ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01/06/2018

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΡΑ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017/2018 ΒΑΘ.:... / 40 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - IOYNIOY 2018 ΟΛΟΓΡ.:... ΥΠΟΓΡ.:... ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01/06/2018 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ (ΒΙΟΛΟΓΙΑ) 1 ώρα και 30 λεπτά (90 λεπτά) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... ΑΡ.:... ΠΡΟΣΟΧΗ Να προσέξετε την εμφάνιση του γραπτού σας και να γράψετε με μελάνι μπλε ή μαύρο. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού (Tipp-Ex ή διορθωτικής ταινίας) Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από 11 σελίδες. ΚΑΘΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ 1

ΜΕΡΟΣ Α: Αποτελείται από τέσσερις (4) ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με δυόμιση (2.5) μονάδες. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Ερώτηση 1 (α) Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζονται τέσσερις (4) ζωντανοί οργανισμοί. Να σημειώσετε κάτω από κάθε οργανισμό, το βασίλειο στο οποίο ανήκει ο κάθε οργανισμός. Ζωντανός οργανισμός Κροκόδειλος Λεμονιά Μανιτάρι Σταφυλόκοκκος Βασίλειο ΖΩΑ ΦΥΤΑ ΜΥΚΗΤΕΣ ΜΟΝΗΡΗ (β) Να αναφέρετε έναν οργανισμό που ανήκει στο βασίλειο των Πρωτίστων. Οργανισμός: ΑΜΟΙΒΑΔΑ ( 4 Χ 0.5μ = 2μ ) Ερώτηση 2 (α) Πιο κάτω αναφέρονται τρία (3) όργανα του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας: ωαγωγός, ωοθήκη, μήτρα Να βάλετε στη σωστή σειρά τα πιο πάνω όργανα από τα οποία περνούν τα ωάρια, ξεκινώντας από το όργανο παραγωγής τους μέχρι να φτάσουν στην μήτρα. ΩΟΘΉΚΗ ΩΑΓΩΓΌΣ ΜΗΤΡΑ ( 1 Χ 1μ = 1μ ) 2

(β) Να κυκλώσετε κατάλληλα την ορθή απάντηση στα πιο κάτω ερωτήματα πολλαπλής επιλογής. Σε κάθε ερώτημα υπάρχει μόνο μια (1) σωστή απάντηση. i. Η παραγωγή σπερματοζωαρίων αλλά και διαφόρων εκκριμάτων γίνεται: 1. στο όσχεο 2. στην ουρήθρα 3. στους όρχεις 4. στον σπερματικό πόρο ii. Η παραγωγή σπερματοζωαρίων στα αγόρια αρχίζει: 1. με τη γέννησή τους 2. 12 15 χρονών 3. μετά την ενηλικίωση 4. στα βαθιά γεράματα iii. Όργανο του αντρικού γεννητικού συστήματος το οποίο λειτουργεί ως αδένας (παράγει εκκρίματα): 1. Το πέος 2. Η ουρήθρα 3. Οι ωοθήκες 4. Η επιδιδυμίδα Ερώτηση 3 ( 3 Χ 0.5μ = 1.5μ ) (α) Να παρατηρήσετε την εικόνα του μικροσκοπίου που σας δίνεται πιο κάτω και να συμπληρώσετε τις ενδείξεις 1-4 στον πίνακα που ακολουθεί. 3 2 1 4 1. Φωτεινή πηγή 2. Αντικειμενικοί φακοί 3. Οπτική τράπεζα 4. Προσοφθάλμιος φακός ( 4 Χ 0.25μ = 1μ ) 3

(β) Να γράψετε το είδος του μικροσκοπίου που συναντούμε στο εργαστήριο Βιολογίας. φωτονικό μικροσκόπιο (γ) Σας δίνεται ένα μικροσκόπιο που έχει τρεις αντικειμενικούς φακούς: 15, 20 και 40. Το μικροσκόπιο έχει και τρεις προσοφθάλμιους φακούς: 2, 5 και 10. Να γράψετε τι μεγέθυνση πρέπει να έχουν οι φακοί (προσοφθάλμιος και αντικειμενικός φακός), ώστε η συνολική μεγεθυντική ικανότητα του μικροσκοπίου να είναι αυτή που φαίνεται στην τρίτη στήλη του πίνακα. Προσοφθάλμιος φακός Αντικειμενικός φακός Συνολική μεγεθυντική ικανότητα μικροσκοπίου i. Χ2 Χ15 30 ii. Χ5 Χ20 100 Ερώτηση 4 ( 2 Χ 0.5μ = 1μ ) (α) Να αντιστοιχίσετε τα πιο κάτω όργανα με τη σωστή θέση τους στο ανθρώπινο σώμα. A B Γ Δ ( 4 Χ 0.25μ = 1μ ) 4

(β) Να αναγνωρίσετε και να γράψετε τα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού που παρουσιάζονται στο πιο κάτω σχεδιάγραμμα. 1. Λεπτό έντερο 2. Συκώτι (ήπαρ) 3. Στομάχι 4. Παχύ έντερο ( 4 Χ 0.25μ = 1μ ) (γ) Να γράψετε τον ρόλο των αιμοφόρων αγγείων στο σώμα μας. Μεταφέρουν το αίμα στα διάφορα όργανα/ιστούς του σώματος. ΜΕΡΟΣ Β: Αποτελείται από τρεις (3) ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με έξι (6) μονάδες. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Ερώτηση 5 (α) Να συμπληρώσετε τον πιο κάτω πίνακα που αφορά τα μέρη του ζωικού και του φυτικού κυττάρου. Αριθμός Οργανίδιο του κυττάρου 1. Κυτταρική μεμβράνη 2. Μιτοχόνδριο 3. Πυρήνας 4. Κυτταρόπλασμα 5. Χυμοτόπιο 6. Χλωροπλάστης ( 6 Χ 0.25μ = 1.5μ ) 5

(β) Στον πίνακα που ακολουθεί δίνονται ορισμένοι οργανισμοί οι οποίοι ανήκουν σε συγκεκριμένες Ομοταξίες Σπονδυλωτών Ζώων. Να αναγνωρίσετε σε ποια Ομοταξία ανήκει ο κάθε οργανισμός και να γράψετε 2 (δυο) βασικά χαρακτηριστικά για την κάθε Ομοταξία που θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε σαν κριτήρια, για να διαχωρίσετε αυτά τα σπονδυλωτά μεταξύ τους. Οργανισμοί Ομοταξία Χαρακτηριστικά (Κριτήρια) Αμφίβια Ερπετά Α Έχουν δέρμα υγρό και λείο Β Αναπνέουν αρχικά με βράγχια και μετά με πνεύμονες Γ Γεννούν αυγά στο νερό Δ Μεγαλώνουν αρχικά στο νερό και ακολούθως στη ξηρά Α Το δέρμα τους καλύπτεται με φολίδες Β Αναπνέουν με πνεύμονες Γ Γεννούν αυγά στη ξηρά Δ Ζουν κυρίως στη ξηρά ενώ κάποια ζουν μόνιμα στο νερό ( 6 Χ 0.5μ = 3μ ) (γ) Στον πίνακα που ακολουθεί να αναφέρετε σε ποια κατηγορία (έμβιο, άβιο ή νεκρό) κατατάσσεται το σώμα της πρώτης στήλης. Σώμα i. Δερμάτινη μπότα Νεκρό Έμβιο/ Άβιο / Νεκρό ii. Ποδήλατο iii. Ξύλινη βιβλιοθήκη Άβιο Νεκρό ( 3 Χ 0.5μ = 1.5μ ) 6

Ερώτηση 6 (α) Να συμπληρώσετε όλες τις ενδείξεις που δείχνουν τα διάφορα γεννητικά όργανα της γυναίκας στο πιο κάτω σχήμα. Ωαγωγός Μήτρα Ωοθήκες Κόλπος Αιδοίο Τράχηλος ( 6 Χ 0.25μ = 1.5μ ) (β) Να απαντήσετε με σωστό (Σ) ή λάθος (Λ) στις πιο κάτω προτάσεις που αφορούν το γεννητικό σύστημα του ανθρώπου. i. Η ένωση του σπερματοζωαρίου με το ωάριο γίνεται στους ωαγωγούς Σ ii. Η εκσπερμάτωση γίνεται στον κόλπο της γυναίκας Σ iii. Στη γυναίκα υπάρχει μια (1) ωοθήκη και στους άντρες δύο (2) όρχεις Λ iv. Τα ούρα στη γυναίκα αποβάλλονται μέσα από τον κόλπο Λ ( 4 Χ 0.5μ = 2μ ) (γ) Μια γνωστή πάθηση του αντρικού γεννητικού συστήματος είναι η κρυψορχία. i. Να εξηγήσετε τι συμβαίνει στο αντρικό γεννητικό σύστημα όταν ένας άντρας πάσχει από κρυψορχία. Μετά την γέννησή τους στα αγόρια πιθανό ο ένας ή και οι δύο όρχεις να παραμείνουν κρυμμένοι στην κοιλιά και να μην κατέβουν στο όσχεο. ( 1 Χ 1μ = 1μ ) ii. Να εξηγήσετε τι μπορεί να προκαλέσει στον άντρα η συγκεκριμένη πάθηση. Ο άντρας αυτός αν δεν χειρουργηθεί σε νεαρή ηλικία ενδέχεται να μείνει στείρος 7

(δ) Να συμπληρώσετε τον πιο κάτω πίνακα που αναφέρεται στις διαφορές του σπερματοζωαρίου με το ωάριο. Διαφορές Σπερματοζωάριο Ωάριο Ως προς το μέγεθος Μικρό Μεγάλο Ως προς το σχήμα Μακρόστενο (υδροδυναμικό) Στρογγυλό (ακανόνιστο) ( 2 Χ 0.5μ = 1μ ) Ερώτηση 7 Να μελετήσετε το πιο κάτω τροφικό πλέγμα και να απαντήσετε στα ερωτήματα που ακολουθούν: (α) Με βάση το πιο πάνω τροφικό πλέγμα να ονομάσετε: Έναν κορυφαίο θηρευτή Έναν παμφάγο οργανισμό Έναν παραγωγό Έναν φυτοφάγο οργανισμό Αλεπού, Γεράκι, Κουκουβάγια Αλεπού Φυτά Λαγοί, Ποντίκια, Χορτοφάγα έντομα ( 4 Χ 0.5μ = 2μ ) 8

(β) Με βάση το πιο πάνω τροφικό πλέγμα να γράψετε μια τροφική αλυσίδα στην οποία να συμμετέχουν τέσσερις (4) οργανισμοί Φυτά χορτοφάγα έντομα εντομοφάγα πουλιά αλαπού ή γεράκια, κουκουβάγιες ( 1 Χ 1μ = 1μ ) (γ) Να εξηγήσετε τι δείχνουν τα βέλη σε μια τροφική αλυσίδα. Μας δείχνουν την μεταφορά της ενέργειας από τον ένα οργανισμό στον άλλον καθώς ο ένας οργανισμός τρέφεται από τον προηγούμενο οργανισμό. ( 1 Χ 1μ = 1μ ) (δ) i. Αν από το πιο πάνω τροφικό πλέγμα εξαφανιστούν τα φυτά ποιοι οργανισμοί θα επηρεαστούν; Όλοι οι οργανισμοί ii. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας στην πιο πάνω ερώτηση. Τα φυτά μέσο της φωτοσύνθεσης δεσμεύουν ηλιακή ενέργεια και παράγουν το άμυλο που είναι τροφή για τα φυτά και πρωταρχική πηγή ενέργειας για όλους τους οργανισμούς. Χωρίς τα φυτά οι φυτοφάγοι δεν θα είχαν τροφή και θα πέθαιναν και ακολούθως θα πέθαιναν οι σαρκοφάγοι και οι παμφάγοι. Θα κατέρρεε ολόκληρο το τροφικό πλέγμα (οικοσύστημα) (ε) Να εξηγήσετε τη βασική διαφορά μεταξύ ενός αυτότροφου και ενός ετερότροφου οργανισμού. Οι αυτότροφοι οργανισμοί παράγουν μόνοι τους την τροφή τους μέσο της φωτοσύνθεσης από απλές ανόργανες ουσίες (νερό και διοξείδιο του άνθρακα) ενώ οι ετερότροφοι οργανισμοί παίρνουν έτοιμη την τροφή τους από άλλους οργανισμούς. ( 1 Χ 1μ = 1μ ) 9

ΜΕΡΟΣ Γ: Αποτελείται από μία (1) ερώτηση. Η απάντηση βαθμολογείται με δώδεκα (12) μονάδων. Ερώτηση 8 Να μελετήσετε τις πιο κάτω εικόνες (1, 2 και 3) που αφορούν την ανίχνευση αμύλου στα πράσινα φύλλα του φυτού και να απαντήσετε στα ερωτήματα που ακολουθούν. Δοχείο ζέσεως με ζεστό νερό ιώδιο Φύλλο Υγρό Ψ Δοκιμαστικός σωλήνας νερό Εικόνα 1 Εικόνα 2 Εικόνα 3 (α) Να συμπληρώσετε τα κενά στις πιο κάτω προτάσεις σχετικά με την χρήση του ιωδίου στο εργαστήριο. i. Το ιώδιο έχει χρώμα κίτρινο-καφέ. Όταν βάλουμε ιώδιο σε ένα κομμάτι πατάτας τότε το χρώμα γίνεται: Μαύρο ii. Πριν βάλουμε ιώδιο στα πράσινα φύλλα του φυτού, θα πρέπει να γίνει πρώτα η διαδικασία του αποχρωματισμού κατά την οποία το φύλλο χάνει το πράσινο χρώμα του γιατί απομακρύνεται η χλωροφύλλη. Για να φύγει η πράσινη αυτή ουσία από το φύλλο χρησιμοποιούμε οινόπνευμα. iii. Να γράψετε τι χρώμα θα πάρει το ιώδιο όταν τοποθετηθεί πάνω σε φρέσκο πράσινο φύλλο που ήταν εκτεθειμένο στο φώς: Θα παραμείνει κιτρινο-καφέ ( 5 Χ 0.5μ = 2.5μ ) (β) Γιατί τοποθετούμε αρχικά το φύλλο σε ζεστό νερό; Για να σκοτώσουμε τα φυτικά κύτταρα και να καταστραφεί η κυτταρική μεμβράνη (γ) Να αναγνωρίσετε το υγρό Ψ στην εικόνα 2 και ακολούθως να εξηγήσετε γιατί δεν πρέπει να τοποθετηθεί ο σωλήνας αυτός απευθείας πάνω από αναμμένη φλόγα. Το υγρό Ψ είναι το οινόπνευμα και δεν το τοποθετούμε απευθείας πάνω στη φλόγα διότι είναι πολύ εύφλεκτο. ( 2 Χ 0.5μ = 1μ ) 10

(δ) Να συμπληρώσετε τα κενά στον πιο κάτω πίνακα που αφορούν την επίδραση διαφόρων τροφών στο χρώμα του ιωδίου. Χρώμα ιωδίου αλεύρι χαλούμι ζαμπόν - Χαμ ψωμί πριν την επαφή με το δείγμα μετά την επαφή με το δείγμα κίτρινο-καφέ κίτρινο-καφέ κίτρινο-καφέ κίτρινο-καφέ Μαύρο κίτρινο-καφέ κίτρινο-καφέ Μαύρο ( 4 Χ 0.5μ = 2μ ) (ε) Το πιο κάτω σχήμα δείχνει συνοπτικά τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Να συμπληρώσετε κατάλληλα τα κενά. ΦΩΣ Νερό... Διοξείδιο του άνθρακα ΧΛΩΡΟΦΥΛΛΗ Γλυκόζη (άμυλο) Οξυγόνο... ( 4 Χ 0.5μ = 2μ ) (στ) Η Ιωάννα θέλοντας να αποδείξει ότι το διοξείδιο του άνθρακα είναι σημαντική πρώτη ύλη για τη φωτοσύνθεση, σχεδίασε το πιο κάτω πείραμα. Nάιλον Nάϊλον Σακούλα 11

i. Να εξηγήσετε γιατί έβαλε καυστικό νάτριο στο δοχείο Α. Διότι το καυστικό νάτριο έχει την ιδιότητα να δεσμεύει το διοξείδιο του άνθρακα από τον αέρα ii. Ποια άλλη ουσία γνωρίζετε που να έχει την ίδια ιδιότητα με το καυστικό νάτριο; Το ασβεστόνερο. iii. Να αναφέρετε δύο (2) παράγοντες που κράτησε σταθερούς η Ιωάννα στο πιο πάνω πείραμα. - ίδιο είδος φυτού - ίδιο χρόνο πειράματος -και στα δυο υπήρχε φως και τα δύο φυτά ήταν ποτισμένα ( 2 Χ 0.5μ = 1μ ) (ζ) Να δώσετε δύο (2) λόγους για τους οποίους η φωτοσύνθεση είναι σημαντική για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς του πλανήτη μας. i. Με την φωτοσύνθεση παράγεται οξυγόνο που είναι απαραίτητο για την αναπνοή των περισσότερων ζωντανών οργανισμών ii. Δεσμεύεται το διοξείδιο του άνθρακα και έτσι διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα έτσι ώστε να μην αυξάνεται το φαινόμενο του θερμοκηπίου iii. Παράγεται άμυλο που είναι βασική πηγή ενέργειας για πολλούς οργανισμούς ( 2 Χ 1μ = 2μ ) ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ Η ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Χριστοφόρου Χρίστος Χριστοδούλου Δέσποινα Πάρπα Φελλά Ξένια 12