ΜΑΘΗΜΑ 3ο Μάνατζµεντ - Ορισµοί H Εξέλιξη του Μάνατζµεντ Οι Λειτουργίες του Μάνατζµεντ I. Μάνατζµεντ - Ορισµοί... η τέχνη να φέρνεις εις πέρας κάθε έργο µε τη στήριξη και την συµµετοχή ατόµων οργανωµένων σε οµάδες...... η δραστηριότητα κατά την οποία εργάζεται κανείς µαζί και µέσω άλλων ανθρώπων, για την ολοκλήρωση τόσο των στόχων της επιχείρησης, όσο και των στόχων των ατόµων που εργάζονται σε αυτήν... (American Management Association) Διαδικασία αποτελεσµατικής διαχείρισης των διαθέσιµων πόρων της επιχείρησης µε σκοπό την επίτευξη των βραχυχρόνιων & µακροχρόνιων στόχων της.
I. Μάνατζµεντ - Ορισµοί Δίνεται έµφαση στον ανθρώπινο παράγοντα µέσα στην επιχείρηση Δίνεται έµφαση στους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν Λιγότερη έµφαση στις δραστηριότητες που θα πρέπει να λάβουν χώρα. Η επίτευξη των στόχων θα πρέπει να συµβαδίζει µε την επίτευξη στόχων των µελών 3 I. Management & Αποτελεσµατικότητα Δύο είναι τα βασικά στοιχεία που (πρέπει να) χαρακτηρίζουν το µάνατζµεντ: Ø Αποτελεσµατικότητα: η σχέση µεταξύ των µέσων που διατίθενται & του αποτελέσµατος που επιτυγχάνεται µε αυτά Ø Αποδοτικότητα: επίτευξη των στόχων µε το ελάχιστο κόστος Το κατάλληλο µάνατζµεντ: σε συνδυασµό µε το χειρισµό του ανθρώπινου παράγοντα είναι δυνατόν να αυξήσει την παραγωγικότητα της εργασίας του προσωπικού µπορεί να ελαττώσει το κόστος για την επίτευξη των στόχων 4
I. Management: Επιστήµη & Τέχνη Ως επιστήµη: στηρίζεται σε ποσοτικές µεθόδους (επιχειρησιακή έρευνα, τεχνολογική οικονοµική, θεωρία αποφάσεων, προσοµοίωση κλπ.), µεθόδους επεξεργασίας πληροφοριών (δοµές δεδοµένων, συστήµατα στήριξης αποφάσεων, κλπ.), ψυχολογία, κοινωνιολογία, οικονοµική θεωρία κ.λ.π. Ως τέχνη: στηρίζεται στην ικανότητα αντίληψης καταστάσεων, στην ικανότητα ενεργοποίησης του προσωπικού, στην ικανότητα επικοινωνίας, τη συναισθηµατική επιδεξιότητα κ.λ.π. Συνοπτικά η διάσταση της επιστήµης περιλαµβάνει όλες τις επιστηµονικές µεθόδους που στηρίζουν τη διοίκηση, ενώ η διάσταση της τέχνης περιλαµβάνει τις -διοικητικές- ικανότητες, η ανάπτυξη των οποίων αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση όσον αφορά την αποτελεσµατική εφαρµογή των διαδικασιών management. 5 II. Οι Σχολές του Management Κ Λ Α Σ Ι Κ Η ΣΧΟΛΗ Σ Χ Ο Λ Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Π Ο Σ Ο Τ Ι Κ Η ΣΧΟΛΗ Ε Ν Δ Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ι Κ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ Γραφειοκρατεία Κ ί ν η σ η ανθρωπίνων σχέσεων τ ω ν Ε π ι σ τ η µ ο ν ι κ ή διοίκηση Σ υ µ β ο λ ή επιστηµών της συµπεριφοράς τ ω ν Διοικητική Θεωρία του H. Fayol
H Κλασική Σχολή α. Γραφειοκρατία Max Weber 1890: Για να είναι αποτελεσµατικός ένας οργανισµός πρέπει να διέπεται από τις παρακάτω βασικές αρχές: i. Καταµερισµό εργασίας και εξειδίκευση ii.ύπαρξη γραπτών κανονισµών iii. Ύπαρξη ιεραρχίας στην εξουσία iv. Επιλογή µελών βάσει τυπικών προσόντων v. Εφαρµογή των κανόνων απρόσωπα vi.τα στελέχη του οργανισµού να είναι επαγγελµατίες - καριέρα 7 H Κλασική Σχολή β. F.W. Taylor 1911: «Αρχές Επιστηµονικής Διοίκησης»: Ο Taylor υποστήριξε την επιστηµονική οργάνωση της εργασίας η οποία θα στηρίζεται σε 4 βασικές αρχές: i. Συστηµατική ανάλυση και σχεδιασµός κάθε εργασίας ii. Επιλογή του κατάλληλου προσωπικού µε τα αντίστοιχα προσόντα και εκπαίδευσή του iii. Σωστός καταµερισµός εργασίας και ευθυνών iv. Παρακίνηση του προσωπικού σύστηµα αµοιβής µε το κοµµάτι 8
H Κλασική Σχολή γ. H. Fayol 1911- Βιβλίο «Γενική & Βιοµηχανική Διοίκηση»: Ø Διαχώρισε το επίπεδο επίβλεψης του απλού στελέχους από το υψηλό διευθυντικό επίπεδο Ø Θεώρησε ως διευθυντικές λειτουργίες και όχι εκτελεστικές την άσκηση προγραµµατισµού, οργάνωσης, διεύθυνσης & ελέγχου Ø Υποστήριξε ότι τα νέα στελέχη µπορούν να µάθουν να διευθύνουν Ø Διατύπωσε 14 γενικές αρχές του Μάνατζµεντ, µεταξύ των οποίων κάποιες που τον διαφοροποιούν από τους προηγούµενους: u Η ενότητα εντολής (εντολή από ένα µόνο προϊστάµενο) u Η εκχώρηση κάποιου βαθµού αποκέντρωσης υφισταµένων u Η δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών από εργαζοµένους u Το οµαδικό πνεύµα εργασίας 9 H Σχολή Συµπεριφοράς Κίνηση των Ανθρώπινων Σχέσεων & Συµβολή των Επιστηµών της Συµπεριφοράς: Ø Δίνει έµφαση στον ανθρώπινο παράγοντα στην επιχ/ση Ø Έρευνες και πειράµατα έδειξαν ότι το κοινωνικό περιβάλλον ενίσχυε την παραγωγικότητα των εργατών / υπαλλήλων Ø Βασικοί Παράγοτες ενίσχυσης της παραγωγικότητας u Η οµαδική ατµόσφαιρα κοινωνικές σχέσεις u Η συµµετοχική επίβλεψη συµµετοχή των εργατών στη λήψη αποφάσεων Ø Παρακίνηση των εργαζοµένων κι από άλλα κίνητρα πέραν των οικονοµικών Ø Επιστήµονες της Συµπεριφοράς : Οι Maslow & McGregor 10
H Ποσοτική Σχολή Επιχειρησιακή Έρευνα - Επιστήµη του Μάνατζµεντ: Ø Έχει συνεισφέρει περισσότερο στη λήψη των αποφάσεων και ιδιαίτερα στη λειτουργία του σχεδιασµού και του ελέγχου Ø Τυπική προσέγγιση της ποσοτικής σχολής: u Εντοπισµός και ανάλυση του προβλήµατος u Εφαρµογή µαθηµατικών µοντέλων, υπολογισµοί και προσδιορισµός άριστης λύσης Ø Τεχνικές που εφαρµόζονται: Μαθηµατικές προβλέψεις, γραµµικός προγραµµατισµός, προσοµοίωση, ανάλυση δικτύου Ø Περιορισµοί: δυσκολία στην αντιµετώπιση προβληµάτων συµπεριφορικής προέλευσης 11 H Ενδεχοµενική Προσέγγιση Ø Δεν υπάρχουν συνταγές για το µάνατζµεντ Η διοίκηση που εφαρµόζεται εξαρτάται από τις περιστάσεις Ø Μια τεχνική που δουλεύει σε µια κατάσταση δεν είναι απαραίτητο να δουλεύει στις άλλες. Ø Ορισµένες συνηθισµένες µεταβλητές είναι οι παρακάτω: Ø Το µέγεθος της επιχείρησης Ø Η διαφορετική τεχνολογία Ø Η αβεβαιότητα του περιβάλλοντος Ø Οι ατοµικές διαφορές (χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των εργαζοµένων) 12
H Συστηµική Προσέγγιση Ø Αντιµετωπίζει την επιχείρηση σαν ένα ανοικτό σύστηµα που βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση µε το περιβάλλον. Ø Μάνατζερ: Διασφαλίζει ότι όλα τα µέρη της επιχείρησης συντονίζονται για να επιτευχθούν οι στόχοι της. 13 III. Management: Λειτουργίες της Διοίκησης Η δραστηριότητα κάθε στελέχους είναι πολύπλευρη, πολύπλοκη και αδιαίρετη (καθοδήγηση, προγραµµατισµός, οργάνωση, έλεγχος) Λειτουργίες της διοίκησης: Προγραµµατισµός-λήψη αποφάσεων Οργάνωση Διεύθυνση (ηγεσία, παρακίνηση, επικοινωνία) Έλεγχος 14
III. Management: Λειτουργίες της Διοίκησης 1. Προγραµµατισµός και Λήψη Αποφάσεων Διαδικασία καθορισµού των στόχων της επιχείρησης, και η επιλογή µιας µελλοντικής πορείας δράσης για την επίτευξή τους: ü Διατύπωση προτάσεων µελλοντικής επιχειρησιακής δράσης (Δυνατότητες επιχείρησης, περιβάλλον και επιχείρηση) ü Καθορισµός στόχων/ προβληµάτων επιχείρησης ü Καθορισµός/ ανάλυση πιθανών εναλλακτικών δράσεων/λύσεων ü Επιλογή λύσης ü Σχέδιο δράσης για υλοποίηση αποφάσεων (καθορισµός υπό-στόχων, συντονισµός δραστηριοτήτων) 15 Management: Λειτουργίες της Διοίκησης 2. Οργάνωση Στην Οργάνωση, τα διοικητικά στελέχη σχηµατίζουν τη δοµή των εργασιακών σχέσεων ανάµεσα στα µέλη της επιχείρησης που τους επιτρέπει να δουλεύουν µαζί και να επιτυγχάνουν τους στόχους της επιχείρησης. ü οργανώνουν τους εργαζοµένους σε τµήµατα ανάλογα µε τις αρµοδιότητές τους. ü καθορίζουν τις δοµές ευθύνης και τις αρµοδιότητες των µελών. Οργανωσιακή Δοµή = το αποτέλεσµα της οργάνωσης Συντονίζει και ολοκληρώνει τις δραστηριότητες των εργαζοµένων, ούτως ώστε να λειτουργεί οµαλά η επιχείρηση 16
Management: Λειτουργίες της Διοίκησης 3. Διεύθυνση (Ανθρώπινου Παράγοντα) Τα διοικητικά στελέχη: ü ü ü καθορίζουν το όραµα που πρέπει να ακολουθήσουν οι υπάλληλοι τους βοηθούν να κατανοήσουν τον ρόλο τους στην επίτευξη των στόχων της επιχείρησης. χρησιµοποιούν εξουσία, επιρροή, όραµα, πειθώ και διαθέτουν επικοινωνιακές ικανότητες. Το αποτέλεσµα της λειτουργίας είναι υψηλό επίπεδο υποκίνησης (motivation) και δέσµευσης/αφοσίωσης (commitment) από τους υπαλλήλους προς την επιχείρηση. 18
Management: Λειτουργίες της Διοίκησης 4. Έλεγχος Τα διοικητικά στελέχη: ü αξιολογούν σε ποιο βαθµό έχουν επιτευχθεί οι επιχειρησιακοί στόχοι ü αποφασίζονται διορθωτικές κινήσεις για να βελτιωθεί η απόδοση. ü παρακολουθούν τα άτοµα, τα τµήµατα και συνολικά την επιχείρηση για να εξετάσουν αν η επιθυµητή απόδοση έχει επιτευχθεί. ü είναι υπεύθυνα για την εφαρµογή µέτρων που θα αυξήσουν την απόδοση της επιχείρησης. Το αποτέλεσµα της λειτουργίας είναι η ακριβής παρακολούθηση της αποδοτικότητας & της αποτελεσµατικότητας της επιχείρησης. 19