Οικονομικές κρίσεις και διεθνές Σύστημα Ενότητα 4: Ο Ρόλος των Πολιτικών και Διοικητικών Αρχών

Οικονομικές κρίσεις και διεθνές Σύστημα Ενότητα 4: Ο Ρόλος των Πολιτικών και Διοικητικών Αρχών Δημήτριος Κατσίκας Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης

Οικονομικές Κρίσεις και Διεθνές Σύστημα Οι οικονομικές κρίσεις έχουν αυξηθεί σε συχνότητα και ένταση τις τελευταίες δεκαετίες. Γιατί; Ποιός/ τι φταίει για τις σύγχρονες οικονομικές κρίσεις; Οι αγορές Η πολιτική / ρύθμιση και εποπτεία Η διεθνής οικονομία Με ποιους τρόπους συμβάλλουν οι πολιτικές και διοικητικές αρχές στις κρίσεις; Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική Ελλιπές Ρυθμιστικό Πλαίσιο για τον Χρηματοπιστωτικό Τομέα Ελλιπής Εποπτεία του Χρηματοπιστωτικού Τομέα 2

Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική Δημοσιονομική Πολιτική Προσλήψεις και γενναιόδωρη μισθολογική πολιτική στον δημόσιο τομέα, «κακές» επενδύσεις, υψηλή κρατική κατανάλωση 1. Συμβάλλουν στην αύξηση του ελλείμματος του δημοσιονομικού ισοζυγίου Κρίσεις Χρέους 2. Συμβάλλουν στην αύξηση του ελλείμματος του εξωτερικού ισοζυγίου Συναλλαγματικές Κρίσεις 3. 1+2 Κρίσεις Πληθωρισμού 3

Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική, 2 Δημοσιονομική Πολιτική Δημοσιονομική Διαχείριση, Ελλάδα, % του ΑΕΠ Έσοδα Δαπάνες 50,0 48,6 44,8 46,2 46,4 42,3 40,0 38,5 36,6 38,1 40,2 41,0 41,7 40,6 40,6 40,0 39,7 39,9 39,0 38,9 39,6 40,4 39,7 38,7 39,4 37,4 35,6 35,8 35,1 39,9 39,5 40,1 40,2 37,7 36,4 37,8 36,7 38,238,4 36,6 37,5 39,2 30,0 33,2 32,0 31,1 1990 30,1 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 4

Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική, 3 17,0 16,0 Δημοσιονομικό Έλλειμμα, Ελλάδα % του ΑΕΠ 15,8 15,0 14,0 13,0 12,0 11,0 10,0 9,8 10,6 9,8 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 8,1 5,0 6,7 4,3 5,9 2,8 3,9 2,3 3,1 1,5 3,7 0,1 4,5 2,0 4,8 2,7 5,7 7,5 3,1 2,9 5,5 5,7 2,5 1,4 6,5 0,7 2,1 6,4 6,2 4,1 Έλλειμμα Ελλάδας Έλλειμμα Ευρωζώνης 5

Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική, 4 180,0 Δημόσιο Χρέος, Ελλάδα % του ΑΕΠ 162,8 160,0 140,0 144,9 120,0 100,0 99,2 79,1 80,0 71,7 74,0 61,6 64,8 56,4 60,0 48,3 50,2 40,0 104,4 104,7 97,2 100,3 102,6 97,5 99,8 95,4 97,9 94,9 98,3 72,1 73,8 73,3 72,9 71,7 69,2 68,2 68,0 69,2 69,6 107,3 101,2 129,3 107,4 113,0 70,2 68,5 66,3 70,1 79,8 85,6 88,0 Ελλάδα Ευρωζώνη 6

% ΑΕΠ Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική, 5 Δημοσιονομική Πολιτική Υπερβολικά «σφιχτή» δημοσιονομική πολιτική 10% 9% 8,6 8,8% 8% Δαπάνες Έσοδα 7% 3,76% 4,06% 6% 6,0% 5,6% 5% 2,84% 4% 4,30% 3% 4,83% 2% 4,69% 2,1% 3,11% 1% 1,36% 1,62% 0% 0,22% 2010 2011 2012 2013 2014 ΔΑΠΑΝΕΣ Μείωση μισθών Μείωση συντάξεων Μείωση αριθμού δημοσίων υπαλλήλων Μείωση δαπανών δημόσιου τομέα ΕΣΟΔΑ Μείωση αφορολόγητου Αύξηση ΦΠΑ Αύξηση ειδικών φόρων κατανάλωσης Εισφορά αλληλεγγύης Τέλος ακινήτων 7

Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική, 6 Δημοσιονομική Πολιτική Υπερβολικά «σφιχτή» δημοσιονομική πολιτική 10,0 5,0 0,0-5,0-10,0-15,0-20,0 Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης 2009-2016, Ελλάδα (% ΑΕΠ) 2009 2010 2011 2012 2013* 2014** 2015** 2016** 4,5 3,0 1,5 0,4-0,8-2,4-1,5-2,1-3,7-3,3-4,9-6,1-10,4-10,8-9,6-15,6 Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης Πρωτογενές Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης 8

Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική, 7 Δημοσιονομική Πολιτική Υπερβολικά «σφιχτή» δημοσιονομική πολιτική 30 25 20 15 10 5 0-5 -10 27,3 26 24,3 24 21 17,7 12,6 9,5 8,3 7,7 3,5 2,9 3,7-0,2 0,6-3,1-3,9-4,9-7,1-6,4 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014* 2015* 2016* Ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ Ανεργία 9

Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική, 8 Νομισματική Πολιτική «Χαλαρή» νομισματική πολιτική, διαχείριση της ζήτησης (demand management), «τύπωμα» χρήματος Κρίσεις Πληθωρισμού Τραπεζικές Κρίσεις Αύξηση της προσφοράς Χρήματος Συναλλαγματικές Κρίσεις Κρίσεις στην Αξία των Περιουσιακών Στοιχείων 10

Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική, 9 Νομισματική Πολιτική 11

Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική, 12 Νομισματική Πολιτική Υπερβολικά «Αυστηρή» Νομισματική Πολιτική ύφεση στην Μ. Βρετανία στις αρχές της δεκαετίας του 1980. 14

Λανθασμένη Οικονομική Πολιτική, 13 Συναλλαγματική Πολιτική Το «ρίσκο» των σταθερών ισοτιμιών για παράδειγμα η κρίση της Στερλίνας στις αρχές της δεκαετίας του 1990. 15

Αποτυχία της Ρύθμισης Σε Εθνικό/ Θεωρητικό Επίπεδο Τιτλοποίηση Παράγωγα Προϊόντα Εταιρική Διακυβέρνηση στον Χρηματοπιστωτικό Τομέα Τραπεζικό Σύστημα Σκιώδες Τραπεζικό Σύστημα Οίκοι Πιστοληπτικής Αξιολόγησης Απελευθέρωση του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος Σε Διεθνές Επίπεδο Αποτυχία του Διεθνούς Ρυθμιστικού Πλαισίου (π.χ. Βασιλεία ΙΙ) Ελλιπές Διεθνές Ρυθμιστικό Πλαίσιο (π.χ. ρύθμιση πολυεθνικών τραπεζών) 16

Αποτυχία της Εποπτείας Σε Εθνικό Επίπεδο Αλόγιστη Αύξηση της Πίστωσης Αλόγιστη Αύξηση του Δανεισμού (leverage) Συστημικός Κίνδυνος (π.χ. διάρθρωση δανείων, ροές ξένων κεφαλαίων) Ελλιπής Παρακολούθηση των Εξελίξεων στις Τιμές των Περιουσιακών Στοιχείων Σε Διεθνές Επίπεδο Έλλειψη Αποτελεσματικού Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Εποπτικού Πλαισίου και Ελέγχου 17

Τέλος Ενότητας

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 19

Σημειώματα

Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. 21

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Δημήτριος Κατσίκας 2015. Δημήτριος Κατσίκας. «Οικονομικές κρίσεις και διεθνές Σύστημα. Ο ρόλος των Πολιτικών και Διοικητικών Αρχών». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://opencourses.uoa.gr/courses/pspa101/. 22

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 23

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 24