ίµηνη εφηµερίδα Τεύχος 5 Χορτοθέρτς Αύγουστον 2010 Εσέβαµεν σον Αύγουστον και σου σιονί την άκραν Σηµείωµα έκδοσης Τι αξίζει άραγε περισσότερο; Η διάνοιξη ενός δρόµου ή η ανακούφιση ενός ανή- µπορου; Περισσότερα χρήµατα από τις παραγωγές ή λιγότεροι αλκοολικοί; Φιλικοί γείτονες ή τρία δένδρα παραπάνω; Μεγαλύτερο το χωράφι µας ή άνετος και ασφαλής δρόµος; Μια καληµέρα και καφέ στον γείτονα ή γκρίνια που άφησε το τρακτέρ του µπροστά στο σπίτι µας; Τηλεόραση ή παρακάθ στον γείτονα; Γκρίνια για το τι δεν κάνουν οι «υπεύθυνοι» ή η δική µας ενεργοποίηση και η ανάληψη της δικής µας ευθύνης; Τι σηµαίνει Αργατία; Η λέξη Αργατία αναφέρεται σε έναν πολύ σηµαντικό θεσµό της αγροτικής κοινωνίας του Πόντου, ο οποίος θεωρείται ως η υπέρτατη εκδήλωση του συλλογικού πνεύµατος στους ελληνικής καταγωγής πληθυσµούς του, αφού προϋποθέτει τη συνεργασία προσώπων για την επίτευξη ενός κοινού σκοπού. Αργατία ηµοτικές και Νοµαρχιακές Εκλογές 2010 Ν αγαπάς την ευθύνη. Να λες, εγώ µονάχος µου έχω χρέος να σώσω τη Γη (και το χωριό µου). Αν δεν σωθεί, εγώ φταίω. Νίκος Καζαντζάκης Το χωριό µας, για µια ακόµη φορά βρίσκεται δύο µήνες προ των ηµοτικών και Νοµαρχιακών εκλογών. Βέβαια µε τον Καλλικράτη πλέον τα πράγµατα είναι διαφορετικά. Αποτελούµε µέρος ενός νέου ήµου µε 35.000 κατοίκους, (είµαστε δηλαδή το 2% του πληθυσµού) µε ελάχιστες αρµοδιότητες και υποδο- µές, χωρίς συνεταιρισµό, µε προϊόντα που απαξιώνονται συνεχώς, µε υψηλό κόστος παραγωγής, λίγα παιδιά, πολλούς ανύπαντρους, ασικό Συνεταιρισµό που αναζητεί τον ρόλο του, Πολιτιστικό σύλλογο που αναζητεί στέγη, απογοητευµένους νέους και «γέρους». Και όλων οι διαπιστώσεις: Πως γίναµε έτσι; Όλα τα πράγµατα έχουν αρχή, αίτια (ανθρώπους και γεγονότα) και τέλος. Στο χωριό έχουµε πολύ αδύναµη µνήµη. Ξεχνάµε τι κάναµε σε προηγούµενες εκλογές. Πώς επιλέξαµε τους υποψήφιους εκπροσώπους µας; Πώς εκλέχθηκαν; Και κυρίως πώς λειτούργησαν στα χρόνια που είχαν την ευθύνη της εκπροσώπησης του χωριού µας; Όσοι είχαν ή έχουν κάποια θέση, λένε ότι έχουν δίκαιο, προσπάθησαν, αγωνίστηκαν, δεν τους βοήθησε κανένας, το χωριό ήτανε αρνητικό στις όποιες προσπάθειες έκαναν και γενικά έχουν ήσυχη τη συνείδηση τους και συνήθως ξαναδιεκδικούν την ψήφο µας. Οι χωριανοί που δεν κατείχαν ή κατέχουν κάποια θέση, βλέπουν ότι το χωριό πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, ο συνεταιρισµός διαλύθηκε, το δίκτυο άρδευσηςύδρευσης απαξιώνεται, νέα έργα δεν γίνονται, οι δρόµοι στενεύουν, οι διοικούντες δεν συνεργάζονται, αλλά διαφωνούν µονίµως και υποστηρίζουν το δίκιο τους. Ο ήµαρχος δεν κάνει τίποτα για το χωριό, ο γραµµατέας κάνει ότι νοµίζει, το κτήριο της Κοινότητας αποτελεί ντροπή και µόνο η ύπαρξη του ΚΑΠΗ έχει κάποια θετικά στοιχεία. Τελικά το θέατρο ενός φθηνού παραλογισµού παίζεται στο χωριό µας. εν γίνεται να έχουν όλοι δίκαιο ή άδικο. εν γίνεται να έχεις ευθύνη, αλλά να µην φταις. εν γίνεται να διεκδικείς ψήφους, να σου τους εµπιστεύεται το χωριό και να µην έχεις ευθύνη. εν γίνεται ένα µικρό χωριό να είναι χωρισµένο σε 10 κοµµάτια, ανάλογα µε το κόµµα, το χωριό καταγωγής από τον Πόντο, τη γειτονιά, τη συγγένεια. Επειδή η µοιρολατρία (κισµέτ) κινδυνεύει να εγκατασταθεί µόνιµα στον τόπο µας, είµαστε υποχρεωµένοι, όσοι ενδιαφερόµαστε για το χωριό, είτε σαν υποψήφιοι και µελλοντικοί Πρόεδροι, µέλη συµβουλίων των φορέων του χωριού, ανήσυχοι κάτοικοι, να αλλάξουµε πορεία στο χωριό µας. εν περισσεύει κανένας και χρειαζόµαστε έναν έναν και όλους µαζί. Πώς θα ξεπεράσουµε την καχυποψία; Την κενή φιλοδοξία; Την υποταγή; Το ιδιωτικό συµφέρον; Με ανοιχτές, καθαρές διαδικασίες, δεσµεύσεις, συµµετοχή. Είναι πιο απλό απ ότι φαίνεται. Οι ενδιαφερόµενοι να συµµετέχουν στα ψηφοδέλτια των συνδυασµών συναντιούνται δηµόσια και δεσµεύονται να σεβαστούν ορισµένες αρχές. Ενδεικτικά αναφέρονται: 1. Τα Συµβούλια να είναι ανοικτά σε όλους τους κατοίκους και να γίνονται κάθε µήνα. 2. Κάθε υποψήφιος να είναι υποχρεωµένος, ανεξάρτητα αν εκλεγεί, να συµ- µετέχει στις ενέργειες που αποφασίζονται από το Συµβούλιο. Συνέχεια στη σελ.2
Τεύχος 5 Σελίδα 2 Γνωµικά και ιστορίες των ανθρώπων του χωριού µας Ο Νικόλας του Καζέπ δια- µαρτυρόταν γιατί δε µπορούσε να ποτίσει αυτός το καλα- µπόκι του, ενώ η οξία του Σιακάρ πότιζε συνέχεια το δικό της. Καλείται κάποιος από την επιτροπή άρδευσης για να δει τι γίνεται και ο Νικόλας του λέει: Πίασον το ειδικόν της, πίασον και το ειδικόν µου και τέρεν ποίον χασχαρίζ. Κοινωνικά Το δίµηνο που µας πέρασε αποχαιρετήσαµε τον Αλατσίδη Κωνσταντίνο, ετών 77 και τη Σπινθηροπούλου Ευγενία, ετών 77, ενώ καλωσορίσαµε τους γιούς της Βάσως και του Χρήστου Σκεντερίδη και του Μπάµπη και της Μαρίας Σαπανίδη. Συγχαρητήρια Στον Πολιτιστικό σύλλογο του Γιαννακοχωρίου για την ανάδειξη του υπέροχου φαραγγιού της Κράσνας. Με προσωπική δουλειά των µελών του συλλόγου αναδείχθηκε η φυσική οµορφιά του φαραγγιού, κάτι που ελπίζουµε να βρει µιµητές, ενώ προγραµµατίζεται για τον Οκτώβρη η εξερεύνηση του παλαιολιθικού σπηλαίου της Κράστας από οµάδα σπηλαιολόγων του Α.Π.Θ ηµοτικές και Νοµαρχιακές εκλογές 2010 3. Κάθε Σύµβουλος να έχει συγκεκριµένες αρµοδιότητες και ευθύνες, π.χ. Άρδευση, Ύδρευση, ρόµοι, Κοινοτικό Κατάστηµα ή Πολιτιστικό Κέντρο, Άτοµα µε ιδιαίτερες ανάγκες, Λειτουργία Γραφείου Κοινότητας, ΕΛΓΑ, ή- µος, Πολιτισµός, Περιστερεώτας, Συνεταιρισµός, Περιβάλλον, ασικός κ.λ.π. Σε ένα εξάµηνο να είναι υποχρεωµένος (µε τη βοήθεια και άλλων) να καταγράψει όλα τα θέµατα που αφορούν τον τοµέα του και να προτείνει ενέργειες για την λύση τους. Έτσι θα αποκτήσουµε ένα αναλυτικό και συγκεκριµένο πρόγραµµα δράσης. 4. Μετά από κάθε απόφαση ο σύµβουλος που έχει αναλάβει το συγκεκρι- µένο θέµα να ενηµερώνει το χωριό σε ανοικτή συγκέντρωση για το τι έγινε και ποιοι συµµετείχαν. 5. ηµιουργία ενός συντονιστικού συµβουλίου όλων των φορέων του χωριού. Το συµβούλιο να συνεδριάζει κάθε τρεις µήνες µε ρόλο την ενηµέρωση, την αλληλοϋποστήριξη και το συντονισµό των ενεργειών. Ο Γραµµατέας να καταγράφει τα πρακτικά και να τα ανακοινώνει στους κατοίκους, έγγραφα. Ίσως πολλοί θα πουν, αυτά δεν γίνονται στο χωριό µας, είναι ευχολόγια, εµείς δεν γινόµαστε τίποτα, οι ίδιοι άνθρωποι θα εκλεγούν, τα ίδια θα γίνουν. Όλα τα πράγµατα τα κάνουν οι άνθρωποι και στη περίπτωση του χωριού µας, οι δικοί µας άνθρωποι, αυτοί που πίνουµε καφέ µαζί τους, που είναι φίλοι µας ή συγγενείς µας. Ας θυµηθούµε γιατί και πως είχαµε ένα χωριό προοδευτικό, οικονοµικά υγιές, ίσως και πλούσιο, πως ήµασταν κάποτε πρωτοπόροι και παράδειγµα προς µίµηση. Μήπως επιλέγαµε τους εκπροσώπους µας µε διαφορετικές λογικές; Μήπως τότε συµµετείχαµε; Μήπως τότε ενδιαφερόµασταν για το χωριό µας; Μήπως τότε δεν επιτρέπαµε στους συγχωριανούς µας να κλείνουν δρόµους και αυλάκια; Μήπως τότε αντιδρούσαµε όταν βλέπαµε κάποιον να παίρνει ένα δηµόσιο αγαθό; Μήπως τότε γλεντούσαµε όλοι µαζί; Αν δεν ξεκινήσουµε δεν θα φθάσουµε ποτέ κοντά στο ποθητό, στο χέρι µας είναι και στην καρδιά µας. Λεξικό Ευθύνη= το να αισθάνεται κάποιος υπόλογος για την άσκηση ενός αναληφθέντος υπ' αυτού έργου. Κοινωνία= οργανωµένο και αυτοτελές σύνολο ατόµων, το οποίο έχει τη δική του ταυτότητα και συνέχεια στο χρόνο. Είµαστε περήφανοι Ντρεπόµαστε: Για επικοινωνία στην διεύθυνση ΑΡΓΑΤΙΑ Ροδοχώρι, Τ.Θ. 6, 59200 Νάουσα Τηλέφωνο: 23320 51080 Fax: +30 23320 51080 Κινητό:+306978890530 Email:wine@argatia.gr Όλη την εφηµερίδα σε ηλεκτρονική µορφή µπορείτε να την κατεβάσετε από το www.argatia.gr/news.php www.argatia.gr Γιατί µετά από πάρα πολλά χρόνια σύσσωµο το χωριό µας συµµετέχει στις ενέργειες για τη στήριξη µας από την πολιτεία. Ας ελπίσουµε αυτό να αποτελέσει την απαρχή των κοινών δράσεων που έχουµε τόσο ανάγκη για να επιβιώσουµε Γιατί πάνω από το συµφέρον του χωριού µας βάζουµε το δικό µας ατο- µικό και βραχυπρόθεσµο συµφέρον. Γιατί δε χαλαλίζουµε σπιθαµή γης για το καλό του τόπου µας. Γιατί δεν ψηφίζουµε τον ικανό, αλλά αυτόν που δε µας εναντιώνεται.
Τεύχος 5 Σελίδα 3 Η ζωή στο χωριό µας Οι απόψεις των συγχωριανών µας ηλικίας 50-60 ετών Συνεχίζουµε την έρευνά µας παρουσιάζοντας τις απόψεις των συγχωριανών µας ηλικίας 50-60 ετών. Στην ερώτηση εάν σας αρέσει η ζωή στο χωριό, το 57% των ερωτηθέντων απάντησε θετικά ενώ το 43% αρνητικά. Όµως µόνο το 43% δήλωσε ότι το να µείνει εδώ ήταν επιλογή του. Οι υπόλοιποι έµειναν αναγκαστικά, ενώ ένα 14% παρόλο που του αρέσει η ζωή στο χωριό, δε µένει εδώ. Για το 71% η συµπεριφορά των ανθρώπων είναι αυτό που τους ενοχλεί περισσότερο στο χωριό, ακολουθούν τα ραντίσµατα και η βρωµιά, ενώ µόνο στο 28% ενοχλεί η έλλειψη χρηµάτων. Στην ερώτηση εάν µπορούσαν τι θα άλλαζαν κατά προτεραιότητα, το 71% ανέφερε τον τρόπο συνεργασίας των κατοίκων, ενώ το 29% τη θέση του χωριού. Στη συνέχεια ανέφεραν το κοινοτικό συµβούλιο, ενώ στην τελευταία θέση όσον αφορά τις προτεραιότητες έρχονται τα µαγαζιά και το τρακτέρ ή το αυτοκίνητό τους. Το 75% δε θεωρεί ότι στις µεγάλες πόλεις οι άνθρωποι περνούν καλύτερα από το χωριό, ενώ το υπόλοιπο 25% είναι βέβαιοι ότι περνούν καλύτερα. Η καταγωγή από χωριό δηµιούργησε κάποιο πρόβληµα µόνο στο 14% των ερωτηθέντων. Το 42% θεωρεί ότι οι παραγωγές που παίρνει δεν είναι ικανοποιητικές ή είναι λίγο ικανοποιητικές, το 29% τις θεωρεί καλές, ενώ το υπόλοιπο 29% δεν έχει αγροτικά εισοδήµατα. Ως πρώτη προτεραιότητα για να βελτιωθεί η κατάσταση στο χωριό, το 43% θεωρεί την ύπαρξη ενός καλού συνεταιρισµού, το 29% τη διανοµή νέων χωραφιών, το 19% τις νέες δουλειές στον τοµέα του τουρισµού και το υπόλοιπο 19% τις κοινές επιχειρήσεις. Τελευταία σε σειρά προτεραιότητας έρχονται η παραγωγή επώνυµων προϊόντων και οι καλύτερες τιµές σε φάρµακα και λιπάσµατα. Οι άνθρωποι της ηλικίας αυτής θεωρούν ότι το χωριό είναι ξεχασµένο από την πολιτεία, αφού έργα υποδοµής για το χωριό όπως το φράγµα, η οδοποιία, οι ζώνες καλλιέργειας κ.α. απουσιάζουν. Τονίστηκε επίσης η έλλειψη στήριξης στους επαγγελµατίες του χωριού, αλλά και σε διάφορες πρωτοβουλίες (π.χ. εικαστικά), η έλλειψη σεβασµού στον συγχωριανό (πάρκιγκ στους δρόµους συχνής κυκλοφορίας, άδειασµα των βυτίων στους δρόµους µέσα στο χωριό κ.λπ.). Αναφέρθηκε τέλος η η έλλειψη υπευθυνότητας σχετικά µε το µέλλον αυτού του χωριού, αφού η αγάπη και το ενδιαφέρον µας εστιάζεται στο σπίτι µας και όχι στον τόπο µας. Στο επόµενο τεύχος θα παρουσιαστεί η γνώµη των ανθρώπων άνω των 60 ετών για να ολοκληρωθεί η έρευνα και στη συνέχεια θα παρουσιαστούν συνολικά τα αποτελέσµατα και τα συµπεράσµατά της. Τα νέα της Αργατίας Έξι κατακόκκινες Ferrari και µία κίτρινη µε σουηδικά πληρώµατα επισκέφτηκαν το οινοποιείο της Αργατίας στις 2 του Σεπτέµβρη. Η επίσκεψη έγινε µε αφορµή το ταξίδι της οµάδας τους στην Ελλάδα. Ξεναγήθηκαν στο οινοποιείο, δοκίµασαν τα κρασιά µας µε ζυµωτό χωριάτικο ψωµί, φρέσκια γραβιέρα, πίτες και σταφύλια από τον αµπελώνα µας. Έδωσαν συνέντευξη σε δύο τηλεοπτικά κανάλια που κάλυψαν την εκδήλωση, αγόρασαν κρασιά και υπέγραψαν όλοι σε µία φιάλη Magnum Ξινόµαυρο του 2007 µε την υπόσχεση σε 10 χρόνια να ξανάρθουν όλοι µαζί στο άνοιγµά της. Γράφτηκε αλλού ηµοτικό Συµβούλιο 31-08-2010 Στο ΕΣΠΑ εντάχθηκε το έργο υδροδότησης της ΕΥΑΝ, προϋπολογισµού 960.000 ευρώ, που αφορά τους ορεινούς οικισµούς (Άγιο Παύλο, Π α λ α ι ο χ ώ ρ ι, Μ ε τ α µ ό ρ φ ω σ η ) µ ε ξεχωριστή παροχή νερού α π ό τ η ν π η γ ή «Καραµπουρνάρι». Με την ολοκλήρωση του έργου θα είναι επαρκής η υδροδότηση των ορεινών οικισµών, όπου υπάρχει δυναµική ανάπτυξης, µε τη δηµιουργία ξενώνωνξ ε ν ο δ ο χ ε ί ω ν κ α ι α θ λ η τ ι κ ώ ν εγκαταστάσεων, καθώς και η επαρκής υδροδότηση και του Χιονοδροµικού Κέντρου «3-5 Πηγάδια». Σχόλια Για να θυµηθούµε, µέρος αυτού του νερού το χρησιµοποιούσαµε εµείς οι Ροδοχωρίτες για άρδευση, εδώ και πολλά χρόνια και όταν ο ήµος της Νάουσας προσπάθησε να το χρησιµοποιήσει για να καλύψει ανάγκες των 3-5 Πηγαδιών, το Ροδοχώρι παρέµβει δυναµικά και το απέτρεψε. Τώρα αδιαφορήσαµε µε αποτέλεσµα να µην περιληφθούµε στο έργο και να παραµείνει το πρόβληµα µε το ανεπαρκές νερό της ύδρευσης. Βέβαια υπάρχει λύση µε τη χρήση νερού από το Άγιασµα, που θα πρέπει όµως να διεκδικήσουµε δυναµικά από τη ηµοτική Αρχή. Κάποτε οι εκπρόσωποί µας θα πρέπει να προλαµβάνουν αντίστοιχες καταστάσεις.
Τεύχος 5 Σελίδα 4 Ροδοχώρι-Τραπεζούντα, Παναγία Σουµελά, Λαραχανή, Λιβάδια, Τσουπανού, Γουρνίσκια: Προσκύνηµα στα πάτρια εδάφη Με αφορµή το υπέροχο, συγκινησιακά φορτισµένο γεγονός της πρώτης, µετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, λειτουργίας στο Μοναστήρι της Παναγίας Σουµελά στον Πόντο, ξεκινήσαµε την πρώτη µας γνωριµία µε την Πατρίδα, τον τόπο των παππούδων µας, γνωστό από τις διηγήσεις τους και τα αναγνώσµατά µας. Οδικώς Ροδοχώρι- Κωνσταντινούπολη, αεροπορικώς Κωνσταντινούπολη- Τραπεζούντα (περισσότερο από 1000 χιλιόµετρα χωρίζουν τις δύο πόλεις) και µε το αυτοκίνητο που ένας φίλος Τούρκος ευγενικά µας παραχώρησε, επισκεφτήκαµε το θρυλικό µοναστήρι και τα χωριά των δικών µας. Γνωρίζαµε εκ των προτέρων ότι οι τυχεροί που θα παραβρίσκονταν στον αύλειο χώρο της µονής κατά τη λειτουργία ήταν µόλις 500, εφοδιασµένοι µε την απαραίτητη πρόσκληση. Έτσι αποφασίσαµε να προσκυνήσουµε τη Χάρη της την παραµονή το πρωί και στη συνέχεια τα χωριά µας. Ξεκινήσαµε πρωί από την Τραπεζούντα παίρνοντας το δρόµο για τη Μάτσκα (Τσεβιζλούκ, ικαίσηµο), την πρωτεύουσα της επαρχίας της Ματσούκας, κοντά στην οποία βρίσκεται η µονή της Παναγίας. Μετά το Γεσιρλούκ, τόπο ξεκούρασης των παππούδων µας, όταν κατέβαιναν στην Τραπεζούντα, συναντάµε το χιλιοτραγουδισµένο αφνοπόταµο που στη συνέχεια ενώνεται µε το ποτάµι της Γαλίανας. Όλη η περιοχή κατάφυτη µε φουντουκιές, φτωχική, αλλά πανέµορφη, µε κατοίκους φιλικούς, πρόθυµους να µας εξυπηρετήσουν. Στη Μάτσκα, αφήνουµε τον κεντρικό δρόµο και ανηφορίζουµε στο όρος Μελά. Φουντουκιές, φασόλια, καλαµπόκια, ιχθυοκαλλιέργειες στα νερά του Πυξίτη ποταµού ή ποταµού της Παναγίας, είναι οι κύριες καλλιέργειες της περιοχής. Όσο ανεβαίνουµε και πλησιάζουµε στο µοναστήρι, το τοπίο γίνεται εκθαµβωτικό. Οργιώδης βλάστηση όπου κυριαρχούν τα έλατα, µε τον Πυξίτη να κυλά άλλοτε ήρεµα και άλλοτε σχηµατίζοντας θορυβώδεις καταρράκτες. Όσο πλησιάζουµε τόσο το ποταµίσιο βουητό γίνεται δυνατότερο σα να µας ειδοποιεί ότι αυτό που θα δούµε θα µας καθηλώσει. Πράγµατι, σηκώνουµε το κεφάλι και µένουµε άφωνοι. εν βρίσκουµε λόγια να εκφράσουµε το δέος που µας κατακλύζει. Σκαρφαλωµένη στην κορυφή σχεδόν του όρους, θαρρείς και κρέµεται από τον ουρανό η Παναγία η Σουµελιώτισσα. Ανηφορίζουµε και αναλογιζόµενοι τις δυσκολίες της κατασκευής του µοναστηριού, νιώθουµε µηδαµινοί µπροστά στην αστείρευτη πίστη των ανθρώπων που την έκτισαν. Κυριολεκτικά λάξεψαν το βράχο για να φτιάξουν το µοναστήρι το οποίο και σώθηκε ως ένα βαθµό γι αυτόν ακριβώς το λόγο: ήταν δύσκολο να γκρεµιστεί. Πλησιάζοντας στο µοναστήρι ακούγεται ο ήχος µιας τούρκικης λύρας, ενώ στο δρόµο µας συναντάµε έλληνες, αλλά και πάρα πολλούς τούρκους προσκυνητές και θυµόµαστε τους παππούδες µας που έλεγαν : «Εκεί ατέν προσκύναναν Χριστιανοί και Τούρκοι». Στην είσοδο του µοναστηριού πληρώνουµε το αντίτιµο του εισιτηρίου (το µοναστήρι λειτουργεί ως µουσείο) ακούγοντας και διάφορα σχόλια ελλήνων που θεωρούν ότι τα µέρη αυτά τα δικαιούµαστε και ως η εκλεκτή φυλή έχουµε δικαίωµα να φερόµαστε ηγεµονικά και µε ελάχιστο σεβασµό (µας απαγορεύουν τα φλας, εµείς θα τα χρησιµοποιήσουµε για να τους κάνουµε να τρέχουν!!!). Στο καθολικό της µονής έχουν µείνει ελάχιστες τοιχογραφίες που δείχνουν όµως τα περασµένα µεγαλεία του. Εξωτερικά πάνω στις λίγες εναποµείναντες αγιογραφίες σκαλισµένα χιλιάδες ονόµατα προσκυνητών που πριν την καταστροφή επισκέφτηκαν το µοναστήρι. Την αυλή του µοναστηριού περιτριγυρίζουν οριοθετώντας την, τα αναστηλωµένα κελιά και οι αποθηκευτικοί χώροι του µοναστηριού. Βγαίνοντας από το µοναστήρι η θέα µας κόβει την ανάσα. Αισθανόµαστε σα να βρισκόµαστε στα ουράνια, ενώ ξαφνικά σκοτεινιάζει και η περίφηµη δύσσα των Ποντικών Άλπεων απλώνεται ολόγυρα εν ριπή οφθαλµού. Τα συναισθήµατα είναι πολύ έντονα γι αυτό και δύσκολο να περιγραφούν: δέος, θρησκευτικότητα, περηφάνια «Ας είναι η Παναγία η Σουµελιώτισσα, η Αθηνιώτισσα Παναγία, η Παναγία του Ευαγγελιστού Λουκά, η Κυρία του Πόντου, εγγυήτρια καλυτέρων ηµερών διά τους δύο λαούς, οι οποίοι συναντώνται σήµερον εις το εδώ εορτάζον πανίερον σέβασµά της! Το προσκύνηµά µας αυτό ας είναι µία επί πλέον γέφυρα επικοινωνίας και εµπιστοσύνης ανάµεσα εις τους δύο λαούς», είναι το µήνυµα που στέλνει την επόµενη µέρα ο Πατριάρχης Βαρθολοµαίος». Κατηφορίζοντας σταµατάµε για καφέ σε ένα από τα συνηθισµένα τουριστικά περίπτερα απ όπου ακούγεται µία ποντιακή λύρα. Συνεπισκέπτες από την Καβάλα τη ράµα και την Ξάνθη και ο χορός στήνεται στη στιγ- µή. Τούρκοι φύλακες του χώρου πιάνονται στο χορό. Η δύναµη της λύρας και των κοινών βιωµάτων που τελικά είτε µας αρέσει είτε όχι µας θέλουν πολύ κοντά. Πιο κάτω σταµατάµε για φαγητό. Τα παραδοσιακά φαγητά της περιοχής έχουν την τιµητική τους: Χαβίτς σερβιρισµένο σε παραδοσιακά ατοµικά σκεύη και Ταν στα περισσότερα τραπέζια ελλήνων, τούρκων, αλλά και ιταλών επισκεπτών. Οι σερβιτόροι ευγενέστατοι και εξυπηρετικότατοι. Πριν φτάσουµε στη Μάτσκα στρίβουµε αριστερά στο δρόµο για τη Λαραχανή.
Τεύχος 5 Σελίδα 5 Ένας δύσκολος δρόµος, όπως οι περισσότεροι που οδηγούν στο εσωτερικό της Ματσούκας, Περνάµε πάνω από την Άγουρσα και φτάνουµε στη Λαραχανή των 300-400 κατοίκων, σε ένα καθαρά αλπικό τοπίο. Σταµατάµε µπροστά σε ένα καφενείο όπου βρίσκονται 4-5 άνθρωποι. Με το που ακούν ποντιακά σηκώνονται όλοι να µας χαιρετήσουν. Ο Χικµέτ Γκιουνέρ που έχει περάσει τα 70, µας καλωσορίζει σε άπταιστα ποντιακά. Παρόλο το ραµαζάνι που τους απαγορεύει να πιουν, να φαν και να καπνίσουν κατά τη διάρκεια της µέρας, επιθυµούν να µας κεράσουν. Άνθρωποι φτωχοί, αλλά µε το χαµόγελο στα χείλη. Στο χωριό που βρίσκεται στις πλαγιές του Καράκαπαν (µε τα ακουστά σε µας παρχάρια Αεράλαξα και Άγιος Χριστόφορος) χτίζονται πλέον καινούργια µεγάλα σπίτια. Όπως µας πληροφορεί ο κύριος Χικµέτ είναι πολλοί οι µετανάστες του χωριού στη Γερµανία οι οποίοι επενδύουν σε εξοχικές ή και µελλοντικές κατοικίες στη γενέθλια γη τους. Τον ρωτάµε για τη ζωή στο χωριό και µας απαντά ότι είναι δύσκολη, αλλά παντού δύσκολα είναι. Υπάρχουν µικρά παιδιά στο χωριό τα οποία πηγαίνουν σε σχολείο στη Μάτσκα µε λεωφορείο που βάζει ο δήµος, ενώ η κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία και η γεωργία. Του ζητήσαµε να µας δείξει εάν ξέρει τα σπίτια των Σκεντεράντων και στη στιγµή ζητά από έναν νεαρό να µας συνοδεύσει, γιατί τα δικά του πόδια δεν τον βαστούν. Ακολουθούµε το νεαρό ο οποίος µας δείχνει το σχολείο της Λαραχανής λέγοντας ότι χτίστηκε πάνω ακριβώς από µία χριστιανική εκκλησία και µάλιστα µε χρήµατα και πολύτιµα αντικείµενα που βρέθηκαν µέσα στην εκκλησία. Κατηφορίζουµε σε πολύ απότοµες πλαγιές για να φτάσουµε µετά από ένα τέταρτο σε µια περιοχή µε µισογκρεµισµένα σπίτια. Είναι η συνοικία των Σκεντεράντων. Τα γερά πνευµόνια που χρειάζεται για να κινηθεί κανείς µέσα στο χωριό µας φέρνουν στο νου τις διηγήσεις των παλιότερων: Αν ερούζνες κ επόρνες να στεκς, επαίρνες τον κατήφορον. ύσκολες συνθήκες ζωής σε ένα πανέµορφο περιβάλλον. Επιστρέφουµε κάθιδροι στο καφενείο και µετά από µία σύντοµη επίσκεψη στα ερείπια του µοναστηριού του Αη Γιάννη εγκαταλείπουµε τη Λαραχανή και επιστρέφουµε στην Τραπεζούντα. Το βράδυ ανηφορίζουµε για το Ποζ Τεπέ (Μίθριο όρος). Στα πόδια µας απλώνεται η Τραπεζούντα, το Μεϊντάνι, το λιµάνι της αφνούντας, ο νέος υπερσύγχρονος παραλιακός δρόµος που έγινε επιχωµατώνοντας την παραλία και ο οποίος περνά µπροστά από το περίφηµο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας που σήµερα λειτουργεί ως Λύκειο. Μίνι λεωφορεία κυκλοφορούν διαρκώς, κάνοντας πανεύκολη την πρόσβαση παντού. Μια πόλη των 300.000 κατοίκων που µοιάζει πολύ ανθρώπινη, µε ένα Πανεπιστήµιο πεντακάθαρο, πνιγµένο στο πράσινο, πραγµατικό στολίδι και µε ανθρώπους µε ιδιαίτερα ανεπτυγµένο το αίσθηµα της φιλοξενίας. Την τελευταία µέρα την αφιερώνουµε στη Γαλίανα. Ο δρόµος δύσκολος, άσφαλτος µεν, αλλά κατεστραµµένος σε πολλά σηµεία από το συχνό πέρασµα φορτηγών για την κατασκευή ενός τεράστιου φράγµατος. Περνά- µε έξω από τα χωριά Μεσοχώρι. Βάλαινα, Αρµενού και φτάνουµε στα καταπράσινα Λιβάδια (Τσαϊρλάρ). Το χωριό ξεκινά από το Λιβαδέτκον το ποτάµ, όπου βρίσκεται η ερειπωµένη χαµαιλέτε του Σιαµόγλη, η πέτρα της οποίας χρησιµοποιείται σε µία νέα χαµαιλέτε που ανήκει στον πρόεδρο του χωριού. Το ποτάµι χωρίζει τα Λιβάδια από του Τσουπανού. Από την ίδια πλευρά του ποταµού και δίπλα στα Λιβάδια βρίσκονται τα Γουρνίσκια, ενώ πάνω από του Τσουπανού σκαρφαλωµένα σε έναν απότοµο βράχο φαίνονται τα λιγοστά σπίτια της Ζίλµας. Ο µουχτάρης (πρόεδρος) του χωριού έρχεται να µας συναντήσει. Μετά από τις αγκαλιές και τις πρώτες συστάσεις µας οδηγεί στο σπίτι του την ώρα που η γυναίκα του περνά το γάλα από τη µηχανή. Ως και τα µάτια της γελούν. Γνωρίζουµε τους γονείς και τα τρία τους παιδιά. Όλοι γνωρίζουν ποντιακά, καµιά φορά ανάκατα µε τουρκικά, αλλά η συνεννόηση είναι εφικτή. Η µικρή κόρη, 10-11 χρονών, µας τραγουδά ένα ποντιακό τραγούδι. Η συγκίνησή µας είναι έντονη. Μας πληροφορούν ότι οι παππούδες τους µετά την ανταλλαγή των πληθυσµών ήρθαν από τα Σούρµενα και κατοίκισαν στα Λιβάδια. Τότε βρήκαν στο χωριό µία οικογένεια που τους ενηµέρωσε για τους ανθρώπους που κατοικούσαν εκεί πριν απ αυτούς. Έτσι οι περισσότεροι γνώριζαν σε ποιους ανήκαν κάποια σπίτια που σώζονται µέχρι σήµερα. Με οδηγό έναν χάρτη που έφτιαξε ο Σπινθηρόπουλος Παναγιώτης ξεκινάµε να βρούµε ότι έµεινε: Στα ερείπια της εκκλησίας του Χριστού χτίστηκε το τζαµί του χωριού, το σπίτι του Γιάγκου του οξόγλη που χρησιµοποιείται σα σταύλος, του Κωδωνά το νερό, το σπίτι της Φατµέ, της ελληνίδας που αλλαξοπίστησε πριν την α- νταλλαγή, του Πατσινάκ το σπίτι που σήµερα κατοικείται από µία τούρκικη οικογένεια (ζητάµε από την πανέ- µορφη γαλανοµάτα νεαρή γυναίκα να µας αφήσει να µπούµε να δούµε το σπίτι και δέχεται µε χαρά µιλώντας ποντιακά. Φτωχικό, αλλά περιποιηµένο µε όλο τον αναγκαίο ηλεκτρικό εξοπλισµό). Κανένα ίχνος από το καφενείο του Καραµανλή και τα δύο σχολεία που υπήρχαν πριν την ανταλλαγή. Όπως µας εξήγησε ο Μουχτάρης όλοι οι νεοφερµένοι χρησιµοποιούσαν τις πέτρες των παλιών οικηµάτων για να φτιάξουν νέα. Όσο βαδίζουµε πληθαίνουν τα συναπαντήµατα και οι κουβέντες µε τους ντόπιους στα ποντιακά. Το συναίσθηµα είναι τροµερό, να είσαι σε µία «ξένη» χώρα, να µιλάς τη γλώσσα σου και να αισθάνεσαι τόσο κοντά στους ντόπιους. Και κυρίως να έχεις αυτή την αίσθηση της ανεπιτήδευτης φιλοξενίας που ήταν και δικό µας χαρακτηριστικό, µέχρι τα µέσα της δεκαετίας του 70 και που χάθηκε στη συνέχεια. Ανηφορίζουµε για τα Γουρνίσκια, όπου διατηρείται σχεδόν ανέπαφο το µαγαζί του Αντών του Καζέπ και παραδίπλα µέρος του σπιτιού του. Από το σηµείο αυτό έχουµε µια πανοραµική άποψη του χωριού Λιβάδια. (συνέχεια στη σελίδα 6)
Τεύχος 5 Σελίδα 6 Το χωριό µοιάζει µε τουριστικό ελβετικό θέρετρο, µε το Μαστορές, το παρχάρι του, να κυριαρχεί πάνω από το αραιοκατοικηµένο χωριό. Μόλις 40-50 άνθρωποι κατοικούν τα άλλοτε πολυπληθή Λιβάδια. Βλέποντάς το αντιλαµβανόµαστε τους λόγους που οδήγησαν τους παππούδες µας στο Ροδοχώρι. Συνεχίζουµε κατηφορίζοντας προς το κέντρο του παλιού χωριού Γουρνίσκια, όπου διατηρείται το σπίτι του Πάνογλη. Συναντάµε τον ιδιοκτήτη του, έναν παππού που πέρασε τα 80, που τον αποκαλούν Πάνογλη για ευνόητους λόγους. Βγαίνει, υποβασταζόµενος από το γιο του, να µας καλωσορίσει. Λίγο πιο κάτω βρίσκουµε τα ερείπια του σπιτιού, του στάβλου και του φούρνου του Νικόλα του Σιάκογλη. Στην αυλή του σπιτιού διατηρούνται τα 3 απίδια που φύτεψαν πριν ξεσηκωθούν οι παλιοί ιδιοκτήτες του σπιτιού. Αιωνόβια δένδρα που εξακολουθούν να δίνουν καρπούς. Συνεχίζοντας την κάθοδο φτάνουµε στο ποτάµι. Σε αυτοσχέδιες λεκάνες εκτρέφονται πέστροφες για τις ανάγκες των γύρω χωριών. Παίρνουµε έναν ανηφορικό δρόµο για να φτάσουµε στον τελευταίο µας προορισµό, το χωριό Τσουπανού. Μόλις 500-1000 µέτρα χωρίζουν µεταξύ τους τα τρία χωριά. Σταµατάµε στο τζαµί και επισκεπτόµαστε το σπίτι του ιµάµη, ένα παλιό ελληνικό σπίτι. Μας προσκαλούν να µπούµε µέσα και να ξεκουραστούµε. Το γέρικο ζευγάρι έχει έρθει να επισκεφτεί ο γιος και ο εγγονός τους από την Τραπεζούντα. Στην αρχή η κουβέντα είναι δύσκολη, µοιάζουν να µας βολιδοσκοπούν, στη συνέχεια όµως ο ιµάµης αρχίζει να µιλάει ποντιακά, το ίδιο και ο γιός του, δάσκαλος και δηµοσιογράφος σε µία τοπική εφηµερίδα. Η ατµόσφαιρα ζεστή, ανθρώπινη, φιλική. Θέλουν να µας κρατήσουν για φαγητό, η ώρα όµως έχει περάσει και πρέπει να επιστρέψουµε. Ανταλλάσουµε ευχές, διευθύνσεις και τους αποχαιρετούµε µε την υπόσχεση της επανόδου. Ο ιµάµης µας λέει ότι είναι γέρος, ελπίζει όµως να µας ξαναδεί (πριν λίγες µέρες λάβαµε µήνυµα από το γιό του ότι αρρώστησε σοβαρά). Το ίδιο βράδυ παίρνουµε το δρόµο της επιστροφής στην Κωνσταντινούπολη και την εποµένη οδικώς για Ροδοχώρι. Ένα αξέχαστο, γεµάτο έντονες συγκινήσεις,ταξίδι που σκοπεύουµε να επαναλάβουµε στο µέλλον. Οι συνταξιδιώτες: Γιώργος Βασιλειάδης, Παναγιώτης Γεωργιάδης, Χαρούλα Σπινθηροπούλου, Θεόφιλος Τελληγιανίδης Καλές σπουδές στα παιδιά µας που πέρασαν στα ΑΕΙ και ΤΕΙ και καλό κουράγιο στους γονείς Μας ενδιαφέρει Με 18 θέµατα στην ηµερήσια διάταξη συνεδρίασε τη ευτέρα 30 Αυγούστου το ηµοτικό Συµβούλιο. Στην αρχή της συνεδρίασης ο ήµαρχος κ. Αναστάσιος Καραµπατζός ενηµέρωσε το σώµα για την πολύ σηµαντική εξέλιξη στο «Πρόγραµµα Βέρµιο», έπειτα από την υπογραφή της υπουργικής απόφασης από τον υφυπουργό Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας κ. Σταύρο Αρναουτάκη. Ο ήµαρχος είπε ότι στις 12/8, µετά από συνεχή προσπάθεια και πιέσεις, ήρθαν τα θετικά αποτελέσµατα και υπογράφηκε η απόφαση για το Ολοκληρωµένο Πρόγραµµα Βιώσιµης και Αειφόρου Ανάπτυξης του Ορεινού Όγκου του Βερµίου. Υπενθύµισε ότι ήταν µια καινοτόµα πολιτική πρωτοβουλία που ανέλαβε προσωπικά τον Μάιο του 2008, συγκαλώντας τη σύσκεψη στη «Ναϊάς» για τη διανοµαρχιακή-διαδηµοτική συνεργασία των 12 ήµων που βρίσκονται στο Βέρµιο, των 4 Νοµαρχιών και των 2 Περιφερειών. Τόνισε ότι το Επιχειρησιακό Σχέδιο εκπονήθηκε από την Αναπτυξιακή Κοζάνης και έγινε δεκτό στο σύνολό του από το Υπουργείο. Ο συνολικός προϋπολογισµός του Προγράµµατος ανέρχεται σε 198,6 εκ. ευρώ από τα οποία τα 50,8 αφορούν έργα και παρεµβάσεις στην περιοχή της Νάουσας. Χαρακτήρισε το Πρόγραµµα Βέρµιο, οραµατικό, δυναµικό και µε αναπτυξιακή προοπτική τα επόµενα χρόνια. Επεσήµανε ότι στόχος του προγράµµατος είναι η ολοκληρωµένη και βιώσιµη ανάπτυξη της περιοχής, µε έµφαση στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, τη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας και την υλοποίηση χρήσιµων και ωφέλιµων έργων υποδοµής σ' όλους τους τοµείς (φράγµατα, οδικό δίκτυο, δασικοί δρόµοι, ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, υποδοµές χιονοδροµικές κέντρων, περιβαλλοντολογικές αποκαταστάσεις, κοινωνικές υποδοµές κλπ.) Από: http://www.naousa.gr/news/article1210/ Το χωριό µας έχει µια ευκαιρία να υλοποιήσει έργα σηµαντικά, όπως είναι το φράγµα, η αγροτική οδοποιία (εφόσον δώσουµε δρόµο), η ύδρευση, το Πολιτιστικό Κέντρο, η ολοκλήρωση του δρό- µου Μεταµόρφωση-Κουτσούφλιανη κ.λ.π. Αποµένει σε µας να διεκδικήσουµε δυναµικά την ένταξή τους. Πάντως δεν θα γίνει κανένα έργο εάν οι νέοι µας εκπρόσωποι, δεν συνεργάζονται µε το ήµο και δεν απαιτούν δυναµικά τα έργα που έχει ανάγκη το χωριό µας.