Σ Χ Ο Λ Η :Δ ΙΟ ΙΚ Η Σ Η Σ Κ Α Ι Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ Σ ΤΜ Η Μ Α : Λ Ο Γ ΙΣ Τ ΙΚ Η Σ. ιιιιιιι. Θέμα: Συναλλαγματική Γραμμάτιο εις Δ ια ταγήν Επιταγή

Transcript

1 τ.ε.ι. Κ Α Β Α Λ Α Σ Σ Χ Ο Λ Η :Δ ΙΟ ΙΚ Η Σ Η Σ Κ Α Ι Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ Σ ΤΜ Η Μ Α : Λ Ο Γ ΙΣ Τ ΙΚ Η Σ ιιιιιιι Θέμα: Συναλλαγματική Γραμμάτιο εις Δ ια ταγήν Επιταγή Καθηγητής: Τσαρουχάς Αναστάσιος Σπουδάστριες: Κομαντανίδου Ευμορφία Γκούτα Νικολέτα Καβάλα

2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ Σελ.4 ' 1 ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ 1 1 Σελ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜ ΑΣΙΑ ΤΩΝ 1 Σελ.5 1 ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ 3. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ ΣεΛ I. Είδη εγγράφων Σελ.6 1 II. Είδη αξιόγραφων Σελ.7 4. ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ Σελ, Έννοια και είδη οπισθογράφησης Σελ Νομική ενέργεια της οπισθογράφησης Σελ Διαφορές μεταξύ οπισθογράφησης και εκχώρησης ΚΕΦ ΑΛΑΙΟ ΠΡΩ ΤΟ Σελ.19 Σελ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ Σελ ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗΣ Σελ Τα τυπικά στοιχεία της συναλλαγματικής Σελ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗ Σ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗΣ Σελ ΑΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΛΕΥΚΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ Σελ , ΡΗΤΡΕΣ ΠΟΥ ΑΠΑΝΤΩΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΤΗ Σ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗΣ Σελ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗΣ Σελ ΤΡΙΤΕΓΓΥΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗΣ Σελ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΡΙΤΕΓΓΥΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΓΓΥΗΣΗΣ Σελ ΕΥΘ ΥΝΕΣ ΠΟΥ Α ΠΟ ΡΡΕΟ ΥΝ Από ΤΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ Σελ.44

4 1.9. ΠΛΗΡΩΜΗ ΤΗ Σ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜ ΑΤΙΚΗΣ Σελ ΑΝΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΓΩΓΗΣ Σελ Το διαμαρτυρικό Σελ δικαιούχος της συναλλαγματικής Σ ελ 5 7 ' Τα είδη της αναγωγής Σελ ΠΑΡΑΓΡΑΦΕΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΣΕΩΝ ΠΟΥ Σελ.59 1 ΑΠΟΡΡΕΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΙΣΧΥΡΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ Σελ.64 ΚΕΦ ΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Σελ ΓΡΑΜΜΑΤΙΟ ΕΙΣ ΔΙΑΤΑΓΗ Σελ ΤΥΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΟΥ ΕΙΣ Σελ.67 1 ΔΙΑΤΑΓΗ 2.2. ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕ ΤΗ Σελ.68 1 ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ 2.3. ΕΥΘΥΝΕΣ ΠΟΥ ΑΠΟΡΡΕΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟ Σελ.71 ' ΓΡΑΜΜΑΤΙΟ 2.4. Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ Σελ72 ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΙΩΝ ΕΙΣ ΔΙΑΤΑΓΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΡΑ Π ΕΖΕΣ ΚΕΦ ΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Σελ ΕΠΙΤΑΓΗ Σελ ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ Σελ Ποιες συμβάσεις προηγούνται της έκδοσης της Σελ.86 Επιταγής 3.2. ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ Σελ Τα τυπικά στοιχεία της επιταγής Σελ.89

5 Ομοιότητες και διαφορές της επιταγής με την Σελ.96 συναλλαγματική 3.3. ΑΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΛΕΥΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ Σελ ΡΗΤΡΕΣ ΠΟΥ ΑΠΑΝΤΩΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΑΓΗ Σελ.99 ' 3.5. ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ Σελ.102 * 3.6. ΤΡΙΤΕΓΓΥΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ Σελ.105 ' 3.7. Μ ΕΤΑΧΡΟΝΟΛΟ ΓΗΜ ΕΝ Η ΕΠΙΤΑΓΗ Σελ.108 ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΣΗΜΑΝΣΗ 3.8. ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ ΓΙΑ ΠΛΗΡΩΜΗ Σελ.109! 3.8.1,Νομιμοποίηςη δικαιούχου Σελ.109 ' Προθεσμία εμφάνισης της επιταγής Σελ Τόπος εμφάνισης για πληρωμή - Πληρωτής Σελ Προϋποθέσεις πληρωμής Σελ Ακάλυπτη επιταγή Σελ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗ Σελ ΕΥΘΥΝΕΣ ΠΟΥ ΑΠΟΡΡΕΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ Σελ.129 ΕΠΙΤΑΓΗ Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού Σελ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΜΙΣΤΗ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Σελ.133 ΑΠΩΛΕΙΑΣ Ή ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΑΓΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΔΗ ΕΠΙΤΑΓΩΝ Σελ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΑΓΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ Σελ.143 ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ Σελ. 148 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σελ.149

6 ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ 1. ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ Αξιόγραφο είναι το έγγραφο το οποίο ενσωματώνει δικαίωμα σε τέτοιο βαθμό ώστε η άσκησή του να προϋποθέτει την κατοχή του εγγράφου. Το δικαίωμα αυτό το οποίο ενσωματώνεται στο αξιόγραφο, πρέπει να είναι οπωσδήποτε ιδιωτικό και περιουσιακό. Η ταύτιση ουσιαστικά του δικαιώματος με το έγγραφο αποδεικνύεται επίσης και από το γεγονός ότι για την μεταβίβαση του δικαιώματος που απορρέει από το έγγραφο απαιτείται κατά κανόνα και η παράδοση του εγγράφου. Το φαινόμενο της σύνδεσης ενός δικαιώματος με ένα έγγραφο είναι ιδιαίτερα συχνό χωρίς όμως αυτή να γίνεται πάντα με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο βαθμό. Για τον λόγο αυτό γίνεται και διάκριση μεταξύ των διαφόρων ειδών των εγγράφων όσον αφορά την σύνδεσή τους με το δικαίωμα.' ' "Δίκαιο των αξιόγραφων" Κ. ΡΟΚΑ

7 2. ΟΙΚΟ ΝΟ Μ ΙΚΗ ΑΞΙΟ ΓΡΑΦ Ω Ν ΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜ ΑΣΙΑ Πριν ολοκληρωθεί η εισαγωγή οφείλουμε να τονίσουμε την ιδιαίτερη σημασία των αξιόγραφων για την συναλλαγματική μας ζωή, τόσο αττό οικονομική, όσο και αττό νομική αλλά και κοινωνική σκοπιά. Τα αξιόγραφα δημιουργήθηκαν στα μέσα του προηγούμενου αιώνα όταν αναπτύχθηκαν η βιομηχανία, οι μεταφορές και το εμπόριο. Σήμερα τα αξιόγραφα εξυπηρετούν ποικίλους σκοπούς και ειδικότερα διευκολύνουν: α) την παροχή πιστώσεως (κυρίως η συναλλαγματική και το γραμμάτιο εις διαταγήν), β) την διεξαγωγή των πληρωμών (η επιταγή), γ) την κυκλοφορία ενσώματων αγαθών δηλαδή την πραγματική μετακίνησή τους (η φορτωτική, τα αποθηκόγραφα και τα ενεχυρόγραφα των γενικών αποθηκών). Η οικονομική αυτή αποστολή των αξιόγραφων πραγματοποιείται με την ενσωμάτωση που είναι με της τεχνικής του δικαίου. Πράγματι με την ενσωμάτωση του δικαιώματος στο αξιόγραφο πραγματοποιείται η μεταβίβασή του χωρίς τους κινδύνους που συνοδεύουν κατά κανόνα με άλλο τρόπο μεταβίβαση ή εκπλήρωση της απαίτησης τόσο για τον δανειστή όσο και για τον οφειλέτη, π.χ. δεν υπάρχει κίνδυνος κοινός και για τους δυο να καταβληθεί η παροχή σε πρόσωπο άλλο από τον

8 δικαιούχο, στην περίπτωση που ενδιάμεσα έγινε μεταβίβαση της απαίτησης από το δανειστή σε τρίτο πρόσωπο, με όλες τις σχετικές σοβαρές συνέπειες. Το σημαντικότερο όμως ίσως είναι η ασφάλεια και η απλότητα με την οποία κυκλοφορούν τα οικονομικά αγαθά που περικλείονται στα αξιόγραφα, π.χ. η μεταβίβαση πραγμάτων που παραλήφθηκαν από τον μεταφορέα με έκδοση φορτωτικής, πραγματοποιείται απλά με την μεταβίβαση της φορτωτικής. Τα αξιόγραφα ρυθμίζονται από διάφορους ειδικούς νόμους, αλλά ορισμένες βασικές διατάξεις υπάρχουν και στον Α.Κ. 3. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ Α ΞΙΟ ΓΡΑΦ Ω Ν I. Είδη εγγράφων Τα έγγραφα ως προς την ιδιότητα του εκδότη διακρίνονται σε; Δημόσια: όπου είναι τα έγγραφα που εκδίδονται από το Δημόσιο, όπως είναι για παράδειγμα, στο αντικείμενο που μας αφορά, τα ομόλογα και τα έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου, τα χαρτονομίσματα κλπ. Ιδιωτικά: όπου είναι τα έγγραφα που εκδίδονται από ιδιώτες, φυσικά ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. Ιδιωτικά έγγραφα είναι οι συναλλαγματικές, τα γραμμάτια εις διαταγήν, οι επιταγές κλπ. Ενώ ως προς το περιεχόμενο διακρίνονται σε:

9 Αποδεικτικά: των οποίων ο ρόλος είναι απλά η απόδειξη του δικαιώματος. Το δικαίωμα όμως αυτό έτσι κι αλλιώς υπάρχει ανεξάρτητα από την ύπαρξη των εγγράφων. Η σύνταξη των εγγράφων αυτών είναι πάντα υποχρεωτική όσον αφορά την απόδειξη και μόνον του δικαιώματος όταν επιβάλλεται από το νόμο. Συστατικά: τα οποία σύμφωνα με το νόμο είναι απαραίτητα για την ύπαρξη του δικαιώματος. Το δικαίωμα δηλαδή δεν γεννιέται και χωρίς την σύνταξη του εγγράφου αυτού. Η κατοχή όμως και η ύπαρξη του εγγράφου στη συνέχεια δεν είναι απαραίτητα για την απόδειξη της σύστασης του δικαιώματος, εφόσον η σύνταξη του εγγράφου μπορεί να αποδειχθεί χωρίς αμφισβήτηση. Νομιμοποιητικά: των οποίων η ενέργεια είναι η νομιμοποίηση του κατόχου τους. Ακόμη δηλαδή και αν ο κάτοχος ενός νομιμοποιητικού εγγράφου δεν είναι δικαιούχος, ο οφειλέτης εντούτοις απαλλάσσεται αν καταβάλει σ αυτόν. Αξιόγραφα: τα οποία συνδέονται με το δικαίωμα σε τέτοιο βαθμό ώστε αυτό να ενσωματώνεται κυριολεκτικά στο αντίστοιχο έγγραφο. Το αποτέλεσμα είναι ότι για την άσκηση του δικαιώματος είναι απαραίτητη η κατοχή του εγγράφου. II. Είδη αξιόγραφων Τα αξιόγραφα, ως ιδιαίτερο είδος εγγράφων διακρίνονται και αυτά σε επιμέρους κατηγορίες ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, οι κυριότερες των οποίων είναι; πιστωτικοί τίτλοι

10 χρηματόγραφα αξιόγραφα με στενή και αξιόγραφα με ευρεία έννοια αξιόγραφα ενοχικά - εμπράγματα και συμμετοχικά αξιόγραφα ονομαστικά - εις διαταγή - ανώνυμα (στον κομιστή) αξιόγραφα συστατικά και αποδεικτικά αξιόγραφα εκταξιακά και υποσχετικά. Αναλυτικά έχουν ως εξής: Πιστωτικός τίτλος είναι το αξιόγραφο στο οποίο περικλείεται αυτόνομο δικαίωμα (αρχή της αυτονομίας), το οποίο είναι καθορισμένο από το κείμενο του τίτλου (αρχή της γραμματοπαγείας). Σε ότι αφορά την αρχή της αυτονομίας, αυτό σημαίνει ότι αν ο πιστωτικός τίτλος μεταβιβαστεί σε τρίτο, ο τρίτος, στη κατοχή του οποίου περιήλθε, είναι σε θέση να ασκήσει το δικό του δικαίωμα που απορρέει από την κατοχή αυτή και όχι από την ύπαρξη ή όχι δικαιώματος επί του πιστωτικού τίτλου εκείνου που του τον μεταβίβασε. Ενώ σε ότι αφορά την αρχή της γραμματοπαγείας, αυτό σημαίνει ότι το ενσωματωμένο δικαίωμα θα πρέπει να περιγράφεται επακριβώς στο κείμενο του πιστωτικού τίτλου κατά γράμμα. Πιστωτικοί τίτλοι είναι: οι φορτωτικές τα αποθετήρια και ενεχυρόγραφα τα ασφαλιστήρια.

11 δεδομένου ότι το δικαίωμα που απορρέει από τα αξιόγρα(ρα αυτά περιγράφεται αναλυτικά στο γράμμα του κειμένου, ενώ παράλληλα ο κομιστής με την κατοχή του εγγράφου αντλεί ανεξάρτητο δικαίωμα από αυτόν που του το μεταβίβασε. Χρηματόγραφα είναι τα αξιόγραφα που χαρακτηρίζονται από τις αρχές της αυτονομίας και της γραμματοπαγείας, όπως και οι πιστωτικοί τίτλοι, παράλληλα δε το δικαίωμα που ενσωματώνουν συνίσταται σε χρήμα. Χρηματόγραφα είναι: τα χαρτονομίσματα, οι συναλλαγματικές, τα γραμμάτια εις διαταγή, οι επιταγές δεδομένου ότι όλα είναι αυτόνομα έγγραφα που ενσωματώνουν το δικαίωμα του δικαιούχου ή κομιστή να απαιτήσει από τον οφειλέτη την ικανοποίησή του. Αξιόγραφα με στενή έννοια είναι τα αξιόγραφα τα οποία εκτός από τα βασικά χαρακτηριστικά του αξιόγραφου, που είναι το έγγραφο και το ενσωματωμένο σ αυτό δικαίωμα, διέπονται και από τις αρχές της γραμματοπαγείας και της αυτονομίας. Τέτοια αξιόγραφα είναι; οι πιστωτικοί τίτλοι και τα χρηματόγραφα. Αξιόγραφα με ευρεία έννοια είναι όλα γενικώς τα αξιόγραφα που χαρακτηρίζονται από τα κλασικά χαρακτηριστικά αυτής της κατηγορίας των εγγράφων, δηλαδή το έγγραφο, το δικαίωμα και την ενσωμάτωση. Αξιόγραφα ενοχικά είναι αυτά που ενσωματώνουν ενοχικό κατά το νόμο δικαίωμα, δικαίωμα δηλαδή που συνίσταται σε χρηματική απαίτηση ή σε απαίτηση για απόδοση ορισμένων πραγμάτων.

12 Τέτοια αξιόγραφα είναι; η συναλλαγματική, η επιταγή, το γραμμάτιο εις διαταγή, η φορτωτική, το αποθετήριο και το ενεχυρόγραφο. Αξιόγραφα εμπράγματα είναι αυτά που ενσωματώνουν εμπράγματο κατά το νόμο δικαίωμα, δικαίωμα δηλαδή επί πραγμάτων. Τέτοια αξιόγραφα είναι; η φορτωτική, το αποθετήριο και το ενεχυρόγραφο που εκτός από ενοχικά, όπως τα χαρακτηρίσαμε παραπάνω είναι και εμπράγματα αξιόγραφα. Αξιόγραφα συμμετοχικά ή σύνθετα είναι αυτά που ενσωματώνουν δικαίωμα συμμετοχής σε εταιρία. Τα αξιόγραφα αυτά αναφέρονται ως συμμετοχικά, επειδή με την κατοχή τους ο κομιστής είναι σε θέση να συμμετάσχει και να ψηφίσει στη Γενική Συνέλευση μιας Ανώνυμης για παράδειγμα Εταιρείας, ενώ σύνθετα επειδή εκτός από τα παραπάνω ο κομιστής έχει εκτός από το δικαίωμα συμμετοχής στην λήψη των αποφάσεων της εταιρίας και ενοχικές απαιτήσεις για τη συμμετοχή του στα κέρδη. Τέτοια αξιόγραφα είναι; οι μετοχές των Ανωνύμων Εταιριών. Αξιόγραφα ονομαστικά είναι τα αξιόγραφα που ενσωματώνουν δικαίωμα υπέρ συγκεκριμένου προσώπου που κατονομάζεται σχετικά στο κείμενο του τίτλου. Τα ονομαστικά αξιόγραφα μεταβιβάζονται και εν ζωή και με κληρονομική διαδοχή με εκχώρηση και παράδοση του τίτλου. Ονομαστικά αξιόγραφα είναι οι ονομαστικές μετοχές, οι φορτωτικές, οι συναλλαγματικές κλπ.

13 Αξιόγραφα εις διαταγή είναι τα αξιόγραφα που εκδίδονται υπέρ ορισμένου δικαιούχου, ο οποίος όμως έχει σε κάθε περίπτωση το δικαίωμα να μεταβιβάσει ελεύθερα είτε με εκχώρηση και παράδοση είτε με οπισθογράφηση. Στα αξιόγραφα εις διαταγή επιτρέπεται η ελεύθερη κυκλοφορία, σε αντίθεση με τα ονομαστικά για τα οποία η ελεύθερη κυκλοφορία είναι δυνατόν με ρήτρα να αποκλείεται, γεγονός που αποτελεί άλλωστε και την ειδοποιό διαφορά μεταξύ των ονομαστικών και των εις διαταγή αξιόγραφων. Αξιόγραφα ανώνυμα ή στον κομιστή είναι τα αξιόγραφα που δεν φέρουν συγκεκριμένο όνομα δικαιούχου στο κείμενο του τίτλου, με αποτέλεσμα το δικαίωμα που ενσωματώνουν να είναι δυνατόν να ασκηθεί από οποιονδήποτε κατέχει τον τίτλο. Στα ανώνυμα αξιόγραφα, δεν είναι απαραίτητο ο κομιστής να αποδείξει τον τρόπο με τον οποίο περιήλθε στην κατοχή του ο τίτλος, δεδομένου ότι τεκμαίρεται ότι είναι νόμιμος, με αποτέλεσμα, σε περίπτωση που ο οφειλέτης αρνείται την πληρωμή επειδή ισχυρίζεται ότι ο τίτλος έχει κλαπεί ή χαθεί, να έχει εκείνος το βάρος της σχετικής απόδειξης. Τα αξιόγραφα στον κομιστή μεταβιβάζονται με απλή παράδοση ύστερα από συμφωνία μεταξύ των μερών. Για το λόγο αυτό, λόγω δηλαδή της απλούστευσης της συναλλαγής, τα ανώνυμα αξιόγραφα θεωρούνται εμπορικά και αποτελούν σύνηθες φαινόμενο στις εμπορικές συναλλαγές και στην τραπεζική πρακτική. Ανώνυμα αξιόγραφα είναι; τα τραπεζογραμμάτια, οι επιταγές που είναι δυνατόν βέβαια να εκδίδονται και ονομαστικές ή εις διαταγή, οι μετοχές, τα τοκομερίδια κλπ., σε αντίθεση με τη

14 συναλλαγματική που αν και εξαιρετικά σύνηθες αξιόγραφο απαγορεύεται από το νόμο η έκδοσή της στον κομιστή. Αξιόγραφα συστατικά είναι τα αξιόγραφα τα οποία πρέπει να εκδοθούν, προκειμένου να γεννηθεί το δικαίωμα που απορρέει από αυτά. Συστατικά αξιόγραφα είναι η συναλλαγματική, το γραμμάτιο εις διαταγή και η επιταγή με τα οποία θα ασχοληθούμε σ αυτήν την εργασία. Αξιόγραφα αποδεικτικά είναι αυτά με τα οποία αποδεικνύεται ένα δικαίωμα που έχει αποκτηθεί από το δικαιούχο ή κομιστή σε άλλο, προηγούμενο της έκδοσής τους, χρόνο. Τέτοια αξιόγραφα είναι: οι φορτωτικές που αποδεικνύουν τη φόρτωση εμπορευμάτων που έγινε από το εξωτερικό, για παράδειγμα στο όνομα του εισαγωγέα του εσωτερικού, το ασφαλιστήριο, που βεβαιώνει και αποδεικνύει μια σύμβαση και τους σχετικούς της όρους που υπογράφηκε μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών κλπ. Αξιόγραφα εκταξιακά είναι τα αξιόγραφα που περιέχουν έκταξη, εντολή δηλαδή του εκδότη τους προς ορισμένο πρόσωπο να ακολουθήσει τις οδηγίες του σύμφωνα με το κείμενο του τίτλου και να προβεί σε εκτέλεση της παροχής προς τρίτο. Στα εκταξιακά αξιόγραφα εμπλέκονται τρία καταρχήν μέρη; ο εκδότης, ο δικαιούχος και τρίτος προς τον οποίο απευθύνεται η εξουσιοδότηση του εκδότη να ενεργήσει παροχή προς το δικαιούχο. Τα πιο συνηθισμένα εκταξιακά αξιόγραφα είναι; η συναλλαγματική και η επιταγή.

15 Αξιόγραφα υποσχετικό είναι τα αξιόγραφα στο κείμενο του τίτλου των οποίων περιλαμβάνεται υπόσχεση συγκεκριμένης παροχής του εκδότη προς το δικαιούχο. Στα υποσχετικά αξιόγραφα τα καταρχήν εμπλεκόμενα μέρη είναι δύο σε αντίθεση με τα εκταξιακά στα οποία εμπλέκεται και τρίτο πρόσωπο στο οποίο απευθύνονται συγκεκριμένες οδηγίες. Το πιο συνηθισμένο υποσχετικό αξιόγραφο είναι: το γραμμάτιο εις διαταγή. 4. ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΟΓΡΑΦΩΝ Ο τρόπος μεταβίβασης εξαρτάται από το συγκεκριμένο είδος αξιόγραφου και σύμφωνα με το νόμο διακρίνεται σε; Μεταβίβαση με εκχώρηση και παράδοση. Η εκχώρηση και η παράδοση του αξιόγραφου στο νέο δικαιούχο είναι ένας τρόπος με τον οποίο μεταβιβάζονται καταρχήν όλα τα αξιόγραφα. Από τα αξιόγραφα όμως υποχρεωτικά και μόνον με τον τρόπο αυτό μεταβιβάζονται τα ονομαστικά αξιόγραφα. Η εκχώρηση κατά την έννοια του Αστικού Δικαίου από το οποίο άλλωστε προβλέπεται, είναι η μεταβίβαση που στηρίζεται σε προηγούμενη σύμβαση και προκειμένου να λειτουργήσει απαιτείται αναγγελία. Προκύπτει επομένως ότι για να ισχύει η μεταβίβαση ονομαστικού αξιόγραφου με εκχώρηση θα πρέπει να υφίσταται: σύμβαση μεταξύ του δικαιούχου και του δανειστή (έστω και άτυπη),

16 αναγγελία στο πληρωτή του αξιόγραφου. Στη συνέχεια ο κατονομαζόμενος στο αξιόγραφο δικαιούχος, θα πρέπει να το παραδώσει στον νέο, προκειμένου να ολοκληρωθεί η μεταβίβαση. Μεταβίβαση με οπισθογράφηση και παράδοση. Η οπισθογράφηση και παράδοση του αξιόγραφου είναι ο τρόπος με τον οποίο μεταβιβάζονται κατά κανόνα τα εις διαταγή αξιόγραφα, χωρίς να αποκλείεται η μεταβίβασή τους και με εκχώρηση και παράδοση. Οι απαραίτητες προϋποθέσεις για μεταβίβαση με τον τρόπο αυτό είναι; η οπισθογράφηση, και η παράδοση του αξιόγραφου. Η οπισθογράφηση και η παράδοση του αξιόγραφου ως τρόπος μεταβίβασης που προβλέπεται από το νόμο για τα αξιόγραφα εις διαταγή διευκολύνει πολύ τις συναλλαγές, αφού τα αξιόγραφα είναι δυνατόν να αλλάξουν χέρια πολλές φορές, ενώ παράλληλα παρουσιάζει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τη μεταβίβαση και εκχώρηση και παράδοση. Μεταβίβαση με απλή συμφωνία και παράδοση. Η απλή συμφωνία και παράδοση είναι ο τρόπος μεταβίβασης των αξιόγραφων που προβλέπεται για τα ανώνυμα ή στον κομιστή αξιόγραφα, χωρίς να αποκλείεται η μεταβίβασή τους με εκχώρηση και παράδοση.

17 ο τρόπος αυτός της μεταβίβασης των αξιόγραφων προσομοιάζει σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο μεταβίβασης των κινητών πραγμάτων γενικώς. Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη μεταβίβαση με συμφωνία και παράδοση ενός αξιόγραφου στον κομιστή είναι: η προηγούμενη συμφωνία μεταξύ των μερών, η παράδοση του τίτλου με τον οποίο ο νέος κομιστής νομιμοποιείται τυπικά να απαιτήσει την πληρωμή από τον οφειλέτη - πληρωτή. Αρκεί επομένως στον κομιστή, προκειμένου να απαιτήσει την ικανοποίησή του από τον τίτλο, η νόμιμη κατοχή του από τον προηγούμενο αυτού κομιστή Έννοια και είδη οπισθογράφησης Οπισθογράφηση είναι η εντολή του δικαιούχου προς τον πληρωτή να πληρώσει το ποσό του αξιόγραφου σε άλλον, νέο δικαιούχο, τον οποίο είναι δυνατόν και να κατονομάζει. Η εντολή αυτή για να ισχύει θα πρέπει να φέρει την ιδιόχειρη υπογραφή του εντολέα (προηγούμενου δικαιούχου) στην πίσω όψη του τίτλου, για το λόγο αυτό άλλωστε ονομάζεται και οπισθογράφηση. Για να είναι έγκυρη η οπισθογράφηση θα πρέπει να εκφράζει απλή και καθαρή εντολή και να μην περιέχει όρους ή αιρέσεις. Επίσης η οπισθογράφηση αφορά όλο το ποσό που αναγράφεται στο αξιόγραφο και δεν νοείται μερική σε καμιά περίπτωση, διότι επιφέρει ακυρότητα της ίδιας της εντολής.

18 Ανάλογα με τη μορφή ή το περιεχόμενο της εντολής η οπισθογράφηση διακρίνεται ειδικότερα σε; Τακτική οτγίσθογράφηση ή πλήρης όπου είναι εκείνη η οποία αναφέρει πλήρη στοιχεία όπως χρονολογία, όνομα νέου δικαιούχου υπέρ του οποίου πραγματοποιείται και υπογραφή. Ατακτη ή λευκή οπισθογράφηση όπου είναι εκείνη από την οποία λείπουν οι λεπτομέρειες της τακτικής, με εξαίρεση την υπογραφή του προηγούμενου δικαιούχου. Οπισθογράφηση όχι εις διαταγή που είναι εκείνη στην οποία ο οπισθογράφος έχει θέσει σχετική ρήτρα με λεκτικό «όχι οπισθογράφηση» ή «όχι εις διαταγή», ώστε να αποκλείει νέα στη συνέχεια οπισθογράφηση εκ μέρους του δικαιούχου. Αποτέλεσμα αυτής της οπισθογράφησης είναι να διακόπτεται η κυκλοφορία του αξιόγραφου ή σε περίπτωση κυκλοφορίας του ο οπισθογράφος που έθεσε τη ρήτρα να μην ευθύνεται έναντι άλλων εκτός αυτού προς τον οποίο μεταβίβασε το αξιόγραφο. Οπισθογράφηση λόγω ενέχυρου όπου είναι εκείνη η οποία γίνεται προκειμένου να συσταθεί ενέχυρο επί του αξιόγραφου. Γ ια να είναι σαφές ότι πρόκειται για τέτοιου τύπου οπισθογράφηση και να προκληθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα, θα πρέπει να αναφέρεται ότι γίνεται λόγω ενέχυρου ή λόγω ασφάλειας, ενώ η σχετική σφραγίδα που τίθεται στο αξιόγραφο θα πρέπει να αναφέρει αξία λόγω ενεχύρου κλπ.

19 Οπισθογράφηση λόγω πληρεξουσιότητας που είναι εκείνη με την οποία ο οπισθογράφος μεταβιβάζει το αξιόγραφο που είναι σε διαταγή του σε άλλον με συγκεκριμένο όμως σκοπό, που είναι η εκπροσώπησή του μέσω αυτού στον οποίο μεταβίβασε. Με την οπισθογράφηση δηλαδή αυτής της μορφής ο οπισθογράφος δίνει πληρεξουσιότητα σε τρίτο να ενεργεί για λογαριασμό του. Η οπισθογράφηση λόγω πληρεξουσιότητας, για να επιφέρει τα αποτελέσματά της, θα πρέπει να αναφέρει σχετική ρήτρα, δηλαδή να αναφέρει αξία για είσπραξη μόνο ή κατά πληρεξουσιότητα κλπ. Οπισθογράφηση χωρίς ευθύνη που είναι εκείνη κατά την οποία ο οπισθογράφος μεταβίβασε το αξιόγραφο που κατείχε σε διαταγή του θέτοντας τη ρήτρα χωρίς ευθύνη, με αποτέλεσμα να μην ευθύνεται ο ίδιος σε περίπτωση μη πληρωμής του αξιόγραφου από τον πληρωτή του έναντι άλλων οπισθογράφων, που ενδέχεται να ακολουθήσουν ή σε κάθε περίπτωση έναντι κανενός κομιστή. Από τη ρήτρα αυτή, που είναι δυνατόν να θέσει ο οπισθογράφος προκύπτει ότι αυτού του τύπου η οπισθογράφηση δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα του νέου δικαιούχου, δεδομένου ότι περιορίζεται ο αριθμός των υπόχρεων από το αξιόγραφο έναντι αυτού. Οψιμη οπισθογράφηση ή μετοπισθογράφηση όπου είναι εκείνη που γίνεται με τη σύνταξη διαμαρτυρικού για πληρωμή του αξιόγραφου ή μετά από την προθεσμία σύνταξης διαμαρτυρικού.

20 4.2. Νομική ενέργεια της οττισθογράφησης Με την οπισθογράφηση δημισυργσύνται τα εξής αποτελέσματα: 1. Μεταβιβαστικό αττοτέλεσμα: Μεταβιβάζεται (ή ενεχυριάζεται ή παρέχεται πληρεξουσιότητα, ανάλογα με το είδος της οπισθογράφησης), το δικαίωμα που είναι ενσωματωμένο στο έγγραφο καθώς επίσης και το έγγραφο ως πράγμα, σύμφωνα με το εμπράγματο δίκαιο. 2. Εγγυητικό αττοτέλεσμα: Με την οπισθογράφηση, ο οπισθογράφος δημιουργεί για τον εαυτό του οφειλή εις ολοκλήρων, αφού όπως αναφέραμε πιο πάνω μερική οπισθογράφηση απαγορεύεται προς κάθε δικαιούχο του ενσωματωμένου δικαιώματος, εννοείται άμεσο ή απώτερο δικαιούχο. Συνεπώς κάθε οπισθογράφος έναντι των επόμενων απ αυτόν οπισθογράφων είναι οφειλέτης, έναντι όμως των προηγούμενων είναι πιστωτής. 3. Νομιμοττοιητικό αττοτέλεσμα: Αν ο κάτοχος του εγγράφου στηρίζει το δικαίωμά του σε αδιάκοπη σειρά οπισθογραφήσεων, τότε θεωρείται νόμιμος κομιστής.

21 4.3. Διαφορές μεταξύ οττισθογράφησης και εκχώ ρησ ης Τυπικές α) Ενώ η εκχώρηση προϋποθέτει αναγγελία, τούτο δεν ισχύει για την οπισθογράφηση. β) Η οπισθογράφηση σημειώνεται πάνω στο αξιόγραφο ή σε πρόσθεμα, είναι δηλαδή τυπική δικαιοπραξία, ενώ η εκχώρηση είναι καταρχήν άτυπη. Ουσιαστικές Αναφέρουμε μερικές από τις ουσιαστικές διαφορές: α) Με την οπισθογράφηση και την παράδοση του αξιόγραφου μεταβιβάζονται τόσο το εμπράγματο όσο και το ενσωματωμένο δικαίωμα στο αξιόγραφο. Με την εκχώρηση μεταβιβάζεται μόνο η απαίτηση και ο εκδοχέας έχει ενοχική αξίωση για παράδοση του εγγράφου, β) Μαζί με την εκχώρηση μεταβιβάζονται αυτοδίκαια και τυχόν εγγυήσεις, ενέχυρα, υποθήκες που ασφαλίζουν την απαίτηση, πράγμα που αμφισβητείται ότι συμβαίνει με την οπισθογράφηση. ' "Τα αξιόγραφα:η νομική προσέγγιση της καθημερινής Τραπεζικής πρακτικής" ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

22 ΚΕΦ ΑΛΑΙΟ ΠΡΩ ΤΟ 1. ΣΥΝΑΛΛΑΓΜ ΑΤΙΚΗ Λήξη την^ _ ΣυναΧλαγματιχή ΕΥΡΩ Συναλλαγματική είναι το αξιόγραφο εκείνο με το οποίο ο πιστωτής του τιμήματος της συναλλαγής που ονομάζεται και εκδότης του αξιόγραφου, δίνει εντολή στον πληρωτή, που είναι κατά κανόνα και αποδέκτης του εγγράφου αυτού, να πληρώσει σε ορισμένο πρόσωπο, τον ίδιο τον εκδότη ή άλλον που ονομάζεται λήπτης, συγκεκριμένο ποσό, σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Έτσι η συναλλαγματική είναι μέσο πληρωμής που όμως αναφέρεται στο μέλλον, άρα κατά κύριο λόγο μέσο πίστης μεταξύ όλων των συναλλασσόμενων μερών, τα οποία μπορεί να είναι δύο ή και περισσότερα. Η έκδοση της συναλλαγματικής αποτελεί εμπορική πράξη ανεξάρτητα από την ιδιότητα των συμβαλλόμενων μερών και από την υφή της σχέσης τους, που είναι δυνατόν να μην είναι εμπορική, όπως είναι για παράδειγμα η έκδοση συναλλαγματικής

23 για την αποπληρωμή δανείου που βασίζεται σε σύμβαση μεταξύ ιδιωτών. Καθημερινά στις τράπεζες προσκομίζονται από πελάτες συναλλαγματικές είτε για είσπραξη, είτε για προεξόφληση είτε τις περισσότερες φορές σε κάλυψη ανοιχτών αλληλόχρεων λογαριασμών χρηματοδοτήσεων. Τη συναλλαγματική επομένως την συναντούμε συχνότατα στις τραπεζικές υπηρεσίες και για το λόγο αυτό οι υπάλληλοι των τραπεζών είναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν τι προβλέπεται από το νόμο αναφορικά με το αξιόγραφο αυτό, προκειμένου να προστατεύουν τους πελάτες τους αλλά και τα συμφέροντα της τράπεζας, ιδιαίτερα όταν το εν λόγω αξιόγραφο προσκομίζεται ως ενέχυρο χρηματοδοτήσεων ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗΣ Σε ό,τι αφορά τον τύπο της συναλλαγματικής που προβλέπεται από το νόμο, η συναλλαγματική είναι αξιόγραφο; - ιδιωτικό - αναιτιώδες - συστατικό - ενοχικό - εκταξιακό - χρηματόγραφο. Ιδιω τικό: εκδίδεται δηλαδή από ιδιώτες όπως και οι επιταγές, σε αντίθεση με τα δημόσια έγγραφα που εκδίδονται από το δημόσιο.

24 A vaiti^6ec: δεν αναφέρει την αιτία ττου προκάλεσε την έκδοσή του (που μπορεί να είναι εμπορική ή άλλη) με αποτέλεσμα η πληρωμή να είναι ανεξάρτητη από την υποκείμενη σχέση μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών. Το γεγονός ότι η συναλλαγματική είναι αναιτιώδες αξιόγραφο έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της κυκλοφοριακής της δυνατότητας, καθώς επίσης και την ευχερή έκδοση διαταγής πληρωμής, σε περίπτωση βέβαια μη πληρωμής της. Συσ τατικό: το δικαίωμα που προέρχεται από τη συναλλαγματική γεννάται από τη σύνταξή της και λειτουργεί ανεξάρτητα από τη σχέση που το δημιούργησε. Ειδικά για τη συναλλαγματική η σύστασή της προβλέπεται από το νόμο και περιβάλλεται συγκεκριμένο τύπο. Ε νογικό: ενσωματώνει ενοχικό δικαίωμα που μπορεί να είναι απαίτηση για καταβολή ορισμένου ποσού ή απαίτηση για απόδοση ορισμένων πραγμάτων. Εκτα^ιακό: περιέχει έκταξη που είναι η διαταγή ή εντολή προς τρίτο πρόσωπο να προβεί σε παροχή προς τον εκδότη ή τρίτο με αποτέλεσμα να δημιουργείται τριμερής σχέση μεταξύ του εκδότη, του αποδέκτη και του λήπτη της συναλλαγματικής. Χ ο ηυατόνραφ ο: είναι αξιόγραφο με την στενή έννοια του όρου που σημαίνει ότι εκτός από έγγραφο στο οποίο ενσωματώνεται δικαίωμα, που συνίσταται σε χρήμα, η συναλλαγματική είναι επιπλέον έγγραφο με πλήρη αυτονομία, που λειτουργεί

25 ανεξάρτητα και παράλληλα με την υποκείμενη σχέση μεταξύ των συναλλασσόμενων μερών Τα τυπικά στοιχεία της συναλλαγματικής Για να είναι έγκυρη η συναλλαγματική, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Νόμου 5325/32, πρέπει να είναι συνταγμένη με έναν ορισ.'ένο τρόπο και το κε ενό της να αναγράφονται ορ ομένα οτοιχεία που λέγονται και «τυπικά στοιχεία;. Αυτά είναι: 1. Η ονομασία συναλλαγματική. 2. Η απλή και καθαρή εντολή πληρωμής ορισμένου ποσού. 3. Το όνομα του πληρωτή. 4. Ο τόπος πληρωμής. 5. Η ημερομηνία λήξης. 6 Ο τόπος και ο χρόνος έκδοσης της συναλλαγματικής. 7. Το όνομα του λήπτη της συναλλαγματικής. 8. Η υπογραφή του εκδότη. Από τα παραπάνω στοιχεία, αυτά με αριθμό 4 και 5, είναι δυνατόν, εάν λείπουν, να αναπληρωθούν. Τα υπόλοιπα "Τα αξιόγραφα: Η νομική προσέγγιση της καθημερινής Τραπεζικής πρακτικής"

26 θεωρούνται απαραίτητα τυπικά για το κύρος της συναλλαγματικής, η έλλειψη δε ενός από αυτά καθιστά τη συναλλαγματική άκυρη. Οι υπηρεσίες των τραπεζών, ωστόσο, θα πρέπει να θεωρούν όλα τα ως άνω στοιχεία απαραίτητα, προκειμένου να αποφεύγονται προβλήματα για τις νομικές υπηρεσίες σε περίπτωση εμπλοκών. Σχετικά με τα παραπάνω τυπικά στοιχεία σημειώνονται τα εξής; 1. Η ονομασία συναλλαγματική: μέσα στο κείμενο και στη γλώσσα που συντάσσεται το αξιόγραφο προσδίδει την πανηγυρικότητα του τίτλου. 2. Η απλή και καθαρή εντολή πληρωμής ορισμένου χρηματικού ποσού: Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι δυνατόν να αναγράφονται αιρέσεις, ρήτρες ή προθεσμίες άλλες από τις προβλεπόμενες από νόμο ικανές να καταστήσουν τη συναλλαγματική ασαφής και ενδεχομένως άκυρη. Ακόμη είναι δυνατόν να συναντήσουμε συναλλαγματικές στις οποίες το ποσό που αναγράφεται αριθμητικώς δεν συμφωνεί με το ποσό που αναγράφεται ολογράφως. Στις περιπτώσεις αυτές, ο νόμος ορίζει ότι θα λαμβάνεται υπόψη το ποσό που αναγράφεται ολογράφως ή το μικρότερο ποσό αν αυτό αναγράφεται περισσότερες φορές στο σώμα της συναλλαγματικής είτε αριθμητικώς είτε ολογράφως. 3. Το όνομα του πληρωτή: Ο πληρωτής μπορεί να είναι υπαρκτό πρόσωπο, που δεν αποκλείεται να είναι και ο ίδιος ο εκδότης.

27 To κύρος όμως της συναλλαγματικής δεν εττηρεάζεται αν τελικά αποδειχτεί ότι ο πληρωτής είναι ανύπαρκτο πρόσωπο, ή αν είναι μεν υπαρκτό, αλλά αρνηθεί να αποδεχτεί τη συναλλαγματική ή να την πληρώσει. Σε μια τέτοια περίπτωση παραμένουν υπεύθυνοι οι υπόλοιποι ενεχόμενοι (εκδότης, τυχόν τριτεγγυητής, οπισθόγραφα). Σε μια συναλλαγματική μπορεί να αναφέρονται περισσότεροι από έναν πληρωτές αλλά μόνο ως αθροιστικά και όχι διαζευκτικά υπεύθυνοι και μόνο για ολόκληρο το ποσό της συναλλαγματικής και όχι για μέρος του. Μπορεί να ορίσει και κατ ανάγκη ή επικουρικός πληρωτής όπως επίσης και πρόσωπο διαφορετικό από τον πληρωτή μπορεί να αποδεχτεί τη συναλλαγματική. Πάντως ο πληρωτής δεν ενέχεται από τη συναλλαγματική, αν δεν την αποδεχτεί με την υπογραφή του. Η συναλλαγματική όμως κυκλοφορεί νόμιμα και χωρίς την υπογραφή του πληρωτή, η οποία μπορεί να τεθεί και αργότερα και μέχρι τη λήξη. Τούτο γίνεται για να διευκολυνθούν οι εξ αποστάσεως συναλλαγές. 4. Ο τόπος πληρωμής: Ο τόπος πληρωμής θα πρέπει να είναι ένας και υπαρκτός. Στην περίπτωση κατά την οποία δεν αναφέρεται τόπος πληρωμής, τότε ως τόπος πληρωμής θεωρείται ο τόπος κατοικίας του πληρωτή. Επίσης είναι δυνατόν ως τόπος πληρωμής να ορίζεται και κατοικία τρίτου, όπως συμβαίνει στην περίπτωση κατά την οποία η συναλλαγματική έχει δοθεί σε τράπεζα είτε προς είσπραξη, είτε για προεξόφληση, οπότε ο τόπος πληρωμής είναι το τραπεζικό κατάστημα το οποίο και αποστέλλει τη σχετική ειδοποίηση στον πληρωτή-αποδέκτη.

28 Αν αναφέρονται περισσότεροι του ενός τόποι πληρωμής τότε η συναλλαγματική είναι άκυρη. 5. Η ημερομηνία λήξεως: Η ημερομηνία λήξεως, σύμφωνα με τη συνήθη πρακτική, θα πρέπει να είναι συγκεκριμένη, π.χ , κλπ. Από το νόμο προβλέπεται, η λήξη να είναι εν όψει, μετά από προθεσμία από την όψη ή μετά από προθεσμία από την ημερομηνία έκδοσης. Έτσι έχουμε: Συναλλαγματική εν όψει όπου είναι η συναλλαγματική που δεν αναφέρει ημερομηνία λήξεως και ο δικαιούχος είναι σε θέση να την εισπράξει μόλις την εμφανίσει, εντός όμως ενός χρόνου από την ημερομηνία έκδοσης. Συναλλαγματική μετά από προθεσμία από την όψη είναι η συναλλαγματική που πληρώνεται αφού παρέλθει η προθεσμία που τρέχει από την όψη, γεγονός που υποχρεώνει το δικαιούχο να εμφανίσει τη συναλλαγματική δύο φορές. Συναλλαγματική μετά από προθεσμία από την έκδοση είναι η συναλλαγματική στην οποία αναφέρεται ως ημερομηνία λήξης συγκεκριμένο χρονικό διάστημα από την ημερομηνία έκδοσης π.χ. ημερομηνία λήξης ένας μήνας από την έκδοση. Αρχή, μέση και τέλος του μήνα σημαίνουν 1*^, 15' και τελευταία μέρα του μήνα. Στην περίπτωση κατά την οποία δεν αναφέρεται καθόλου ο χρόνος λήξης της συναλλαγματικής αυτή θεωρείται πληρωτέα εν όψει.

29 6. Ο τόπος και ο χρόνος έκδοσης της συναλλαγματικής: Σε περίπτωση μη ύπαρξης του τόπου η συναλλαγματική θεωρείται ότι εκδόθηκε στον τόπο που αναφέρεται δίπλα στο όνομα του εκδότη. Η ημερομηνία έκδοσης θεωρείται απαραίτητο τυπικό στοιχείο της συναλλαγματικής, διότι η έλλειψή της δημιουργεί προβλήματα στην πληρωμή των συναλλαγματικών εν όψει και αυτών με προθεσμία από την όψη. Η ημερομηνία έκδοσης επίσης έχει μεγάλη σημασία για να διαπιστώνεται η ικανότητα ή όχι του υπογραφέα, για τυχόν πτώχευση και στην περίπτωση που ο εκδότης ήταν ανήλικος. 7. Το όνομα του λήτπη της συναλλαγματικής: Είναι το όνομα εκείνου στον οποίο ή σε διαταγή του οποίου θα γίνει η πληρωμή. Έκδοση συναλλαγματικής στον κομιστή απαγορεύεται και, εάν εκδοθεί, είναι άκυρη. Έκδοση συναλλαγματικής με λήπτη (δικαιούχο) τον ίδιο τον εκδότη επιτρέπεται. Επιτρέπεται επίσης να σημειωθούν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι είτε αθροιστικά (οπότε ο οφειλέτης θα πρέπει να καταβάλει την παροχή προς όλους από κοινού), είτε διαζευκτικοί (οπότε ο οφειλέτης απαλλάσσεται και με μόνη την σ έναν δικαιούχο καταβολή του ποσού της συναλλαγματικής). Πάντως σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αναφέρεται το αστικό όνομά του ή των δικαιούχων, προκειμένου για φυσικά πρόσωπα και η εταιρική επωνυμία, προκειμένου για νομικά πρόσωπα. 8. Η υπογραφή του εκδότη Στην υπογραφή του εκδότη θα πρέπει να αναφέρεται το αστικό του όνομα ή η εταιρική επωνυμία.

30 Στην περίπτωση κατά την οποία ο εκδότης υπογράφει με το υποκοριστικό του δεν τίθεται θέμα ακυρότητας της συναλλαγματικής, φτάνει να συνάγεται με βεβαιότητα ή ταυτότητα του εκδότη. Η υπογραφή πρέπει να είναι χειρόγραφη και κατά κανόνα ιδιόχειρη (πλην των περιπτώσεων όπου για λογαριασμό του φυσικού ή νομικού προσώπου υπογράφει άλλος ως αντιπρόσωπος), αποκλείεται δηλαδή χρήση μηχανικών μέσων όπως σφραγίδα. Πρόσωπα αγράμματα δεν μπορούν να υπογράψουν την έκδοση συναλλαγματικής με διάφορα σημεία π.χ. σταυρό ή δακτυλικό αποτύπωμα, εκτός και αν υπάρξει επικύρωση από συμβολαιογραφική ή άλλη δημόσια αρχή η οποία θα βεβαιώνει ότι το σημείο αυτό επέχει θέση υπογραφής μετά και τη δήλωση του εκδότη ότι δεν μπορεί να υπογράψει κανονικά. Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις κατά τις οποίες είναι δυνατόν η υπογραφή του εκδότη να γίνει με αντιπρόσωπο που ενεργεί άμεσα ή έμμεσα για λογαριασμό του. Άμεση αντιττροσώ ττευση Στην περίπτωση της άμεσης αντιπροσώπευσης ο αντιπρόσωπος υπογράφει είτε με το όνομά του για λογαριασμό αυτού που αντιπροσωπεύει, γεγονός που αναφέρεται επί της συναλλαγματικής, είτε απευθείας με το όνομα αυτού που αντιπροσωπεύει, γεγονός που προϋποθέτει πληρεξουσιότητά του από τον πραγματικό εκδότη. Στην άμεση αντιπροσώπευση, οι ευθύνες που απορρέουν από την υπογραφή της συναλλαγματικής βαρύνουν τον αντιπροσωπευόμενο, εκτός και αν ο αντιπρόσωπος υπερβεί την εξουσία που του είχε δοθεί.

31 Έμμεση αντιττροσώττευση Στην περίτττωση της έμμεσης αντιπροσώπευσης, ο αντιπρόσωπος υπογράφει για λογαριασμό του ατόμου που εκπροσωπεί, με αποτέλεσμα να έχει καταρχήν ο ίδιος όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του εκδότη που απορρέουν από την υπογραφή του και να πρέπει για να ολοκληρωθεί η πράξη αντιπροσώπευσης να μεταβιβάσει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις αυτές στον πραγματικό εκδότη. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τα νομικά πρόσωπα, αυτά εκπροσωπούνται δια των νομίμων εκπροσώπων τους που από το καταστατικό της εταιρίας έχουν την πληρεξουσιότητα να δεσμεύουν με την υπογραφή τους την εταιρία σε όλες ή σε μερικές πράξεις, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η υπογραφή της έκδοσης των συναλλαγματικών. Ακόμη είναι δυνατόν τη συναλλαγματική να υπογράφουν και περισσότερα του ενός πρόσωπα ως εκδότες. Στην περίπτωση αυτή, ο κάθε ένας από αυτούς έχει την εις ολόκληρο ευθύνη, την ακέραια δηλαδή, ευθύνη που προκύπτει από την υπογραφή έκδοσης της συναλλαγματικής. Τέλος, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες για διάφορους λόγους, η υπογραφή του εκδότη δεν δημιουργεί τις προβλεπόμενες από το νόμο υποχρεώσεις του έναντι των τρίτων που εμπλέκονται στη συναλλαγματική, δεν επηρεάζονται με ακυρότητα οι υπογραφές των υπολοίπων που έχουν τεθεί στο σώμα της συναλλαγματικής, δεδομένου ότι υφίσταται η αρχή της αυτοτέλειας των υπογραφών.

32 1.2. ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜ ΑΤΙΚΗΣ Δεδομένου ότι στη συναλλαγματική υπάρχουν όλα τα απαραίτητα τυπικά στοιχεία, που έχουν ήδη αναφερθεί, οι συναλλαγματικές είναι σύμφωνα με το νόμο έγκυρες, μέχρι όμως να γίνουν δεκτές από τον αποδέκτη τους, καθιστούν υπόχρεο πληρωμής μόνον τον εκδότη τους και έτσι δεν υπάρχει δυνατότητα ευχερούς κυκλοφορίας τους, επειδή δεν έχει γίνει ακόμη η αποδοχή. Αυτό σημαίνει ότι μια συναλλαγματική, ακόμη και στην περίπτωση εκείνη κατά την οποία δεν φέρει την υπογραφή του πληρωτή της ως αποδέκτη, είναι έγκυρη και υφίσταται από τη στιγμή που ο εκδότης έχει υπογράψει δίνοντας κατ αυτόν τον τρόπο την εντολή στον πληρωτή να καταβάλει το αναφερόμενο επί της συναλλαγματικής ποσό. Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, αποδοχή είναι η δικαιοπραξία με την οποία ο πληρωτής δηλώνει ενυπογράφως τη βούλησή του να αναγνωρίσει την οφειλή του και να την πληρώσει στη λήξη της. Ο πληρωτής ονομάζεται αποδέκτης της συναλλαγματικής όταν υπογράφει τις συναλλαγματικές, αποδεχόμενος κατ αυτόν τον τρόπο την εντολή πληρωμής που του δίνει ο εκδότης. Πριν την αποδοχή ο εκδότης είναι σε θέση να κυκλοφορήσει τη συναλλαγματική, τα πρόσωπα, ωστόσο, που θα την παραλάβουν (ο δικαιούχος και σε περίπτωση μεταβίβασης οι οπισθογράφοι) δεν εξασφαλίζονται από το βασικό πληρωτή, δηλαδή τον αποδέκτη που είναι άλλωστε και ο άμεσα υπεύθυνος.

33 αλλά από τους προηγούμενους από αυτόν ενεχόμενους και οπωσδήποτε από τον εκδότη. Ο εκδότης παράλληλα είναι σε θέση να ικανοποιηθεί από τον πληρωτή που δεν αποδέχτηκε τη συναλλαγματική, μόνον αν αποδείξει τη σχέση εξαιτίας της οποίας του έδωσε την εντολή να πληρώσει το ποσό της συναλλαγματικής. Στην περίπτωση μιας επιχείρησης για παράδειγμα, αν ο καταναλωτής αρνηθεί την αποδοχή των συναλλαγματικών και κατά συνέπεια και την πληρωμή, η επιχείρηση είναι σε θέση να επιδιώξει δικαστικά την ικανοποίησή της, την πληρωμή δηλαδή, βασιζόμενη στο τιμολόγιο που εξέδωσε για την πώληση των εμπορευμάτων προς τον καταναλωτή. Γίνεται όμως προφανές το γεγονός ότι με την αποδοχή ισχυροποιείται η συναλλαγματική, εφόσον και η κυκλοφοριακή της δυνατότητα αυξάνεται, αλλά ο εκδότης δεν απαιτείται να αποδείξει την υποκείμενη σχέση του με τον πληρωτή προκειμένου να ικανοποιηθεί. Για να είναι όμως η αποδοχή έγκυρη σύμφωνα με το νόμο θα πρέπει ο αποδέκτης να είναι ικανός για δικαιοπραξία, να είναι δηλαδή ενήλικος και να μην έχει τεθεί σε δικαστική ή νόμιμη απαγόρευση. Στην περίπτωση κατά την οποία ο αποδέκτης δεν έχει την παραπάνω ικανότητα, τότε η αποδοχή θεωρείται άκυρη, χωρίς ωστόσο να επηρεάζεται το βάρος που φέρουν οι υπογραφές των υπολοίπων εμπλεκόμενων μερών, δηλαδή του εκδότη, του δικαιούχου και τυχόν οπισθογράφων. Στην περίπτωση κατά την οποία η αποδοχή έχει γίνει από τον πληρωτή πριν τη νόμιμη συμπλήρωση της συναλλαγματικής τότε η αποδοχή θεωρείται λευκή.

34 Αντίθετα όταν η συναλλαγματική δεν έχει γίνει αποδεκτή, έχει ξεκινήσει ωστόσο η κυκλοφορία της με μεταβίβαση, τότε ο κομιστής έχει το δικαίωμα, επειδή πρόκειται για συμφέρον του στην πραγματικότητα να την εμφανίσει στον πληρωτή για αποδοχή. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις κατά τις οποίες η εμφάνιση της συναλλαγματικής, εκ μέρους του κομιστή για αποδοχή από τον πληρωτή, δεν συνιστά μόνον δικαίωμα αλλά και υποχρέωση. Αυτό συμβαίνει όταν η εμφάνιση για αποδοχή επιβάλλεται από ρήτρα που τυχόν έθεσε ο εκδότης στη συναλλαγματική και η συναλλαγματική είναι πληρωτέα μετά από προθεσμία από την όψη, οπότε η προθεσμία μετράει από την εμφάνιση μία φορά για αποδοχή και μία φορά για πληρωμή. Ο εκδότης της συναλλαγματικής έχει την δυνατότητα να θέσει επί του σώματος της συναλλαγματικής τη ρήτρα «μη αποδέξιμη» ή «χωρίς ευθύνη μου για μη αποδοχή». Η ρήτρα αυτή επηρεάζει το δικαίωμα του κομιστή για εμφάνιση της συναλλαγματικής για αποδοχή, δεδομένου ότι και να την εμφανίσει για αποδοχή, αν ο πληρωτής την αρνηθεί, ο εκδότης δεν θα ευθύνεται για τη μη αποδοχή αυτή. Έτσι καθυστερεί τον κομιστή να ασκήσει τα δικαιώματα που του παρέχει ο νόμος, να επιδιώξει δηλαδή την αποδοχή μέσω των άλλων που προηγουμένως έχουν υπογράψει, μέχρι τη λήξη της συναλλαγματικής. Ως χρόνος εμφάνισης της συναλλαγματικής για αποδοχή ορίζεται το αργότερο η ημερομηνία λήξεως της συναλλαγματικής. Τέτοια προθεσμία δεν υφίσταται, όταν με ρήτρα στο σώμα της συναλλαγματικής αναφέρεται άλλη προθεσμία αποδοχής ή η

35 συναλλαγματική είναι πληρωτέα μετά από προθεσμία από την όψη. Ο συνηθέστερος πάντως τρόπος αποδοχής της συναλλαγματικής είναι ο εκδότης αφού συντάξει και υπογράψει τη συναλλαγματική την εμφανίζει ο ίδιος στον πληρωτή, προκειμένου αυτός να την αποδεχθεί πριν κυκλοφορήσει ο τίτλος. ΕΙΔΗ ΑΠΟΔΟΧΗΣ Ανάλογα με το περιεχόμενο της αποδοχής αυτή διακρίνεται σε: - Λευκή αποδοχή - Μεγαλύτερη αποδοχή - Μερική αποδοχή - Αποδοχή ευκολίας - Αποδοχή με όρους Λευκή είναι η αποδοχή που προηγείται της συμπλήρωσης του εντύπου της συναλλαγματικής με τα αναγκαία στοιχεία που προβλέπει ο νόμος. Μεγαλύτερη αποδοχή είναι η αποδοχή που γίνεται για ποσό μεγαλύτερο από αυτό που αναγράφεται στο σώμα της συναλλαγματικής. Στην περίπτωση αυτή η αποδοχή ισχύει για το ποσό της συναλλαγματικής. Μερική αποδοχή είναι η αποδοχή που γίνεται για μέρος του ποσού που αναγράφεται στη συναλλαγματική, ενώ για το υπόλοιπο θεωρείται ότι έγινε άρνηση αποδοχής, οπότε ο κομιστής

36 έχει δικαιώματα έναντι των άλλων που υπογράφουν στη συναλλαγματική εξαιτίας της μη αποδοχής αυτής. Αποδοχή ευκολίας είναι η αποδοχή εκ μέρους προσώπου που δεν είναι στην πραγματικότητα πληρωτής, δεν υψίσταται σχέση δηλαδή μεταξύ αυτού και του εκδότη, βάση της οποίας θα πρέπει να του πληρωθεί το ποσό της συναλλαγματικής, αλλά ο εικονικός πληρωτής αποδέχεται τη συναλλαγματική, προκειμένου να εξυπηρετήσει τον εκδότη, που θέλει να κυκλοφορήσει τη συναλλαγματική και να πιστωθεί από την αγορά με τον τρόπο αυτό. Η αποδοχή αυτή αν και πλαστή, επιφέρει για τον κομιστή και κάθε τρίτο, όλα τα αποτελέσματα που προβλέπονται από το νόμο, εξομοιούμενη με συναλλαγματική που βασίζεται σε πραγματική σχέση μεταξύ εκδότη-πληρωτή. Οι συναλλαγματικές στις οποίες έχει γίνει αποδοχή ευκολίας ονομάζονται συναλλαγματικές ευκολίας. Αποδοχή με όρους είναι μια δήλωση βουλήσεως, που ωστόσο δεν είναι καθαρή και για το λόγο αυτό δεν ισοδυναμεί με αποδοχή. Οι τράπεζες παραλαμβάνουν από τους πελάτες τους τις συναλλαγματικές με δύο κυρίως τρόπους: α) Προς ενέχυρο, σε ασφάλεια απαίτησης όπου εμπλέκεται η τράπεζα με τους ενεχομένους της συναλλαγματικής, οπότε και θα πρέπει να γίνει έλεγχος ως προς τα τυπικά στοιχεία αλλά και την ύπαρξη αποδοχής εκ μέρους του πληρωτή. Η αποκατάσταση των στοιχείων που λείπουν αν και θεωρούνται αναγκαία από το νόμο, εφόσον διαπιστωθούν πριν την ενεχύραση, πρέπει να γίνεται από τον κομιστή και όχι από την

37 τράπεζα. Μετά την ενεχύραση και ιδίως όταν το δάνειο έχει περιέλθει στην καθυστέρηση, η έλλειψη των τυπικών στοιχείων δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα κατά την επιδίκαση των συναλλαγματικών. Σε αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή το δάνειο του πελάτη εξυπηρετείται κανονικά και είναι ευήμερο, οι συναλλαγματικές θα πρέπει, στα πλαίσια της καλής πίστης, να επιστραφούν στον κομιστή για αντικατάσταση, β) Προς είσπραξη, ασκώντας κατ αυτόν τον τρόπο μεσολαβητική εργασία οι τράπεζες και κατά συνέπεια δεν εξετάζουν τα τυπικά στοιχεία των συναλλαγματικών ούτε την αποδοχή επί των σωμάτων αυτών, αφού δεν εμπλέκονται στις σχέσεις και ευθύνες που δημιουργούνται εξαιτίας έλλειψης στοιχείων ή μη πληρωμής. Σε περίπτωση όμως που διαπιστώνουν ελλείψεις θα πρέπει να ενημερώνουν τους πελάτες τους, στα πλαίσια της συνεργασίας τους, ώστε να τους προστατεύουν ΑΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΛΕΥΚΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ Οι συναλλαγματικές από τις οποίες λείπει ένα ή περισσότερα από τα προβλεπόμενα από το νόμο τυπικά στοιχεία τα οποία δεν αναπληρώνονται ονομάζονται ατελείς και είναι σύμφωνα με το νόμο άκυρες. Είναι ωστόσο δυνατόν μια συναλλαγματική να είναι ηθελημένα ατελής και το γεγονός αυτό να οφείλεται σε συμφωνία μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών. Σε μια τέτοια περίπτωση έχουμε συναλλαγματικές λευκές, δηλαδή συναλλαγματικές ατελείς στην πραγματικότητα, εφόσον 35

38 λείπουν απαραίτητα τυπικά στοιχεία τους, το γεγονός όμως αυτό οφείλεται στην συμφωνία των μερών. Οι λευκές συναλλαγματικές, όταν συμπληρωθούν όλα τα απαραίτητα τυπικά στοιχεία τους, θεωρούνται έγκυρες και μάλιστα από την αρχή της έκδοσής τους, γίνουν δηλαδή αναδρομικά όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το νόμο για τα εμπλεκόμενα μέρη. Σε ότι αψορά τη συμπλήρωση της ατελούς-λευκής συναλλαγματικής αναφέραμε και παραπάνω ότι απαιτείται συμφωνία. Η συμφωνία αυτή λοιπόν είναι δυνατόν να είναι ρητή ή σιωπηρή και πραγματοποιείται μεταξύ των προσώπων από τα οποία ξεκινάει η συναλλαγματική δηλαδή από τον εκδότη στο λήπτη ή από τον αποδέκτη στον εκδότη κλπ. Υπάρχει όμως πιθανότητα η συμφωνία μεταξύ των μερών να αθετηθεί, να γίνει δηλαδή αντισυμβατική συμπλήρωση της συναλλαγματικής. Στην περίπτωση αυτή θεωρείται ότι έγινε νόθευση του εγγράφου και η συναλλαγματική είναι δυνατόν να καταστεί ανίσχυρη, ο νόμος όμως προκειμένου να προστατευτούν οι συναλλαγές προστατεύει τον καλόπιστο τρίτο-λήπτη της. Δ ιαφ ορές ατελούς και λευκής σ υνα λλα γμ ατικής α) Η ατελής συναλλαγματική είναι ευθύς εξ αρχής άκυρη, δεδομένου ότι απουσιάζουν βασικά τυπικά στοιχεία της, γεγονός που δεν ισχύει στη λευκή συναλλαγματική, που θεωρείται αναδρομικά έγκυρη αν εκ των υστέρων συμπληρωθούν τα στοιχεία που έλειπαν. β) Για την ατελής συναλλαγματική δεν προϋπάρχει συμφωνία συμπλήρωσης, πράγμα που ισχύει για τη λευκή.

39 Είναι δυνατόν στο σώμα της συναλλαγματικής να αναφέρονται και άλλα στοιχεία πλην των προβλεπόμενων τυπικών, που είτε επιτρέπονται, είτε θεωρούνται ότι δεν εγράφησαν και δεν λαμβάνονται υπόψη, είτε καθιστούν το αξιόγραφο άκυρο. Τα στοιχεία αυτά ονομάζονται ρήτρες και θα τα εξετάσουμε στη συνέχεια ΡΗΤΡΕΣ ΠΟΥ Α Π Α ΝΤΩ ΝΤΑ Ι ΣΤΟ ΣΩ Μ Α ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜ ΑΤΙΚΗΣ Είναι δυνατόν στο σώμα της συναλλαγματικής να αναφέρονται και άλλα καινούργια στοιχεία πλην των προβλεπόμενων τυπικών που είτε επιτρέπονται, είτε θεωρούνται ότι δεν εγράφησαν και δεν λαμβάνονται υπόψη, είτε καθιστούν το αξιόγραφο άκυρο. Τα στοιχεία αυτά ονομάζονται ρήτρες και χωρίζονται σε: α) Ρήτρες που προκαλούν ακυρότητα. β) Ρήτρες που δεν λαμβάνονται υπόψη και θεωρούνται ως να μην έχουν γραφτεί. γ) Ρήτρες που επιτρέπονται. Αναλυτικότερα: α) Ρήτρες που προκαλούν ακυρότητα είναι: 1. Όροι ή αιρέσεις που αναφέρονται στην εντολή πληρωμής του εκδότη προς τον αποδέκτη. 2. Τιμαριθμικές ρήτρες. 3. Περισσότεροι του ενός τόποι πληρωμής. 4. Περισσότεροι του ενός τόποι έκδοσης.

40 5. Περισσότερες χρονολογίες έκδοσης. 6. Διάφοροι προσδιορισμοί στο όνομα του εκδότη που αναιρούν την ιδιότητα του ως εκδότη. 7. Όταν η λήξη εξαρτάται από διάφορα γεγονότα άσχετα με τον τίτλο. 8. Όταν η έκδοση της συναλλαγματικής γίνεται στον κομιστή. i) Ρήτρες που δεν λαμβάνονται υπόψη και θεωρούνται ως να μην έχουν γραφτεί είναι: 1. Σχετικές με την απαλλαγή του εκδότη από τις ευθύνες του για πληρωμή σε περίπτωση μη πληρωμής από τον εκδότη. 2. Σχετικές με την πληρωμή τόκων μετά τη ρητή ημερομηνία λήξης ή μετά από προθεσμία από την έκδοση. 3. Αυτές που θέτουν όρους στην οπισθογράφηση. γ) Ρήτρες που επιτρέπονται είναι; 1. Αυτές που απαλλάσσουν τον εκδότη από την ευθύνη του για τη μη αποδοχή (χωρίς ευθύνη για μη αποδοχή ή μη αποδείξιμη). 2. Η ρήτρα μετά διαμαρτυρήσεως ή χωρίς τη σύνταξη διαμαρτυρικού (ή όπως αναφέρεται συνήθως ανέξοδος επιστροφή). 3. Αυτές που προβλέπουν συγκεκριμένη προθεσμία για εμφάνιση της συναλλαγματικής για αποδοχή. 4. Η ρήτρα όχι σε διαταγή που τίθεται από τον εκδότη και καθιστά τη συναλλαγματική ονομαστικό αξιόγραφο και ως τέτοιο μεταβιβάζεται με εκχώρηση (αποκλείεται όμως στην προκειμένη περίπτωση η οπισθογράφηση).

41 5. Ρήτρα που αποκλείει την έκδοση συναλλαγματικής σε περισσότερα αντίτυπα. 6. Ρήτρα που ορίζει επικουρικό ή κατ ανάγκη πληρωτή, που είναι πρόσωπο το οποίο ορίζεται να πληρώσει τη συναλλαγματική σε περίπτωση μη πληρωμής της από τον πληρωτή-αποδέκτη της Μ ΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜ ΑΤΙΚΗ Σ Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους μπορούμε να μεταβιβάσουμε τα δικαιώματα μας από μια συναλλαγματική; α) Με εκχώρηση όπου μεταβιβάζονται οι συναλλαγματικές στις οποίες υπάρχει η ρήτρα όχι σε διαταγή, η οποία αποκλείει την οπισθογράφηση. Εκχώρηση επομένως είναι μια άτυπη κατά κανόνα δικαιοπραξία και προϋποθέτει αναγγελία προκειμένου να επιφέρει τα αποτελέσματά της. β) Με οπισθογράφηση όπου μεταβιβάζονται κατά κανόνα όλες οι συναλλαγματικές, στις οποίες δεν υπάρχει η ρήτρα όχι σε διαταγή, δεδομένου ότι η οπισθογράφηση αποτελεί το συνηθέστερο τρόπο μεταβίβασης αξιόγραφων. Έτσι παρά το γεγονός ότι η συναλλαγματική συγκαταλέγεται ανάμεσα στα ονομαστικά αξιόγραφα, δεδομένου ότι δεν επιτρέπεται να εκδοθεί στον κομιστή, με την οπισθογράφηση είναι δυνατή η εν λευκώ ή στον κομιστή μεταβίβασή της. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε περίπτωση θανάτου η συναλλαγματική μεταβιβάζεται με κληρονομική διαδοχή.

42 Απ όλα τα παραπάνω προκύπτει ότι με τη μεταβίβαση της συναλλαγματικής, είτε αυτή γίνει με εκχώρηση είτε με οπισθογράφηση, εμπλέκονται περισσότερα πρόσωπα από αυτά που έχουμε αναφέρει μέχρι τώρα (εκδότης-πληρωτής-αποδέκτης). Εκτός όμως από αυτούς, προς τους οποίους γίνεται η μεταβίβαση των συναλλαγματικών, υπάρχουν και άλλοι που είναι δυνατόν να υπογράφουν στο σώμα της συναλλαγματικής, με αποτέλεσμα να εμπλέκονται και αυτοί στη διαδικασία πληρωμής της συναλλαγματικής. Τα πρόσωπα αυτά είναι αυτά που εγγυώνται για την πληρωμή της συναλλαγματικής και αναφέρονται ως τριτεγγυητές της ΤΡΙΤΕΓΓΥΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗΣ Ο κύριος στόχος της τριτεγγύησης είναι να ενισχυθεί η θέση εκείνου για λογαριασμό του οποίου δίνεται έναντι των τρίτων προς τους οποίους απευθύνεται η συναλλαγματική (εκδότη, δικαιούχου, τυχόν οπισθογράφων). Για να είναι σκόπιμη και αποτελεσματική η τριτεγγύηση είναι προφανές ότι ο τριτεγγυητής θα πρέπει να είναι φερέγγυος και καλής πίστης, ώστε να είναι σε θέση να καλύψει τυχόν οικονομικές αδυναμίες αυτού υπέρ του οποίου τριτεγγυάται. Επίσης, θα πρέπει να δηλώνεται σαφώς υπέρ τινός εκ των υπόχρεων από τη συναλλαγματική δίνεται η τριτεγγύηση. Προκειμένου όμως να ισχύει νομικά η τριτεγγύηση, θα πρέπει να πληρείται μια βασική προϋπόθεση, που εκτός από την τριτεγγύηση, είναι απαραίτητη για την κάθε υπογραφή που τίθεται

43 εκ μέρους οποιουδήποτε εμπλέκεται σε αξιόγραφο και είναι η δικαιοπρακτική ικανότητα του τριτεγγυητή. Θα πρέπει δηλαδή ο τριτεγγυητής να έχει πλήρη ικανότητα προς καταλογισμό, να είναι ενήλικος και να μην έχει τεθεί σε δικαστική ή νόμιμη απαγόρευση. Ανάλογα με τον τρόπο τον οποίο εκφράζεται η τριτεγγύηση θα μπορούσε να διακριθεί στις παρακάτω κατηγορίες: α) Ρητή β) Σιωπηρή γ) Καλυμμένη Ας δούμε όμως την κάθε μία ξεχωριστά, α) Ρητή είναι η τριτεγγύηση όταν αυτό σαφώς λεκτικά εκφράζεται επί του σώματος της ίδιας της συναλλαγματικής ή ακόμα και σε πρόσθεμα αυτής και πιο συγκεκριμένα με τη φράση «για τριτεγγύηση». β) Σιωπηρή είναι η τριτεγγύηση που συνάγεται από την υπογραφή και μόνον και άλλου προσώπου, εκτός από τους αρχικά εμπλεκόμενους δηλαδή του εκδότη και του αποδέκτη, χωρίς να αναφέρεται η φράση «για τριτεγγύηση», γ) Καλυμμένη είναι η τριτεγγύηση που καλύπτεται με τη μορφή της οπισθογράφησης. Για να υφίσταται καλυμμένη τριτεγγύηση θα πρέπει να υπάρχουν δύο οπισθογραφήσεις: μία προς τον τριτεγγυητή και μία αυτού προς τρίτον, δηλαδή προς τον κομιστή της συναλλαγματικής. Η οπισθογράφηση αυτή που καλύπτει τριτεγγύηση θεωρείται για το λόγο αυτό και εγγυητική οπισθογράφηση.

44 Σε ότι αφορά την υπογραφή του τριτεγγυητή, αυτή μπορεί να τεθεί στη συναλλαγματική σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή από την ημερομηνία έκδοσης μέχρι την ημερομηνία λήξης της, χωρίς να αποκλείεται ωστόσο να δοθεί και πριν την έκδοσή της. Υποχρεώσεις και δικαιώματα του τριτεγγυητή Οι υττοχρεώσεις του τριτεγγυητή εμφανίζονται ως οι εξής: α) Ο τριτεγγυητής ευθύνεται εξαιτίας της τριτεγγύησής του κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο με τον οποίο ευθύνεται και σκοπός υπέρ του οποίου έδωσε την εγγύησή του. Σε περίπτωση κατά την οποία δεν προκύπτει υπέρ τίνος δόθηκε η τριτεγγύηση, τότε θεωρείται ότι ο τριτεγγυητής εγγυήθηκε υπέρ του εκδότη, εκτός και αν ο εκδότης είναι ο ίδιος και δικαιούχος, οπότε θεωρείται ότι εδόθη υπέρ του αποδέκτη. Σε περίπτωση που η συναλλαγματική έχει ενεχυριασθεί υπέρ τράπεζας σε εξασφάλιση πίστωσης π.χ. δανείου, η τριτεγγύηση θα πρέπει να αφορά τον αποδέκτη-πληρωτή εφόσον ο εκδότης ούτως ή άλλως ενέχεται και μέσω της σχετικής σύμβασης που έχει υπογράψει με την τράπεζα, β) Η ευθύνη του τριτεγγυητή είναι αυτοτελής, είναι δηλαδή ανεξάρτητη από την ευθύνη του αποδέκτη. Κατά την έννοια αυτή ο τριτεγγυητής θα πρέπει να καταβάλει το ποσό της συναλλαγματικής για το οποίο έχει εγγυηθεί, ακόμη και στην περίπτωση κατά την οποία ο αποδέκτης δεν είχε κατά την υπογραφή δικαιοπρακτική ικανότητα.