ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΕΞΩ ΠΟΤΑΜΟΙ

ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ -ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ «ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ & ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ» ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΕΞΩ ΠΟΤΑΜΟΙ ΟΜΑΔΑ 18: Καφφετζάκης Μιχαήλ Αρχιτέκτονας Μηχανικός Κουτάντος Νικόλαος Αρχιτέκτονας Μηχανικός Ρομπογιαννάκης Δημήτριος Πολιτικός Μηχανικός Μπαλαφούτα Ελένη Πολιτικός Μηχανικός Καμπαναράκη Αριστέα Πολιτικός Μηχανικός

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α -ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Β- ΔΕΛΤΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ / ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Γ- ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Δ- ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Ε- ΔΕΛΤΙΑ ΚΤΙΡΙΩΝ

Α-ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛ. 1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ-ΤΟΠΟΣ-ΤΟΠΙΟ-ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 2 Α) Γεωγραφική περιγραφή-φυσικό περιβάλλον 2 Β) Ιστορική αναφορά και εξέλιξη 2 Γ) Συγκοινωνιακή οργάνωση και εξυπηρετήσεις 2 Δ) Οικιστική διαδρομή και διαδικασίες παραγωγής του δομημένου ιστού 3 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ 4 Α) Η οικονομία της ευρύτερης περιοχής-τοπική οικονομία-αντοχές και προοπτικές-η παραγωγική απασχόληση- το δημόσιο και οι ιδιώτες. 4 Β)Το τοπικό παραγωγικό κεφάλαιο και η αειφορική συνιστώσα 4 Γ) Δυνατότητες συνεργασιών και τοπική επιχειρηματικότητα 5 3. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ 6 Α) Πρωτεύουσες πολεοδομικές λειτουργίες 6 Β)Ποσοτικά χαρακτηριστικά πολεοδομικής οργάνωσης 7 Γ)Ποιοτικές παράμετροι και στοιχεία φυσιογνωμίας συνόλου 7 4. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ-ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ 8 ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΙΑ 5. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΜΙΑΣ 13 ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 15 1

1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ-ΤΟΠΟΣ-ΤΟΠΙΟ-ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Α) Γεωγραφική περιγραφή-φυσικό περιβάλλον Ο οικισμός Έξω Ποτάμοι ευρίσκεται στην επαρχία Λασιθίου σε υψόμετρο 850 μέτρων σε μια κοιλάδα στις πλαγές της Σελένας. Η περιοχή είναι πλούσια σε βλάστηση, όπου κυριαρχούν οι πρίνοι. Την περιοχή διασχίζουν πολλοί ποταμοί (ρυάκια) και λόγω αυτού του χαρακτηριστικού της δόθηκε και το όνομα στον οικισμό. Λόγω του υψομέτρου και της ποσότητας των υδάτων που προέρχονται από τις πολλές πηγές, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ευδοκιμούν στην περιοχή καρυδιές, πλάτανοι, συκές, μηλιές, χαρουπιές. Το κλίμα της περιοχής κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών πολύ ψυχρό με χιόνια, λόγω του υψομέτρου. Η έντονη σκίαση από τα ψηλά δέντρα και την πυκνή βλάστηση οδηγεί στον ελλιπή αερισμό στην επιφάνεια του εδάφους, που έχει ως αποτέλεσμα την έντονη υγρασία καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Στην περιοχή είναι εγκατεστημένος σταθμός καταγραφής βροχόπτωσης(λεκάνη Τζερμιάδων 150 τχ). Λόγω των προαναφερθεισών κλιματολογικών συνθηκών, οι οποίες χαρακτηρίζουν την επαρχία του Λασιθίου συνολικά παρατηρούνται όμοια πολιτισμικά, παραγωγικά και κοινωνικά γνωρίσματα στο πλήθος των οικισμών της. Β) Ιστορική αναφορά και εξέλιξη Οι Έξω Ποτάμοι ως οικισμός δεν αναφέρεται στην 1η απογραφή που διενεργήθηκε κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας : Απογραφή του Καστροφύλακα το έτος 1583, ενώ στη 2η απογραφή, αυτή του Βασιλικάτα το έτος 1630, η οποία καταγράφει μόνο σπίτια, αναφέρεται χωρίς κατοίκους. Κατοικημένο φαίνεται από το 1671 και εξής.ο οικισμός δε χαρακτηρίζεται ως μετόχι του Λασιθίου (Μετόχι: σύνολο πρόχειρων σπιτιών και καλύβων μετά τον εποικισμό του Λασιθίου). Το 1926 ορίζεται ως έδρα ομώνυμης κοινοτητας στην οποία υπάγονταν οι οικισμοί Μέσα Ποταμών και Ρουσσακιανών, ενώ μέχρι σήμερα μαζί με τον οικισμό Ρουσακιανά και τον οικισμό Μέσα Ποτάμοι ανήκει στο Δήμο Αγίου Νικολάου. Όπως και τα υπόλοιπα χωριά της επαρχίας Λασιθίου παρουσίασε μέγαλη πληθυσμιακή εξέλιξη μέχρι την απογραφή του 1951,1961, ενώ στις απογραφές του 1971 και 1981 μειώθηκαν οι μόνιμοι κάτοικοι, παρατηρείται μια αύξηση το 1981 και από τότε συνεχώς μειώνεται. Στην τελευταία απογραφή, αυτή του 2001 έχουν καταγραφεί 24 μόνιμοι κάτοικοι, ενώ σήμερα κατοικείται μόνο από 4. Όλη η ευρύτερη περιοχή και ο εν λόγω οικισμός βίωσε το κράτος των Ενετών στην αρχή της ιστορίας του αλλά και των Τούρκων, μετά την ολοκλήρωση της κυριαρχίας του στην Κρήτη το 1669. (Πηγή: Τα μετόχια του Οροπεδίου Λασιθίου επί Ενετοκρατίας, Εμμ.Μπελιβάνης) Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας τα χαρακτηριστικά των χτισμάτων σχετίζονται με την τάση των κατοίκων να προστατεύσουν την προσωπική τους ζωή και ιδιοκτησία. (μικρού ύψους θύρες, μικρή επιφάνεια παραθύρων, μικρός όγκος κτισμάτων,σπάνια και εσωτερικές αυλές). Αυτά εντοπίζονται στο νοτιοδυτικό τμήμα του οικισμού, το οποίο πρέπει να αποτέλεσε και την απαρχή του. Γ) Συγκοινωνιακή οργάνωση και εξυπηρετήσεις Ο οικισμός βρίσκεται χτισμένος εκατέρωθεν του επαρχιακού δρόμου Νεάπολης- Τζερμιάδω. Το τοπικό κέντρο της περιοχής είναι το Τζερμιάδω. 2

Οι μόνιμοι κάτοικοι οι οποίοι συναντιούνται εκεί είναι μόνο 4 οι οποίοι είναι βοσκοί. Οι δραστηριότητές τους περιορίζονται καθαρά σε σχέση με την κτηνοτροφία και την καθημερινότητα. Αλληλεπίδραση με γειτονικούς οικισμούς δεν εμφανίζεται λόγω του ότι παρατηρείται και σε αυτούς επίσης ερήμωση. Η εξάρτηση των κατοίκων από το τοπικό κέντρο είναι απόλυτη όσον αφορά εξυπηρετήσεις απαραίτητες για τη διεξαγωγή του βίου τους (προμήθεια τροφίμων και υλικών, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη). Σε αυτό δε συμβάλλει θετικά η μη τακτική διέλευση Μέσων Μαζικής Συγκοινωνίας. Η στάση είναι τοποθετημένη στην πλατεία του χωριού, σε θέση η οποία είναι εύκολα προσεγγίσιμη και για πεζό από οποιοδήποτε σημείο του οικισμού. Ο μόνος δρόμος σύνδεσης του οικισμού με τα περίχωρα είναι ο Επαρχιακός Δρόμος. Η κατάσταση του οδοστρώματος είναι μέτρια ενώ κατά τη διαδρομή εκτός του οικισμού ανατολικά και δυτικά παρατηρούνται κατολισθήσεις, οι κλίσεις του οδοστρώματος δεν είναι οι κατάλληλες και η καμπυλότητα των στροφών είναι έντονη. Ο δήμος Αγίου Νικολάου έχει εκτελέσει έργα για τη βελτίωση του δρόμου, αλλά εύκολα συμπεραίνεται ότι δεν επαρκεί. Δ) Οικιστική διαδρομή και διαδικασίες παραγωγής του δομημένου ιστού Η δόμηση του οικισμού ξεκίνησε από το νοτιοδυτικό άκρο του οικισμού. Στη συνέχεια επεκτάθηκε βορειοδυτικά και βορειοανατολικά, προσπερνώντας τον επαρχιακό δρόμο. Η επέμβαση των κατοίκων στο ανάγλυφο του εδάφους είναι μηδαμινή. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην έλλειψη των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων και η δυσχέρεια και η ακρίβεια των μέσων που υπήρχαν παλαιότερα. Η ρυμοτομική ανάπτυξη παρουσιάζεται ιδιαίτερα πυκνή στο νοτιοδυτικό τμήμα του οικισμού. Επίσης μια έντονα ορατή ασυνέχεια παρατηρείται λόγω του επαρχιακού δρόμου και λόγω μορφολογίας του εδάφους. Σε τμήματα του χωριού, όπου εντοπίζονται σκληρά πετρώματα διακόπτεται η δόμηση. 3

Το συμπέρασμα που απορρέει είναι ο σεβασμός προς τη μορφολογία του εδάφους. Επίσης το γεγονός ότι τα δομικά υλικά προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή (ξύλο και πέτρα) τα παλιότερα κτίσματα εναρμονίζονται με το περιβάλλον. Τα κτίρια χαρακτηρίζονται από το μικρούς όγκους και μικρά ανοίγματα, τόσο όσον αφορά το ύψος των θυρών όσο και το πλάτος και το ύψος των παραθύρων. Ο μικρός όγκος αποδίδεται στο γεγονός ότι καθ όλη την ημέρα οι κάτοικοι απασχολούνταν στην ύπαιθρο και χρησιμοποιούσαν τις κατοικίες μόνο για προστασία από τα φυσικά φαινόμενα κατά τη διάρκεια του φαγητού και του ύπνου. Επίσης ήταν σαφώς πιο εύκολη και γρήγορη η κατασκευή τους αλλά και τοιουτοτρόπως απέφευγαν τους υψηλούς φόρους, στους οποίους υπόκεινταν από τους Τούρκους. Κατά την παραμονή τους οι κάτοικοι εντός στων σπιτιών επεδίωκαν την ιδιωτικότητα και την προστασία των εντός της οικίας ωρών από τους κατακτητές. Σύμφωνα με τοπική μαρτυρία το μικρό ύψος των θυρών είχε ως σκοπό την αποτροπή των Τούρκων να εισέρχονται στα σπίτια αναβάτες πάνω στα άλογά τους. Αλλά ακόμη και στο βόρειοανατολικό τμήμα του οικισμού, όπου τα κτίσματα είναι μεγαλύτερα και πιο μεγαλοπρεπή, ο σεβασμός στο ανάγλυφο του εδάφους είναι ορατός. 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α) Η οικονομία της ευρύτερης περιοχής-τοπική οικονομία-αντοχές και προοπτικές-η παραγωγική απασχόληση- το δημόσιο και οι ιδιώτες. Οι κάτοικοι του χωριού απ' αρχής της ιστορίας του απασχολούνταν με τον πρωτογενή τομέα της οικονομίας (γεωργία & κτηνοτροφία). Σήμερα η διαφοροποίηση που παρατηρείται στην παραγωγικότητα αποδίδεται στην έλλειψη μόνιμων κατοίκων κι όχι λόγω της μεταβολής της ταυτότητας της τοπικής οικονομίας, με αποτέλεσμα να έχει ελαχιστοποιηθεί. Τα τοπικά προϊόντα δεν προωθούνται παρά μόνο χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων. Λόγω λοιπόν της εγκατάλειψης του οικισμού η τοπική παραγωγικότητα έχει εκλείψει. Αν δεν υποστηριχτεί η προώθηση των τοπικών προϊόντων συστηματικά και οργανωμένα, η πρόβλεψη για την αντοχή και την προοπτική της τοπικής οικονομίας είναι αρνητική. Στην περιοχή δεν εντοπίζονται δραστηριότητες δημόσιου τομέα ή κάποιου συνεταιρισμού ή Πολιτιστικού Συλλόγου, όπως στο διπλανό οικισμό των Μέσα Ποτάμων. Συνεπώς η κατάσταση για την εξέλιξη της τοπικής οικονομίας είναι δυσχερής με ελάχιστες προοπτικές, εφόσον δεν υπάρχει η απαραίτητη στήριξη. 4

Β)Το τοπικό παραγωγικό κεφάλαιο και η αειφορική συνιστώσα Ο οικισμός διακρίνεται από στοιχεία που αφορούν την παραγωγικότητα και την οικονομία τα οποία χαρακτηρίζουν την ευρύτερη περιοχή καθώς επικρατούν παρόμοιες συνθήκες λόγω της θέσης τους. Η προώθηση τοπικών προϊόντων είναι επιβεβλημένη, διατηρώντας πάντα τον παραδοσιακό χαρακτήρα που τη διακρίνει. Εξάλλου αυτό το στοιχείο είναι που προσελκύει ενδιαφερομένους, λαμβάνοντας υπόψη την όλο και αυξανόμενη τάση στροφής προς την ψυχαγωγία στη φύση - προς το παραδοσιακό, λιτό και μακρυά από την υπέρμετρη χρήση τεχνολογίας. Είναι διαδεδομένη στις μέρες μας η επιθυμία των μεγαλυτέρων σε ηλικία να πείσουν τους νέους και τα παιδιά για τη σημασία της ποιοτικής ζωής κοντά στη φύση και του σεβασμού προς το παραδοσιακό(έθιμα, ήθη, κρητική παραδοσιακή κουζίνα, απλός τρόπος ζωής). Η δρομολόγηση μιας τέτοιας δραστηριότητας όμως δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποκομένη από την προβολή του ίδιου του οικισμού και της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του. Η προώθηση εξάλλου των προϊόντων θα οδηγήσει σε επιθυμία των καταναλωτών αναγνώρισης της περιοχής προέλευσης αυτών. Αυτό μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για μια ήπια μορφή τουρισμού, η οποία έχει οικονομικές,περιβαλλοντικές, κοινωνικές αλλά και πολιτιστικές επιπτώσεις. Αυτές μπορεί να είναι θετικές ή αρνητικές ανάλογα με τη διαχείρισή τους, με ευθύνη κυρίως των κατοίκων. Για την ανταπόκριση του οικισμού στην αύξηση της προσέλευσης πρέπει να υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές. Αυτό δε θα έπρεπε να ερμηνευτεί ως επιτακτική ανάγκη για κατασκευή μεγάλων τουριστικών μονάδων οι οποίες θα αποτελούν παραφωνία στο όλο σύνολο φυσικό και οικιστικό. Ακόμη και εγκαταλελειμένες οικείες μπορούν να συντηρηθούν και να διαμορφωθούν κατάλληλα, ώστε να είναι δυνατή η διαμονή των επισκεπτών. Με αυτόν τον τρόπο θα διατηρηθεί η ταυτότητα του οικισμού, χωρίς τεράστιο κόστος και μειώνοντας τον κίνδυνο να οδηγηθούμε σε υπερδόμηση. Διότι πάντα τέτοιες ενέργειες ενέχουν τον κίνδυνο προκειμένου να επιτευχθεί η ικανοποίηση της τουριστικής ζήτησης να υποβαθμιστεί τελικά η περιοχή και να τροποποιηθεί το οικοσύστημα και η όψη του οικισμού λόγω των έντονων παρεμβάσεων. Η στήριξη αυτής της δραστηριότητας επιβάλλεται να γίνει ταυτόχρονα από φορείς αλλά και από τους κατοίκους, οι οποίοι όπως εύκολα διαπιστώνεται δε δείχνουν τον απαραίτητο σεβασμό στον περιβάλλοντα χώρο. Το παραδοσιακό δεν ισοδυναμεί με το απολιθωμένο και "παρατημένο" αλλά με αυτό στο οποίο είναι εμφανή ιστορικά στοιχεία, στοιχεία παραδόσεων και παραγωγικών δραστηριοτήτων παλαιότερων εποχών. Για την επιτυχία μιας τέτοιας δράσης επιβάλλεται η αυτοδιοίκηση να μεριμνήσει κατάλληλα. Η σωστή διαχείριση των απορριμάτων με σύγχρονο τρόπο δε θα αλλοιώσει τον παραδοσιακό χαρακτήρα, αντιθέτως θα επιτρέψει την ανάδειξή του. Η ανάγκη για την κινητοποίηση προς αυτή την κατεύθυνση αποδεικνύεται από εικόνες που παρατηρούνται στα σοκάκια του οικισμού αλλά και εντός εγκαταλελειμμένων κτισμάτων. Αντίστοιχα η απουσία δικτύου αποχέτευσης και η χρήση αποκλειστικά απορροφητικών βόθρων οι οποίοι αποδεδειγμένα επιβαρύνουν το περιβάλλον καταδεικνύει την ανάγκη για εξασφάλιση κονδυλίων κατασκευής δικτύου αποχέτευσης. Αξιολογείται θετικά το γεγονός της αποτελεσματικής αξιοποίησης των ίδιων υδάτινων πόρων από πηγές για την υδροδότηση του οικισμού. Αν επιτύχει μια τέτοια απόπειρα προβολής και προσέλκυσης επισκεπτών στον οικισμό θα αποτελέσει και λόγο για τη λειτουργία υπηρεσιών απαραίτητων τόσο για κατοίκους αλλά και επισκέπτες (φαρμακείο, φούρνος κ.τλ.). Συνεπώς θα αναβαθμιστεί σταδιακά και η ποιότητα ζωής των ίδιων των κατοίκων, αλλά επιπρόσθετα θα δημιουργηθεί απασχόληση και εισόδημα άρα και κίνητρο για μόνιμη εγκατάσταση. Γ) Δυνατότητες συνεργασιών και τοπική επιχειρηματικότητα 5

Η συνάφεια αυτή που υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή αναφορικά με τα παραγόμενα προϊόντα και τις ενασχολήσεις μπορεί να αξιοποιηθεί ώστε μια προσπάθεια ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας να μην περιοριστεί σε ένα οικισμό. Οι πιθανότητες να επιτύχει μια τέτοια δράση αυξάνονται όταν δεν εντοπίζεται σε επίπεδο οικισμού αλλά στηρίζεται σε συλλογική προσπάθεια και συνδυασμό δυνάμεων,ανταλλαγή εμπειριών και γνώσης για δράσεις και τεχνολογίες οι οποίες ενσωματώνουν αυτήν την ήπια μορφή τουρισμού στην στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης. Η ίδρυση ενός Αγροτικού Συνεταιρισμού προώθησης των τοπικών προϊόντων και η εγκατάλειψη της τακτικής της μεμονωμένης και ανοργάνωτης πώλησης ελάχιστων ειδών θα οδηγήσει και σε ενίσχυση της τοπικής οικονομίας αλλά και προβολή της περιοχής με αποτέλεσμα να αυξηθεί η επισκεψιμότητα της ευρύτερης περιοχής. Οι δράσεις αυτές ασφαλώς όσο οργανωμένες κι αν είναι δεν μπορούν να βασιστούν αποκλειστικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι υπάρχουν προγράμματα επιδοτήσεων περιφερειακά αλλά και μέσω της Αναπτυξιακής Α.Ε.. Τα προγράμματα αυτά δε διευκολύνουν μόνο οικονομικά αλλά δίνουν ταυτόχρονα τις απαραίτητες κατευθύνσεις προς τον επιθυμητό στόχο και γίνεται η προσπάθεια να θέσουν και τις αναγκαίες ασφαλιστικές δικλείδες, ώστε να μην αποπροσανατολιστεί η κάθε προσπάθεια ανάδειξης και κατάληξη σε καθολική καταστροφή των οικισμών. Τα θετικά αποτελέσματα δε θα είναι μόνο οικονομικά αλλά και σημαντικά για τη διατήρηση του ιστορικού και φυσικού πλούτου της περιοχής. Η μορφωτική αναβάθμιση των κατοίκων είναι αναπόφευκτη ως άμεση συνέπεια της συναναστροφής με τους ανθρώπους σε αστικά κέντρα. Επίσης ο αυτοσεβασμός τους θα ενισχυθεί εφόσον θα γίνει αντιληπτή η εκτίμηση, όχι μόνο των συνανθρώπων τους αλλά και της πολιτείας, στην φιλοξενία τους, την εγκαρδιότητά τους, τα έθιμα και ήθη τους, τις αξίες τους και συνολικά στον τρόπο ζωής τους. 3. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ Α) Πρωτεύουσες πολεοδομικές λειτουργίες Ο οικισμός αναπτύσσεται εκατέρωθεν του Επαρχιακού κεντρικού δρόμου Νεάπολη- Τζερμιάδω και συγκροτείται από τέσσερα οικιστικά σύνολα. Οι τέσσερις οικιστικοί πυρήνες που προαναφέρθηκαν εντοπίζονται ως εξής σε σχέση με τον κεντρικό επαρχιακό δρόμο: ο πρώτος νότια καθώς κινούμαστε προς τον οικισμό με κατεύθυνση προς την ανατολή, ο δεύτερος στο κυρίως τμήμα του οικισμού νότια, ο τρίτος, ο οπίος αποτελεί και τον αρχικό οικιστικό πυρήνα, στο νοτιότερο τμήμα του οικισμού και ο τέταρτος βόρεια. Ο πρώτος πυρήνας είναι εντελώς αποκομμένος από τους υπόλοιπους τρεις και σε αυτόν εντοπίζονται κυρίως κτίρια πιο πρόσφατων χρονικών περιόδων σε σχέση με τον υπόλοιπο οικισμό με κάποια παλαιότερα διάσπαρτα. Ο δεύτερος πυρήνας στον οποίο δεν εντοπίζονται καινούργια κτίσματα παρά μόνο μια τάση συντήρησης των παλαιότερων από τους ελάχιστους κατοίκους ξεκινάει από τον κεντρικό δρόμο στο ύψος της Εκκλησίας και επεκτείνεται νοτιοδυτικά. Σε αυτόν εντοπίζεται και το σχολείο που υπάρχει στον οικισμό, το οποίο δε λειτουργεί πλέον. Ο τρίτος πυρήνας ο οποίος αποτελεί και αυτόν που παρουσιάζει το μέγιστο ενδιαφέρον στους Έξω Ποτάμους και το περίγραμμα του οποίου είναι εύκολα αναγνώσιμο είναι εντελώς εγκαταλελειμένος και παραμένει αναλλοίωτος από σημερινές επεμβάσεις. Η σύνδεση του δεύτερου και του τρίτου οικιστικού συνόλου γίνεται με ένα μικρού πλάτους δρόμο που διασχίζει το δεύτερο και οδηγεί στην αρχή του τρίτου. Τέλος ο τέταρτος πυρήνας ο οποίος είναι ο μόνος δομημένος βόρεια του κεντρικού επαρχιακού δρόμου επικοινωνεί με τον κεντρικό δρόμο και κατ επέκταση με τους τρει άλλους πυρήνες με ένα πεζόδρομο διαμορφωμένο με πλατύσκαλα και έναν τσιμεντένιο δρόμο έντονης κλίσης για να επιτυγχάνεται η πρόσβαση με μηχανικά μέσα. 6

Η πρόσβαση σε κάθε οικιστικό σύνολο από τον κεντρικό δρόμο με αμάξι είναι εφικτή μέσω ενός κάθε φορά δρόμου, ο οποίος έχει πλάτος τέτοιο που οριακά μπορεί να τον διασχίσει ένα αυτοκίνητο. Η σύνδεση αυτή δεν είναι δυνατή με όλα τα σημεία των συνόλων. Η προσέγγιση κάποιων περιοχών πραγματοποιείται μόνο με «τα πόδια». Οι μικρού πλάτους δρόμοι στο εσωτερικό του οικισμού, καθώς οι προσόψεις των κτισμάτων συμπίπτουν με τις άκρες του δρόμου, δεν επιτρέπουν τη στάθμευση των αυτοκινήτων πουθενά αλλού εκτός από τον κεντρικό δρόμο με ελάχιστες εξαιρέσεις στο βόρειο τμήμα του οικισμού κυρίως. Η ανυπαρξία πρόβλεψης για στάθμευση των οχημάτων, σε περίπτωση αύξησης, έστω και μικρής, της επισκεψιμότητας του οικισμού θα οδηγήσει σε έντονα κυκλοφοριακά προβλήματα στον κεντρικό επαρχιακό δρόμο.η επιφάνεια των δρόμων σε κάποια σημεία είναι πρόχειρη τσιμεντένια και σε άλλα τμήματα είναι χωμάτινη δεν είναι σε καλή κατάσταση. Η πρόσβαση από όλα τα σημεία του οικισμού προς το σημείο που υπάρχει το καφενείο «Δημοτικό Τουριστικό Περίπτερο» το οποίο λειτουργεί γίνεται από τον κεντρικό Επαρχιακό δρόμο, καθώς είναι τοποθετημένο επί του δρόμου αυτού. Αυτό είναι και το μόνο σημείο το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί ως κοινόχρηστος χώρος τοπικής σημασίας σήμερα. Εκεί εντοπίζεται και η στάση του ΚΤΕΛ. Το σχολείο δεν χρησιμοποιείται πλέον με αυτήν τη χρήση. Β)Ποσοτικά χαρακτηριστικά πολεοδομικής οργάνωσης Ο οικισμός είναι δομημένος ακολουθώντας το ανάγλυφο του εδάφους, με τις προσόψεις των κτιρίων στραμμένες προς τον κοινόχρηστο χώρο με εξαίρεση τα κτίσματα που είναι κτισμένα περιμετρικά μιας εσωτερικής-κοινής αυλής, και προσαρμόζεται στο περιβάλλον ανάλογα με την πυκνότητα της βλάστησης και το πόσο ευνοεί την κατασκευή κτιρίων, χωρίς συγκεκριμένη οργάνωση σε οικοδομικά τετράγωνα τυποποιημένα σε μέγεθος και σχήμα. Έχει διατηρηθεί η δόμηση εκατέρωθεν των δρόμων και των μονοπατιών. Τα τέσσερα οικιστικά σύνολα είναι σαφώς διαχωρισμένα. Τα τρία από αυτά έχουν πιο άμεση σχέση και το τέταρτο στην είσοδο του οικισμού αποκόπτεται εμφανώς. Η συνοχή λοιπόν του οικισμού εντοπίζεται στο ανατολικότερο τμήμα του. Γειτονιές μπορούν να εντοπιστούν στο νότιο τμήμα του οικισμού. Η ύπαρξη εσωτερικών αυλών καθιστά αυτήν την παρατήρηση διακριτή. Η δόμηση σε όλη την έκταση του οικισμού δεν είναι ιδιαίτερα πυκνή. Ο πιο πυκνοδομημένος πυρήνας είναι ο αρχικός, ο νοτιώτερος από τους τέσσερις, ο οποίος και είναι εγκαταλελειμένος πια. Η συνέχεια της δόμησης αποκόπτεται από τη χάραξη του επαρχιακού δρόμου και ενώ κατά μήκος του σε κάποια τμήματα είναι συνεχής σε άλλα διακόπτεται κυρίως στη νότια πλευρά του και λόγω της έντονης κλίσης του εδάφους και της πυκνής βλάστησης. Γ)Ποιοτικές παράμετροι και στοιχεία φυσιογνωμίας συνόλου Η συγκεκριμένη ανάπτυξη του οικισμού έχει συντελεστεί προφανώς λόγω του αναγλύφου της περιοχής. Τα κτίρια παρακολουθούν το φυσικό ανάγλυφο διαμορφώνοντας μικρές εσωτερικές επικοινωνίες. 7

Η απομόνωση του πρώτου οικιστικού συνόλου οφείλεται πιθανότατα στο έντονο ανάγλυφο και στην πυκνή βλάστηση που μεσολαβεί μεταξύ αυτού και των τριών υπολοίπων. Αποτέλεσμα αυτού είναι να παρατηρείται μια συνέχεια της δόμησης στο πιο κεντρικό τμήμα του οικισμού η οποία διακόπτεται λόγω του κεντρικού δρόμου, κατά μήκος του οποίου και εκατέρωθεν αυτού εντοπίζονται σποράδικά κάποια κτίσματα. Βόρεια του επαρχιακού δρόμου το ανάπτυγμα του τρίτου πυρήνα ακολουθεί το ανάγλυφο του εδάφους. Από αυτή τη συνέχεια αποσπάται αλλά όχι σε τόση απόσταση όσο στην προηγούμενη περίπτωση η νοτιοδυτικότερη οικιστική μονάδα του οικισμού. Ο αρχικός οικιστικός πυρήνας είναι χωροθετημένος νοτιοδυτικά σε έδαφος με έντονη κατωφερή κλίση. Οι κοινόχρηστες χρήσεις στο παρελθόν, όπως το σχολείο, ήταν άμεσα συσχετισμένες με την κατοικία, ενώ σήμερα έχουν προσαρμοστεί στη μετακίνηση του κέντρου του οικισμού στον Επαρχιακο δρόμο.προφανώς αυτό οφείλεται στην πολύ πιο εύκολη προσβασιμότητα σε κάποιο κομμάτι του κεντρικού δρόμου σε σχέση με την δύσκολη προσπελασιμότητα των στενών δρόμων εντός των πυκνοδομημένων τμημάτων του οικισμού, ιδιαίτερα με μηχανικά μέσα. Ο κεντρικός δρόμος λοιπόν συντελεί στην επικέντρωση της κίνησης και των όποιων δραστηριοτήτων, που έχουν σχέση με την αλληλεπίδραση των κατοίκων, εκατέρωθεν αυτού. 4. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ-ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΙΑ Ο οικισμός είναι ορεινός και βρίσκεται σε υψόμετρο 800μ. περίπου. Το κλίμα της περιοχής του κατά τους χειμερινούς μήνες είναι ψυχρό με αρκετές βροχές και χιονοπτώσεις, ομίχλη και υγρασία η οποία ευνοείται και από το ποταμό που διαπερνά σ όλο τον οικισμό. Η παρουσία πρασίνου είναι έντονη ακόμα και τους καλοκαιρινούς μήνες διατηρώντας μια υγρασία στο σύνολο του οικισμού. Τους καλοκαιρινούς μήνες οι βροχοπτώσεις είναι περιορισμένες ενώ η θερμοκρασία διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα ακόμα και τις πολύ θερμές μέρες του καλοκαιριού. Το κλίμα αυτό επηρέασε την αρχιτεκτονική των κτιρίων του οικισμού, όσο αφορά την επιλογή τον υλικών όπως η πέτρα που λειτουργεί και σαν θερμομόνωση, όσο και η επιλογή της κεκλιμένης στέγης, σε κάποια από τα κτίσματα λόγω υψηλού κόστους κατασκευής, που δεν ευνοεί την κατακράτηση του χιονιού. Κατά την περιήγησή μας στον οικισμό με βάση τα χαρακτηριστικά των κτισμάτων συμπεραίνουμε ότι ο οικισμός γεννήθηκε κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας. Όλα τα κτίρια είναι πετρόκτιστα, με ξύλινες θύρες και παράθυρα.σε αρκετά από τα κτίσματα εμφανίζονται διακοσμητικά στοιχεία, ξύλινα ή πέτρινα υπέρθυρα στις πόρτες εισόδου και στα παράθυρα. Τα κτίσματα είναι ισόγεια ή διώροφα όπου πολλά από αυτά λόγω της κλίσης του εδάφους και της μορφολογίας του οικισμού γίνονται και ισόγεια Παρατηρούνται διάφορες τυπολογιες στον οικισμό όπως διώροφα κτίρια με δίρριχτη στέγη σε κάποια απο αυτά με εσωτερική αυλή και φούρνο, κάποια άλλα ισόγεια με δίρριχτη στέγη. Επίσης διώροφα κτίρια με ταράτσα και ισόγεια με ταράτσα. Ιδιαίτερα στο νοτιότερο πυρήνα του οικισμού στο εσωτερικό των περισσοτέρων κτισμάτων παρατηρείται μια πέτρινη καμάρα πιθανότατα για λόγους στατικότητας. Μετά από έρευνα που έγινε διαπιστώθηκε ότι ο οικισμός 8

ξεκίνησε από ένα πυρήνα κτισμάτων, μικρού πλήθους, ο οποίος βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα του ιστού. Παρατηρείται ότι η δόμηση έχει σεβαστεί το ανάγλυφο του εδάφους και η κάτοψη των κτισμάτων είναι οργανική και στα διώροφα και στα ισόγεια κτίσματα. Τα διώροφα κτίσματα έχουν μέγαλα εξωτερικά ανοίγματα σε αντίθεση με τα ισόγεια στα οποία είναι πολύ μικρότερα για λόγους ασφάλειας. Εκατέρωθεν του δρόμου και ιδιαίτερα στο βορειότερο τμήμα του οικισμού υπάρχουν κτίσματα, σε άμεση σχέση με τον κοινόχρηστο χώρο (δρόμο) των οποίων οι κατόψεις είναι αυστηρά γεωμετρικές όπως τετράγωνες και παραλληλόγραμμες, μορφολογικά τοποθετημένες με τρόπο ουτως ώστε να προσαρμόζονται στο ανάγλυφο του εδάφους. Η περιήγηση σε αυτό το τμήμα του οικισμού πραγματοποιείται και μέσω σκαλοπατιών δίνοντας έμφαση στη γειτονιά. Η μορφολογία του εδάφους ποικίλει. Παρατηρείται έντονη υψομετρική διαφορά μεταξύ των πυρήνων του οικισμού σε σχέση με τον κεντρικό δρόμο. Παρολ άυτα η προσαρμογή του οικιστικού περιβάλλοντος στο τοπίο καταγράφει τον πλήρη σεβασμό σε αυτό. Παρατηρείται κλιμακωτή ανάπτυξη των κτισμάτων η οποία παρακολουθεί τη μορφολογία του τοπίου και σε κάποιους πυρήνες παρατηρείται ο πλήρης σεβασμός και ένταξή του σε αυτό με την οργανική κάτοψη και ογκοπλαστική του. Στο βόρειο τμήμα του οικισμού καταγράφονται αλλοιώσεις σε κάποια παραδοσιακά πετρόκτιστα κτίσματα όπως επίχρισμα και προσθήκη μαρμάρινων πελεκιών χρωματισμοί (λευκοί). 9

Επίσης καταγράφονται προσθήκες νέων κτισμάτων τα οποία σεβάστηκαν το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο δόμησης το οποίο επιτρέπει την κατασκευή μεγαλύτερων κτισμάτων σε σχέση με τα παραδοσιακά, την προσθήκη εξωστών, στοιχεία τα οποία όμως δε συνάδουν με τον παραδοσιακό χαρακτήρα του οικισμού και ιδιαίτερα με τα στοιχεία που παρατηρούνται στα παλαιότερα κτίσματα. Διαφοροποίηση σε σχέση με τον παλαιότερο τρόπο δόμησης παρατηρείται και όσον αφορά τις στέγες οι οποίες, όπου εντοπίζονται επεμβάσεις είναι δίρριχτες με κεραμίδια ή ταράτσες με στηθαίο περιμετρικά. Στο δυτικότερο πυρήνα του οικισμού παρατηρείται το μεγαλύτερο πλήθος νεόδμητων κτισμάτων. Η δόμηση είναι πυκνή, απολύτως άναρχη και αυθαίρετη. Νέα κτίσματα όπως και επεμβάσεις σε υφιστάμενα πετρόκτιστα που αλλοιώνουν την ταυτότητά τους, όπως η προσθήκη δίρριχτης στέγης με έντονο κόκκινο κεραμίδι. Αποκομμένος από τον υπόλοιπο οικισμό. 10

Εξετάζοντας την εσωστρέφεια του συνόλου του οικισμού διαπιστώνουμε ότι ενώ στο νοτιοδυτικό πυρήνα εντοπίζεται η εσωτερική αυλή τριών-τεσσάρων κατοικιών, στο βόρειο πυρήνα η αυλή τους στρέφεται προς το δρόμο ή προς τα έξω. Οι νέες κατασκευές καθώς, είτε νόμιμες είτε αυθαίρετες, εξασφαλίζουν μεγαλους εσωτερικούς χώρους και οριοθετούν τον εξωτερικό τους χώρο σε σχέση με το δρόμο και τη γειτονιά. Παρατηρείται η ανάγκη για μεγαλύτερο ιδιωτικό χώρο και αποκοπή αυτού από τον κοινόχρηστο. Παρουσιάζει αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον με την ύπαρξη απλών κτιριακών παραδοσιακών αναπτυγμάτων που το σύνολο τους εκφράζει ακριβώς τον τρόπο δόμησης που επέλεξαν για την διαμονή τους οι κάτοικοι, το αναγκαίο δηλαδή σε χώρους, το απαραίτητο, το λιτό με τους πέτρινους τοίχους και άρα και αναλλοίωτες τις μορφές εκείνες που τότε δημιουργήθηκαν. Ο κόσμος προσαρμόστηκε στο τοπίο χρησιμοποίησε την πέτρα του τόπου και την ξυλεία από τα δάση για το κτίσιμο τον σπιτιών τους. 11

Ισόγεια κτίσματα κατασκευασμένα από πέτρα με ελάχιστα μικρά ανοίγματα στην κύρια όψη, από πέτρινα πελέκια και ξύλινα εξώφυλλα και πόρτες. Η στέγη τους είναι από κεραμοσκεπή. Κάποια έχουν αυλή στην κύρια όψη τους. Επίσης διώροφες κατοικίες, πετρόκτιστες με ξύλινα και πέτρινα πελέκια και σιδεριές στα ανοίγματα της κύριας όψης τους. Τα μικρά ανοίγματα γίνονταν για λόγους ασφαλείας και στατικότητας. Συνολικά η ταυτότητα του οικισμού χαρακτηρίζεται από διάσπαρτα κτίρια με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον που συνοδεύονται από απρόσωπα κτίσματα χαμηλού αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος τα κτίρια συνοδείας. 12

Τα κτίρια συνοδείας χωρίς να έχουν κανένα αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον λειτουργούν σαν συμπλήρωμα απρόσωπο μιας παράδοσης μέσα σε μια πολεοδομική διάταξη του ιστού. Η διάταξη αυτή μπορεί να θεωρηθεί ενδιαφέρουσα άρα και να συνεχίσει να λειτουργεί αναλλοίωτα υποδεχόμενος ο ιστός νέα κτίσματα που όμως με ιδιαίτερη επεξεργασία θα εντάσσονται στο περιβάλλον και στο αρχιτεκτονικό πνεύμα του δομημένου αυτού χώρου. 5. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΜΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ H σημερινή λειτουργική θέση του οικισμού καταγράφεται μέσα από μια δυσβατότητα του δικτύου των δρόμων, κατάρρευση αξιόλογων κτισμάτων, κοινωνική πληθυσμιακή ερήμωση, έλλειψη οικονομικής διάστασης, αδυναμία συγκράτησης πληθυσμού άρα και πληθυσμιακή γήρανση. Με ένα τέτοιο τοπίο η ανάπτυξη του οικισμού είναι μια δύσκολη περιπέτεια που έχει ανάγκη από δραστικές τομές και προτάσεις αναστροφής. Διαπιστώνεται όμως ότι μια οργανωμένη προσπάθεια θα μπορούσε να επαναφέρει τα κτίσματα αυτά ώστε να μπορέσουν να αποδώσουν τις μνήμες που εμπεριέχουν. Αρκετά όμως είναι σε χρήση διατηρώντας την αρχική τους μορφολογία ανέπαφη. Η ανάλυση του οικιστικού συνόλου όπως περιγράφεται, δημιουργεί μία καθαρή εικόνα αναγνώρισης της υφιστάμενης μνήμης του οικισμού μέσα από την αρχιτεκτονική παραγωγή της. Ανακαλύπτεται επομένως ένας οικιστικός πυρήνας ο οποίος είναι και ο αρχικός με ενδιαφέροντα πολεοδομικά-αρχιτεκτονικά δεδομένα. Η πολιτεία κρίνεται απαραίτητο να προφυλάξει αυτά τα πολιτιστικά αγαθά, ειδικά στο συγκεκριμένο πυρήνα (παρακολούθηση από τη 13 η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με μορφολογικό έλεγχο) αλλά και στο σύνολο του οικισμού να επιβάλλει τη διατήρηση αυτών των στοιχείων σε όλα τα κτίρια καθώς και να διατηρήσει τα πλάτη των δρόμων και των μονοπατιών και να τα αποκαταστήσει χωρίς να αλλοιώσει τον παραδοσιακό χαρακτήρα. Πρέπει λοιπόν οι κοινωνίες ως μοχλός να κατακτήσουν τέτοιες αντιλήψεις αλλά και δυνατότητες, ώστε να ελέγχουν την έννοια: ΔΙΑΣΩΣΗ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ. Μόνο έτσι θα εμποδίσουμε το πλήγμα της απομείωσης του μεγέθους: παρελθόν-μνήμη. 13

Ο οικισμός η κοινωνία και όχι μόνο των Έξω Ποταμών θα πρέπει να ανταποκριθεί στο κάλεσμα ατής της προσπάθειας που σαν διαδικασία πρόληψης προσπαθεί μέσα από τέτοιες μελέτες να διασώσει το όποιο κτιριακό - πολεοδομικό - ιστορικό απόθεμα. 14

6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κασσωτάκης Μιχάλης, Σύλλογος Λασιθιωτών «Ο Δικταίος», Αθήνα 1977 Ανδριώτης Νίκος, «Πληθυσμός και οικισμοί της Ανατολικής Κρήτης (16ος-19ος αιώνας), Ηράκλειο 2006 Γεωργίου Ι. Παναγιωτάκη, «Το Λασίθι στην πορεία του χρόνου», Έκδοση: Ιερά Μητρόπολη Πέτρας και Χερσονήσου, Αρχιερατική Επιτροπεία Λασιθίου. Αλεξάκης Ιωάννης, Οι Ποτάμοι το χωριό μου, Αθήνα 1972 Αλεξάκης Ιωάννης,Οι Αλέξηδες : Ιστορία μιας κρητικής οικογένειας, Αθήνα 1969 Βασιλειάδης Δ., Το κρητικό σπίτι : Αυτό το καταφύγιο κι αυτό το ορμητήριο,1983 Σπανάκης Στ., Κρήτη, Τουρισμός Ιστορία Αρχαιολογία, Τόμος Α, Ηράκλειο1964 15

Β-ΔΕΛΤΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Α ΜΕΡΟΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ α. ΚΥΡΙΑΡΧΗ (ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ) ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΚΤΙΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ Τα περισσότερα κτίρια παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον είναι πετρόκτιστα ισόγεια με μικρά ξύλινα κουφώματα, ταράτσες και μονόρηχτες ή διώροφες κεραμοσκεπές. Η κάτοψη των περισσοτέρων από αυτών είναι αυστηρά γεωμετρική παραλληλόγραμμη ή τετράγωνη που συχνά ακλουθούν την μορφολογία του εδάφους β. ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΜΕ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ Ο οικισμός διασχίζεται από ένα ήπιας μορφής επαρχιακό δρόμο και από μικρά πέτρινα μονοπάτια και τσιμεντένιους δρόμους προσπελάσιμοι από αυτοκίνητα κυρίως στο νότιο τμήμα του οικισμού. Τα κτίρια διαμορφώνουν μικρές εσωτερικές επικοινωνίες με αυλές δίνοντας το στίγμα της γειτονιάς της εποχής εκείνης και σε κάποια τμήματα μικρές πλατείες όπου συναντάμε μικρούς εξωτερικούς κοινόχρηστους φούρνους. γ. ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ & ΔΟΜΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Το κλίμα αυτό επηρέασε την αρχιτεκτονική των κτιρίων του οικισμού, όσο αφορά την επιλογή τον υλικών όπως την πέτρα που ήταν το βασικό υλικό κατασκευής, όσο και η επιλογή της κεκλιμένης στέγης, σε κάποια από τα κτίσματα λόγω υψηλού κόστους κατασκευής, που δεν ευνοεί την κατακράτηση του χιονιού. δ. Η ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΩΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η μορφολογία του εδάφους ποικίλει. Παρατηρείται έντονη υψομετρική διαφορά μεταξύ των πυρήνων του οικισμού σε σχέση με τον κεντρικό δρόμο. Παρόλα αυτά η προσαρμογή του οικιστικού περιβάλλοντος στο τοπίο καταγράφει τον πλήρη σεβασμό σε αυτό. Παρατηρείται κλιμακωτή ανάπτυξη των κτισμάτων η οποία παρακολουθεί τη μορφολογία του τοπίου και σε κάποιους πυρήνες παρατηρείται ο πλήρης σεβασμός και ένταξή του σε αυτό με την οργανική κάτοψη και ογκοπλαστική του. ε. ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ,ΑΣΥΝΕΧΕΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ Η ταυτότητα του οικισμού συμπερασματικά χαρακτηρίζεται από διάσπαρτα κτίρια με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον που συνοδεύονται από απρόσωπα κτίσματα χαμηλού αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος τα κτίρια συνοδείας. Τα κτίρια συνοδείας χωρίς να έχουν κανένα αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον λειτουργούν σαν συμπλήρωμα απρόσωπο μιας παράδοσης μέσα σε μια πολεοδομική διάταξη του ιστού που μπορεί να θεωρηθεί ενδιαφέρον άρα και να συνεχίσει να λειτουργεί αναλλοίωτα υποδεχόμενος νέα κτίσματα που όμως με ιδιαίτερη επεξεργασία θα εντάσσονται στο περιβάλλον και στο αρχιτεκτονικό πνεύμα του δομημένου αυτού χώρου. Στο νότιο τμήμα του οικισμού παρατηρείται μια ασυνέχεια δόμησης του ιστού η οποία συμπληρώνεται με μικρές καλλιέργειες(μποστάνια).

2. ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ α. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - Γεωμετρία / μέγεθος - Ογκοπλαστική διάρθρωση / Συμπαγές μεταβαλλόμενο - Μορφή / Πλήρη κενά (κέλυφος) - Εικαστική ποιότητα στοιχεία μικροκλίμακας - Υλικά και τρόποι κατασκευής Τα περισσότερα κτίρια παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον είναι πετρόκτιστα ισόγεια με μικρά ξύλινα κουφώματα, ταράτσες και μονόρηχτες ή διώροφες κεραμοσκεπές. Η κάτοψη των περισσοτέρων από αυτών είναι αυστηρά γεωμετρική παραλληλόγραμμη ή τετράγωνη που συχνά ακλουθούν την μορφολογία του εδάφους. Παρατηρείται κλιμακωτή ανάπτυξη των κτισμάτων η οποία παρακολουθεί τη μορφολογία του τοπίου και σε κάποιους πυρήνες παρατηρείται ο πλήρης σεβασμός και ένταξή του σε αυτό με την οργανική κάτοψη και ογκοπλαστική του. β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΚΑΙ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ Το αστικό περιβάλλον εντάσσεται ήπια στο φυσικό, καθώς το σύνολο των κατοικιών, τις οποίες τις διακρίνουν οι μικροί όγκοι και η απλότητα της λαϊκής κατοικίας, παρακολουθούν το φυσικό ανάγλυφο συνθέτοντας τα πολεοδομικά αναπτύγματα με τα στενά σοκάκια. Η μη συνεχόμενη δόμηση ιδιαίτερα περιμετρικά του οικισμού δίνει μια άμεση σχέση μεταξύ του τοπίου και του δημόσιου χώρου. γ. ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ Στο δυτικότερο πυρήνα του οικισμού παρατηρείται το μεγαλύτερο πλήθος νεόδμητων κτισμάτων. Η δόμηση είναι πυκνή, απολύτως άναρχη και αυθαίρετη. Νέα κτίσματα όπως και επεμβάσεις σε υφιστάμενα πετρόκτιστα που αλλοιώνουν την ταυτότητά τους, όπως η προσθήκη δίρριχτης στέγης με έντονο κόκκινο κεραμίδι. Αποκομμένος από τον υπόλοιπο οικισμό. Β ΜΕΡΟΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Προτάσεις: Θα πρέπει επομένως να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο προστασίας κατά το οποίο θα εξασφαλίζεται: 1. Η νομοθετική προστασία του οικισμού σαν παραδοσιακού με βάση την διάσωση της αρχιτεκτονικής μνήμης μέσα από τα πρότυπα που ορίζουν οι διεθνείς χάρτες. 2. Σωστή καταγραφή και δημιουργία αρχείων για κάθε οικισμό μια μελέτη που συμπληρώνει ουσιαστικά την προσπάθεια αυτής της προσέγγισης.

3. Κοινωνική συνεννόηση και όχι νομοθετικές επιβολές με αυστηρούς κανόνες και δεσμεύσεις χωρίς υπερβολές ώστε η κοινωνία να οραματιστεί και στην συνέχεια να αποδειχθεί αυτήν την μακροπρόθεσμη διαδικασία όπου ο πολιτισμός εξελίσσεται σε οικονομικό γεγονός. 4. Δίκτυα υποδομών. 5. Ένταξη του συνόλου σε προγράμματα που στηρίζουν φανατικά αυτήν την διαδικασία υλοποιώντας σε συμμετοχική αυτοχρηματοδότηση και χαμηλό κόστος χρήματος το όποιο εγχείρημα συντήρησης στερέωσης επισκευής ενίσχυσης αποκατάστασης αναστήλωσης - ανακατασκευής έννοιες και δράσεις που διασφαλίζουν η κάθε μια με τον τρόπο της την ζωή της παράδοσης. 6. Η πρόταση μας όσο αφορά τους όρους δόμησης είναι να διατηρηθεί ο κλιμακωτός συντελεστής δόμησης, το ποσοστό κάλυψης να κυμαίνεται από 70% έως 100% ανάλογα με την τυπολογία των όμορων κτισμάτων και σύμφωνα με την παλαιότητα τους. Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος να κυμαίνεται από 6 με 7 μέτρα. Σε περίπτωση κεκλιμένης στέγης αυτή να μην υπερβαίνει το 1,20 μ και σε περίπτωση δώματος αυτό να μην είναι βατό (το στηθαίο να μην υπερβαίνει το 0,40 μ.). Καθώς δεν παρατηρήθηκαν εξώστες στο σύνολο του οικισμού προτείνεται να μην επιτρέπονται. Τα ανοίγματα των κτισμάτων θα πρέπει να περιορίζονται όσον αφορά το μέγεθός τους, ανάλογα με τα όμορα παραδοσιακά και το υλικό κατασκευής τους να είναι το ξύλο. Το περίγραμμα των ανοιγμάτων τους να είναι κατασκευασμένο από ξύλινα ή πέτρινα πελέκια, ακολουθώντας την τάση που εμφανίζεται στα όμορα παραδοσιακά κτίσματα. Τοιουτοτρόπως διασφαλίζεται η μη αλλοίωση του χαρακτήρα του οικισμού που διεκδικεί τη θέση του στην διαδικασία της μνήμης αναμορφώνοντας το ανθρωπογενές δομημένο περιβάλλον με εκτεταμένες παρεμβάσεις ώστε να αναδειχθεί η δυνατότητα του τοπίου και να δημιουργηθεί μια νέα οπτική και αισθητική οργάνωση. Ο λειτουργικός αισθητικός και πολιτιστικός εμπλουτισμός που θα επιφέρει η παραπάνω πρόταση θα λειτουργήσει δυναμικά στην ποιοτική ανάπτυξη μια τουριστική πιθανώς δραστηριότητα μικρής κλίμακας (μικρά καταλύματα) όπου διάσπαρτα μέσα στον οικισμό ή περιφερειακά θα τονώσουν τη βιωσιμότητα τους, όχι μόνο οικονομικά αλλά και σε επίπεδο κοινωνικής συγκρότησης (θέσεις εργασίας συγκράτησης πληθυσμού) πάντα παράλληλα με την αγροτική παραγωγή που σήμερα είναι η μοναδική οικονομική διέξοδος.

Γ-ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ 1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Όνομα οικισμού: Εξω Ποτάμοι Α) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Οικισμός : Ορεινός Ημιορεινός Πεδινός Παράλιος Φυσικό περιβάλλον ιδιαιτερότητες: Υπάρχουν στην περιοχή ιδιαίτερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος που αξίζει να αναδειχθούν ; (πχ. Οροπέδιο, σπήλαιο, φαράγγι, κλπ) Αναφέρατε : Από τον οικισμό διέρχεται ο ποταμός Σκουληκάρης, του οποίου το ευρύτερο περιβάλλον χρειάζεται να προστατευθεί. Υπάρχει κάποιο πλαίσιο προστασίας για την περιοχή; Αν όχι θεωρείται ότι χρειάζεται να προταθεί κάτι τέτοιο; Αναφέρατε : Η περιοχή έχει χαρακτηριστεί natura. Η περιοχή συνδέεται με κάποιο ιστορικό γεγονός ; Αναφέρατε : ΟΧΙ Αναφέρεται κάποιο από τα στοιχεία του τόπου που θεωρείται ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για τη φυσιογνωμία του. 1) Μεμονωμένο κτίσμα ή μνημείο 2) Παραγόμενο προϊόν 3) Παραγωγική δραστηριότητα (π.χ. κτηνοτροφία, οινοποιία) 4) Έθιμο 5) Τοπική γιορτή ή πανηγύρι Χαρακτηριστικό στην αυλή της εκκλησίας είναι το μνημείο των Πεσόντων και η προτομή του στρατηγού Ιωάννη Αλεξάκη. Υπάρχει κάποια ιστορική περίοδος με την οποία ο οικισμός συνδέεται περισσότερο ; (π. χ. ρόλος του οικισμού σε επαναστάσεις) 1

Αναφέρατε : Ο οικισμός όπως και η ευρύτερη περιοχή έχει συνδεθεί με την περίοδο της Ενετοκρατίας και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Επί τουρκοκρατίας υπήρχε ισχυρή αντιστασιακή δράση. Αναφέρεται (αν γνωρίζετε ) κάποιο έργο της πεζογραφίας ή της ιστορίας που αναφέρεται στον οικισμό. Αναφέρατε : Αλεξάκης Ιωάννης, Oι ποτάμοι το χωριό μου, Αθήνα 1972. Αλεξάκης Ιωάννης, Οι Αλέξηδες: Ιστορία μιας κρητικής οικογένειας, Αθήνα 1969. Δημογραφική εξέλιξη (αναφορά στις τελευταίες απογραφές). ΕΤΟΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ 1951 203 1961 124 1971 52 1981 117 1991 53 2001 24 Μπορεί ο οικισμός να θεωρηθεί ότι ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο με κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη του (π.χ. Χωριά του Οροπεδίου Λασιθίου). Αναφέρατε : Ο οικισμός ανήκει στην ευρύτερη ενότητα των χωριών της επαρχίας Λασιθίου Γ ) ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ Ποιά είναι η σχέση του οικισμού με : To τοπικό κέντρο της περιοχής Ο οικισμός εξαρτάται απόλυτα από το τοπικό κέντρο της περιοχής το οποίο είναι το Τζερμιάδω. Τους γειτονικούς οικισμούς Οι γειτονικοί οικισμοί, Ρουσσακιανά και Μέσα Ποτάμοι, δεν έχουν καθόλου ή έχουν ελάχιστους κατοίκους, οπότε δεν υπάρχει καμία αλληλεξάρτηση. Ύπαρξη στον οικισμό διαφόρων εξυπηρετήσεων ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : Υπάρχει στον οικισμό Νηπιαγωγείο Δημοτικό Γυμνάσιο 2

ΥΓΕΙΑ : Λύκειο Υπάρχει στον οικισμό Κέντρο Υγείας Φαρμακείο Υπάρχουν στον οικισμό άλλες εξυπηρετήσεις : (π. χ. παιδικός σταθμός, πολεοδομία, Κ. Ε. Π. τράπεζα κλπ.) Αναφέρατε : ΟΧΙ Θεωρείται ότι η περιοχή χρειάζεται καλύτερη οδική σύνδεση με το τοπικό κέντρο; ΝΑΙ ΟΧΙ Υπάρχει συγκοινωνία με άλλες περιοχές ; ΝΑΙ ΟΧΙ Υπάρχει συγκοινωνία με άλλο τοπικό κέντρο ; ΝΑΙ ΟΧΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ α) Προς το τοπικό κέντρο ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ β) Προς άλλες οικιστικές περιοχές ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ Δ) ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΙΣΤΟΥ (Αναφέρατε) Χτίζονται καινούργια κτίρια ; ΝΑΙ ΟΧΙ Χτίζονται τουριστικές μονάδες ; ΝΑΙ ΟΧΙ 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 1. Σε ποιο τομέα στηρίζεται η οικονομία της περιοχής ; ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( γεωργία κτηνοτροφία αλιεία ) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( βιομηχανία - βιοτεχνία) ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( υπηρεσίες και τουρισμός ) 3

Έχει αλλάξει κάτι, στην πάροδο των χρόνων, σε σχέση με τους παραπάνω τομείς ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) Παλιότερα παρήγαγαν λάδι, αμύγδαλα, χαρούπια και σταφύλια ενώ σήμερα έχουν περιοριστεί μόνο στην παραγωγή ελαιολάδου 2. Υπάρχουν παραδοσιακές δραστηριότητες ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) (π. χ. υφαντουργία, κεραμική ) 3. Υπάρχει κάποιο επάγγελμα στην περιοχή που έχει σήμερα εκλείψει ; Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ Χαρακτηριστικά επαγγέλματα που εξυπηρετούσαν τους κατοίκους του χωριού, όπως τσαγκάρης, φούρναρης κ.τ.λ. δεν εξασκούνται πλέον, κάποια λόγω εξέλιξης και κάποια λόγω εγκατάλειψης του χωριού. 4. Νέες απασχολήσεις στην περιοχή ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) 5. Πιστεύετε ότι υπάρχουν προοπτικές εξέλιξης σ αυτές τις απασχολήσεις; Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ Υπάρχει η δυνατότητα δραστηριοποίησης στον τομέα του τουρισμού τόσο σε επίπεδο παροχής υπηρεσιών όσο και σε επίπεδο προβολής και εμπορίας τοπικών προϊόντων. 6. Γνωρίζετε αν έχουν δοθεί επιχορηγήσεις ή κάποια οικονομική ενίσχυση για την παραγωγή τοπικών προϊόντων ή για την ενίσχυση τοπικών «παραδοσιακών» δραστηριοτήτων ; Αν ναι, σε ποιές ; ( Αναφέρατε ) Από ποια πηγή χρηματοδότησης; ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ 7. Υπάρχουν προβλήματα σήμερα στην κυκλοφορία των οχημάτων και των πεζών στην περιοχή σας. Αν ναι, ποιά ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ Η πρόσβαση με το αυτοκίνητο στο νότιο-νοτιοδυτικό τμήμα του οικισμού (αρχικά οι οδοί είναι τσιμενττοστρωμένες) είναι δύσκολη και όσο κατευθυνόμαστε νοτιοδυτικότερα γίνεται ανέφικτη. Υπάρχουν σοκάκια με μικρό πλάτος αλλά και κακοτεχνίες, οι οποίες καταδεικνύουν πρόχειρη 4

κατασκευή και ανυπαρξία απόπειρας συντήρησής τους. Ο μόνος δρόμος ο οποίος είναι καλοδιατηρημένος είναι ο επαρχιακός δρόμος που διασχίζει τον οικισμό. 8. Για ποιους λόγους γίνονται οι μετακινήσεις σας καθημερινά ; Συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες Υπηρεσίες Πρωτογενή τομέα (αγροτικά, κτηνοτροφικά) Υπηρεσίες Δευτερογενή τομέα (μεταποίηση, κατασκευές) Υπηρεσίες Τριτογενή τομέα (τουρισμός) 5

Δ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

001 όψη κτιρίου 002A όψη κτιρίου 003 όψη κτιρίου 004 όψη κτιρίου 005-006 όψη κτιρίου 007 όψη κτιρίου

008 όψη κτιρίου 009 όψη κτιρίου 010 όψη κτιρίου 011 όψη κτιρίου 012 όψη κτιρίου 013 όψη κτιρίου

014 όψη κτιρίου 015 όψη κτιρίου 016 όψη κτιρίου 017 όψη κτιρίου 018 όψη κτιρίου 019 όψη κτιρίου

020 όψη κτιρίου 021 όψη κτιρίου 022 όψη κτιρίου 023 όψη κτιρίου 024 όψη κτιρίου 025 όψη κτιρίου

026 όψη κτιρίου 027 όψη κτιρίου 028 όψη κτιρίου 029 όψη κτιρίου 030 όψη κτιρίου 031 όψη κτιρίου

032 όψη κτιρίου 033-034 όψη κτιρίου 035 όψη κτιρίου 036 όψη κτιρίου 037 όψη κτιρίου 038 όψη κτιρίου

Εκκλησία1 όψη εκκλησίας Κρήνη όψη κρήνης Μνημείο1 όψη μνημείου Σχολείο όψη σχολείου 039 όψη κτιρίου 040 όψη κτιρίου

α/α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης C_001 001 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_002 2A ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_003 003 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_004 004 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_005 5_6 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_006 5_6 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_007 007 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_008 008 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_009 009 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_010 010 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_011 011 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_012 012 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_013 013 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_014 014 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_015 015 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_016 016 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_017 017 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_018 018 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_019 019 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_020 020 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_021 021 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_022 022 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_023 023 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_024 024 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_025 025 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_026 026 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_027 027 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_028 028 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_029 029 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 Φύλλο 1 από 8

α/α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης C_030 030 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_031 031 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_032 032 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_033 033-034 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_034 035 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_035 036 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_036 037 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_037 038 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_038 EKKLISIA 1 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_039 ΚΡΗΝΗ ΟΨΗ ΚΡΗΝΗΣ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_040 ΜΝΗΜΕΙΟ 1 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 2600 3900 Portrait CANON 40D 31/10/2010 C_041 ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_042 039 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 C_043 040 ΟΨΗ ΚΤΙΡΙΟΥ 3900 2600 landscape CANON 40D 31/10/2010 Φύλλο 2 από 8

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης Φύλλο 3 από 8

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης Φύλλο 4 από 8

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης Φύλλο 5 από 8

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης Φύλλο 6 από 8

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης Φύλλο 7 από 8

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 18 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης Φύλλο 8 από 8

Ε-ΔΕΛΤΙΑ ΚΤΙΡΙΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 18 ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥ ΚΤΙΣΜΑΤΟΣ, ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, ΤΟΠΙΟΥ ή ΣΥΝΟΛΟΥ [που μπορεί να ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας] Αριθμός δελτίου: 01 ημερομηνία: 15/11/2010 νομός: ΛΑΣΙΘΙΟΥ δήμος: ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ οικισμός: ΕΞΩ ΠΟΤΑΜΟΙ διεύθυνση: επωνυμία ακινήτου : Συνοικία ή θέση ιδιοκτησία /όροφο: ΑΓΝΩΣΤΟΣ σημερινή χρήση /όροφο: ισογ: ΚΑΜΙΑ, αρχική χρήση /όροφο: ισογ: ΑΠΟΘΗΚΗ, κατάσταση κτιρίου: μέτρια οροφ: ΚΑΜΙΑ οροφ: ΚΑΤΟΙΚΙΑ κωδικός 18.3 01 20 ος αιώνας ιστορική περίοδος φωτογραφία κύριας όψης απόσπασμα χάρτη περιγραφή: Το κτίριο βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του οικισμού επί του δρόμου Νεαπόλεως-Τζερμιάδου. Η κάλυψη είναι μεταξύ 70% και 80%. Το κύριο υλικό κατασκευής είναι η πέτρα, ενώ στα ανοίγματα χαρακτηριστικά είναι τα πελέκια και οι σιδεριές. Από τον τρόπο δόμησης φαίνεται ότι πρόκειται για οικοδόμημα του 20 ου αιώνα. αριθμός δελτίου 1/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 18 σύστημα δόμησης αριθμός οροφών συνεχές 2 Υπόγειο άλλο κτίριο/οικόπεδο προσθήκες-αλλοιώσεις ναι όχι ναι όχι κτίσμα βιτρίνα στέγη ισογείου εξώστης άλλο τι: ανοίγματα κηρυγμένο ΥΠΕΚΑ ΥΠΠΟΤ ΦΕΚ: μνημείο υπό κήρυξη νέο προτεινόμενο προτεινόμενη προστασία: χαρακτηρισμός κτιρίου τμήματος κελύφους κύριων όψεων συνοδεία ειδική ρύθμιση Λεπτομέρεια ανοίγματος αριθμός δελτίου 2/4