ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ ΑΓΓΕΛΟΣ Π. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ Καθηγητής της Στοματικής & Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ΝΙΚΟΣ Δ. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ Καθηγητής της Διαγνωστικής & Ακτινολογίας Στόματος της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΙΧΛΑΚΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής της Διαγνωστικής & Ακτινολογίας Στόματος της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών 3η ΕΚΔΟΣΗ ISBN 960-372-043-7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΕΙΣΑΓΩΓΗ... vii xv ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Γενικές Αρχές Διαγνωστικής Μεθοδολογίας... 3 1.1. Εισαγωγικά... 5 1.2. Τα Στάδια της Διαγνωστικής Μεθοδολογίας... 6 1.2.1 Στάδιο 1 Η συλλογή των ευρημάτων... 6 1.2.2. Στάδιο 2: Η επεξεργασία των ευρημάτων... 7 1.2.3. Στάδιο 3: Η διάγνωση... 8 1.3. Η Διάγνωση στον Οδοντιατρικό Ασθενή... 8 1.4. Παραλλαγές στη Διαγνωστική Μεθοδολογία... 9 1.5. Βιβλιογραφία... 10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Σημειολογία... 11 2.1. Σημειολογία των Δοντιών... 13 2.1.1. Σημεία σχετικά με τον αριθμό των δοντιών... 13 2.1.1.1. Υπεραριθμία δοντιών... 13 13 2.1.1.2. Ολιγοδοντία ή μερική ανοδοντία ή συγγενής έλλειψη δοντιών... 16 2.1 1.3. Ολική ανοδοντία... 18 2.1.2. Σημεία σχετικά με το μέγεθος των δοντιών... 20 2.1.3. Σημεία σχετικά με το σχήμα των δοντιών... 23 2.1.4. Σημεία σχετικά με το χρώμα των δοντιών... 27 2.1.4.1. Κηλίδες... 27 2.1.4.2. Δυσχρωμίες... 28 2.1.5. Σημεία σχετικά με τη θέση και τη σχέση των δοντιών... 28 2.1.6. Σημεία σχετικά με την απώλεια οδοντικής ουσίας... 31 2.1.6.1. Αποτριβή... 31 2.1.6.2. Διάβρωση... 32 2.1.6.3. Κοιλότητα... 33 2.1.6.4. Κατάγματα δοντιών... 33 2.2. Σημειολογία του Περιοδοντίου... 34 2.2.1. Σημεία σχετικά με την υφή της επιφάνειας των ούλων... 38 2.2.2. Σημεία σχετικά με την εμφάνιση και το σχήμα των ούλων... 38 2.2.3. Σημεία σχετικά με το χρώμα των ούλων... 39 2.2.4. Σημεία σχετικά με το επίπεδο πρόσφυσης των ούλων... 40 2.2.5. Σημεία σχετικά με το βάθος της ουλοδοντικής σχισμής... 40 2.3. Σημειολογία του Βλεννογόνου του Στόματος... 40 2.3.1 Σημεία που οφείλονται σε μεταβολή χρώματος... 41 2.3.2. Σημεία με μορφή στερεού επάρματος ή διόγκωσης... 41 2.3.3. Σημεία με μορφή επάρματος που περιέχει υγρό... 45 2.3.4. Σημεία που οφείλονται σε απώλεια ουσίας... 46 2.3.5. Σημεία που οφείλονται σε εξέλιξη των προηγουμένων... 48 2.4. Σημειολογία των Οστών των Γνάθων... 49 2.4.1. Ασυμμετρία του προσώπου... 49 2.4.2. Διόγκωση... 50
2.5. Σημειολογία της Κροταφογναθικής Διάρθρωσης... 52 2.5.1. Εισαγωγικά ανατομικά και φυσιολογικά στοιχεία... 52 2.5.2. Σημεία που εντοπίζονται στην περιοχή της ΚΓΔ... 54 2.5.2.1. Διόγκωση... 54 2.5.2.2. Κινητικότητα του κονδύλου... 54 2.5.2.3. Κρότοι και κριγμοί... 54 2.5.3. Σημεία που εντοπίζονται σε άλλα μέρη του προσώπου... 55 2.5.3.1. Ασυμμετρία... 55 2.5.3.2. Αδυναμία διάνοιξης του στόματος... 55 2.5.3.3. Παρέκκλιση της κάτω γνάθου... 55 2.5.3.4. Αδυναμία ανάσπασης της κάτω γνάθου... 55 2.6. Βιβλιογραφία... 55 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Συμπτωματολογία... 57 3.1. Εισαγωγικά... 59 3.2. Πόνος 59 3.2.1 Βασικές αρχές ανατομίας νευρικού συστήματος... 60 3.2.2. Διάκριση και ταξινόμηση του στοματοπροσωπικού πόνου... 62 3.2.2.1. Περιφερικός πόνος... 62 3.2.2.2. Κεντρικός πόνος... 70 3.2.2.3. Ψυχογενής πόνος... 70 3.3. Καυσαλγία... 71 3.4. Διαταραχές στην Έκκριση του Σιάλου... 71 3.5. Δυσγευσία... 71 3.6. Δυσφαγία και Δυσκαταποσία... 72 3.7 Διαταραχές στην Ομιλία... 72 3.8. Διαταραχές στην Αισθητικότητα... 72 3.9. Γενικά Φαινόμενα... 73 3.10. Βιβλιογραφία... 73 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο Ιστορικό του ασθενούς... 75 4.1. Γενικά... 77 4.2. Το Ερωτηματολόγιο Υγείας... 77 4.2.1. Ανάλυση του ερωτηματολογίου υγείας... 79 4.2.1.1. Ερωτήσεις που έχουν σχέση με τη στοματική υγεία του ασθενούς... 80 4.2.1.2. Ερωτήσεις που έχουν σχέση με τη γενική υγεία του ασθενούς... 82 4.2.1.3. Ερωτήσεις μόνο για γυναίκες... 85 4.2.2. Συμπεράσματα από την ανάλυση ερωτηματολογίων υγείας... 86 4.3. Γνωριμία με τον Ασθενή και Γενική Εκτίμηση... 86 4.4. Βιογραφικά Στοιχεία του Ασθενούς... 87 4.5. Το Κυρίως Ιστορικό... 87 4.5.1 Η αιτία προσέλευσης... 87 4.5.2. Η παρούσα νόσος... 87 4.5.3. Το ατομικό αναμνηστικό... 97 4.5.4. Το οικογενειακό αναμνηστικό... 97 4.6. Συμπεράσματα από την Ανάλυση και Μελέτη των Ιστορικών Οδοντιατρικών Ασθενών... 97 4.7 Βιβλιογραφία... 98 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο Βασικές Αρχές Κλινικής Εξέτασης... 101 5.1. Συστηματική Τοπογραφική Εξέταση... 103 5.2. Αναγνώριση και Εκτίμηση των Σημείων και Συμπτωμάτων... 103 5.3. Μέθοδοι Κλινικής Εξέτασης... 103 5.3.1 Επισκόπηση... 103 5.3.2. Ψηλάφηση ή ανίχνευση... 104 5.3.3. Επίκρουση... 106 5.3.4. Ακρόαση... 106 5.4. Συνθήκες και Μέσα Κλινικής Εξέτασης... 107 5.5. Βιβλιογραφία... 107 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο Ενδοστοματική Κλινική Εξέταση... 109 6.1. Εξέταση Χειλέων... 111 6.2. Εξέταση του Βλεννογόνου Χειλέων και Παρειών... 112 6.3. Εξέταση της Υπερώας... 114 6.4. Εξέταση του Εδάφους του Στόματος και της Κάτω Επιφάνειας της Γλώσσας... 115 6.5. Εξέταση της Γλώσσας... 116 6.6. Εξέταση του Στοματοφάρυγγα... 117 6.7. Εξέταση της Σύγκλεισης... 117 6.8. Εξέταση του Περιοδοντίου... 119
6.9. Εξέταση των Οδόντων... 121 6.10. Βιβλιογραφία... 123 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο Εξωστοματική Κλινική Εξέταση... 125 7.1. Εξέταση Προσώπου... 127 7.2. Εξέταση του Τραχήλου... 128 7.3. Εξέταση των Γνάθων... 129 7.4. Εξέταση της Κροταφογναθικής Διάρθρωσης... 129 7.5. Βιβλιογραφία... 131 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8ο Γενικές Αρχές Ακτινοφυσικής - Ακτινογραφικό Μηχάνημα... 135 8.1. Δομή του Ατόμου... 137 8.2. Φύση και Συμπεριφορά Ακτίνων-Χ... 140 8.3. Παραγωγή Ακτίνων-Χ. Ακτινογραφικό Μηχάνημα... 141 8.4. Τύποι Ακτίνων-Χ που Συνθέτουν τη Δέσμη Ακτινοβολίας... 146 8.5. Βιβλιογραφία... 146 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9ο Ακτινοβιολογία - Ακτινοπροστασία... 147 9.1. Εισαγωγή... 149 9.2. Δοσιμετρία... 149 9.2.1. Μονάδες δόσης - Ορισμοί... 149 9.2.2. Μέγιστη επιτρεπτή δόση... 151 9.3. Βιολογικές Επιδράσεις της Ιονίζουσας Ακτινοβολίας... 152 9.3.1 Διαδοχική σειρά στην πρόκληση βιολογικών επιδράσεων... 152 9.3.2. Βιολογικές επιδράσεις της ακτινοβολίας στα έμβρυα... 155 9.4. Ακτινοπροστασία και Διασφάλιση Ποιότητας κατά τις Οδοντιατρικές Ακτινογραφικές Εξετάσεις... 156 9.4.1 Γενικά... 156 9.4.2. Γιατί πρέπει να παίρνουμε μέτρα ακτινοπροστασίας στην οδοντιατρική;... 157 9.4.3. Μέτρα που αφορούν την προστασία του ασθενούς... 158 9.4.4. Μέτρα που αφορούν την προστασία του προσωπικού... 159 9.4.5. Μέτρα που αφορούν την προστασία του γενικού πληθυσμού... 161 9.4.6. Μέτρα που αφορούν τον εξοπλισμό του οδοντιατρείου... 161 9.4.7 Διασφάλιση ποιότητας και ποιοτικός έλεγχος... 163 9.5. Βιβλιογραφία... 163 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10ο Εισαγωγή στην Ακτινοδιαγνωστική του Στόματος... 165 10.1. Γενικά... 167 10.2. Παράγοντες από τους οποίους Εξαρτάται η Διαγνωστική Αξία ενός Ακτινογραφήματος... 167 10.2.1. Ορθή τεχνική... 168 10.2.2. Ορθή ερμηνεία... 174 10.3. Μεθοδολογία που πρέπει να Ακολουθείται κατά τη Μελέτη του Ακτινογραφήματος... 175 10.4. Τεχνικές και Τρόποι Ακτινογράφησης του Οδοντογναθικού Συστήματος... 176 10.4.1 Ενδοστοματικές τεχνικές... 176 10.4.2. Εξωστοματικές τεχνικές... 177 10.5. Βιβλιογραφία... 177 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11ο Ακτινογραφικά Φιλμς, Πλακίδια, Ενισχυτικές Πινακίδες... 179 11.1. Κατασκευή Ακτινογραφικού Φιλμ... 181 11.2. Ενδοστοματικά Φιλμς... 181 11.3. Εξωστοματικά Φιλμς... 183 11.4. Ενισχυτικές Πινακίδες... 184 11.5. Ιδιότητες Ακτινογραφικών Φιλμς... 184 11.6. Βιβλιογραφία... 186 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12ο Επεξεργασία του Ακτινογραφικού Φιλμ στο Σκοτεινό Θάλαμο... 189 12.1. Δημιουργία της Λανθάνουσας Εικόνας... 191 12.2. Διαλύματα Επεξεργασίας του Φιλμ... 191 12.3. Κατασκευή και Εξοπλισμός Σκοτεινού Θαλάμου... 193 12.4. Επεξεργασία του Φιλμ στο Σκοτεινό Θάλαμο... 195 12.5. Σφάλματα κατά την Επεξεργασία του Φιλμ... 197 12.6. Βιβλιογραφία... 199
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13ο Οπισθοφατνιακή (Περιακρορριζική) Ακτινογραφία - Οττισθομυλική (μετά Πτερυγίου) Ακτινογραφία... 201 13.1. Γενικά... 203 13.2. Τεχνική της Διχοτόμου... 204 13.3. Τεχνική Παραλληλισμού... 207 13.4. Σφάλματα κατά τη Λήψη... 214 13.5. Οπισθομυλική (μετά Πτερυγίου) Ακτινογραφία... 218 13.6. Μελέτη Οπισθοφατνιακών Ακτινογραφημάτων... 220 13.7 Ανατομικά Στοιχεία της Άνω Γνάθου... 222 13.7 1 Ιγμόρειο άντρο ή γναθιαίος κόλπος... 222 13.7.2. Ζυγωματική απόφυση της άνω γνάθου... 222 13.7.3. Πτερυγοειδές άγκιστρο... 223 13.7.4. Τομικό τρήμα... 223 13.7.5. Ρινικές θαλάμες Ρινικό διάφραγμα Πρόσθια ρινική άκανθα... 224 13.7.6. Μέση υπερώια ραφή... 225 13.7.7 Γναθιαίο κύρτωμα... 225 13.7.8. Άνω τρήματα του τομικού πόρου... 226 13.8. Ανατομικά Στοιχεία της Κάτω Γνάθου... 226 13.8.1 Γενειακή άκανθα ή γενειακά φυμάτια... 226 13.8.2. Γενειακός βόθρος... 228 13.8.3. Γναθιαίος πόρος... 229 13.8.4. Γενειακό τρήμα... 229 13.8.5. Έξω και έσω λοξή γραμμή... 229 13.8.6. Κορωνοειδής απόφυση της κάτω γνάθου... 230 13.8.7 Περιοχή της γωνίας της κάτω γνάθου... 230 13.9. Παθολογικές Καταστάσεις των δοντιών, του Περιοδοντίου και των Οστών των Γνάθων... 230 13.10. Βιβλιογραφία... 243 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14ο Ακτινογραφία Δήξεως... 245 14.1. Γενικά... 247 14.2. Φυσιολογικά Ευρήματα οτο Ακτινογράφημα Δήξεως... 247 14.3. Τεχνικές Ακτινογραφίας Δήξεως... 247 14.4. Παθολογικά Ευρήματα στο Ακτινογράφημα Δήξεως... 252 14.4.1 Έγκλειστοι κυνόδοντες... 252 14.4.2. Έγκλειστα δόντια της κάτω γνάθου κυρίως για τον προσδιορισμό της παρειακής τους θέσης... 255 14.4.3. Υπεράριθμα δόντια, στην περιοχή των προσθίων της άνω γνάθου... 255 14.4.4. Σε περιπτώσεις υπερωιοσχιστιών... 257 14.4.5. Σε περιπτώσεις παθολογικών καταστάσεων για τη διαπίστωση ύπαρξης διαυγάσεων ή σκιάσεων ή συνδυασμού... διαυγάσεων-σκιάσεων, στα οστά των γνάθων... 259 14.4.6. Σε περιπτώσεις σιαλολίθων... 261 14.4.7 Σε άλλες σπανιότερες παθολογικές καταστάσεις... 263 14.5. Βιβλιογραφία... 266 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15ο Πανοραμική Ακτινογραφία... 267 15.1. Γενικά... 269 15.2. Ενδείξεις και Χρησιμότητα της Πανοραμικής Ακτινογραφίας... 270 15.3. Πανοραμική Ακτινογραφία που η Λήψη της Πνεται με την Πηγή Ακτινοβολίας Ενδοστοματικά 271 15.4. Πανοραμική Τομογραφία που Λαμβάνεται με την Πηγή Ακτινοβολίας Εξωστοματικά... 274 15.5. Η Δημιουργία της Εικόνας στην Πανοραμική Ακτινογραφία... 277 15.6. Συνήθη Σφάλματα κατά τη Λήψη Πανοραμικών Ακτινογραφιών... 282 15.7 Φυσιολογικά Ανατομικά Στοιχεία που Απεικονίζονται στην Πανοραμική Ακτινογραφία... 286 15.8. Μεθοδολογία Μελέτης της Πανοραμικής Ακτινογραφίας... 291 15.9. Δόσεις Ακτινοβολίας κατά τη Λήψη Πανοραμικών Ακτινογραφιών... 292 15.10. Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα της Πανοραμικής Τομογραφίας... 294 15.11 Ειδικές Απεικονίσεις με τα Σύγχρονα Πανοραμικά Μηχανήματα... 295 15.12. Βιβλιογραφία... 298 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16ο Κεφαλομετρική Ακτινογραφία και Εξωοτοματικές Προβολές... 301 16.1. Γενικά... 303 16.2. Χρησιμότητες της Κεφαλομετρικής ακτινογραφίας... 303 16.3. Διαδικασία Ανάλυσης Κεφαλομετρικής Ακτινογραφίας... 304 16.3.1. Κεφαλομετρικά σημεία στην πλάγια κεφαλομετρική ακτινογραφία... 304 16.3.2. Κεφαλομετρικά επίπεδα και επίπεδα αναφοράς... 306 16.4. Κεφαλομετρικές Μετρήσεις... 307 16.4.1 Κατά το προσθιοπίσθιο επίπεδο... 307 16.4.2. Κατά το κατακόρυφο επίπεδο... 308 16.5. Προσδιορισμός Κεφαλομετρικών Σημείων στο Οπισθοπρόσθιο Κεφαλομετρικά Ακτινογράφημα... 310 16.6. Η Εφαρμογή των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών στην Κεφαλομετρική Ακτινογραφία... 311
16.7 Περιορισμοί της Κεφαλομετρικής Ακτινογραφίας... 312 16.8. Εξωστοματικές Προβολές... 313 16.8.1 Πλάγια λοξή προβολή για την κάτω γνάθο... 313 16.8.2. Πωγωνορρινική (ινογενειακή) προβολή 45 (Water's)... 314 16.8.3. Πωγωνορρινική (ινογενειακή) προβολή 30... 314 16.8.4. Οπισθιοπρόσθια προβολή (μετωπορρινική)... 315 16.8.5. Οπισθιοπρόσθια προβολή για την κάτω γνάθο (Reverse Towne's)... 315 16.8.6. Προβολή της βάσης του κρανίου (υποπωγωνοβρεγματική)... 316 16.9. Βιβλιογραφία... 317 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17ο Ακτινογραφίες Κροταφογναθικής Διάρθρωσης... 319 17.1. Γενικά... 321 17.2. Απλές Ακτινογραφίες... 321 17.3. Πανοραμική Ακτινογραφία... 323 17.4. Συμβατική Τομογραφία... 325 17.5. Αρθρογραφία... 327 17.6. Αξονική Τομογραφία... 328 17.7 Μαγνητική Τομογραφία... 329 17.8. Απεικόνιση Φυσιολογικής ΚΓΔ... 330 17.9. Ανωμαλίες Ανάπτυξης - Συγγενείς Ανωμαλίες... 331 17.10. Εξάρθρημα και Υπεξάρθρημα... 332 17.11. Αγκύλωση... 333 17.12. Κατάγματα... 333 17.13. Νεοπλάσματα... 334 17.14. Ενδοαρθρικές Ανωμαλίες - Παθήσεις του Δίσκου... 335 17.15. Αρθρίτιδες της ΚΓΔ... 337 17.16. Βιβλιογραφία... 339 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18ο Σιαλογραφία... 341 18.1. Γενικά... 343 18.2. Εργαλεία και Υλικά... 343 18.3. Τεχνική Σιαλογραφίας... 344 18.4. Ενδείξεις-Αντενδείξεις... 345 18.5. Αξιολόγηση Σιαλογραφημάτων... 345 18.6. Παραλλαγές Σιαλογραφίας... 347 18.7. Βιβλιογραφία... 348 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19ο Σύγχρονες Απεικονιστικές Τεχνικές... 351 19.1. Εισαγωγή... 353 19.2. Ξηρογραφική Ακτινογραφία... 353 19.2.1. Γενικά... 353 19.2.2. Πλεονεκτήματα... 354 19.2.3. Μειονεκτήματα... 354 19.2.4. Εφαρμογές... 354 19.3. Ψηφιακή Ακτινογραφία... 355 19.3.1. Έμμεση ψηφιακή ακτινογραφία... 356 19.3.2. Άμεση ψηφιακή ακτινογραφία... 356 19.3.3. Ψηφιακή αφαιρετική ακτινογραφία... 358 19.4. Αξονική Τομογραφία... 359 19.4.1. Βασικές αρχές της αξονικής τομογραφίας... 360 19.4.2. Εξέλιξη των αξονικών τομογράφων... 361 19.4.3. Εφαρμογές της αξονικής τομογραφίας στην οδοντιατρική... 362 19.5. Τρισδιάστατη Αξονική Τομογραφία... 363 19.6. Μαγνητική Τομογραφία... 364 19.7 Υπερηχοτομογραφία... 366 19.8. Βιβλιογραφία... 368 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20ό Βιοψία και Κυτταρολογική Εξέταση... 373 20.1. Γενικά... 375 20.2. Βιοψία... 375 20.2.1. Τεχνικές βιοψίας... 375 20.2.1.1. Ολική βιοψία ή βιοψία-εξαίρεση... 375 20.2.1.2. Μερική βιοψία... 378 20.1.1.3. Βιοψία με αναρρόφηση... 381
20.2.2. Εργαλεία και υλικά... 382 20.2.3. Επεξεργασία του ιστοτεμαχίου... 383 20.2.4. Ενδείξεις... 384 20.2.5. Αντενδείξεις... 385 20.2.6. Χρήσιμοι κανόνες για επιτυχή βιοψία... 388 20.3. Κυτταρολογική Εξέταση... 389 20.3.1 Τεχνική... 390 20.3.2. Ενδείξεις... 390 20.3.3. Ερμηνεία κυτταρολογικής έκθεσης... 390 20.4. Βιβλιογραφία... 391 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21ο Οργανικές Εναποθέσεις στην Επιφάνεια των Δοντιών - Ανίχνευση της Οδοντικής Μικροβιακής Πλάκας... 393 21.1. Οδοντική Μικροβιακή Πλάκα... 395 21.2. Άλλες Οργανικές Εναποθέσεις... 395 21.2.1 Επίκτητος ή δευτερογενής υμένας... 395 21.2.2. Υπολείμματα τροφών... 396 21.2.3. Λευκό επίχρισμα... 396 21.3. Ανίχνευση της Οδοντικής Μικροβιακής Πλάκας... 396 21.3.1 Βασική φουξίνη... 396 21.3.2. Ερυθροσίνη... 397 21.3.3. Νατριούχος φλουορεσκεΐνη... 397 21.3.4. Συνδυασμός ερυθροσίνης και χρωστικής fast green... 398 21.4. Βιβλιογραφία... 399 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22ο Εξέταση και Μελέτη των Εκμαγείων... 401 22.1. Γενικά... 403 22.2. Τα Εκμαγεία στην Οδοντική Προσθετική... 404 22.3. Τα Εκμαγεία στην Ορθοδοντική... 404 22.4. Τα Εκμαγεία στη Γναθοχειρουργική... 405 22.5. Βιβλιογραφία... 408 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23ο Διαγνωστική Μικροβιολογία του Στόματος... 409 23.1. Εισαγωγή... 411 23.2. Βιολογικά Υμένια Στόματος (Biofilms) - Φυσιολογική Μικροβιακή Χλωρίδα... 411 23.3. Μικροβιολογικές Εξετάσεις: Βοήθημα στην Οδοντιατρική Πράξη... 413 23.3.1 Εντελλόμενη εξέταση... 414 23.3.2. Δειγματοληψία... 414 23.3.3. Δειγματοληψία από στοματοπρο-σωπικές φλεγμονές... 415 23.3.4. Μεταφορά... 416 23.4. Διάγνωση Μυκητιάσεων... 422 23.5. Διάγνωση Ιώσεων... 424 23.6. Ταχείες Διαγνωστικές Δοκιμασίες στην Οδοντιατρική Πράξη... 424 23.7 Εφαρμογές Εργαστηριακών Τεχνικών... 426 23.8. Βιβλιογραφία... 427 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24ο Αιματολογικές και Βιοχημικές Εξετάσεις... 429 24.1. Γενικά... 431 24.2. Γενική Εξέταση Αίματος... 431 24.3. Διαταραχές Αιμοπεταλίων, Πήξης και Αιμόστασης... 436 24.4. Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών Αιμοσφαιρίων... 437 24.5. Βιοχημικοί Προσδιορισμοί... 437 24.6. Γενική Εξέταση Ούρων... 441 24.7 Εξετάσεις Ελέγχου Ηπατικής Λειτουργίας... 441 24.8. Βιβλιογραφία... 442 ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΔΙΑΓΝΩΣΗ - ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25ο Γενικές Αρχές Διάγνωσης και Πρόγνωσης... 445 25.1. Διάγνωση... 447 25.2. Διαφορική Διάγνωση... 447 25.3. Πρόγνωση... 449 25.4. Βιβλιογραφία... 449 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26ο Διαφορική Διάγνωση Οστικών Αλλοιώσεων... 451
26.1. Ταξινόμηση Οστικών Αλλοιώσεων... 453 26.1.1. Ακτινογραφική εικόνα ή βαθμός ακτινοδιαπερατότητας... 453 26.1.2. Η εντόπιση και η έκταση της βλάβης... 454 26.1.3. Το σχήμα της βλάβης... 454 26.1.4. Τα όρια της βλάβης... 454 26.1.5. Η επίδραση της βλάβης στο περιβάλλον οστούν... 454 26.1.6. Επίδραση της βλάβης στο φλοιό του οστού... 454 26.1.7. Επίδραση της βλάβης στα γειτονικά δόντια... 455 26.1.8. Αντίδραση του περιοστέου συνοδεύουσα βλάβη των οστών... 456 26.2. Περιακρορριζικές Διαυγάσεις... 457 26.2.1 Ακρορριζικό κοκκίωμα... 458 26.2.2. Ακρορριζική κύστη... 459 26.2.3. Ακρορριζικό απόστημα... 460 26.2.4. Περιακρορριζική ουλή και χειρουργικό έλλειμμα... 461 26.2.5. Οστεϊνική δυσπλασία (οστεΐνωμα)... 462 26.2.6. Τραυματική κύστη... 463 26.2.7. Μη οδοντογενείς κύστεις... 464 26.3. Περιμυλικές Διαυγάσεις... 465 26.3.1 Οδοντοφόρος κύστη... 465 26.3.2. Τοιχωματικό αδαμαντινοβλάστωμα... 467 26.3.3. Ενασβεστιούμενη επιθηλιακή οδοντο-γενής κύστη (Gorlin Cyst)... 468 26.3.4. Αδενοματοειδής οδοντογενής όγκος (ΑΟΤ)... 469 26.4. Μεσορριζικές Διαυγάσεις... 470 26.4.1 Πλάγια περιοδοντική κύστη... 470 26.4.2. Κύστη το τομικού πόρου... 471 26.4.3. Τομογναθική κύστη... 471 26.4.4. Τραυματική κύστη... 472 26.4.5. Πλάγια ριζική κύστη... 472 26.5. Μονόχωρες Διαυγάσεις με Σαφή Όρια... 473 26.5.1 Υπολειμματική κύστη... 473 26.5.2. Οδοντογενής κερατινοκύστη... 473 26.5.3. Αρχέγονη κύστη (κερατινοκύστη)... 475 26.5.4. Οστεοποιό και οστεϊνοποιό ίνωμα (αρχικό στάδιο)... 475 26.5.5. Κεντρικό γαγαντοκυτταρικό κοκκίωμα... 476 26.5.6. Ιδιοπαθής οστική κοιλότητα (κύστη του Stafne)... 477 26.5.7 Άλλες παθολογικές καταστάσεις... 477 26.6. Πολύχωρες Διαυγάσεις... 478 26.6.1 Οδοντογενής κερατινοκύστη... 478 26.6.2. Αδαμαντινοβλάστωμα... 479 26.6.3. Χερουβισμός... 481 26.6.4. Οδοντογενές μύξωμα... 481 26.6.5. Κεντρικό αιμαγγείωμα... 482 26.6.6. Αδαμαντινοβλαστικό ίνωμα... 483 26.6.7 Ανευρυσματική κύστη... 483 26.6.8. Κεντρικό γιγαντοκυτταρικό κοκκίωμα... 484 26.7 Διαυγάσεις με Ασαφή ή Σκοροφαγωμένα Όρια... 485 26.7 1 Ινώδης δυσπλασία (αρχικό στάδιο)... 485 26.7.2. Οστεομυελίτιδα... 486 26.7.3. Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα... 487 26.7.4. Οστεοσάρκωμα... 489 26.7.5. Μεταστατικοί όγκοι... 490 26.7.6. Χονδροσάρκωμα... 490 26.8. Πολλαπλές Μονόχωρες Διαυγάσεις... 492 26.8.1 Πολλαπλές κύστεις... 492 26.8.2. Πολλαπλούν μυέλωμα... 492 26.8.3. Ιστιοκυττάρωση Χ... 493 26.8.4. Μεταστατικοί όγκοι... 495 26.9. Γενικευμένη Οστική Αραίωση... 495 26.9.1 Υπερπαραθυρεοειδισμός... 495 26.9.2. Οστεοπόρωση... 496 26.9.3. θαλασσαιμία (νόσος του Cooley's Μεσογειακή αναιμία)... 496 26.9.4. Δρεπανοκυτταρική αναιμία... 497 26.9.5. Λευχαιμία... 498 26.10. Περιακρορριζικές και Περιμυλικές Μικτές... 498 26.10.1 Περιακρορριζική οστεϊνική δυσπλασία (οστεΐνωμα)... 498 26.10.2. Καλοήθες οστεϊνοβλάστωμα... 499 26.10.3. Οστεοποιό ή οστεϊνοποιό ίνωμα... 500 26.10.4. Οδόντωμα... 501 26.10.5. Ενασβεστιούμενος επιθηλιακός οδοντογενής όγκος (όγκος Pindborg)... 503 26.10.6. Ενασβεστιούμενη επιθηλιακή οδοντογενής κύστη (κύστη Gorlin)... 503 26.11. Διάχυτες Μικτές... 503
26.11.1. Χρόνια οστεομυελίτιδα... 503 26.11.2. Ινώδης δυσπλασία... 504 26.11.3. Νόσος του Paget... 505 26.11.4. Οστεοσάρκωμα (οστεοπλαστικός τύπος)... 505 26.11.5. Μεταστατικοί όγκοι (οστεοπλαστικοί)... 507 26.12. Περιακρορριζικές Σκιάσεις... 507 26.12.1 Πυκνωτική οοτεΐτιδα... 507 26.12.2. Περιακρορριζική οστεϊνική δυσπλασία (3ο στάδιο)... 508 26.12.3. Υπεροστεΐνωση... 508 26.13. Μονήρεις Σκιάσεις... 510 26.13.1 Εξωστόσεις και περιφερικά οστεώματα... 510 26.13.2. Υπεράριθμα ή έγκλειστα δόντια... 510 26.13.3. Σπασμένες ρίζες και ακρορρίζια... 511 26.13.4. Ιδιοπαθής οστεοσκλήρυνση... 511 26.13.5. Σύνθετο οδόντωμα... 511 26.13.6. Ινώδης δυσπλασία (ώριμο στάδιο)... 512 26.13.7 Οστέωμα... 513 26.13.8. Ενασβεστιώσεις μαλακών μορίων... 513 26.13.9. Ξένα σώματα... 514 26.14. Πολλαπλές και Διάχυτες Σκιάσεις... 514 26.15. Βιβλιογραφία... 516 ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 27ο Διάγνωση και Αντιμετώπιση Επειγόντων Ιατρικών Προβλημάτων στο Οδοντιατρείο... 521 27.1. Γενικά... 523 27.2. Αναπνευστική Απόφραξη... 523 27.2.1 Τεχνική κρικοθυρεοτομίας... 524 27.3. Οξεία Ασθματική Προσβολή... 524 27.4. Σύνδρομο Υπεραερισμού... 525 27.5. Λιποθυμία... 525 27.6. Ανεπιθύμητες Ενέργειες μετά από Χορήγηση Τοπικών Αναισθητικών... 526 27.6.1 Από το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ)... 527 27.6.2. Από το καρδιαγγειακό σύστημα... 527 27.7 Αλλεργικές Αντιδράσεις... 527 27.8. Επιληπτικοί Σπασμοί... 528 27.9. Στηθάγχη... 529 27 10. Έμφραγμα του Μυοκαρδίου... 529 27 11 Καρδιακή Ανακοπή... 529 27.11.1. Καρδιοπνευμονική ανάνηψη... 529 27.12. Επινεφριδική Κρίση... 531 27.13. Σοκ Ινσουλίνης (Διαβητική Υπογλυκαιμία)... 532 27.14. Βιβλιογραφία... 532 ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 28ο Ιατροδικαστική του Στόματος... 537 28.1. Γενικά... 539 28.2. Από την Ιστορία της Ιατροδικαστικής του Στόματος... 539 28.3. Περιεχόμενο της Ιατροδικαστικής του Στόματος... 541 28.4. Εφαρμογές της Ιατροδικαστικής του Στόματος στην Απονομή της Δικαιοσύνης... 542 28.4.1 Εξέταση και εκτίμηση κακώσεων δοντιών, γνάθων και άλλων ιστών του στόματος... 542 28.4.2. Εξέταση και εκτίμηση αποτυπωμάτων δοντιών... 542 28.4.3. Εξέταση και εκτίμηση οδοντογναθικών στοιχείων σε πτώματα ή μεμονωμένων οδοντοστοιχιών υπολειμμάτων με σκοπό την ταυτοποίηση πτώματος... 543 28.5. Η Ιατροδικαστική του Στόματος στη Χώρα μας... 547 28.6. Σκέψεις και Προτάσεις... 551 28.7. Βιβλιογραφία... 551 ΜΕΡΟΣ ΕΒΔΟΜΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29ο Γενικές Αρχές Προγραμματισμού Θεραπείας... 555 29.1. Γενικά... 557 29.2. Παράγοντες που Τροποποιούν το Σχέδιο θεραπείας... 557 29.2.1. Στοματική υγιεινή... 557 29.2.2. Παθολογικές καταστάσεις της στοματικής κοιλότητας... 557
29.2.2.1 Παθολογικές καταστάσεις των γνάθων και του βλεννογόνου... 557 29.2.2.2. Παθολογικές καταστάσεις των δοντιών... 558 29.2.2.3. Παθολογικές καταστάσεις του περιοδοντίου... 558 29.2.2.4. Παθολογικές καταστάσεις των σιαλογόνων αδένων... 558 29.2.2.5. Παθολογικές καταστάσεις της ΚΓΔ και των μυών της μάσησης... 558 29.2.2.6. Διαταραχές σύγκλεισης... 558 29.2.3. Γενικές νόσοι... 558 29.2.3.1 Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια... 559 29.2.3.2. Υπέρταση... 559 29.2.3.3. Έμφραγμα του μυοκαρδίου... 559 29.2.3.4. Βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα και ρευματική καρδιοπάθεια... 559 29.2.3.5. Αναιμία... 560 29.2.3.6. Αιμορραγικές διαθέσεις... 560 29.2.3.7 Σακχαρώδης διαβήτης... 561 29.2.3.8. Εγκυμοσύνη... 561 29.2.4. Σύνοψη... 562 29.3. Βιβλιογραφία... 562 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30ό Σειρά Προγραμματισμού - Παραδείγματα... 563 30.1. Σειρά Προγραμματισμού... 565 30.2. Παραδείγματα Σειράς Προγραμματισμού... 566 30.3. Βιβλιογραφία... 572