Περιεχόμενα
Εισαγωγή 4 1. Αποθεματοποίηση (Reservation Ratios) 6 2. Δείκτες Ζημιών (Loss Ratios) 10 3. Ρευστότητα (Liquidity) 13 4. Έξοδα Πρόσκτησης και Γενικά Έξοδα (Acquisition & General Expenses) 15 5. Κεφαλαιοποίηση και Αποτελέσματα (Capitalization & Results) 18 6. Αποδοτικότητα και Δραστηριότητα (Performance & Activity Ratios) 22 Συμπερασματικά 26
4 Aνάλυση της KPMG Εισαγωγή Η KPMG για δεύτερη συνεχή χρονιά, με σκοπό την ποιοτική μελέτη του κλάδου της Ιδιωτικής Ασφάλισης, πραγματοποίησε ανάλυση των Οικονομικών Καταστάσεων σε δείγμα δεκαεννέα εταιρειών ιδιωτικής ασφάλισης για τη χρήση που έληξε την 31 Δεκεμβρίου 2011. Η ανάλυση περιλαμβάνει τον υπολογισμό μιας σειράς σημαντικών αριθμοδεικτών σχετικών με την ασφαλιστική αγορά, που βοηθούν στην κατανόηση της χρηματοοικονομικής κατάστασης των μεγαλύτερων ασφαλιστικών εταιρειών της Ελλάδος, που δραστηριοποιούνται κυρίως στους κλάδους των Γενικών Ασφαλίσεων και αποτελούν το 85% της αγοράς σε όρους παραγωγής (βλέπε διάγραμμα Α). Ωστόσο λόγω του γεγονότος ότι οι μισές σχεδόν εταιρείες του δείγματος δραστηριοποιούνται και στους Κλάδους Ζωής κατέχοντας το 38% της αγοράς, η ανάλυση περιλαμβάνει και θέματα που άπτονται των εταιρειών Ζωής και Μικτών Ασφα - λίσεων. Τέλος λόγω της ποιότητας και επάρκειας του δείγματος, η ανάλυση παρουσιάζει και την εικόνα της ελληνι - κής ασφαλιστικής αγοράς συνολικά, αφού περιλαμβάνει δεκαεννέα από τις είκοσι μεγαλύτερες εταιρείες στον κλάδο Γενικών Ασφαλίσεων οι οποίες κατέχουν επίσης σημαντικό μερίδιο στους κλάδους Ζωής σε σχέση με τα μερίδια αγοράς για το έτος 2010 και 2011. Το προφίλ των υπό ανάλυση εταιρειών σε όρους Παραγωγής Ασφαλίστρων (εκτός του δικαιώματος ασφαλίστρων) παρουσιάζεται στα δύο διαγράμματα, Α και Β: Στον κλάδο Γενικών Ασφαλίσεων η ανάλυση περιλαμβάνει δεκαεννέα εταιρείες με παραγωγή ασφαλίστρων (χωρίς δικαίωμα) το 2011 ύψους Ευρώ 1 976 εκατομμυρίων σε σύνολο Ευρώ 2 317 εκατομμυρίων της αγοράς ήτοι 85%, ενώ για τον κλάδο Ζωής περιλαμβά νονται εννέα εταιρείες με παραγωγή ύψους Ευρώ 807 εκατομμυρίων σε σύνολο Ευρώ 2 150 ήτοι το 38%. A- Εγγεγραμμένα Ασφάλιστρα - Γενικές Ασφαλίσεις (19 εταιρείες) (Gross Written premiums - General Business) Β- Εγγεγραμμένα Ασφάλιστρα - Ασφαλίσεις Ζωής (9 εταιρείες) (Gross Written premiums - Life Business) * Ποσά σε Ευρώ εκατ.
Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών 5 Τα σημαντικότερα θέματα που αναδείχθηκαν από την ανάλυση αυτή μπορούν να ομαδοποιηθούν ως εξής: Η συνολική κεφαλαιοποίηση των υπό ανάλυση εταιρειών κατέστη για πρώτη φορά αρνητική (Ζημιές) και ανήλθε στο ύψος των Ευρώ 134 εκατομμυρίων με μείωση κατά Ευρώ 924 εκατομμυρίων σε σχέση με το 2010 που οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ζημιές που εγγράφηκαν την 31 Δεκεμβρίου 2011 για τις απομειώσεις των ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου (ΟΕΔ) στα πλαίσια του προγράμματος ανταλλαγής ομολόγων (PSI). Το σύνολο των ζημιών από την ανωτέρω ανταλλαγή δε φαίνεται να είχε αναγνωριστεί πλήρως κατά την 31 Δεκεμβρίου 2011, οπότε η κεφαλαιοποίηση αναμένεται να έχει επιδεινωθεί εντός του 2012 στο οποίο ολοκληρώθηκε το ανωτέρω πρόγραμμα αλλά και η διαδικασία της επαναγοράς. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς η συνολική έκθεση σε ΟΕΔ του ασφαλιστικού κλάδου ανέρχεται σε Ευρώ 5 δις. Λόγω της παραπάνω κατάστασης, μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων αντιμετωπίζει πλέον προβλήματα ρευστότητας που έχουν επηρεάσει και την ικανότητα τους σε τυχόν άμεση καταβολή των υποχρεώσεων που απορρέουν από τα ασφαλιστικά συμβόλαια. Η ανάλυση δείχνει ότι χωρίς (ανά)κεφαλαιοποίηση μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων δεν είναι σε θέση να καλύψει άμεσα τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις χωρίς την ρευστοποίηση απαιτήσεων ή και ακίνητης περιουσίας. Το πρόβλημα είσπραξης των ασφαλίστρων φαίνεται να παραμένει σημαντικό αναμένοντας ουσιαστικά την απόφαση της Διεύθυνσης Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης (ΔΕΙΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος η οποία θα καθορίζει τους χρόνους απόδοσης των ασφαλίστρων από τους διαμεσολαβητές στις ασφαλιστικές εταιρείες. Ωστόσο λόγω και της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας αλλά και της ύπαρξης ανοιχτών διακανονισμών για τις παλαιές οφειλές, το ύψος των ανείσπρακτων δεν έχει διαμορφωθεί ακόμα στα επιθυμητά επίπεδα. Το σύνολο των Ιδίων Κεφαλαίων όπως αυτό εμφανίζεται στους εποπτικούς ισολογισμούς διαφέρει σημαντικά σε πολλές περιπτώσεις από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς με βάση την εμπορική νομοθεσία. Αυτό φαίνεται να προκύπτει από διαφορές στη λογιστική αντιμετώπιση επιμέρους θεμάτων μεταξύ εποπτικών και δημοσιευμένων οικονομικών καταστάσεων με βάση τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΑ), όπως στον τρόπο επιμέτρησης των συμβολαίων Ζωής και Υγείας, λόγω έλλειψης σχετικής οδηγίας από την ΔΕΙΑ, καθώς και στην καταχώρηση των ζημιών από την ανταλλαγή των ομολόγων που εμφανίστηκε κυρίως στους εμπορικούς ισολογισμούς της 31 Δεκεμβρίου 2011. Σημαντική μείωση κατά έξι μονάδες παρατηρείται στο δείκτη Ζημιών για την κάλυψη Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτου λόγω κυρίως της τρέχουσας αρνητικής οικονομικής συγκυρίας, που έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση του στόλου των αυτοκινήτων, και της επακόλουθης μεταβολής στα επίπεδα σφοδρότητας και συχνότητας των ατυχημάτων όπως αποτυπώνεται και στα στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας. Έχει σημειωθεί τέλος, αξιοσημείωτη αύξηση του επιπέδου των ασφαλιστικών προβλέψεων σε σχέση με την προηγούμενη χρήση που υποδηλώνει τις προσπάθειες όλων των εμπλεκομένων (διοικήσεις εταιρειών και επόπτη) για τη σταδιακή θωράκιση των ισολογισμών και τον εξορθολογισμό της αγοράς. Μεθοδολογία Η ανάλυση αυτή διεξάχθηκε στις περιοχές που κατά την άποψή μας επικεντρώνεται το ενδιαφέρον του αναγνώστη των οικονομικών αναφορών μιας ασφαλιστικής επιχείρησης ή της ασφαλιστικής αγοράς. Με το σκεπτικό αυτό, προσεγγίσαμε έναν αριθμό από υψηλόβαθμα στελέχη της αγοράς λαμβάνοντας το σχόλιο ή την άποψή τους σε θέματα που άπτονται της ανάλυσης. Αξιοποιώντας τη συνδρομή τους, καταφέραμε να παρουσιάσουμε μια εικόνα η οποία ανταποκρίνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην ανάγκη για ποιοτικότερη και πληρέστε - ρη ανάλυση της ασφαλιστικής αγοράς στην Ελλάδα. Στις παρακάτω ενότητες παρουσιά - ζονται οι χρηματοοικονομικοί δείκτες των οικονομικών καταστάσεων ανά κατηγορία, οι οποίες έχουν ως εξής: 1. Αποθεματοποίηση (Reservation Ratios) 2. Δείκτες Ζημιών (Loss Ratios) 3. Ρευστότητα (Liquidity) 4. Έξοδα Πρόσκτησης και Γενικά Έξοδα (Acquisition & General Expenses) 5. Κεφαλαιοποίηση και Αποτελέσματα (Capitalization & Results) 6. Αποδοτικότητα και Δραστηριότητα (Performance & Activity Ratios)
6 Aνάλυση της KPMG Αποθεματοποίηση (Reservation Ratios) 01
Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών 7 ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ (Απλός) Δείκτης αποθεματοποίησης Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτου (Reservation ratio MTPL) Ο παραπάνω δείκτης αφορά στις προβλέψεις για εκκρεμείς αποζημιώσεις προς τα Εγγεγραμμένα Ασφάλιστρα. Παρατηρείται μια σημαντική κατά μέσο όρο αύξηση 23 μονάδων των προβλέψεων για αποζημιώσεις προς τα Εγγεγραμμένα Ασφάλιστρα από τα επίπεδα του 159% για το 2010, σε 182% το 2011. Η μεταβολή του δείκτη αυτού μπορεί να συνδεθεί εν μέρει με τη μείωση του επιπέδου των Εγγεγραμμένων Ασφαλίστρων (κατά 7%) αλλά ωστόσο η επίδραση στο δείκτη Αποθεματοποίησης μόνο από την ανωτέρω μείωση περιορίζε - ται στις 3 μονάδες. Κατά συνέπεια παρατηρώντας τα αποτελέσματα που προκύπτουν από το δείκτη Αποθεμα - το ποίησης αλλά και σε σύγκριση με την μείωση του δείκτη Ζημιών, γίνεται κατανοητό, ότι υπάρχει η πρόθεση για σταδιακή θωράκιση των ισολογισμών με αύξηση του επιπέδου των υποχρεώσεων. Συνολικός δείκτης αποθεματοποίησης Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτου (Total reservation ratio - Motor TPL) Ο παραπάνω δείκτης αφορά στο σύνολο των ασφαλιστικών προβλέψεων (ΑΜΔΑ, εκκρεμείς και λοιπές προβλέψεις) του κλάδου Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτου προς τα Εγγεγραμμένα Ασφάλιστρα. Όπως και στην περίπτωση του απλού δείκτη Αποθεματοποίησης έτσι και στο συνολικό δείκτη παρουσιάζεται μία αύξηση/βελτίωση που υποδηλώνει την ανάγκη (ή την υποχρέωση) για θωράκιση των ισολογισμών η οποία ωστόσο φαίνεται να είναι σταδιακή και όχι άμεση. Από το δείκτη παρατηρούμε μία μετατόπιση των εταιρειών που ήταν στα επίπεδα κάτω από το 100% ή 200% σε μεγαλύτερα επίπεδα ενώ οι περισσότερες από τις μισές και πλέον εταιρείες παρουσιάζουν πλέον δείκτες άνω του 200% στο τέλος του 2011.
8 Aνάλυση της KPMG Συνολικός δείκτης Αποθεματοποίησης - Σύνολο ζημιών (Total Reserve ratio - All general classes) Ο παραπάνω δείκτης αφορά στο σύνολο των ασφαλιστικών προβλέψεων προς τα Εγγεγραμμένα Ασφάλιστρα στο σύνολο των γενικών κλάδων. Για το ύψος της Συνολικής Αποθεμα - το ποίησης όλων των κλάδων Γενικής Ασφάλισης τα νούμερα είναι σαφώς μικρότερα από την Αστική Ευθύνη Αυτοκινήτου, διότι επηρεάζονται από τη σύνθεση των λοιπών γενικών κλάδων δραστηριοποίησης (π.χ. Πυρός, Τεχνικές Ασφαλίσεις), η διάρκεια τακτοποίησης των οποίων, διαφέρει σημαντικά, ενώ η συχνότητα των δικαστικών υποθέσεων στους λοιπούς κλάδους δεν είναι τόσο μεγάλη όσο το αυτοκίνητο. Παρατηρήσεις KPMG: Θεωρητικά (μη λαμβάνοντας υπόψη άλλους παράγοντες), θα πρέπει κανείς να περιμένει ότι το ποσοστό που προκύπτει από τον εν λόγω δείκτη συνάδει ή καλύπτει τη μέση διάρκεια τακτοποίησης ζημιών, που για τον κλάδο του αυτοκινήτου μπορεί να ξεπερνά το ένα έτος και να φτάνει τα δύο ή και περισσότερα σε κάποιες περιπτώσεις, ανάλογα και με το ύψος των δικαστικών υποθέσεων. Για παράδειγμα, αν η μέση διάρκεια είναι τα δύο έτη, τότε ένα λογικό αποτέλεσμα θα ήταν στο επίπεδο του 200%. Η προσπάθεια για αύξηση των ασφαλιστικών αποθεμάτων δεν πρέπει να σταματήσει στα τωρινά επίπεδα αλλά πρέπει να συνεχιστεί με αυξανόμενους ρυθμούς τα επόμενα έτη για την θωράκιση των ισολογισμών στο σύνολο της αγοράς σε επίπεδα ικανά να καλύψουν τόσο τις τρέχουσες απαιτήσεις των ασφαλισμένων αλλά και το σύνολο των κινδύνων που είναι ενσωματωμένοι στα ασφαλιστήρια συμβόλαια.
Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών 9 Δείκτες Δεδουλευμένων Εσόδων (ή Αποθεματοποίησης μη Δεδουλευμένων Ασφαλίστρων) - Αστική Ευθύνη Αυτοκινήτου (UPR ratio - MTPL) Ο ανωτέρω δείκτης αφορά στις προβλέ - ψεις για μη Δεδουλευμένα Ασφάλιστρα (το μέρος των ασφαλίστρων που αφορά την/τις επόμενη/ες περιόδο/ους) προς τα Εγγεγραμμένα Ασφάλιστρα, για τον κλάδο Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτου. Παρατηρούμε ότι ένας ικανοποιητικός αριθμός εταιρειών στον κλάδο Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτων βρίσκεται στα επίπεδα μεταξύ 36% και 45%. Θεωρητικά, όταν μια εταιρεία εκδίδει μόνο ετήσια ασφάλιστρα (χωρίς ακυρώσεις) ο ανωτέρω δείκτης λαμβάνει τιμές στο επίπεδο του 46%, ενώ για εξαμηνιαία ασφάλιστρα στο 21% και για τριμηνιαία στο 8%. Παρατηρήσεις KPMG: Το γεγονός ότι τα συμβόλαια στην ελληνική αγορά είναι κυρίως ετήσια με μικρό ποσοστό εξαμηνιαίων και ακόμη μικρότερο ή καθόλου τριμηνιαίων, το μέσο ποσοστό όπως εμφανίζεται ανωτέρω είναι λογικό αν προσθέσουμε ακόμα ότι και στον παρονομαστή δεν περιλαμβάνονται τα δικαιώματα ασφαλίστρων. Ακραίες τιμές απαιτούν μεγαλύτερη ανάλυση. Από τα τέλη του 2011 αλλά κυρίως και κατά τη διάρκεια του έτους 2012 παρατηρείται μία αύξηση των εξαμηνιαίων συμβολαίων στην αγορά, που ωστόσο, όπως γίνεται αντιληπτό, δεν έχει επηρεάσει ακόμη τον δείκτη του 2011. Πέτρος Παπανικολάου Γενικός Διευθυντής, Allianz Ελλάς Ανώνυμη Ασφαλιστική Εταιρεία (ΑΑΕ) «Τα % αποθεματοποίησης της κάθε εταιρείας αποτελούν, σε ώριμες αγορές στοιχείο που δημοσιεύεται και αξιολογεί την ωριμότητα της αγοράς στο σύνολό της αλλά και της κάθε εταιρείας σε σχέση με την επάρκεια των σχετικών αποθεμάτων. Η επάρκεια των αποθεμάτων εκκρεμών ζημιών αποτελεί καθρέφτη της ρευστότητας που η κάθε εταιρεία κατέχει προκειμένου να αποζημιώσει δίκαια αλλά και έγκαιρα τους δικαιούχους. Άλλωστε η τροφοδοσία των αποθεμάτων με επαρκή κεφάλαια δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθεί όταν το ασφάλιστρο είναι τεχνικά ανεπαρκές. Μία από τις σοβαρότερες ιδιαιτερότητες της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς σχετίζεται με τη χρονική υστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης αφού οι εκκρεμείς δικαστικά υποθέσεις επιτρέπουν σε αρκετές περιπτώσεις τη «χρόνια» αποθεματοποίηση και την εξόφληση απαίτησης δικαιούχου αποζημίωσης μετά από πολλά έτη. Οι πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις αναφορικά με τη λειτουργία του Επικουρικού Κεφαλαίου Αυτοκινήτου αποτελούν ενθαρρυντικό βήμα, καθώς ωθούν την αγορά προς μία ορθότερη και ωριμότερη διαχείριση των αποθεμάτων εκκρεμών ζημιών του κλάδου Ασφάλισης Αυτοκινήτου. Η υπευθυνότητα με την οποία ο καταναλωτής επιλέγει την ασφαλιστική του εταιρεία διαδραματίζει κι αυτή ουσιαστικό ρόλο στον εξορθολογισμό της αγοράς. Περιμένουμε δηλαδή ωριμότερους καταναλωτές στην επιλογή της ασφαλιστικής τους εταιρείας και έγκαιρα πλήρη αποθεματοποίηση των υποχρεώσεων από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε τέλος την καλύτερη θωράκιση της οδικής ασφάλειας και την τήρηση των κανόνων οδικής κυκλοφορίας αφού και οι δύο συμβάλλουν ουσιαστικά στη μείωση της συχνότητας ατυχημάτων αλλά και του μέσου κόστος των ζημιών σε όφελος του τελικού καταναλωτή ο οποίος θα κληθεί τελικά να καταβάλλει χαμηλότερα ασφάλιστρα.»
10 Aνάλυση της KPMG Δείκτες Ζημιών (Loss ratios) 02
Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών 11 ΔΕΙΚΤΕΣ ΖΗΜΙΩΝ Δείκτης ζημιών Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτου (Loss ratio - MTPL) Ο ανωτέρω δείκτης απεικονίζει τις Δεδουλευμένες Αποζημιώσεις προς τα Δεδουλευμένα Ασφάλιστρα (χωρίς δικαίωμα ασφαλίστρων), για τον κλάδο Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτου. Από το δείκτη προκύπτει μια σαφής μείωση του κόστους των αποζημιώσεων από το επίπεδο του 75% το 2010, στο 69% το 2011, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη βελτίωση των λειτουργικών αποτελε - σμάτων. Η μείωση αυτή θεωρείται σημαντική και έρχεται ως αποτέλεσμα του φαινομένου μείωσης της σφοδρότητας και συχνότητας των ατυχημάτων στην Ελλάδα που παρατηρείται τελευταία κυρίως λόγω της μείωσης της κυκλοφορίας των οχημάτων. Η μείωση των ατυχημάτων σε όλες τις κατηγορίες αποτυπώνεται και με τον καλύτερο τρόπο από τα στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, όπως εμφανίζονται στο σχετικό διάγραμμα. ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΕΙΔΟΣ Πηγή: Ελληνική Αστυνομία, Υπουργείο Δημόσιας Τάξης & Προστασίας του Πολίτη
12 Aνάλυση της KPMG Δείκτης Ζημιών - Λοιποί κλάδοι Γενικών Ασφαλίσεων (Loss ratio - Other general classes) Ο ανωτέρω δείκτης απεικονίζει τις Δεδουλευμένες Αποζημιώσεις προς τα Δεδουλευμένα Ασφάλιστρα (χωρίς δικαίωμα ασφαλίστρων) στους λοιπούς κλάδους Γενικών Ασφαλίσεων. Αντίθετα με την Αστική Ευθύνη Αυτοκινήτου στους λοιπούς κλάδους Γενικών Ασφαλίσεων δεν παρατηρείται αξιοσημείωτη μεταβολή. Σημαντικές διαφορές στα επίπεδα του δείκτη Ζημιών στους λοιπούς κλάδους μπορεί να δικαιολογηθούν από τη συγκέντρωση πολλών και διαφορετικών κλάδων με διαφορετικά χαρακτηριστικά, κινδύνους και αποδόσεις. Παρατηρήσεις KPMG: Όσον αφορά την σύνθεση του δείκτη Ζημιών λοιπών κλάδων Γενικών Ασφα - λίσεων, μπορούμε να σημειώσουμε ότι οι Τραπεζοασφάλειες (Bancassurance) που αφορούν κυρίως ασφάλιση των δανειοληπτών και κατοικιών, εμφανίζουν ιδιαίτερα χαμηλό loss ratio λόγω και της μεγάλης διασποράς των κινδύνων, που συνεπάγεται και υψηλή κερδοφορία, ενώ οι κλάδοι που έχουν να κάνουν με τις συμπληρωματικές καλύψεις αυτοκινήτων και λοιπούς κινδύνους εμφανίζονται με υψηλότερα ποσοστά ζημιών. Δείκτης Ζημιών - Σύνολο Γενικών Ασφαλίσεων (Loss ratio - All general classes) Δεδουλευμένες Αποζημιώσεις προς Δεδουλευμένα Ασφάλιστρα (χωρίς δικαίωμα ασφαλίστρων) στο σύνολο Γενικών Ασφαλίσεων. Η μείωση του δείκτη Ζημιών στο σύνολο των Γενικών Ασφαλίσεων συνδέεται με τη μείωση του δείκτη Ζημιών στην Αστική Ευθύνη Αυτοκινήτου.
Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών 13 Ρευστότητα (Liquidity)
14 Aνάλυση της KPMG Δείκτες ρευστότητας για κάλυψη Ασφαλιστικών Υποχρεώσεων (Liquidity ratios) Ο δείκτης Άμεσης Κάλυψης Ασφαλιστικών Υποχρεώσεων αφορά τις χρηματοοικονομικές επενδύσεις και τα διαθέσιμα προς τις Ασφαλιστικές Υποχρεώσεις. Ο δείκτης κάλυψης Ασφαλιστικών Υποχρεώσεων περιλαμβάνει ότι και ο προηγούμενος δείκτης λαμβάνοντας υπόψη ωστόσο και τις απαιτήσεις από χρεώσεις ασφαλίστρων. Στο διάγραμμα αυτό παρουσιάζονται μαζί δύο σημαντικοί δείκτες σχετικοί με την ικανότητα και την ταχύτητα κάλυψης των ασφα λιστικών υποχρεώσεων που εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο της ρευστότητας: Η άμεση κάλυψη των Ασφαλιστικών Υποχρεώσεων περιλαμβάνει στον αριθμητή τα πλέον άμεσα ρευστοποιήσιμα στοιχεία μιας ασφαλιστικής εταιρείας που αναφέρονται στις χρηματοοικονομικές επενδύσεις (ομόλογα, μετοχές κ.λ.π.) και τα διαθέσιμα και ισοδύναμα αυτών (καταθέσεις όψεως και προθεσμίας) που μπορούν σχετικά εύκολα να ρευστοποιηθούν για την κάλυψη των υποχρεώσεων. Στην κάλυψη Ασφαλιστικών Υποχρεώσεων λαμβάνονται υπόψη για την ρευστότητα εκτός των επενδύσεων και διαθεσίμων και οι απαιτήσεις από χρεώστες ασφαλίστρων που θεωρούνται σχετικά ρευστοποιήσιμα στοιχεία σεvεύλογο σχετικά χρονικό διάστημα, μετά τις επενδύσεις και τα διαθέσιμα. Ο δείκτης Ρευστότητας όπως αναφέρεται στο σχετικό διάγραμμα με επίπεδο κάτω της μιας μονάδας υποδηλώνει ότι η επιχείρηση δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε εύλογο χρονικό διάστημα στην τακτοποίηση των ασφαλιστικών της υποχρεώσεων χωρίς την ρευστοποίηση βραδέως κινούμενων στοιχείων και ακίνητης περιουσίας. Παρατηρήσεις KPMG: Οι δείκτες Ρευστότητας θεωρούνται εξαιρετικά σημαντικοί και υποδηλώνουν στην ουσία την ικανότητα αλλά και την ταχύτητα με την οποία μια ασφαλιστική εταιρεία μπορεί να ανταποκριθεί στην τακτοποίηση των αποζημιώσεων και παροχών στους δικαιούχους. Όσον αφορά στο πρώτο δείκτη της Άμεσης Κάλυψης, παρατηρούμε ότι δεκατρείς εταιρείες δεν είναι πλέον σε θέση να ανταποκριθούν σε περίπτωση άμεσης καταβολής αποζημιώσεων συμπεριλαμβανομένων και των εξαγορών ασφαλιστηρίων συμβολαίων Ζωής. Αν συμπεριλάβουμε και τις απαιτήσεις από ασφάλιστρα παρατηρούμε μία βελτιωμένη εικόνα αλλά ωστόσο ακόμη και στη περίπτωση αυτή επτά εταιρείες δείχνουν σχετική «αδυναμία» να ανταποκριθούν. Κάρολος Σαΐας Διευθύνων Σύμβουλος, INTERASCO ΑΕΓΑ «Σε περιβάλλον οικονομικής κρίσης ο κίνδυνος ρευστότητας είναι ο σημαντικότερος κίνδυνος που καλείται να διαχειρισθεί αποτελεσματικά μια επιχείρηση, ώστε να εξασφαλίσει όχι μόνο τη βιωσιμότητα αλλά και την ανάπτυξή της. Οι ελληνικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις καλούνται σήμερα με το νέο χρηματοοικονομικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί, να εισαγάγουν νέες καινοτόμες ιδέες, να αναλάβουν με δράσεις την ανάπτυξη νέων δομών με την ορθή αξιοποίηση της τεχνολογίας. Ένας τρόπος που θα δημιουργούσε προστιθέμενη αξία, θα μπορούσε να είναι η αλλαγή της διαδικασίας διαχείρισης των εισπράξεων ασφαλίστρων, που παραδοσιακά στις Γενικές Ασφαλίσεις γίνονται από τους διαμεσολαβητές, σε απευθείας είσπραξη από τον πελάτη. Αυτό θα εξασφάλιζε την αύξηση των ταμειακών ροών, την μείωση της έκθεσης στον κίνδυνο απάτης, μείωση έως εξάλειψη των επισφαλών απαιτήσεων, μείωση της ανάγκης κεφαλαιοποίησης λόγω των μειωμένων υπολοίπων χρεωστών (Solvency II-Εποπτικός Ισολογισμός) και τελικά τη βελτίωση της ρευστότητας. Ο αποτελεσματικός έλεγχος και η διαχείριση της ρευστότητας μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ μιας σύγχρονης καλοδιαχειριζόμενης και μιας μη αποδοτικής επιχείρησης.»
Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών 15 Έξοδα Πρόσκτησης και Γενικά Έξοδα (Acquisition & General Expenses)
16 Aνάλυση της KPMG Δείκτης Δεδουλευμένων Προμηθειών και λοιπών Εξόδων Πρόσκτησης - Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτου (Expense ratio MTPL) Ο ανωτέρω δείκτης αφορά στις Δεδουλευμένες Προμήθειες Παραγωγής και Λοιπά Έξοδα Πρόσκτησης προς τα Εγγεγραμμένα Ασφάλιστρα (χωρίς δικαίωμα ασφαλίστρων) του κλάδου Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτων. Παρατηρήσεις KPMG: Στην Ελλάδα παρατηρούμε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά προμηθειών σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτό φαίνεται να προκύπτει και με το γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν είναι αναπτυγμένο το σύστημα πώλησης «Direct» στο βαθμό που είναι στην υπόλοιπη Ευρώπη ενώ μεγάλο μέρος της παραγωγής εισπράττεται ακόμη από τους διαμεσολαβητές. Υπάρχουν επίσης χώρες και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης που το δίκτυο πώλησης τους είναι κατά κύριο λόγο Direct. Ωστόσο ένα μεγάλο μέρος των εξόδων πρόσκτησης καλύπτεται από την χρέωση του δικαιώματος ασφαλίστρων που περιλαμβάνεται σχεδόν σε κάθε ασφαλιστήριο συμβόλαιο, και αφορά μια σημαντική επιβάρυνση των ασφαλισμένων, σε ποσοστό που ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 18% για τους κλάδους Γενικών Ασφαλίσεων στο σύνολο της παραγωγής (Ασφάλιστρα συν Δικαίωμα). Δείκτης Δεδουλευμένων Προμηθειών και λοιπών Εξόδων Πρόσκτησης - Σύνολο Γενικών Ασφαλίσεων (Expense ratio total general classes) Ο ανωτέρω δείκτης αφορά στης Δεδουλευμένες Προμήθειες Παραγωγής και λοιπά Έξοδα Πρόσκτησης προς Εγγεγραμμένα Ασφάλιστρα (χωρίς δικαίωμα) στους λοιπούς κλάδους Γενικών Ασφαλίσεων.
Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών 17 Γενικά Έξοδα προς Εγγεγραμμένα Ασφάλιστρα - Σύνολο κλάδων 2011 (Μ.Ο. 19%) Ο μέσος όρος των Γενικών Εξόδων (ΓΕ) που περιλαμβάνει έξοδα διοίκησης - διάθεσης και λοιπών εκτάκτων αποτελεσμάτων, προς τα συνολικά Εγγραμμένα Ασφάλιστρα για το σύνολο των ασφαλιστικών κλάδων Ζωής και Γενικών, ανέρχεται για τη χρήση 2011 στο 19% και είναι ιδιαίτερα αυξημένος σε σχέση με την προηγούμενη χρήση. Ωστόσο από την ανάλυση προκύπτει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις στα Γενικά Έξοδα του 2011 έχουν περιληφθεί το κόστος απομείωσης των ομολόγων με αποτέλεσμα το ύψος των ΓΕ να εμφανίζεται αυξημένο. Παρατηρήσεις KPMG: Αν στο ανωτέρω επίπεδο δαπανών του 19% επί των Εγγραμμένων Ασφαλίστρων προσθέσουμε και το ποσοστό που προκύπτει από το συνολικό δείκτη Ζημιών (Combined ratio) για την Αστική Ευθύνη Αυτοκινήτου και το σύνολο των Γενικών Ασφαλίσεων (92% και 81% αντίστοιχα) γίνεται αντιληπτό ότι τα περιθώρια κερδοφορίας ιδιαίτερα στους κλάδους αυτοκινήτου είναι περιορισμένα, όπως σχετικά εμφανίζεται από το μέσο όρο των εταιρειών του δείγματος υπό ανάλυση. Ωστόσο μέρος του συνολικού κόστους ασφάλισης καλύπτεται από την χρέωση για Δικαίωμα Ασφαλίστρων, βελτιώνοντας το λειτουργικό αποτέλεσμα των εταιρειών. Φιλίππου Κωνσταντίνος Αντιπρόεδρος Δ.Σ. της Αγροτικής Ασφαλιστικής «Ο κλάδος της Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτων χαρακτηρίζεται από έντονο ανταγωνισμό, έλλειψη αυστηρού εποπτικού πλαισίου (κυρίως πριν την δημιουργία της ανεξάρτητης Εποπτικής Αρχής) όσον αφορά στο σχηματισμό αποθεμάτων και αδυναμία ορθού σχηματισμού προβλέψεων για επισφαλή ακίνητα που συντελούν στη διαμόρφωση των ασφαλίστρων και των εξόδων πρόσκτησης. Το τοπίο των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών στον κλάδο της Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτων χαρακτηρίζεται επίσης από τις πυραμίδες των μεγαλοασφαλιστικών πρακτόρων οι οποίοι στοχεύουν με τις συμπράξεις τους στον έλεγχο της αγοράς και στη διαμόρφωση υψηλότερων αμοιβών (προμηθειών) από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Προς την ίδια κατεύθυνση των υψηλών προμηθειών στρέφεται επίσης (για λόγους όμως κάλυψης των υψηλών τους διαχειριστικών εξόδων και χαμηλού περιθωρίου κέρδους) ένα πλήθος πρακτόρων με μικρά χαρτοφυλάκια παραγωγής. Επίσης στην ασφαλιστική αγορά έχουν διαμορφωθεί νομοθετικές και εποπτικές πρωτοβουλίες και ρυθμίσεις που θα αλλάξουν σημαντικά το σημερινό περιβάλλον δραστηριοποίησης των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών όπως η νέα πρόταση οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ασφαλιστική διαμεσολάβηση (ΙMD2), πρόταση Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα έγγραφα βασικών πληροφοριών (Κey Information Document - KID) και τέλος το υπό διαβούλευση Π.Δ.Τ.Ε για το Σ.Ε.Ε. στο οποίο, αναφορικά με τα δίκτυα συνεργατών, προβλέπεται ότι οι αμοιβές των διαμεσολαβητών θα διαμορφώνονται στο πλαίσιο εγκεκριμένης από το Δ.Σ. διαδικασίας τιμολόγησης των προσφερομένων προϊόντων, καθώς και ότι η έγκαιρη καταβολή των προμηθειών προς αυτούς θα συναρτάται με το χρόνο απόδοσης των ασφαλίστρων. Επιπλέον οι αυτοματισμοί των εργασιών (μηχανογραφική αναβάθμιση), ο ηλεκτρονικός φάκελος ζημιών, αλλά και οι συνεργασίες (outsource) με εξειδικευμένες εταιρείες ζημιών θα μειώσουν περαιτέρω τα λοιπά λειτουργικά (γενικά) έξοδα των εταιρειών. Στην ασφαλιστική αγορά οι διαμορφούμενες συνθήκες εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση των εξόδων πρόσκτησης και γενικών εξόδων η οποία θα προέλθει από τον περιορισμό του πλήθους των ασφαλιστικών εταιρειών (συγχωνεύσεις - εξαγορές, ανακλήσεις αδειών) που αναμένεται να συμβούν αφενός λόγω της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας που διαμορφώνει το υφιστάμενο δυσμενές μακροοικονομικό περιβάλλον και αφετέρου λόγω των υφισταμένων ζημιών που προκλήθηκαν στις ασφαλιστικές εταιρείες λόγω του PSI αλλά και του νέου προς εφαρμογή νομοθετικού (Solvency II) οι απαιτήσεις του οποίου σε εποπτικά και μόνον κεφάλαια είναι υπερδιπλάσιες του υφιστάμενου πλαισίου.»
18 Aνάλυση της KPMG Κεφαλαιοποίηση και Αποτελέσματα (Capitalization & Results) 05
Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών 19 Εποπτική νομοθεσία Κ3-4814/2004 (Capitalization regulatory GAAP) * Ποσά σε Ευρώ εκατ. Η κεφαλαιοποίηση αφορά στο σύνολο των ιδίων κεφαλαίων με βάση τις συνοπτικές οικονομικές καταστάσεις της 31 ης Δεκεμβρίου 2011 που καταρτίζονται σύμφωνα με την απόφαση Κ3-4814/2004. Κεφαλαιοποίηση - Εμπορική νομοθεσία- ΕΓΛΣ-ΔΠΧΑ (Capitalization - Corporate law) * Ποσά σε Ευρώ εκατ. Η Κεφαλαιοποίηση - Εμπορική νομοθεσία αφορά στο σύνολο των ιδίων κεφαλαίων με βάση τα δημοσιευμένα οικονομικά στοιχεία που συντάσσονται είτε με Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο (ΕΓΛΣ) ή τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΑ). Παρατηρούμε ότι υπάρχει σημαντική διαφορά ως προς το ύψος των ιδίων κεφαλαίων μεταξύ των εποπτικών ισολο - γισμών και των δημοσιευμένων στοιχείων με βάση την εταιρική νομοθεσία. Με βάση την εταιρική νομοθεσία κάθε εταιρεία έχει την επιλογή να συντάξει οικονομικές καταστάσεις σύμφωνα είτε με το ΕΓΛΣ ή ΔΠΧΑ εκτός των εισηγμένων στο Χρηματιστή ριο Αθηνών όπου η εφαρμογή ΔΠΧΑ είναι υποχρεωτική. Η ανωτέρω διαφορά όπως φαίνεται και σχηματικά διευρύνθηκε ακόμη περισσότερο κατά την 31 Δεκεμβρίου 2011 λόγω της απεικόνισης της απομείωσης των ελληνικών ομολόγων. Κρίνοντας μόνο από την μεταβολή των ιδίων κεφαλαίων σε σχέση με την προηγούμενη χρήση, παρατηρείται μία διαφορά της τάξης των Ευρώ 920 εκα - τομμυρίων που οφείλεται κατά κύριο λόγω στις εγγραφές απομείωσης των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου που έγιναν ως την 31 Δεκεμβρίου 2011.
20 Aνάλυση της KPMG Καθαρά αποτελέσματα προ φόρων - Εποπτικούς σκοπούς (PBT - Regulatory GAAP) * Ποσά σε Ευρώ εκατ. Παρατηρήσεις KPMG: Αν δεχτούμε ότι όπως και την προηγούμενη χρήση τα διαθέσιμα κεφάλαια υπολείπονται των απαιτούμενων, η τρέχουσα κατάσταση των εταιρειών που παρουσιάζουν αρνητικό σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων, υποδηλώνει την ανάγκη για άμεση ανακεφαλαίωση του κλάδου με σημαντικά ποσά όπου σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς ξεπερνούν τα Ευρώ 2 δις. Η συνολική έκθεση στα ελληνικά ομόλογα στο σύνολο του ασφαλιστικού κλάδου, σύμφωνα με τελευταίες εκτιμήσεις της αγοράς, ανέρχεται σε στο ύψος των Ευρώ 5 δις και υποδηλώνει ότι οι ζημιές από το PSI και την επαναγορά θα αγγίξουν ή ξεπεράσουν τελικά τα Ευρώ 3 δις ανάλογα τη συμμετοχή. Σε κάθε περίπτωση θεωρούμε ότι οι αποκλίσεις μεταξύ των δύο οικονομικών αναφορών (για εποπτική - εμπορική νομοθεσία) δεν θα πρέπει να είναι αξιοσημείωτες για να μην υπάρχει σύγχυση στους χρήστες και κυρίως στους ασφαλισμένους που συνήθως δεν έχουν τη σχετική εμπειρία για την ανάλυσή και κατανόησή τους. Η υποχρεωτική εφαρμογή των ΔΠΧΑ σε όλη την ασφαλιστική αγορά θα βοηθούσε προς αυτή την κατεύθυνση.
Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών 21 Καθαρά αποτελέσματα προ φόρων - Εμπορική νομοθεσία (ΕΓΛΣ - ΔΠΧΑ) (PBT - Corporate law) * Ποσά σε Ευρώ εκατ. Όπως και στην ενότητα της κεφαλαιο ποί - ησης έτσι και στην εικόνα των καθαρών αποτελεσμάτων προ φόρων παρατηρείται η τεράστια διαφορά μεταξύ των αποτελεσμάτων που απεικονίζονται στους εποπτικούς ισολογισμούς και στις οικονομικές καταστάσεις που καταρτίζονται με βάση την εμπορική νομοθεσία. Αξίζει να επισημανθεί ότι το σύνολο σχεδόν των ζημιών που εμφανίζονται στα διαγράμματα προέρχονται από επτά εταιρείες οι οποίες έχουν αναγνωρίσει και στους εποπτικούς ισολογισμούς τις επιπτώσεις από την ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων. Ωστόσο από την ανάλυση προκύπτει ότι οι συνολικές ζημιές από την ανταλλαγή σε ένα αριθμό εταιρειών υπό ανάλυση, δεν έχουν απεικονιστεί πλήρως ή και καθόλου και κατά συνέπεια η ανωτέρω εικόνα δεν παρουσιάζει το σύνολο ζημιών από την ανταλλαγή η οποία ολοκληρώθηκε εντός του 2012. Παρατηρήσεις KPMG: Οι εποπτικοί ισολογισμοί που καταρτίζουν οι εταιρείες και κατατίθενται στην ΔΕΙΑ δεν ελέγχονται από Ορκωτούς Ελεγκτές. Η καθολική εφαρμογή των ΔΠΧΑ τόσο στους εποπτικούς όσο και στους ισολογισμούς με βάση την εμπορική νομοθεσία καθώς και ο έλεγχος των εποπτικών ισολογισμών είναι ζητούμενο που πρέπει κατά την άποψή μας να εξετασθεί άμεσα από τους εποπτικούς φορείς.
22 Aνάλυση της KPMG Αποδοτικότητα και Δραστηριότητα (Performance & Activity Ratios) 06
Η χρηματοοικονομική κατάσταση των ασφαλιστικών εταιρειών 23 Μέση εισπραξιμότητα - Σύνολο κλάδων Ζωής και Γενικών (Receivable turnover ratio all classes) Ο δείκτης αφορά στις Απαιτήσεις προς τα ασφάλιστρα. Ο αριθμοδείκτης παρουσιάζει τον αριθμό των ημερών που κατά μέσο όρο, οι Απαιτήσεις παραμένουν ανείσπρα - κτες, δηλαδή τις ημέρες που καλύπτουν την περίοδο από την στιγμή της έκδοσης του συμβολαίου μέχρι την είσπραξη. Παρατηρούμε ότι δεν υπάρχει ουσιαστική βελτίωση της δύσκολης κατάστασης που αντιμετωπίζουν οι ασφαλιστικές εταιρείες σχετικά με το ύψος των ανείσπρακτων ιδιαίτερα στις περιπτώσεις του κλάδου Αστικής Ευθύνης. Αντιθέτως στις περιπτώσεις αυτές οι εταιρείες καλούνται να καταβάλουν αποζημιώσεις χωρίς να έχουν εισπράξει το ασφάλιστρο από τους διαμεσολαβητές. Με την επικείμενη απόφαση της ΔΕΙΑ σχετικά με την υποχρεωτική απόδοση των ασφαλίστρων σε καθορισμένο (σύντομο) χρονικό διάστημα από τους διαμεσολαβητές προς τις ασφαλιστικές εταιρείες με ποινή εγγραφής των πρώτων σε «Ειδική Λίστα» (Black List), ο δείκτης αυτός αναμένεται να βελτιωθεί τα επόμενα έτη. Παρατηρήσεις KPMG: Το ύψος των ανείσπρακτων απαιτήσεων δεν έχει βελτιωθεί λόγω της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας αλλά και του διακανονισμού των παλαιών οφειλών που ακόμη εκκρεμούν. Αν συνυπολογίσουμε ότι ο δείκτης περιλαμβάνει και τους κλάδους Ζωής στους οποίους χρόνος είσπραξης είναι σαφώς μικρότερος, γίνεται αντιληπτό ότι για τους κλάδους Γενικών Ασφαλίσεων τα αποτελέσματα είναι δυσμενέστερα αγγίζοντας κατά μέσο όρο τους πέντε με έξι μήνες εκκρεμότητας.