ΧΙΙΙ Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας Στο Προτεινόμενο Σχέδιο Αξιολόγησης ο ρόλος της Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (Ε.Ε.Υ) είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Οι αρμοδιότητες της Ε.Ε.Υ έχουν αναβαθμιστεί ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στο σύστημα προαγωγών των εκπαιδευτικών τόσο σε θέσεις Ανώτερου Εκπαιδευτικού, Παιδαγωγικού Συμβούλου και Βοηθού Διευθυντή όσο και σε θέσεις Διευθυντή Σχολικής Μονάδας και Αξιολογητή. Συγκεκριμένα, θεωρούμε πως πρέπει να αναβαθμιστεί ο ρόλος της Ε.Ε.Υ, ώστε να μην περιορίζεται από τις προηγούμενες βαθμολογίες που συγκεντρώνουν οι εκπαιδευτικοί κατά τη διαδικασία αξιολόγησής τους από τους αξιολογητές. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο σύμφωνα με το ΠΣΑ, η Ε.Ε.Υ. καλεί σε προσωπική συνέντευξη όσους εκπαιδευτικούς έχουν συγκεντρώσει βαθμολογία πάνω από δύο τυπικές αποκλίσεις από τη μέση συνολική βαθμολογία, ανεξάρτητα από τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων. Στη συνέχεια, οι βαθμολογίες που προέκυψαν κατά την αξιολόγησή τους από τους αξιολογητές, παύουν να έχουν οποιαδήποτε ισχύ στο στάδιο της συνέντευξης. Ως εκ τούτου, οι εκπαιδευτικοί που προχωρούν στη διαδικασία προαγωγής, θεωρούνται ίσοι μεταξύ τους, παρέχοντας έτσι στην Ε.Ε.Υ. την απόλυτη διακριτική ευχέρεια να επιλέξει τους καταλληλότερους, ανεξαρτήτως των προηγούμενών τους βαθμολογιών. Η διαφοροποίηση αυτή κρίνεται αναγκαία αφού στο υφιστάμενο σύστημα οι αποφάσεις της Ε.Ε.Υ αναφορικά με τις προαγωγές των εκπαιδευτικών είναι εξαρτημένες και περιορίζονται σε σημαντικό βαθμό από τις προηγούμενες βαθμολογίες που έχουν συγκεντρώσει οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί. Επιπλέον, η Ε.Ε.Υ μπορεί, αν και εφόσον κρίνει αναγκαίο, να χρησιμοποιεί εμπειρογνώμονες ή συμβούλους οι οποίοι να βοηθούν στην κατασκευή δραστηριοτήτων, που έχουν να κάνουν με δεξιότητες όπως τις πιο κάτω: (1) Aνάλυση και επίλυση προβλήματος (εδώ αξιολογείται η ικανότητα του υποψηφίου να επιζητεί και να ανευρίσκει σχετικές πληροφορίες τις οποίες μετά αναλύει για να λύσει διάφορα προβλήματα τα οποία παρουσιάζονται υπό μορφή μελέτης περιπτώσεως). (2) Kριτική ικανότητα (η ικανότητα να καταλήξεις σε λογικά συμπεράσματα και να πάρεις αποφάσεις υψηλής ποιότητας). (3) Oργανωτική ικανότητα (η ικανότητα να σχεδιάζεις, οργανώνεις, εφαρμόζεις και γενικά να ενεργείς κάτω από συνθήκες πίεσης όπως συνήθως λειτουργούν τα σχολεία). (4) Aποφασιστικότητα η ικανότητα να αναγνωρίζεις τις περιπτώσεις όπου χρειάζεται η άμεση λήψη απόφασης και να ενεργείς γρήγορα). 205
(5) Hγετική ικανότητα (η ικανότητα να αποκτά ο διευθυντής κάθε φορά το κατάλληλο στυλ ηγεσίας που χρειάζεται ώστε μια ομάδα να φέρει σε πέρας τους στόχους της). (6) Eυαισθησία (η ικανότητα να αντιλαμβάνεται ο διευθυντής τις ανάγκες, ανησυχίες και προσωπικά προβλήματα των άλλων και να είναι σε θέση να τα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά). (7) Iκανότητα αντοχής κάτω από συνθήκες πίεσης (η ικανότητα να ενεργείς σωστά και να δουλεύεις κάτω από συνθήκες πίεσης και κατά τη διάρκεια αντιπολιτευτικών διαθέσεων μελών της ομάδας, του σχολείου ή του Yπουργείου Παιδείας). (8) Προφορική επικοινωνία (η ικανότητα προφορικής μετάδοσης γεγονότων ή ιδεών κατά τρόπο αποτελεσματικό και που να γίνεται εύκολα κατανοητός). (9) Γραπτή επικοινωνία (η ικανότητα σαφούς και αποτελεσματικής γραπτής επικοινωνίας). (10) Eύρος ενδιαφερόντων (η ικανότητα να συζητάς και να λαμβάνεις μέρος σε αρκετά και διαφορετικά θέματα). (11) Προσωπική παρώθηση (η εσωτερική ανάγκη του υποψηφίου για επιτυχία και ικανοποίηση από την εργασία του). (12) Εκπαιδευτικές αξίες (η κατοχή μιας καλά μελετημένης και αποκρυσταλλωμένης εκπαιδευτικής φιλοσοφίας δεκτικότητα και ανεκτικότητα προς νέες ιδέες και ικανότητα για δημιουργία συνθηκών αλλαγής). Διευκρινίζεται πως ο πιο πάνω κατάλογος είναι ενδεικτικός και εναπόκειται στην Ε.Ε.Υ να αποφασίζει κάθε φορά ποιες δραστηριότητες χρειάζεται να αξιοποιήσει για την αξιολόγηση των υποψηφίων εκπαιδευτικών. Η ανάπτυξη διαφόρων και ποικίλων δραστηριοτήτων/ ασκήσεων οι οποίες να μπορούν να αξιοποιηθούν από την Ε.Ε.Υ κατά την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας των αξιολογήσεων της Ε.Ε.Υ. Στο υφιστάμενο σύστημα, η κρίση των εκπαιδευτικών στηρίζεται μόνο σε μία πηγή, δηλαδή στην επίδοση των εκπαιδευτικών στην προσωπική συνέντευξη. Η συνέντευξη όταν χρησιμοποιείται ως το αποκλειστικό μέσο επιλογής των υποψηφίων, αποτελεί ένα ως επί το πλείστον αναξιόπιστο μέσο, με αμφιλεγόμενη εγκυρότητα. Αυτό δημιουργεί τάσεις αμφισβήτησης της αξιοπιστίας των αξιολογήσεων, πράγμα για το οποίο κατακρίνεται το υφιστάμενο σύστημα αξιολόγησης (Κυριακίδης, 2001, Πασιαρδής, 1996). 206
Τελικός στόχος είναι η δημιουργία μιας «Τράπεζας Δραστηριοτήτων» από την οποία η ίδια η Ε.Ε.Υ να μπορεί να επιλέγει κάθε φορά δραστηριότητες για την αξιολόγηση των υποψηφίων για προαγωγή εκπαιδευτικών. Στη διαδικασία αυτή η Ε.Ε.Υ μπορεί ακόμη να καλεί άτομα που διαθέτουν αναγνωρισμένη εμπειρία στην αξιολόγηση προσωπικού, για να παρίστανται ως σύμβουλοι. Τονίζεται εμφαντικά πως αυτό εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια της Ε.Ε.Υ. Υπενθυμίζεται πως η διαδικασία που αναφέρεται στις προαγωγές των εκπαιδευτικών περιγράφεται αναλυτικά στο κεφάλαιο VIΙ. Στη συνέχεια παρουσιάζονται σε πίνακες οι αλλαγές που εισηγούμαστε στο ρόλο και τις διαδικασίες της Ε.Ε.Υ κατά σύστημα αξιολόγησης. 207
Πίνακας 1 Σύστημα Προαγωγής εκπαιδευτικών σε Βοηθούς Διευθυντές ή σε Παιδαγωγικούς Συμβούλους ή σε Διευθυντές Σχολικών μονάδων Διαστάσεις Υφιστάμενη Διαδικασία Προτεινόμενη Διαδικασία Αριθμός υποψηφίων Σχέση των αποφάσεων της Ε.Ε.Υ με την προηγούμενη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών Η Ε.Ε.Υ. καλεί σε προσωπική συνέντευξη τριπλάσιο αριθμό υποψηφίων από τις διαθέσιμες θέσεις προαγωγής. Η βαθμολογία της Ε.Ε.Υ συνυπολογίζεται με τις προηγούμενες αξιολογήσεις των εκπαιδευτικών. Ως εκ τούτου η αξιολόγηση της Ε.Ε.Υ δεν μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την επιλογή των εκπαιδευτικών, λόγω του ότι η βαθμολογία της είναι περιορισμένη ως προς το εύρος (από μηδέν μέχρι πέντε μονάδες), σε μια κλίμακα με εύρος από μηδέν μέχρι εκατό μονάδες. Καλούνται άτομα τα οποία έχουν συγκεντρώσει βαθμολογία πέραν των δύο τυπικών αποκλίσεων από τη μέση συνολική βαθμολογία (δηλαδή έχουν βαθμολογία πέραν του 80/100). Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός ως προς τον αριθμό των υποψηφίων. Επειδή αναμένεται πως η κατανομή των υποψηφίων θα προσεγγίζει την κανονική, τότε μπορούμε να υποστηρίξουμε πως οι εκπαιδευτικοί που θα έχουν βαθμολογία πέραν των δύο τυπικών αποκλίσεων θα αντιστοιχούν περίπου με το 15% του συνολικού αριθμού των ενδιαφερόμενων υποψηφίων εκπαιδευτικών. Οι βαθμολογίες των αξιολογητών χρησιμοποιούνται μόνο για τον καταρτισμό του καταλόγου των υποψηφίων εκπαιδευτικών που θα κληθούν σε προσωπική συνέντευξη. Πέραν αυτού, όσοι βρίσκονται στον κατάλογο θεωρούνται ίσοι μεταξύ τους, παρέχοντας έτσι στην Ε.Ε.Υ. την απόλυτη διακριτική ευχέρεια να επιλέξει τους καταλληλότερους εκπαιδευτικούς. Διαδικασίες Η Ε.Ε.Υ. στηρίζεται μόνο στην επίδοση των υποψηφίων κατά την προσωπική συνέντευξη, για την τελική επιλογή των καταλληλότερων εκπαιδευτικών. Η Ε.Ε.Υ μπορεί να χρησιμοποιεί, πέραν της προσωπικής συνέντευξης και άλλες δραστηριότητες / έργα αξιολόγησης, τα οποία θα βρίσκονται στη διάθεσή της, υπό μορφή «Τράπεζας Δραστηριοτήτων». 208
Πίνακας 2 Σύστημα Προαγωγής εκπαιδευτικών σε θέση Αξιολογητή Διαστάσεις Υφιστάμενη Διαδικασία Προτεινόμενη Διαδικασία Αριθμός υποψηφίων Σχέση των αποφάσεων της Ε.Ε.Υ με την προηγούμενη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών Η Ε.Ε.Υ. καλεί σε προσωπική συνέντευξη τριπλάσιο αριθμό υποψηφίων από τις διαθέσιμες θέσεις προαγωγής. Η βαθμολογία της Ε.Ε.Υ συνυπολογίζεται με τις προηγούμενες αξιολογήσεις των εκπαιδευτικών. Ως εκ τούτου, η αξιολόγηση της Ε.Ε.Υ δεν μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την επιλογή των εκπαιδευτικών, λόγω του ότι η βαθμολογία της είναι περιορισμένη ως προς το εύρος (από μηδέν μέχρι πέντε μονάδες), σε μια κλίμακα με εύρος από μηδέν μέχρι εκατό μονάδες. Η Ε.Ε.Υ αποφασίζει με βάση τα βιογραφικά σημειώματα των υποψηφίων ποιοι από αυτούς θα κληθούν να συμμετάσχουν στη διαδικασία επιλογής. Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός ως προς τον αριθμό των υποψηφίων. Οι βαθμολογίες των αξιολογητών χρησιμοποιούνται μόνο για τον καταρτισμό του καταλόγου των υποψηφίων εκπαιδευτικών που θα κληθούν σε προσωπική συνέντευξη. Πέραν αυτού, όσοι βρίσκονται στον κατάλογο θεωρούνται ίσοι μεταξύ τους, παρέχοντας έτσι στην Ε.Ε.Υ. την απόλυτη διακριτική ευχέρεια να επιλέξει τους καταλληλότερους εκπαιδευτικούς. Διαδικασίες Η Ε.Ε.Υ. στηρίζεται μόνο στην επίδοση των υποψηφίων στην προσωπική συνέντευξη, για την τελική επιλογή των καταλληλότερων εκπαιδευτικών. Η Ε.Ε.Υ μπορεί να χρησιμοποιεί πέραν της προσωπικής συνέντευξης και άλλες δραστηριότητες / έργα αξιολόγησης, τα οποία είναι δυνατόν να βρίσκονται στη διάθεσή της Ε.Ε.Υ, υπό μορφή «Τράπεζας Δραστηριοτήτων». 209
210
Άλλες αλλαγές που προκύπτουν από το ΠΣΑ 1. Διαφοροποίηση της Διαδικασίας Μεταθέσεων Τοποθετήσεων των εκπαιδευτικών Στο ΠΣΑ προνοείται η δημιουργία δύο διακεκριμένων ρόλων ανάμεσα στο Βοηθό Διευθυντή και στον Παιδαγωγικό Σύμβουλο. Το γεγονός αυτό δημιουργεί την ανάγκη για διαφοροποίηση του τρόπου τοποθέτησης των Βοηθών Διευθυντών στις σχολικές μονάδες. Ενώ τώρα οι ΒΔ τοποθετούνταν στα σχολεία όλοι ως μια ομάδα, τώρα θα τοποθετούνται σαν δύο ξεχωριστές ομάδες, ώστε να τηρούνται οι αναλογίες που πρέπει να υπάρχουν σε κάθε σχολείο. Διευκρινίζεται πως οι μονάδες μετάθεσης που συγκεντρώνει ο κάθε εκπαιδευτικός θα συνεχίσουν να προσμετρούνται με τον ίδιο τρόπο, όπως και στο υφιστάμενο σύστημα. Όμως, οι μονάδες αυτές θα συγκρίνονται μόνο μεταξύ των εκπαιδευτικών που βρίσκονται στην ίδια ιεραρχική βαθμίδα. Για παράδειγμα, οι μονάδες μετάθεσης κάποιου Παιδαγωγικού Συμβούλου, θα μπορούν να συγκριθούν μόνο με τις μονάδες των υπολοίπων Παιδαγωγικών Συμβούλων. Όσον αφορά στους νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς, υποστηρίζουμε πως θα πρέπει να τοποθετούνται μόνο σε μεγάλες σχολικές μονάδες, στις οποίες θα δίνεται η δυνατότητα παροχής συνεχούς επαγγελματικής στήριξης, μέσω της διαμορφωτικής αξιολόγησης αλλά και της γενικότερης μεντορικής σχέσης που αναμένεται να αναπτύξουν με τον Παιδαγωγικό Σύμβουλο της ειδικότητάς τους. 2. Διαφοροποίηση του χρόνου διεξαγωγής προαγωγών Σύμφωνα με το ΠΣΑ, οι προαγωγές των εκπαιδευτικών για όλες τις θέσεις γίνονται μια φορά το χρόνο, ώστε να περιορίζεται η αναστάτωση που δημιουργείται στις σχολικές μονάδες από μια πιθανή αλλαγή στη διεύθυνση του σχολείου. 211