ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΟΥ. Μελέτη επικαιροποίησης γεωλογικού χάρτη των Λευκών Ορέων και ανάδειξη γεωποικιλότητας της περιοχής

Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2007-2013» ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 9: «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ» ΠΡΑΞΗ: «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΣΑΜΑΡΙΑΣ (ΛΕΥΚΩΝ ΟΡΕΩΝ)» ΥΠΟΕΡΓΟ 12: «Μελέτη επικαιροποίησης γεωλογικού χάρτη των Λευκών Ορέων και ανάδειξη γεωποικιλότητας της περιοχής» ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΟΥ Μελέτη επικαιροποίησης γεωλογικού χάρτη των Λευκών Ορέων και ανάδειξη γεωποικιλότητας της περιοχής Συνολικός Προϋπολογισμός: Πενήντα εννέα χιλιάδες, εκατόν εβδομήντα τέσσερα ευρώ και σαράντα πέντε λεπτά του ευρώ (59.174,45 ) συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. (23%)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ... 3 1.1 Υφιστάμενη Κατάσταση... 3 1.2 Αντικείμενο Μελέτης... 5 1.3 Μεθοδολογία προσέγγισης... 5 1.4 Διαθέσιμα στοιχεία και προηγούμενες μελέτες... 7 1.5 Τοπικές συνθήκες και ιδιαιτερότητες έργου και ευρύτερης περιοχής... 7 1.6 Δεσμεύσεις (σχεδιαστικές, περιβαλλοντικές, αρχαιολογικές, κλπ)... 8 1.7 Χρονοδιάγραμμα... 8 2. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ... 9 3. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ... 10 4. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗΣ ΑΜΟΙΒΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ... 12 2

1. ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 1.1 Υφιστάμενη Κατάσταση Στο Νομό Χανίων αναπτύσσεται η οροσειρά των Λευκών Ορέων με κατεύθυνση του μεγαλύτερου άξονα από δυτικά προς ανατολικά καταλαμβάνοντας το 40% της συνολικής έκτασης του Ν. Χανίων. Είναι η δυτικότερη και με διαφορά η πλέον επιβλητική σε όγκο και έκταση με ψηλές κορυφές και πολλά φαράγγια οροσειρά της Κρήτης. Ο κύριος όγκος των Λευκών Ορέων (περιοχές άνω των 800 μέτρων) εκτείνεται μεταξύ του γεωγραφικού πλάτους 23 ο 44 19 και 24 ο 17 54 και μεταξύ του γεωγραφικού μήκους 35 ο 11 25 και 35 ο 27 00 με διαστάσεις μήκους 50 χλμ. (Δ-Α) και πλάτους 25 χλμ. Περίπου (Β-Ν). Οι περιοχές με υψόμετρο άνω των 800 μέτρων καλύπτουν 510,28 χλμ 2. Από αυτές, τα 37,51 ή 41,96 χλμ 2 αντίστοιχα είναι περιοχές με υψόμετρο άνω των 2000 μέτρων. Το μέγιστο ύψος των Λευκών Ορέων είναι 2453 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας στην κορυφή Πάχνες, η οποία βρίσκεται κοντά στο κέντρο της οροσειράς. 1 Ο ευρύτερος όγκος των Λευκών Ορέων είναι η πλέον ορεινή και άγονη περιοχή της Κρήτης με αβαθή, φτωχά, πετρώδη και με μεγάλες κλίσεις εδάφη. Το βόρειο μέρος των Λευκών Ορεών απλώνεται μέσα από πολυάριθμες βουνοκορφές περικλείοντας τις περιοχές των Λάκκων, Μεσκλών, Θερίσου, Κάμπων, Μελιδονίου, Βαφέ, ενώ το νότιο μέρος τους κυριολεκτικά βυθίζεται μέσα από εξαιρετικά απότομα πρανή στη θάλασσα του Λιβυκού Πελάγους. Ο πυρήνας της οροσειράς αποτελείται από ασβεστολιθικά πετρώματα ενώ στην περίμετρό τους απαντώνται φυλλίτες και χαλαζιτικά πετρώματα. Λόγω της γεωλογίας τους τα Λευκά Όρη συνθέτουν ένα τυπικό καρστικό τοπίο με χαρακτηριστικούς σχηματισμούς και γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητες. 1 Σημαντικό χαρακτηριστικό του μορφοανάγλυφου της περιοχής είναι τα πολλά φαράγγια που διασχίζουν τη νότια πλευρά των Λευκών Ορέων με κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο. Τα Λευκά Όρη, επίσης, αποτελούν τον υδροσυλλέκτη του Νομού Χανίων και τροφοδοτούν τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Οι παροδικές συγκεντρώσεις υδάτων σε δολίνες και οροπέδια, η χειμαρική δράση των ορεινών ρεμάτων αν και αποτελούν εφήμερα φαινόμενα, εντούτοις, προσθέτουν αισθητική αξία και ποικιλότητα στο ορεινό τοπίο. 1 Ο Εθνικός Δρυμός Λευκών Ορέων (ΕΔΛΟ) έχει συνολική έκταση 584.840 στρέμματα και περιλαμβάνει τις περιοχές GR4340008: Λευκά Όρη και Παράκτια Ζώνη και GR4340014: Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς - Φαράγγι Τρυπητής - Ψιλάφι - Κουστογέρακο του δικτύου NATURA 2000. Σύμφωνα με την υπό έγκριση Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Λευκών Ορέων, η συνολική Προστατευόμενη Περιοχή διαιρείται σε μικρότερες ζώνες διαχείρισης: i) Περιοχή Προστασίας της Φύσης (Φαράγγι της Σαμαριάς) ο πυρήνας της προστατευόμενης περιοχής, (ii) Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών, (iii) Ζώνες Διατήρησης Οικολογικού Τοπίου, (iv) Ζώνες Διαχείρισης Παραδοσιακού Τοπίου και (v) Ζώνη Διαχείρισης Φυσικών Πόρων. Ο ΕΔΛΟ αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους φυσικούς πόρους στην Ελλάδα 3

και τον σημαντικότερο στην Κρήτη. Έχει χαρακτηριστεί ως Τόπος Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (Φ.Ε.Κ. 1242 Β/73) ενώ προστατεύεται εκτεταμένα τόσο από το Εθνικό (Ν.1650/1986) όσο και από το Κοινοτικό νομικό πλαίσιο (Σύμβαση της Βαρκελώνης, Σύμβαση της Βέρνης, Οδηγία 92/43/ΕΕC, Οδηγία 79/409/ΕΕC). Ο ΕΔΛΟ τυγχάνει επίσης ευρωπαϊκής και διεθνούς αναγνώρισης έχοντας λάβει το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα του Συμβουλίου της Ευρώπης (CoE, 1979) και έχει χαρακτηριστεί ως Απόθεμα της Βιόσφαιρας (UNESCO, 1981) και Βιογενετικό Απόθεμα. Εκτός από τη σημαντική ποικιλότητα οργανισμών που φιλοξενούν, τα Λευκά Όρη παρουσιάζουν μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον και από γεωλογικής άποψης καθώς παρουσιάζουν μια μεγάλη ποικιλία πετρολογικών, υδρολογικών, τεκτονικών, γεωμορφολογικών και άλλων γεωλογικών σχηματισμών. Με τον όρο «γεωλογικά μνημεία» εννοούνται οι γεωλογικές και γεωμορφολογικές εμφανίσεις που αξίζει να διατηρηθούν για επιστημονικούς, εκπαιδευτικούς, πολιτιστικούς και αισθητικούς λόγους, καθώς αποτελούν πολύτιμα αρχεία της γεωλογικής ιστορίας ενός τόπου. Οι έντονες γεωτεκτονικές διεργασίες που πραγματοποιήθηκαν κατά το παρελθόν συντέλεσαν στη διαμόρφωση ενός τοπίου εξαιρετικών αντιθέσεων (επιβλητικές βουνοκορφές, πολυάριθμα φαράγγια, οροπέδια, πόλγες, κ.λπ.). Μέχρι σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί κάποια συστηματική καταγραφή των γεωλογικών μνημείων και γεωτόπων της περιοχής. Με τον πρόσφατο μάλιστα νόμο για τη Βιοποικιλότητα (Ν. 3937 ΦΕΚ 60A/31-3-2011) αναγνωρίζεται για πρώτη φορά στην Ελληνική νομοθεσία ο όρος γεώτοπος, γεωλογική κληρονομιά και γεωπάρκο και δίνονται κατευθύνσεις για την αναγνώριση, διατήρηση και προστασία τους με τη μορφή φυσικών πάρκων και ειδικότερα γεωπάρκων, προστατευόμενων τοπίων, ή ως προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί. Παράλληλα, σύμφωνα με την υπό έγκριση Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Λευκών Ορέων, ένα πρόβλημα που υπάρχει αφορά τους υφιστάμενους γεωλογικούς χάρτες, οι οποίοι είναι πεπαλαιωμένοι, βασίζονται σε αδρομερείς παρατηρήσεις και κατά τόπους παρουσιάζουν ασυμφωνίες μεταξύ γειτονικών φύλλων. Ο Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς, πυρήνας της προστατευόμενης περιοχής, έκτασης 48.500 στρεμμάτων, αποτελεί το μεγαλύτερο φαράγγι της Ευρώπης και ιδρύθηκε το 1962 (Β.Δ. 781/6-11-1962/Φ.Ε.Κ. 200Α/62) με σκοπό την προστασία και ανάδειξη της φυσικής και πολιτισμικής αξίας της περιοχής. Το φαράγγι της Σαμαριάς είναι ανοικτό για τον κόσμο, σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας του, κάθε χρόνο από 1 η Μαΐου έως και 15 Οκτωβρίου και είναι εκατοντάδες χιλιάδες τα άτομα εκείνα που επισκέπτονται την περιοχή και διασχίζουν το κεντρικό μονοπάτι του φαραγγιού κάθε χρόνο. Παράλληλα, μέσα στο Δρυμό, κατά την ίδια περίοδο, εργάζεται και διαμένει προσωπικό φύλαξης. Κατά καιρούς, σε σημεία στο κεντρικό μονοπάτι έχουν παρατηρηθεί πτώσεις μικρών ή μεγαλύτερων τμημάτων βράχων από τα γειτονικά πρανή. Οι κατολισθήσεις, ως μη αναμενόμενες μετακινήσεις ασταθών επιφανειακών τμημάτων ή αποκολλήσεις βραχομάζας, αποτελούν έναν εν δυνάμει σοβαρό φυσικό και διαρκή κίνδυνο για την περιοχή. Τα αίτια που τις 4

προκαλούν εξαρτώνται από συνδυασμό παραγόντων (γεωλογικοί, τεκτονικοί, υδρογεωλογικοί, τοπογραφικοί, κλιματολογικοί, δράση χλωρίδας και πανίδας, ανθρώπινος παράγοντας, κ.λπ.). Οι παράγοντες αυτοί θα πρέπει να συνεξεταστούν και να εκτιμηθεί η κατολισθητική επικινδυνότητα του κεντρικού μονοπατιού του φαραγγιού. 1.2 Αντικείμενο Μελέτης Η παρούσα μελέτη αφορά Μελέτη Κατηγορίας 20 (Μελέτες και Ερευνες Γεωλογικές Υδρογεωλογικές και Γεωφυσικές) καθώς ως κύριο αντικείμενο έχει την επικαιροποίηση των υφιστάμενων γεωλογικών χαρτών κλίμακας 1:50.000 και την ορθότερη αποτύπωση της γεωλογίας της προστατευόμενης περιοχής των Λευκών Ορέων. Επιπλέον, θα γίνει ταυτοποίηση και αποτίμηση των γεωτόπων της περιοχής, καταγραφή και χαρτογραφική αποτύπωση των γεωλογικών μνημείων, αξιολόγηση αυτών και εξαγωγή συμπερασμάτων ως προς την υφιστάμενη κατάστασή τους, την τρωτότητά τους, την ανάγκη διατήρησής των και τη δυνατότητα ανάδειξης και προβολής αυτών. Τέλος, ειδικά για το φαράγγι της Σαμαριάς, θα μελετηθεί η επικινδυνότητα εκδήλωσης κατολισθήσεων στο κεντρικό μονοπάτι, αφού κατά καιρούς έχουν σημειωθεί καταπτώσεις βραχωδών τεμαχών, περιορισμένων διαστάσεων και θα έπρεπε να έχουν ληφθεί μέτρα για την εφαρμογή των βέλτιστων μεθόδων προστασίας κατά την φάση κατασκευής. Η περιοχή που αποτελεί αντικείμενο μελέτης είναι το Εθνικό Πάρκο Λευκών Ορέων όπως αυτό ορίζεται στην Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη των Λευκών Ορέων (Ε.Π.Μ.) και οριοθετείται από το φαράγγι της Αγίας Ειρήνης στα δυτικά και το φαράγγι της Ίμπρου στα ανατολικά. 1.3 Μεθοδολογία προσέγγισης Η εκπόνηση της μελέτης περιλαμβάνει: 1. Τη συλλογή, καταγραφή και αποδελτίωση πληροφοριών και στοιχείων που αφορούν τη γεωλογία και τα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής των Λευκών Ορέων από κάθε είδους γεωλογικές, υδρογεωλογικές, σεισμολογικές, εδαφοτεχνικές μελέτες και έρευνες που έχουν εκπονηθεί καθώς και από δημοσιεύσεις από την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία. 2. Μελέτη και ερμηνεία αεροφωτογραφιών και δορυφορικών εικόνων της περιοχής μελέτης. 3. Έρευνα πεδίου και γεωλογικές παρατηρήσεις για την επαλήθευση των διαθέσιμων από παλαιότερες εργασίες πληροφοριών. 4. Γεωλογική χαρτογράφηση της περιοχής - επικαιροποίηση του υφιστάμενου γεωλογικού χάρτη κλίμακας 1:50.000, στην οποία θα γίνεται διαχωρισμός των γεωλογικών σχηματισμών με διάκριση των γεωλογικών ορίων τους, σύνδεση τους με τα γειτονικά φύλλα, απεικόνιση των τεκτονικών και γεωμορφολογικών στοιχείων, αναγραφή του 5

βαθμού αποσάθρωσης, απεικόνιση των περιοχών γεωλογικής αστάθειας και των γεωλογικά ευαίσθητων περιοχών, επισήμανση των θέσεων των τεκτονικών διαγραμμάτων, και των σημείων εμφάνισης νερού. 5. Εντοπισμός και αναγνώριση των γεωμορφολογικών, γεωλογικών και άλλων φυσικών σχηματισμών που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως γεωλογικά μνημεία (π.χ. σπήλαια, φαράγγια, σάρες, πηγές), καθώς και χαρτογραφική αποτύπωση αυτών. 6. Συλλογή δεδομένων για τη χρήση των γεωλογικών μνημείων, τη συνεισφορά τους στον πολιτισμό και την ιστορία, τους κινδύνους και τις πιέσεις που αντιμετωπίζουν, την αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης και την εκτίμηση των πιθανών κινδύνων και απειλών. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να εκτιμηθούν ποσοτικά με τη χρήση των πλέον σύγχρονων μεθοδολογιών, η αξία του κάθε μνημείου όσον αφορά στο επιστημονικό, περιβαλλοντικό, εκπαιδευτικό, αισθητικό και οικονομικό περιεχόμενό του, καθώς επίσης και η δυνατότητα τουριστικής και εκπαιδευτικής ανάδειξης και τέλος η αναγκαιότητα προστασίας τους. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της γεωμορφολογίας της περιοχής που πρέπει να μελετηθεί, περιγραφεί και αποτυπωθεί χαρτογραφικά είναι οι αναβαθμίδες μέσα στον Εθνικό Δρυμό της Σαμαριάς. 7. Εντοπισμός και χαρτογράφηση των επιμέρους περιοχών που παρουσιάζουν τεχνικογεωλογικούς κινδύνους (κατολισθήσεις, πτώσεις βράχων, κ.λπ.), πάνω στο κεντρικό μονοπάτι του Φαραγγιού της Σαμαριάς. Οι περιοχές που παρουσιάζουν κατολισθητική επικινδυνότητα μπορούν να εντοπιστούν με την επιτόπια τεχνικογεωλογική έρευνα και την χρήση επικουρικώς, μεμονωμένα ή συνδυαστικά αναλόγως της διαθεσιμότητας τοπογραφικών χαρτών, γεωλογικών χαρτών, αεροφωτογραφιών-δορυφορικών εικόνων και σχετικών αναφορών για την περιοχή. 8. Επαλήθευση στο πεδίο των θέσεων τεχνικογεωλογικού κινδύνου και αξιολόγηση των μηχανισμών ολίσθησης. Αποτύπωση της φύσης και της κατάστασης των ασυνεχειών της βραχομάζας, βάσει καθορισμένων παραμέτρων (π.χ. είδος, προσανατολισμός, συνέχεια, κ.λπ.) και σύνταξη τεκτονικών διαγραμμάτων και καθορισμός των δυνητικών ολισθήσεων πρανών, σε σημεία που παρουσιάζουν τεχνικογεωλογικούς κινδύνους. Επίσης, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί εκτίμηση των ποιοτικών και μηχανικών χαρακτηριστικών καθώς και ταξινόμηση της βραχομάζας με ένα ή περισσότερα από τα διεθνώς παραδεκτά (RMR, GSI, Q) για την εκτίμηση τυχόν απαραίτητων μέτρων ενίσχυσής της. 9. Αποτύπωση των αποτελεσμάτων σε ψηφιακούς χάρτες (και σε τρισδιάστατη απεικόνιση) σε κλίμακα τουλάχιστον 1: 50.000 των φυσικών και γεωλογικών μνημείων και χαρακτηριστικών της περιοχής και σύνταξη προτάσεων για την ανάδειξη, τη σύνδεση με άλλα μνημεία και φυσικά στοιχεία της περιοχής μελέτης. 10. Τη σύνταξη τεχνικής έκθεσης γεωλογικής μελέτης & έκθεσης καταγραφής & αξιολόγησης γεωλογικών μνημείων. 6

11. Διατύπωση προτάσεων για περαιτέρω έρευνες και λήψη μέτρων για την προστασία/διαχείριση των γεωλογικών μνημείων, εφόσον κριθεί ότι απαιτούνται. 12. Διατύπωση προτάσεων σχετικών με την ανάδειξη γεωτόπων, τη σύνδεσή τους με γεωτουριστικά μονοπάτια και την προβολή τους με στόχο τη διατήρησή τους, την εκπαίδευση και την τοπική ανάπτυξη μέσω ήπιων μορφών τουρισμού. 1.4 Διαθέσιμα στοιχεία και προηγούμενες μελέτες - Μελέτη υπολογισμού καθημερινού κινδύνου πυρκαγιάς για τα Λευκά όρη (Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς, 2009) - Διαχειριστικό Σχέδιο Εθνικού Δρυμού Λευκών Ορέων (Φορέας Διαχείρισης και Δ/νση Δασών Χανίων, 2010) - Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) της περιοχής των Λευκών Ορέων (Δ/νση ΠΕΧΩ Περιφέρεια Κρήτης, 2009) - Μελέτη αντιπυρικής προστασίας του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς (WWF, 1999) - Μελέτη αντιπυρικής προστασίας του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς (Δ/νση Δασών Χανίων, 2011) - Δορυφορικές εικόνες και Γεωαναφερμένες Γεωγραφικές Πληροφορίες του έργου «Γεωγραφικό Πληροφοριακό Σύστημα (G.I.S.)» που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Διαχείριση και Λειτουργία Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς», του Ε.Π.ΠΕΡ., Γ ΚΠΣ, (θα δοθούν σε συνεννόηση με το Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς). - Γενικός Γεωλογικός Χάρτης Ελλάδος, Νήσος Κρήτη, Κλίμαξ 1:200.000 (σε ψηφιακή raster μορφή) του Ι.Γ.Μ.Ε. (1977) - Γεωλογικός Χάρτης Ελλάδος, Φύλλον Αλκιανού (σε ψηφιακή raster μορφή) - Γεωλογικός Χάρτης Ελλάδος, Φύλλον Βρύσσες, Κλίμαξ 1:50.000 (σε ψηφιακή raster μορφή)γεωλογικός Χάρτης Ελλάδος, Φύλλον Χανιά, Κλίμαξ 1:50.000 (σε ψηφιακή raster μορφή) 1.5 Τοπικές συνθήκες και ιδιαιτερότητες έργου και ευρύτερης περιοχής Το έργο παρουσιάζει σημαντικές ιδιαιτερότητες που σχετίζονται κυρίως με την έκταση και τη γεωμορφολογία της περιοχής (παρουσία μεγάλου αριθμού φαραγγιών, χαραδρών, δολινών και σπηλαίων, κλίσεις και πρανή ποικίλου βαθμού) και τις μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν (έντονες επιφανειακές απορροές λόγω της τήξης του χιονιού και τις μεγάλες τιμές ταχύτητας ανέμου που παρατηρούνται στα μεγαλύτερα υψόμετρα), οι οποίες θα θέσουν τις απαιτήσεις και τους περιορισμούς, στην επιλογή των σημείων, της εποχής και στον αριθμό των επισκέψεων που θα γίνουν στο πεδίο. 7

Επίσης, το νομικό καθεστώς της περιοχής και οι διαχειριστικοί στόχοι-επιτρεπόμενες χρήσεις, ενδεχομένως να θέτουν περιορισμούς στη μελέτη αξιολόγησης και διατύπωσης προτάσεων για τουριστική εκμετάλλευση ορισμένων γεωλογικών μνημείων. 1.6 Δεσμεύσεις (σχεδιαστικές, περιβαλλοντικές, αρχαιολογικές, κλπ) Πρωταρχική δέσμευση που τίθεται στην υλοποίηση της μελέτης προέρχεται από το ίδιο το νομικό καθεστώς που διέπει την προστασία, διαχείριση και λειτουργία του Εθνικού Δρυμού. Όπως έχει ήδη προαναφερθεί, ο συνολικός χώρος του Εθνικού Δρυμού διέπεται από πολυεπίπεδους θεσμικούς και νομικούς περιορισμούς, οι οποίοι καθιστούν την υλοποίηση μεγάλης κλίμακας έργων και εν γένει παρεμβάσεων, περιορισμένη και στο επίπεδο του απολύτως αναγκαίου. Οι προτάσεις που θα υποβληθούν μέσω της μελέτης θα πρέπει να είναι συντονισμένες με το διαχειριστικό μοτίβο της περιοχής και θα λαμβάνουν υποχρεωτικά υπόψη τη σημασία που φέρει η περιοχή για την υλοποίηση ανθρωπογενών δραστηριοτήτων ενώ στην περίπτωση υποβολής προτάσεων υλοποίησης παρεμβάσεων μεγάλης κλίμακας, θα πρέπει να έχει ληφθεί υπόψη, εκτός από το νομικό πλαίσιο που διέπει τον χώρο, και οι φυσικές δυσκολίες που τίθενται στην υλοποίηση τέτοιου είδους παρεμβάσεων, λόγω του ορεινού και δύσβατου χαρακτήρα της περιοχής. 1.7 Χρονοδιάγραμμα Η μελέτη θα εκπονηθεί σε μια φάση. Μετά την αξιολόγηση και τυχόν παρατηρήσεις της αρμόδιας Επιτροπής που θα συσταθεί για το σκοπό αυτό, ο ανάδοχος θα παραδώσει το επικαιροποιημένο τεύχος της μελέτης με την ενσωμάτωση τυχόν παρατηρήσεων ή τη συμπλήρωση διευκρινιστικών ή επιπλέον στοιχείων που θα υποδειχθούν ή θα ζητηθούν από την Επιτροπή. Ο συνολικός χρόνος ολοκλήρωσης του συνόλου του αμιγώς μελετητικού αντικειμένου της σύμβασης (άρθρο 27 παρ. 1α Ν. 3316/05) ορίζεται σε πέντε (5) μήνες, εκτός εκτάκτων περιπτώσεων που ενδεχομένως παρατείνουν το χρόνο εκπόνησης ή/και αξιολόγησης από την αρμόδια Επιτροπή που θα συσταθεί για το σκοπό αυτό. Στα παραδοτέα της μελέτης περιλαμβάνονται τα παρακάτω: Επικαιροποιημένος γεωλογικός σε ανάλυση 1:50.000, σε ψηφιακή μορφή. Γενική γεωλογική περιγραφή της περιοχής (με εξειδικευμένη αναφορά στα στοιχεία εκείνα με ιδιαίτερα γεωλογικό ενδιαφέρον-γεωλογικά μνημεία). Καταγραφή, περιγραφή και χαρτογραφική αποτύπωση των γεωλογικών μνημείων της περιοχής. Ανάλυση της αξίας των θέσεων αυτών (επιστημονική, περιβαλλοντική, εκπαιδευτική, οικονομική, τουριστική, κ.λπ.). Περιγραφή πιέσεων και απειλών των θέσεων αυτών. 8

Περιγραφή και αποτύπωση σε χάρτη των θέσεων που υπάρχει κίνδυνος κατολισθήσεων στο κεντρικό μονοπάτι του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς. Προτάσεις μέτρων προστασίας για την αποφυγή κατολισθήσεων, αλλά και των ευαίσθητων σημείων σε περίπτωση σεισμού, στην περιοχή του μονοπατιού (πιθανά νέα χάραξη, κλπ) Καταγραφή, περιγραφή και ανάλυση μη γεωλογικών θέσεων της Προστατευόμενης Περιοχής που ενδέχεται να συνδέονται με τις θέσεις γεωλογικού ενδιαφέροντος. Ανάλυση του δυναμικού της περιοχής για την ανάπτυξη γεωτουριστικών δραστηριοτήτων. Χάρτες γεωτουρισμού με σημειωμένους τους γεώτοπους, τις περιοχές επικινδυνότητας, τα μονοπάτια και άλλες συναφείς πληροφορίες. Ο ανάδοχος θα παραδώσει την μελέτη με όλα τα απαραίτητα τεύχη, πίνακες, σχέδια, χάρτες, κλπ. σε ενιαίο καλαίσθητο τεύχος (ή και περισσότερα αν κρίνεται απαραίτητο λόγω του όγκου) με πίνακα περιεχομένων, κατάλληλο υπομνηματισμό, αναφορά των πηγών και ότι άλλο κρίνεται απαραίτητο για την αρτιότερη παρουσίαση και χρήση της μελέτης. Η μελέτη θα παραδοθεί σε 3 αντίγραφα, στο πρωτότυπο καθώς και σε ηλεκτρονική μορφή ενώ θα παραδοθούν και όλα τα αρχεία shapefiles που θα παραχθούν. Οι χάρτες και τα μεταδεδομένα τους θα είναι σύμφωνα με το Ν 3882/10 Εθνική Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών Εναρμόνιση με την Οδηγία 2007/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Μαρτίου 2007 και άλλες διατάξεις. Τροποποίηση του ν. 1647/1986 «Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας (ΟΚΧΕ) και άλλες σχετικές διατάξεις» (ΦΕΚ 141/Α ). 2. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Η παρούσα μελέτη αποτελείται από τρία επιμέρους τμήματα: την επικαιροποίηση του γεωλογικού χάρτη των Λευκών Ορέων, την καταγραφή των γεωλογικών μνημείων της προστατευόμενης περιοχής και την εκτίμηση της τεχνικογεωλογικής επικινδυνότητας για την εκδήλωση κατολισθήσεων ή καταπτώσεων βραχόμαζας στο κεντρικό μονοπάτι του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς. Η ορθότερη καταγραφή και χαρτογραφική αποτύπωση των γεωλογικών σχηματισμών που απαντώνται στην περιοχή των Λευκών Ορέων, θα βοηθήσει στον ακριβέστερο και αρτιότερο σχεδιασμό και υλοποίηση έργων στην περιοχή, και θα συμβάλλει στην καλύτερη εκτίμηση της τεχνικογεωλογικής επικινδυνότητας για την εκδήλωση κατολισθήσεων ή καταπτώσεων βραχόμαζας σε σημεία μέσα στην προστατευόμενη περιοχή. Επιπλέον, ειδικά για τον Εθνικό Δρυμό της Σαμαριάς σε σημεία μέσα στην προστατευόμενη περιοχή θα πρέπει να γίνει καταγραφή και αποτύπωση σχηματισμών που χαρακτηρίζουν τη 9

μορφολογία της περιοχής (π.χ. παλαιές αναβαθμίδες κοντά στον οικισμό στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς). Η εκτίμηση της ευστάθειας των πρανών και ο χωρικός εντοπισμός των κινδύνων κατά μήκος του κεντρικού μονοπατιού του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς, θα οδηγήσει στην επιλογή των πλέον κατάλληλων αποτρεπτικών ή/και επανορθωτικών μέτρων για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου πρόκλησης κατολισθήσεων και της έκθεσης του προσωπικού και των επισκεπτών σε κίνδυνο. Η καταγραφή και αξιολόγηση των γεωλογικών σχηματισμών που απαντώνται στην περιοχή, ο εντοπισμός περιοχών που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως γεωλογικά μνημεία και η εκτίμηση της κατάστασής τους είναι πολύ σημαντικός, καθώς πέραν της αυτονόητης αποτελεσματικότερης προστασίας των σημαντικών φυσικών σχηματισμών, θα βοηθήσει στη χάραξη μιας περισσότερο ολοκληρωμένης διαχειριστικής πολιτικής στον Εθνικό Δρυμό Λευκών Ορέων, ενώ επιπλέον θα κινητοποιήσει τη διαδικασία ένταξης της οροσειράς των Λευκών Ορέων στα Γεωπάρκα της UNESCO. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα είχε πολλά θετικά οφέλη στην προβολή της περιοχής, στην προσέλκυση επισκεπτών, στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας με αντίστοιχες περιοχές στον κόσμο, στην πίεση προς τις εκάστοτε αρχές για λήψη διαχειριστικών μέτρων καθώς και στην αναζήτηση χρηματοδοτήσεων από εθνικούς και άλλους πόρους. Παράλληλα, υπάρχει σχετική σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη-μέλη για τη διατήρηση της γεωλογικής κληρονομιάς και περιοχών ιδιαίτερου γεωλογικού ενδιαφέροντος, η οποία υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο των Υπουργών στις 5/5/2004. 3. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την εκπόνηση της μελέτης είναι: Ο Ν.3316/05 (Φ.Ε.Κ. 42/22-02-2005) «Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής υπηρεσιών και άλλες διατάξεις", όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το Ν. 3481/2006 «Τροποποιήσεις στη νομοθεσία για το Εθνικό Κτηματολόγιο, την ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων έργων και μελετών και άλλες διατάξεις» (Φ.Ε.Κ. 162/Α/02-08-2006) και όλες οι κανονιστικές πράξεις (Π.Δ. και Υ.Α.) που έχουν εκδοθεί προς εκτέλεσή του, καθώς και όλες οι εγκύκλιοι που έχουν εκδοθεί για την ερμηνεία του. Η εγκύκλιος 38/15-11-05 (Ορθή Επανάληψη 23-11-05) «Οδηγός εκπόνησης μελετών Δημοσίων Έργων» Οι διατάξεις του Ν. 716/77 (Φ.Ε.Κ. 295/Α/05-10-1977 «περί μητρώου μελετητών και αναθέσεως και εκπονήσεως μελετών» και τα εκτελεστικά του διατάγματα, κατά το μέρος τους που διατηρήθηκαν σε ισχύ με την παρ. 4 του άρθρου 45 Ν. 3316/2005. Οι διατάξεις του Π.Δ. 798/78 (Φ.Ε.Κ. 185/Α/06-11-1978) «Περί καθορισμού ορίων προεκτιμώμενης αμοιβής Μελετών κατά τάξη πτυχίου». 10

Το Π.Δ. 138/2009 περί «Μητρώων Μελετητών και Εταιρειών Μελετών» (ΦΕΚ 185/Α/24.09.2009). Η με αρ.πρωτ. ΔΜΕΟ/α/ο/1257/9-8-2005 απόφαση έγκρισης νέου Κανονισμού Προεκτιμώμενων Αμοιβών Μελετών και Υπηρεσιών, σύμφωνα με το Ν. 3316/05, σε αντικατάσταση των προβλεπομένων από το Π.Δ. 696/1974 όπως τροποποιήθηκε με το Π.Δ. 515/89. Η με Αριθμ. ΔΜΕΟ/α/ο/2229/4.7.06 (ΦΕΚ 900 Β/12-7-2006) Απόφαση Έγκρισης της Β Βελτίωσης Κανονισμού Προεκτιμωμένων Αμοιβών Μελετών και Υπηρεσιών κατά τη διαδικασία της παραγρ. 7 του άρθρου 4 του ν. 3316/2005. Η με αρ. πρωτ. Δ15/οικ/11819/02.06.2010 (ΦΕΚ Β 896/22.06.2010) απόφαση ορίων αμοιβών μελετών έτους 2010. Η Εγκύκλιος 4: Δ17γ/02/24/Φ.Ν 439.6/17-02-2014 του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων / Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων.Εγκύκλιος 10 με Α.Π.: Δ15γ/οικ/3676/ 4-3-2013) της Γ.Γ. Δημοσίων Έργων για την Αναπροσαρμογή τιμής συντελεστή (τκ) του Κανονισμού Προεκτιμώμενων Αμοιβών Μελετών και Υπηρεσιών για το έτος 2014. Η με α.π. 484/12 04 2013 Απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς περί έγκρισης τροποποίησης του Τεύχους Τεχνικών Δεδομένων της μελέτης. Η με α.π. 595/16 05 2014 Απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς περί έγκρισης 2ης τροποποίησης του Τεύχους Τεχνικών Δεδομένων της μελέτης. Ο Ν.2859/2000 «Κύρωση Κώδικα Προστιθέμενης Αξίας» (Φ.Ε.Κ. 248/Α/07-11-2000) όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 12 του Ν.3336/2005 (Φ.Ε.Κ. Α 96). Ο N.3548/2007 (Φ.Ε.Κ. 68/Α/20-03-2007) «Καταχώρηση δημοσιεύσεων των φορέων του Δημοσίου στο νομαρχιακό και τοπικό Τύπο και άλλες διατάξεις». Ο Ν.3886 (Φ.Ε.Κ. 173/Α/30-09-2010) «Δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων Εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Οδηγία 89/665/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Ιουνίου 1989 (L 395) και την Οδηγία 92/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 25ης Φεβρουαρίου 1992 (L 76), όπως τροποποιήθηκαν με την Οδηγία 2007/66/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Δεκεμβρίου 2007 (L 335)». Οι σε εκτέλεση των ανωτέρω νόμων εκδοθείσες λοιπές (πλην αυτών που ήδη προαναφέρθηκαν) κανονιστικές διατάξεις, καθώς και άλλες διατάξεις που αναφέρονται ρητά ή απορρέουν από τα οριζόμενα στα συμβατικά τεύχη και γενικότερα κάθε διάταξη (νόμου, ΠΔ, υπουργικής απόφασης, κ.λπ.) που διέπει την ανάθεση και εκτέλεση της παρούσας σύμβασης, έστω και αν δεν αναφέρονται ρητά παραπάνω. 11

4. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗΣ ΑΜΟΙΒΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η προεκτίμηση των αμοιβών για τις μελέτες καθορίζεται από το νέο Κανονισμό Προεκτιμώμενων Αμοιβών μελετών και υπηρεσιών Ν. 3316/2005 περί «Ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις», και κατά τη διαδικασία της παρ. 7 του άρθρου 4 του νόμου αυτού. Η προεκτίμηση αμοιβών πραγματοποιείται βάσει του Κεφαλαίου Η : Γεωλογικές Υδρογεωλογικές Γεωφυσικές Έρευνες και Μελέτες. Όπου τκ 2014 =1,237, σύμφωνα με την Εγκύκλιο 4: Δ17γ/02/24/Φ.Ν 439.6/17-02-2014 του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων / Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων. Σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη μελέτη θα προκηρυχθεί με βάση το Ν.3316/2005 και θα απευθύνεται σε μελετητές Κατηγορίας 20 (Μελέτες και Έρευνες Γεωλογικές Υδρογεωλογικές και Γεωφυσικές), Τάξης Β και άνω (Η κατηγορία προκύπτει με βάση την Εγκύκλιο 4: Δ17γ/02/24/Φ.Ν 439.6/17-02-2014 του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων / Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων και το Ν. 4278/2014, ΦΕΚ Α/157/04-08- 2014). Η συνολική προεκτιμώμενη αμοιβή είναι 48.109,31 χωρίς Φ.Π.Α. και 59.174,45 συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α., όπως παρουσιάζεται και στον παρακάτω πίνακα. Για την εκπόνηση της συγκεκριμένης μελέτης κρίθηκε σκόπιμη η αναλυτική εκτίμηση του χρόνου απασχόλησης με βάση τις εξής εργασίες: 1. Επικαιροποίηση του υφιστάμενου γεωλογικού χάρτη, κλίμακας 1/50.000, το κόστος της οποίας εκτιμάται ως ποσοστό του προϋπολογισμού της εξ αρχής γεωλογικής χαρτογράφησης της περιοχής. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται εργασίες συλλογής δεδομένων και πεδίου (συλλογή-αποδελτίωση βιβλιογραφίας, γεωλογική αναγνώριση και χαρτογράφηση, επισήμανση γεωλογικών και άλλων μνημείων). 2. Εργασίες στο πεδίο για την εκτίμηση της κατολισθητικής επικινδυνότητας στο κεντρικό μονοπάτι του πυρήνα της προστατευόμενης περιοχής (τεκτονικά διαγράμματα-δυνητικές ολισθήσεις και ταξινομήσεις βραχομάζας). 3. Σύνθεση των πληροφοριών που συλλέχθηκαν από τη βιβλιογραφία και τις εργασίες στο πεδίο για τη σύνταξη της τεχνικής έκθεσης της γεωλογικής μελέτης, του κατολισθητικού κινδύνου και της έκθεσης καταγραφής και αξιολόγησης των γεωλογικών μνημείων των Λευκών Ορεών. Αναλυτικότερα πραγματοποιείται η δημιουργία χαρτών και εποπτικών δεδομένων: συντάσσονται οι χάρτες, οι τομές και γενικά όλα τα σχέδια που συνοδεύουν τη γεωλογική μελέτη με μεθόδους και προγράμματα Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (Η/Υ), χρησιμοποιώντας τα απαραίτητα ψηφιακά υπόβαθρα. Κατά το τελικό στάδιο της σύνταξης γίνεται αξιολόγηση όλων των επί μέρους δεδομένων που προέκυψαν από την βιβλιογραφική έρευνα και τις εργασίες υπαίθρου. Ερμηνεύεται το τεχνικογεωλογικό μοντέλο της περιοχής και τα αποτελέσματα των ταξινομήσεων βραχομάζας, της σύνταξης 12

των τεκτονικών διαγραμμάτων και της εκτίμησης των δυνητικών ολισθήσεων. Γίνεται επεξεργασία των in situ μετρήσεων με τη χρήση εξειδικευμένων προγραμμάτων Η/Υ, με έμφαση στην ευστάθεια της γεωμάζας. Καθώς επίσης πραγματοποιείται η καταγραφή, αξιολόγηση και αποτύπωση της γεωλογικής κληρονομιάς και η σύνταξη σχετικών προτάσεων και μελέτης. 13

Α/Α ΑΡΘΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑ ΦΥΣΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Μονάδα Ποσότητα Τιμή Μονάδας ΔΑΠΑΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ τκ=1,237 ΚΑΘΑΡΗ ΑΞΙΑ: 48.109,31 ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΑ ΜΕ ΦΠΑ: 59.174,45 κ1=1.850,00 Συντελεστής κλίμακας 1/50.000 1 ΓΛΕ.1 Γεωλογική χαρτογράφηση σε κλίμακα 1/50.000 χλμ 2 534 99.098,29 = Ε=534 χλμ 2 Επιφάνεια χαρτογράφησης Α=κ1*Ε^0,6*τκ (minα=2500*τκ) ΓΧ=99.098,29 Αμοιβή Γεωλογικού Χάρτη 2 ΓΛΕ.4 Ειδικοί και Βοηθητικοί Θεματικοί Χάρτες (Επικαιροποίηση Γεωλογικού Χάρτη) τεμ 1 29.729,487 29.729,487 α=1 Αριθμός Θεματικών Χαρτών Α=(α*0,3*ΓΧ) 3 ΓΛΕ.8 Τεκτονικά Διαγράμματα - Δυνητικές Ολισθήσεις τεμ 3 4.861,41 4.861,41 4 ΓΛΕ.9 Ταξινομήσεις Βραχομάζας τεμ 3 3.896,55 3.896,55 τ=61 Πλήθος μετρήσεων Π=3 ΤΔ=((700+(10*τ))*Π*τκ ΤΒ=1050*Π*τκ Πλήθος τεκτονικών διαγραμμάτων Π=3 Πλήθος ταξινομήσεων Α=38.487,45 Συνολικό κόστος εργασιών Α.Γ.Μ. 7 ΓΛΕ.17 Τεχνική Έκθεση Γεωλογικής Μελέτης & Έκθεση καταγραφής & αξιολόγησης γεωλογικών μνημείων τεμ 1 9.621,86 9.621,86 Π%=25,00% Ποσοστό αμοιβής ΓΛΕ=Π%*Α (minγλε=500*τκ) 14

Χανιά, Αύγουστος 2014 Χανιά, Αύγουστος 2014 Χανιά, Αυγ. 2014 Η Συντάκτρια Ελέγχθηκε & Θεωρήθηκε Για το Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς Ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου Για τον Ο.Α.Κ. Ο Διευθυντής Υδρ. Έργων του Ο.Α.Κ. Περουλάκη Ελπίδα Μηχανικός Περιβάλλοντος M.Sc. Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς Λυμπεράκης Πέτρος Δρ. Βιολόγος Πατρελάκης Μάρκος Πολιτικός Μηχανικός 15