Λόγοι που επιφζρουν τθ λφςθ τθσ ΕΠΕ φμφωνα με το άρκρο 44 τον Ν. 3190/55, θ εταιρεία περιοριςμζνθσ ευκφνθσ λφεται: α) ε κάκε περίπτωςθ που προβλζπεται από το νόμο ι το καταςτατικό β)με απόφαςθ τθσ ςυνελεφςεωσ των εταίρων. Θ απόφαςθ αυτι λαμβάνεται, αν δεν ορίηεται αλλιϊσ ςτο καταςτατικό, από πλειοψθφία των τριϊν τετάρτων του όλου αρικμοφ των εταίρων, που να εκπροςωποφν τα τρία τζταρτα τον όλου εταιρικοφ κεφαλαίου. γ) Με δικαςτικι απόφαςθ για ςπουδαίο λόγο, κατόπιν αιτιςεωσ κάποιον ι κάποιων εταίρων ποφ εκπροςωποφν τουλάχιςτον το ζνα δζκατο τον εταιρικοφ κεφαλαίου. δ) Με τθν κιρυξθ τθσ εταιρείασ ςε πτϊχευςθ. Μζχρι τθν κακιζρωςθ τθσ μονοπρόςωπθσ ΕΠΕ (με το Π.'. 279/93) προβλζπονταν θ λφςθ τθσ εταιρείασ με δικαςτικι απόφαςθ και ςε περίπτωςθ ςυγκεντρϊςεωσ όλων των εταιρικϊν μεριδίων ςε ζνα πρόςωπο. Μετά τθν ειςαγωγι τον κεςμοφ τθσ μονοπρόςωπθσ ΕΠΕ ο λόγοσ αυτόσ δεν ιςχφει πλζον. Λόγοι λφςεωσ προβλεπόμενοι από το νόμο ι το καταςτατικό. α) Σο άρκρο 7 τον Ν. 3190/55 ορίηει ότι θ εταιρεία κθρφςςεται άκυρθ με δικαςτικι απόφαςθ που ιςοδυναμεί με πρόωρθ λφςθ αυτισ όταν ςυςτικθκε κατά παράβαςθ του άρκρου 4 του ίδιου νόμου (μθ τιρθςθ των διατάξεων περί ελαχίςτου ορίου κεφαλαίου και εταιρικοφ μεριδίου) ι κατά παράβαςθ τθσ παραγράφου 1 του άρκρου 6 (κατάρτιςθ τθσ εταιρικισ ςυμβάςεωσ χωρίσ ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο) ι κατά παράβαςθ των άλλων διατάξεων που αναφζρονται ςτο άρκρο 7. Επίςθσ, αν ο ςκοπόσ τθσ εταιρείασ είναι παράνομοσ ι αντίκειται ςτθ δθμόςια τάξθ. Ακόμα, αν όλοι οι ιδρυτζσ, όταν υπογράφθκε θ εταιρικι ςφμβαςθ, δεν είχαν τθν ικανότθτα για δικαιοπραξία. β) Θ παράγραφοσ 2 τον άρκρου 43 του Ν. 3190/55 ορίηει ότι εάν δεν λθφκεί απόφαςθ από τθ ςυνζλευςθ των εταίρων περί μειϊςεωσ τον εταιρικοφ κεφαλαίου εντόσ δζκα πζντε θμερϊν από τθν θμζρα κοινοποιιςεωσ προσ τθν εταιρεία τθσ δικαςτικισ αποφάςεωσ που προςδιορίηει τθν αξία τθσ μερίδασ ςυμμετοχισ του εξερχομζνου εταίρου ι εάν δεν ακολουκιςει εντόσ εφλογου χρόνου θ διαδικαςία του άρκρου 42, το οποίο ορίηει τθ διαδικαςία μειϊςεωσ τον εταιρικοφ κεφαλαίου, ο εξερχόμενοσ εταίροσ μπορεί να ηθτιςει από το δικαςτιριο τθ λφςθ τθσ εταιρείασ. 23
γ) Σο άρκρο 45 τον Ν. 3190/55 προβλζπει ότι ςε περίπτωςθ απϊλειασ του 1/2 του εταιρικοφ κεφαλαίου, οι διαχειριςτζσ τθσ εταιρείασ υποχρεοφνται να ςυγκαλζςουν τθ ςυνζλευςθ των εταίρων για να αποφαςίςουν αν κα διαλυκεί θ εταιρεία ι κα προχωριςει ςτθ μείωςθ του κεφαλαίου). ΑΝΩΝΤΜΗ ΕΣΑΙΡΙΑ 2.4 Γενικά τθν Ελλάδα ο κεςμόσ τθσ Ανϊνυμθσ Εταιρίασ ειςιχκθ από τθν Εκνοςυνζλευςθ τθσ Επιδαφρου και οι πρϊτεσ Ανϊνυμεσ Εταιρίεσ τθσ χϊρασ μασ υπιρξαν τραπεηικζσ και αςφαλιςτικζσ επιχειριςεισ όπωσ θ Εκνικι Χρθματιςτικι Σράπεηα (1828), θ Εμπορικι Σράπεηα (1840), θ Εκνικι Σράπεηα τθσ Ελλάδοσ κ.α. Σο νομικό πλαίςιο που διζπει τισ Ανϊνυμεσ Εταιρίεσ ςιμερα είναι ο νόμοσ 2190/1920 με αρκετζσ τροποποιιςεισ και τελευταία με τθν προςαρμογι διατάξεων, που αφοροφν τθ δθμοςιότθτα, τθν απόκτθςθ τθσ νομικισ προςωπικότθτασ και τθν κατάρτιςθ του ιςολογιςμοφ και των αποτελεςμάτων τα οποία πρζπει να είναι ςφμφωνα με το προθγμζνο δίκαιο τθσ Ε.Ε. Ανϊνυμθ εταιρία είναι θ κατ εξοχι κεφαλαιουχικι εταιρία που το κεφάλαιο τθσ διαιρείται ςε ίςα μερίδια τισ μετοχζσ και τα κυριότερα χαρακτθριςτικά τθσ είναι: 1)Σα μζλθ τθσ εταιρίασ δεν ευκφνονται προςωπικά για τισ υποχρεϊςεισ τθσ, ζναντι των τρίτων, αλλά περιορίηεται μζχρι το ποςό τθσ ςυμμετοχισ τουσ ςτθ διαμόρφωςθ του κεφαλαίου τθσ. Θ εταιρικι ιδιότθτα ενςωματϊνεται ςε μετοχζσ, οι οποίεσ μποροφν εφκολα να μεταβιβαςτοφν. 2)Για τθν λιψθ των αποφάςεων χρειάηεται πλειοψθφία του μετοχικοφ κεφαλαίου μόνο και όχι των μετόχων. 2.4.1 φςταςθ Για τθν ίδρυςθ τθσ Ανϊνυμθσ Εταιρίασ απαιτείται ελάχιςτο μετοχικό κεφάλαιο 60.000 ζγκριςθ του καταςτατικοφ από τον Τπουργό Εμπορίου ( Νομαρχία, 6/νςθ Εμπορίου, τμιμα Α.Ε.), του οποίου το περιεχόμενο δεν μπορεί να είναι αντίκετο από τισ διατάξεισ του προαναφερκζντοσ Ν.2190. Θ εταιρία αποκτά τθν νομικι προςωπικότθτα με τθν καταχϊρθςθ τθσ διοικθτικισ απόφαςθσ για τθν ςφςταςθ τθσ και τθν ζγκριςθ του καταςτατικοφ ςτο οικείο Μθτρϊο Ανωνφμων Εταιριϊν. Ο Νομάρχθσ με τουσ αρμόδιουσ υπαλλιλουσ τθσ 6/νςθσ Εμπορίου,τμιμα Α.Ε. ελζγχει αυτό αν ζχει καταρτιςτεί ςφμφωνα με τισ ιςχφουςεσ διατάξεισ, το εγκρίνει και παρζχει άδεια ςφςταςθσ τθσ εταιρίασ. Θ απόφαςθ αυτι του Νομάρχθ για τθν ζγκριςθ του 24
καταςτατικοφ καταχωρείται ςτο βιβλίο Μθτρϊου τθσ Νομαρχίασ και αυτι θ πράξθ προςδίδει Νομικι Προςωπικότθτα ςτθν εταιρία. Ακολουκεί θ δθμοςίευςθ τθσ περίλθψθσ του καταςτατικοφ ςτο Φ.Ε.Κ. δελτίο Α.Ε. & Ε.Π.Ε. με επιμζλεια τθν Νομαρχία και ζξοδα τθσ εταιρίασ. 2.4.2 Όργανα Διοίκθςθσ Ανωνφμων Εταιρειών Θ Γενικι υνζλευςθ των Μετόχων (Γ..) είναι το ανϊτατο όργανο τθσ Α.Ε. ςτθν οποία λαμβάνονται όλεσ οι μεγάλεσ αποφάςεισ. Σθν Γενικι υνζλευςθ απαρτίηουν οι μζτοχοι τθσ εταιρείασ. Οι ςυνελεφςεισ είναι ζκτακτεσ και τακτικζσ. Σακτικι Γενικι υνζλευςθ γίνεται τουλάχιςτον μία φορά το ζτοσ. Κάκε μετοχι αποτελεί μία ψιφο και κακζνασ ζχει δικαίωμα να ψθφίςει ι και να ψθφιςτεί. τισ Γενικζσ υνελεφςεισ γίνεται θ ψθφοφορία για τθ ςφνκεςθ του επόμενου Διοικθτικοφ υμβουλίου, ορίηονται τα κακικοντα του, λαμβάνονται αποφάςεισ για ςθμαντικά ηθτιματα όπωσ ο κακοριςμόσ τθσ μακροχρόνιασ πολιτικισ τθσ εταιρείασ και παρουςιάηονται τα αποτελζςματα που πζτυχε θ εταιρεία τθν προθγοφμενθ χριςθ και εγκρίνεται ο ιςολογιςμόσ τθσ. Σζλοσ οποιαδιποτε αλλαγι ςτο Καταςτατικό τθσ εταιρείασ πρζπει να αποφαςιςτεί από Γενικι υνζλευςθ. Σο Διοικθτικό υμβοφλιο (Δ..) αποτελείται από τα μζλθ που ψθφίςτθκαν ςτθν Γενικι υνζλευςθ και ζχει το κακικον τθσ επίβλεψθσ τθσ εταιρείασ και τθσ χάραξθσ πολιτικισ και ςτρατθγικισ αυτισ. Ζτςι το Διοικθτικό υμβοφλιο ςυνεδριάηει για πολφ ςθμαντικά ηθτιματα και παρακολουκεί τθν πορεία τθσ εταιρείασ ςτθν αγορά. Σο 6ιοικθτικό υμβοφλιο εκλζγει τον Πρόεδρό του, ο οποίοσ είναι υπεφκυνοσ για τον ςυντονιςμό των εργαςιϊν του, κακϊσ και τον «Διευκφνοντα φμβουλο», ο οποίοσ αςκεί τθν διοίκθςθ και εκπροςϊπθςθ τθσ εταιρίασ. Ο Πρόεδροσ και ο Διευκφνων φμβουλοσ μπορεί να είναι ςυχνά το ίδιο πρόςωπο, ενϊ μπορεί να οριςτοφν περιςςότεροι από ζνασ διευκφνοντεσ φμβουλοι. Οι Ελεγκτζσ. Θ Γ.. για να αποφαςίςει τθν ζγκριςθ των ετιςιων οικονομικϊν καταςτάςεων τθσ εταιρίασ πρζπει προθγουμζνωσ αυτζσ να ελεγχκοφν από τουσ κατά νόμουσ τακτικοφσ ελεγκτζσ, οι οποίοι εκλζγονται από τθν Γ.. Εταιρίεσ οι οποίεσ υπερβαίνουν τα αρικμθτικά όρια των δφο από τα τρία παρακάτω κριτιρια είναι υποχρεωμζνεσ να εκλζγουν τουσ ελεγκτζσ τουσ από τα μζλθ του ϊματοσ Ορκωτϊν Ελεγκτϊν, ζνα τακτικό και ζνα αναπλθρωματικό. Σα κριτιρια είναι: 1)φνολο Ενεργθτικοφ 2)Κακαρόσ Κφκλοσ εργαςιϊν (ετιςιοσ) 3)Μζςοσ όροσ προςωπικοφ που απαςχολικθκε κατά τθν διάρκεια τθσ χριςθσ 50 άτομα. Εάν δεν προβλζπεται ζλεγχοσ από Ορκωτό Ελεγκτι, θ Γ.. εκλζγει δφο τουλάχιςτον τακτικοφσ και δφο αναπλθρωματικοφσ ελεγκτζσ, οι οποίοι να είναι άτομα που ζχουν ςυμπλθρϊςει το 30ό ζτοσ τθσ θλικίασ των και να είναι από 5ετίασ πτυχιοφχοι Οικονομικϊν χολϊν. Οι Ελεγκτζσ 25