ΗΜΕΡΙΔΑ, 15.3.219, ΕΒΕ Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι και ΔΒΜ: Ευκαιρίες & προκλήσεις για την Ανώτατη Εκπαίδευση και τις βιβλιοθήκες Μια Πρόταση για βιώσιμη διαχείριση και Διά Βίου χρήση των ακαδημαϊκών συγγραμμάτων Ν. Μήτρου, Καθηγητής ΕΜΠ Δ. Κουής, Επ. Καθηγητής ΠΑΔΑ 1
Επί μέρους θέματα Το όραμα για Ανοικτή Εκπαίδευση/Επιστήμη Η κατάσταση στην Ελλάδα Τα ακαδημαϊκά συγγράμματα Εύδοξος Κάλλιπος Ανάλυση: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Πρόταση για μια βιώσιμη διαχείριση και χρήση 2
Το όραμα Ανοικτή Εκπαίδευση Ανοικτή Επιστήμη Ανεμπόδιστη πρόσβαση στις πηγές της γνώσης, με το ελάχιστο δυνατό κόστος Ερευνητικά αποτελέσματα Εκπαιδευτικό περιεχόμενο Ανοικτά μαθήματα Ανοικτά εκπαιδευτικά συγγράμματα (OER) Βιβλιογραφικοί οδηγοί Βιβλία Παρουσιάσεις Βιντεο-διαλέξεις 3
Η κατάσταση στην Ελλάδα: σύνοψη Ερευνητικές δημοσιεύσεις - Δεδομένα Συνδρομητικό μοντέλο (κεντρικά, μέσω HEAL-Link) green OA - Ιδρυματικά Αποθετήρια: εν μέρει Χρηματοδότηση gold ΟΑ: ελάχιστη - σποραδική Χωρίς θεσμικό πλαίσιο - Ιδρυματική πολιτική ΟΑ Κόστος/έτος ref > 1 εκατ. Εκπαιδευτικό υλικό Έντυπα συγγράμματα μέσω ΕΥΔΟΞΟΥ (~ 2.5. αντίτυπα βιβλίων ανά έτος) ΚΑΛΛΙΠΟΣ: 52 ηλεκτρονικά συγγράμματα ΟΑ ( ~ 4% του ΕΥΔΟΞΟΥ) > 5 εκατ. 4
Έντυπα ακαδημαϊκά συγγράμματα Η υπηρεσία ΕΥΔΟΞΟΣ Γενικά στοιχεία Κεντρική διαχείριση μέσω ειδικής πληροφ. πλατφόρμας Ένα σύγγραμμα ανά μάθημα προγράμματος δωρεάν για τους προπτυχιακούς φοιτητές ~ 15. ενεργοί τίτλοι ~ 23. φοιτητές ~ 2.2. αντίτυπα/έτος ~ 14 εκδότες Προτάσεις Διδασκόντων Εγκρίσεις ΣΟ Σχολών Επιλογή/παραλαβή συγγραμμάτων από Σπουδαστές Επιλογή/παραλαβή συγγραμμάτων από Σπουδαστές ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΔΕΚ Ενημέρωση Πλατφόρμας από Εκδότες Ενημέρωση Πλατφόρμας από Γραμματείες Σχολών 5
Έντυπα ακαδημαϊκά συγγράμματα (συν.) Η υπηρεσία ΕΥΔΟΞΟΣ οικονομικά/στατιστικά Δαπάνη ανά εκδότη Ο μισός προϋπολογισμός (25Μ ) σε 15 εκδότες, 4. τίτλους 6 4 2 Δαπάνη και τίτλοι ανά εκδότη Χρήση 217 1 3 5 7 9 11 13 15 6 4 2 ref δαπάνη ( ) τίτλοι 2 Δαπάνη ανά βιβλίο Περισσότερο από το 1% του προϋπολογισμού (2.8Μ ) σε 15 τίτλους, 42. αντίτυπα 4 3 2 1 1 3 5 7 9 11 13 15 5 4 3 2 1 Δαπάνη ( ) Αντίτυπα ref 23 6
Έντυπα ακαδημαϊκά συγγράμματα (συν.) Η υπηρεσία ΕΥΔΟΞΟΣ στοιχεία χρήσης Συμβολή στην επιτυχία στις εξετάσεις: από 1% έως 4% Ανθρωπιστικές Επιστήµες 32% 5% 1% 7% Επιστήµες Μηχανικών 16% 68% 9% 8% Φυσικές Επιστήµες 21% 66% 7% 6% Κοινωνικές Επιστήµες 29% 59% 8% 4% Επιστήµες Υγείας 4% 52% 6% 2% Σε όλα τα επιστηµονικά πεδία 26% 6% 8% 5% % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% Σύγγραµµα Σηµειώσεις από Καθηγητή Σηµειώσεις συµφοιτητών Όλα τα προηγούµενα ref 18 Επαναχρησιμοποίηση μετά τις εξετάσεις: ~45%: κανένα, έως 1 στα δέκα Ανθρωπιστικές Επιστήµες Επιστήµες Μηχανικών Φυσικές Επιστήµες Κοινωνικές Επιστήµες Επιστήµες Υγείας Σε όλα τα επιστηµονικά πεδία 45% 17% 9% 1% 19% 47% 14% 16% 9% 14% 44% 17% 14% 5% 2% 51% 14% 14% 8% 14% 33% 1% 15% 12% 3% 46% 14% 14% 9% 17% % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% έως και 1 σύγγραµµα για κάθε 1 έως και 2 συγγράµµατα για κάθε 1 έως και 3 συγγράµµατα για κάθε 1 έως και 4 συγγράµµατα για κάθε 1 πάνω από 4 συγγράµµατα για κάθε 1 (που προµηθεύτηκε ο φοιτητής) ref 19 7
Ηλεκτρονικά ακαδημαϊκά συγγράμματα Η Δράση & η υπηρεσία ΚΑΛΛΙΠΟΣ Κόστος παραγωγής: ~12 Κ /σύγγραμμα Αριθμός συγγραμμάτων θεματική κατανομή ~ 52, ισομερώς κατανεμημένα στις 5 θεματικές περιοχές 164 89 89 92 82 Ανθρωπιστικές/Νομικές Επιστήμες Ιατρικές/Επιστήμες Ζωής Οικονομικές/Κοινωνικές Επιστήμες Φυσικές Επιστήμες Μηχανικών/Πληροφορική Συμμετοχή Ιδρυμάτων στην συγγραφή 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 93 71 67 24 39 34 31 31 29 24 16 12 11 1 1 88 8
χρήστες Ηλεκτρονικά ακαδημαϊκά συγγράμματα Αποθετήριο ΚΑΛΛΙΠΟΣ στοιχεία χρήσης Συνεχής, υψηλή χρήση Συνολικά, σε 14 μήνες users 37.564 sessions 563.512 pageviews 2.46.759 pdf downloads 24.186 epub downloads 15.34 1 1 1 1 1 1 1 ref Users Sessions Pageviews PDF views EPUB views Media views Download 28 Προφίλ χρηστών: 14 12 1 8 6 4 2 55+ 35-54 25-34 <25 ref 29 9
ΕΥΔΟΞΟΣ και ΚΑΛΛΙΠΟΣ: +/- ΕΥΔΟΞΟΣ [> 6 εκ. ετησίως] + Ενιαίο σύστημα διαχείρισης + Απαλλαγή των Ιδρυμάτων από τον διαχειριστικό φόρτο + Έγκαιρη διάθεση + Εμπλουτισμός βιβλιογραφίας - Όχι πολλαπλή βιβλιογραφία - Μερική αξιοποίηση - Μόνο για προπτυχιακούς φοιτ. - Δύσκολη επικαιροποίηση - Στρεβλώσεις - σπατάλη πόρων - Δυσβάστακτο κόστος για Μεταπτυχιακά, Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση Διά Βίου Μάθηση ΚΑΛΛΙΠΟΣ [8 εκ. 213-215] + e-συγγράμματα, διαθέσιμα σε όλους + Εύκολη επικαιροποίηση + Αξιοποίηση νέων μορφών-τρόπων παρουσίασης (πολυμεσικάδιαδραστικά) + Πραγματικά πολλαπλή βιβλιογραφία + Άμεση πρόσβαση, από παντού + Σύνθεση εγχειριδίων από πολλές πηγές + Μεγάλη εξοικονόμηση πόρων + Πολλαπλή χρήση: και για Μεταπτυχιακά, Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση Διά Βίου Μάθηση 1
Πρόταση: Τι πρέπει να γίνει Ιδρύματα ΑΝΟΙΚΤΟΙ ΠΟΡΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΒΙΒΛΙΑ (ΕΜΠΟΡΙΟΥ) Διατύπωση/υιοθέτηση Ιδρυματικής πολιτικής για ΟΑ/OER Ενίσχυση της green & gold ΟΑ, ανάπτυξη υλικού OER Αναγνώριση συνεισφοράς στην ανάπτυξη υλικού OER - κίνητρα Συστηματική ενημέρωση/εκπαίδευση για θέματα ΟΑ/OER Πολιτεία Θεσμικές προβλέψεις ενίσχυσης της ΟΑ Αλλαγή χρηματοδοτικού μοντέλου υπέρ της ΟΑ Μεταφορά πόρων από τις συνδρομές στην gold OA Σταδιακή μεταφορά πόρων από τον «ΕΥΔΟΞΟ» στον «ΚΑΛΛΙΠΟ» 11
ΚΑΛΛΙΠΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ & ΜΕΛΗ Εκτίμηση & Ιεράρχηση αναγκών για νέα OER ΥΠΠΕΘ & ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ Παραγωγή / χρήση OER Διάγραμμα ροής εργασιών για την παραγωγή-χρήση OER 1 ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2 ο ΤΡΙΜΗΝΟ 3 ο ΤΡΙΜΗΝΟ 4 ο ΤΡΙΜΗΝΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ για νέα OER Κατανομή στα Ιδρύματα ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ & ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ (ΥΠΠΕΘ - ΣΥΝΟΔΟΣ) Διαμόρφωση- Επικαιροποίηση Προγραμμάτων Σπουδών (ΠΣ) Σύνθεση-Επικαιροποίηση Βιβλιογραφίας (OER) Ανάπτυξη course pack & εκτυπώσιμου εγχειριδίου Ανάθεση μαθημάτων Αξιολόγηση OER & Ενημέρωση ΣΔ Προσκλήσεις για Συγγραφή/ Μετάφραση OER Αξιολόγηση & ανάθεση συγγραφικού έργου Παραλαβή-αρχειοθέτηση Διαχείριση εκτυπώσεων / προμήθειας έντυπων βιβλίων ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ OER ΔΙΕΠΑΦΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ (ΣΔ) Εργαλεία Μηχανικής Μάθησης Λίστες (αξιολογημένων) OER I N T E R N E T Μητρώα συντελεστών - & Εργαλεία Διαχείρισης προσκλήσεων & υποστήριξης συγγραφικού έργου Α Π Ο Θ Ε Τ Η Ρ Ι Ο 12
Χάρτες Γνωστικών Αντικειμένων και OER Σχεδιάζονται χάρτες συνάφειας ή εγγύτητας γνωστικών αντικειμένων Επισημειώνονται διαθέσιμα OER, π.χ. ελληνόγλωσσα ξενόγλωσσα Εντοπίζονται περιοχές υψηλής και χαμηλής διαθεσιμότητας, π.χ. ΙΑΤΡΙΚΑ: λίγα ελληνόγλωσσα, πολλά ξενόγλωσσα Λαμβάνονται αποφάσεις ανάπτυξης νέων ή μετάφρασης ξενόγλωσσων OER ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΤΙΚΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΜΗΧΑΝΙΚΗ 13
Ο ρόλος των εκδοτών Ένα υβριδικό, μεταβατικό μοντέλο Οι εκδότες μπορούν να ενταχθούν στη νέα αλυσίδα παραγωγής εκπαιδευτικού υλικού και υπηρεσιών, αναπροσαρμόζοντας το επιχειρηματικό τους μοντέλο Να προσφέρουν την ηλεκτρονική έκδοση των βιβλίων τους, έναντι ετήσιας αποζημίωσης, με βάση τη χρήση (αριθμό downloads ή αριθμό σπουδαστών Τμημάτων, όπου γίνεται χρήση) Παράδειγμα Kopinor (Νορβηγία) Μετά από ένα χρονικό διάστημα (π.χ. 5-ετία) το υλικό να «ανοίγει» Να διαθέτουν και (φθηνή) έντυπη έκδοση για τους σπουδαστές που το επιθυμούν (και του δικού τους «κλειστού», και του ανοικτού υλικού) Οι ξένοι εκδότες μπορούν να πουλήσουν δικαιώματα για μετάφραση και διάθεση με Ανοικτή Πρόσβαση. Ορισμένοι εκδότες είναι θετικοί. Δεν καταργούνται οι εκδότες!!! Ορισμένες από τις σημερινές υπηρεσίες εμπορίας έντυπων συγγραμμάτων θα καταστούν σταδιακά περιττές 14
ΕΥΔΟΞΟΣ και ΚΑΛΛΙΠΟΣ η ιστορία Η σημειολογία των ονομάτων: Ο Κάλλιππος (37-3 π.χ.), μαθηματικός και αστρονόμος, ήταν μαθητής του Εύδοξου του Κνίδιου. Βελτίωσε το πλανητικό μοντέλο του δασκάλου του [https://el.wikipedia.org/wiki/κάλλιππος] 15
Παράρτημα Στατιστικά διάφορα 16
Ιδρυματική πολιτική για ΟΑ Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια, 215 (δεν περιλαμβάνονται ελληνικά πανεπιστήμια) ret 17
Παράγοντες επιτυχίας στις εξετάσεις Γνώμη σπουδαστών: Ανθρωπιστικές Επιστήµες 32% 5% 1% 7% Επιστήµες Μηχανικών 16% 68% 9% 8% Φυσικές Επιστήµες 21% 66% 7% 6% Κοινωνικές Επιστήµες 29% 59% 8% 4% Επιστήµες Υγείας 4% 52% 6% 2% Σε όλα τα επιστηµονικά πεδία 26% 6% 8% 5% % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% Σύγγραµµα Σηµειώσεις από Καθηγητή Σηµειώσεις συµφοιτητών Όλα τα προηγούµενα [Πηγή: Έρευνα από ΕΔΕΤ ΑΕ, 211] 7 ret 18
Επαναχρησιμοποίηση συγγραμμάτων Ανθρωπιστικές Επιστήµες 45% 17% 9% 1% 19% Επιστήµες Μηχανικών 47% 14% 16% 9% 14% Φυσικές Επιστήµες 44% 17% 14% 5% 2% Κοινωνικές Επιστήµες 51% 14% 14% 8% 14% Επιστήµες Υγείας 33% 1% 15% 12% 3% Σε όλα τα επιστηµονικά πεδία 46% 14% 14% 9% 17% % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% έως και 1 σύγγραµµα για κάθε 1 έως και 2 συγγράµµατα για κάθε 1 έως και 3 συγγράµµατα για κάθε 1 έως και 4 συγγράµµατα για κάθε 1 πάνω από 4 συγγράµµατα για κάθε 1 (που προµηθεύτηκε ο φοιτητής) [Πηγή: Έρευνα από ΕΔΕΤ ΑΕ, 211] 7 ret 19
ΕΥΔΟΞΟΣ: Δαπάνη ανά Εκδότη (217) Οι 15 δαπανηρότεροι Εκδότες: 6 5 Δαπάνη και τίτλοι ανά εκδότη χρήση 217 6 5 4 3 2 1 4 3 2 1 δαπάνη ( ) τίτλοι 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 6 ret 2
ΕΥΔΟΞΟΣ: Δαπάνη ανά Εκδότη (217) (συνέχεια) αριθμ. Εκδοτών/ύψος δαπάνης 7 6 58 αριθμ. εκδοτών 5 478 4 3 274 2 1 78 11 σύνολο_κλάσης (εκατ. є) 25 2 σύνολο_κλάσης (εκατ) 21,24 22,346 15 478 Εκδότες έλαβαν έως 1 και συνολικά.168 εκατ. 58 Εκδότες, από 1 έως 1 και συνολικά 2.155 εκατ. 11 Εκδότες, περισσότερα από 1 εκατ. και συνολικά 22.346 εκατ. 1 8,68 5,168 2,155 6 ret 21
ΕΥΔΟΞΟΣ: Δαπάνη ανά βιβλίο (217) Τα 15 δαπανηρότερα βιβλία: title publisher pub_year price217 copies217 total217 ΑΠΕΙΡΟΣΤΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ (ΣΕ ΕΝΑΝ ITE-ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΜΟ) ΚΡΗΤΗΣ 212 66,8 459 2892,58 Κλινική Ανατομία 2η έκδοση BROKEN HILL PUBLISHERS 212 66,57 3656 232484,16 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΙΤΕ-ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ 214 63,14 333 23491,6 Βασικές Αρχές Κυτταρικής Βιολογίας BROKEN HILL PUBLISHERS LTD 215 63,2 3299 198522,28 Εξελικτική ψυχολογία - Ενιαίο Gutenberg 211 59,59 3325 19296,37 Ψυχολογία Gutenberg 212 66,34 2699 17213,73 Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών, 9η Έκδοση ΤΖΙΟΛΑ 216 66,28 263 1797,1 ΦΥΣΙΚΗ ΓΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ: ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΣ, ΦΩΣ ΚΑΙ ΟΠΤΙΚΗ, ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΕ 213 66,28 2269 148174,93 Η Ανάπτυξη των Παιδιών Gutenberg 214 53,68 279 146265,96 Μηχανική των Υλικών, 7η Έκδοση ΤΖΙΟΛΑ 215 66,4 2222 145475,76 Φυσική (Ενιαίο) Gutenberg 214 66,92 2211 142919,5 ΙΤΕ-ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ 214 62,91 2262 141,57 Θερμοδυναμική για Μηχανικούς, 8η Έκδοση ΤΖΙΟΛΑ 215 66,86 292 138227,84 ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ι, ΜΠΑΣΔΡΑ igenetics ΕΠΙΤΟΜΗ ΕΚΔΟΣΗ \ ΣΙΑ ΟΕ 213 63,18 2155 13432,1 Σύγχρονα Συστήματα Αυτομάτου Ελέγχου, 12η Έκδοση ΤΖΙΟΛΑ 216 48,42 2784 131243,88 22
ΕΥΔΟΞΟΣ: Δαπάνη ανά βιβλίο (217) (συνέχεια) Τα 15 δαπανηρότερα βιβλία: 35 3 25 2 15 1 5 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Δαπάνη ( ) Αντίτυπα 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 23 6 ret
ΕΥΔΟΞΟΣ: Δαπάνη ανά βιβλίο (217) (συνέχεια) Χαρακτηριστικά ΙΤΕ-ΠΕΚ 212 Σκληρόδετο 1236 σελίδες Αντίτυπα 459 Τιμή 66,8 Δαπάνη 289.2 Πολλά και αξιόλογα ανοικτής πρόσβασης!! Δαπάνη για μετάφραση + φθηνή εκτύπωση ret 24
ΕΥΔΟΞΟΣ: Δαπάνη ανά βιβλίο (217) (συνέχεια) 16 14 12 1 8 6 4 2 Πλήθος βιβλίων με δαπάνη > 4 136 32 14 4 2 1 35 3 25 2 15 1 5 Πλήθος βιβλίων με δαπάνη < 1 3295 1373 93 672 563 465 454 25
ΕΥΔΟΞΟΣ: Ιστόγραμμα Αντιτύπων 4 35 363 Αριθμός αντιτύπων-τίτλοι 3 25 258 232 273 2213 2 15 1436 1 5 677 187 44 1 363 τίτλοι: έως 1 αντίτυπα 1436 τίτλοι: από 1 έως 2 αντίτυπα 26
Ο Κάλλιπος σε αριθμούς Προϋπολογισμός ανά θεματική κατηγορία Θεματική κατηγορία Προϋ/σμός ΘΕ1 ΘΕ5 1 Ανθρωπιστικές και Νομικές Επιστήμες, Επιστήμες Τεχνών & Γραμμάτων 1.3.599 ΘΕ2 ΘΕ3 ΘΕ4 2 Ιατρικές Επιστήμες και Επιστήμες της Ζωής 3 Οικονομικές, Κοινωνικές και Γεωπονικές Επιστήμες 1.7.4 964.8 4 Φυσικές Επιστήμες 1.16.9 5 Επιστήμες Μηχανικών και Πληροφορική 1.73.65 Συνολικός προϋπολογισμός: 5.723.349 Σύνολο βιβλίων: 52 27
Χρήση του Αποθετηρίου «Κάλλιπος» 1 1 1 1 1 1 Users Sessions Pageviews PDF views EPUB views Media views Download PDF Download 1 9 ret 28
χρήστες Προφίλ των χρηστών του Αποθετηρίου «Κάλλιπος» 14 12 56.7% 51.4% 1% 9% 1 8 6 4 2 24.4% 13.6% 4.7% 2.3% 5.% 4.1% 55+ 35-54 25-34 <25 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Total ret 29 9