ΗΜΕΡΙΔΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ Πέμπτη 9 Μαΐου 2019, 18:30 Στον Πολυχώρο του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής Μέγαρο Μουσικής Αθηνών Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη 1
Δ ι ο ι κ η τ ι κ ό Συμβούλιο: Κατιάννα Μίχα Σάββας Κονταράτος Χρυσάνθη Μωραΐτη-Καρτάλη Πρόεδρος Αντιπρόεδρος Διευθύνουσα Σύμβουλος Χριστίνα Αγριαντώνη Γιάννης Βούλγαρης Ελισάβετ Κοτζιά Νίκη Μαρωνίτη Ιωάννα Πετροπούλου Θανάσης Χατζόπουλος Πληροφορίες/Γραμματεία: Σχολή Μωραΐτη Αλ. Παπαναστασίου & Αγ. Δημητρίου 154 52 Ψυχικό Τόνια Όκου 210 679 5000 Ουρανία Καϊάφα 210 363 9979 210 679 5090 (φαξ) espoudon@moraitis.edu.gr tokou@moraitis.edu.gr espoudon@moraitis.edu.gr okaiafa@moraitis.edu.gr Εικόνα εξωφύλλου: «Europa Virgo», στο Heinrich Bünting, Itinerarium Sacrae Scripturae, Μαγδεμβούργο 1581.
Χαρτογραφία Η δύναμη της απεικόνισης Π έμ πτ η, 9 Μ αΐ ου 2 0 1 9, ώ ρα 1 8: 3 0 Πρ ό ε δρ ο ς : Κ α τ ιά ν ν α Μ ί χα Γιώργος Τόλιας Θωμάς Μαλούτας Ανάμεσα στο αόρατο και το ορατό: ο χάρτης Οι χάρτες στην κοινωνική έρευνα Δι άλ ει μμ α Σταύρος Σπυρέλλης Νίκος Τζελέπης Βύρωνας Νάκος Η γλώσσα της χαρτογραφίας: μια διαφορετική γραμματική και ένα ιδιαίτερο λεξιλόγιο Σύγχρονες εξελίξεις και τάσεις στη χαρτογραφία Ανασκόπηση των προβολικών συστημάτων που εφαρμόστηκαν στον ελληνικό χώρο από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους μέχρι σήμερα Σ υζ ήτ ησ η
Περιλήψεις ομιλιών Γι ώ ρ γο ς Τό λι ας Ανάμεσα στο αόρατο και το ορατό: ο χάρτης Ο χάρτης, ως κατ αναλογία αναπαράσταση ποικίλων και μη ορατών χωρικών σχέσεων, είναι ένα σύνθετο και διόλου ανώδυνο εργαλείο: είναι ταυτόχρονα μέσο οργάνωσης και κατανόησης πληροφοριών αλλά και πεδίο προβολής πολιτιστικών, πολιτικών και ιδεολογικών αξιών. Την εποχή που οι χάρτες επέστρεψαν δυναμικά στο προσκήνιο, η δύναμη της νοητικής προβολής εντυπωσίασε τόσο τους κατασκευαστές όσο και τους χρήστες τους. Η σύντομη παρέμβαση θα επιχειρήσει να υπενθυμίσει τις πρώτες αυτές αντιδράσεις, τότε που οι χάρτες δεν είχαν γίνει ακόμη κοινότοπα και τετριμμένα στοιχεία της καθημερινότητας. Θ ωμ άς Μ α λ ούτ ας Οι χάρτες στην κοινωνική έρευνα Η κοινωνική έρευνα γίνεται συχνά χωρίς χωρική αναφορά, κάτι που αποτέλεσε αντικείμενο συστηματικής κριτικής τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Όπου η χωρική διάσταση είναι παρούσα στην έρευνα, οι χάρτες δεν χρησιμεύουν μόνο για να αποτυπώσουν τα αποτελέσματά της, αλλά και για να λειτουργήσουν ως ερμηνευτικό εργαλείο μέσω της ανάδειξης της χωρικής δομής των φαινομένων που αναπαριστούν. Η ανακοίνωση θα αναφερθεί στη χρήση χαρτών που συνέβαλαν στην πληρέστερη κατανόηση της κοινωνικής γεωγραφίας της Αθήνας τα τελευταία χρόνια. Σ τ αύ ρος Σ πυ ρ έλ λης Η γλώσσα της χαρτογραφίας: μια διαφορετική γραμματική και ένα ιδιαίτερο λεξιλόγιο Η θεματική χαρτογραφία είναι κλάδος της επιστήμης της χαρτογραφίας. Αποτελεί ένα μέσο σύνδεσης κοινωνικών δεδομένων, ποιοτικών και ποσοτικών, με τη χωρική τους υπόσταση, έναν τρόπο να «ζωγραφίσουμε» έναν στατιστικό πίνακα πάνω στον χώρο αναφοράς του, ώστε να κατανοήσουμε περαιτέρω τον κοινωνικοοικονομικό τους χαρακτήρα. Σήμερα, εξοικειωνόμαστε όλο και περισσότερο με αυτό το εργαλείο. Οι χάρτες συνοδεύουν πλέον την καθημερινότητά μας, αφού μέσα από την εξέλιξη των τεχνικών και των μέσων, μας επιτρέπεται η πρόσβαση σε εκτενή και ιδιαίτερα αναλυτική χωρική πληροφορία. Ως επιστημονικό εργαλείο, ο χάρτης ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες που σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με τη γεωμετρία, τη στατιστική ή ακόμα και με την ικανότητα του ανθρώπου να
απορροφήσει και να κατανοήσει τις πληροφορίες του. Συγχρόνως, η κατασκευή ενός θεματικού χάρτη είναι και μια ιδιαίτερα δημιουργική διαδικασία όπως ένας συγγραφέας επιλέγει με προσοχή τις λέξεις που θα χρησιμοποιήσει, έτσι ένας χαρτογράφος «παίζει» με τα χρώματα, τα σχήματα, τις εντάσεις ή τις κλίμακες προβάλλοντας το μήνυμα που θέλει να περάσει. Νί κ ος Τ ζ ελ έ πης Σύγχρονες εξελίξεις και τάσεις στη χαρτογραφία Στην εποχή των ψηφιακών τεχνολογιών και του διαδικτύου, ο ρόλος της επιστήμης της χαρτογραφίας στην αποτελεσματική επικοινωνία της χωρικής πληροφορίας εκπληρώνεται ακόμη περισσότερο με τη βοήθεια σύγχρονων μέσων και μεθόδων. Με τον εναγκαλισμό των νέων τάσεων στην τεχνολογία της πληροφορίας, όπως η ανοικτότητα δεδομένων και λογισμικού ή η υπηρεσιοστραφής αρχιτεκτονική, επιτυγχάνεται η περαιτέρω εξέλιξη και αυτοματοποίηση σε όλα τα στάδια της χαρτογραφικής διαδικασίας. Παράλληλα, αντιμετωπίζονται σημαντικές προκλήσεις αναφορικά με την τήρηση ορθών πρακτικών στη χαρτογραφική οπτικοποίηση, λόγω της απεικόνισής της στις φορητές συσκευές μικρού μεγέθους, λόγω της δυναμικής διάστασής της και κυρίως λόγω της διευρυμένης ανάμιξης των χρηστών στη διαμόρφωσή της. Βύ ρ ω νας Νά κος Ανασκόπηση των προβολικών συστημάτων που εφαρμόστηκαν στον ελληνικό χώρο από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους μέχρι σήμερα Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται τα προβολικά συστήματα που εφαρμόστηκαν στον ελληνικό χώρο για τη δημιουργία χαρτογραφικής υποδομής από την ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Η στόχευση της εργασίας είναι διπλή. Πρώτον, επιχειρείται η σκιαγράφηση των χαρακτηριστικών των προβολικών συστημάτων, ως συνιστώσες των κρατικών συστημάτων γεωγραφικής αναφοράς που θεσμοθετήθηκαν και εφαρμόστηκαν στη χώρα. Δεύτερον, διατυπώνονται κρίσιμα ερωτήματα αναφορικά με την επιλογή συγκεκριμένων χαρακτηριστικών των εν λόγω προβολικών συστημάτων και παράλληλα επιχειρείται η ερμηνεία τους σε σχέση με τις τεχνολογικές εξελίξεις της υπό μελέτη περιόδου.
Βιογραφικά ομιλητών Γιώργος Τόλιας Διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του ΕΙΕ και διευθυντής σπουδών στην École Pratique des Hautes Études. Μελετά τις προσλήψεις και τις αναπαραστάσεις του χώρου κατά την πρώιμη νεωτερικότητα ως πολιτιστικές και κοινωνικές κατασκευές, καθώς και την επίδρασή τους στη συγκρότηση των ταυτοτήτων. Θωμάς Μαλούτας Καθηγητής στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Διετέλεσε διευθυντής του Ινστιτούτου Αστικής & Αγροτικής Κοινωνιολογίας του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (EKKE) και καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Πρόσφατα διετέλεσε και Γενικός Γραμματέας Έρευνας & Τεχνολογίας. Το έργο του αφορά τις κοινωνικές δομές στις μεγάλες πόλεις και τις μεταβολές τους κατά την περίοδο της παγκοσμιοποίησης. Επικεντρώνεται σε ζητήματα κοινωνικού διαχωρισμού σε συνάρτηση με τα στεγαστικά και ευρύτερα προνοιακά συστήματα, κυρίως στη Νότια Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Αθήνα. Σταύρος Σπυρέλλης Γεωγράφος, επιστημονικός συνεργάτης του εργαστηρίου Géographie-cités του CNRS και διδάσκων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας (ακαδημαϊκός υπότροφος). Έχει εργαστεί ως διδάσκων-ερευνητής στα εξής πανεπιστήμια: στο Paris-Ouest Nanterre La Défense, στο Paris-Est Marne-laVallée και στο Reims Champagne-Ardenne έχει συμμετάσχει σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα και άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Παν/μιο Paris 1 Panthéon-Sorbonne. Το 2013 παρουσίασε τη διδακτορική του διατριβή με τίτλο «Κοινωνικοί διαχωρισμοί στον μητροπολιτικό χώρο της Αθήνας. Οικονομικοί παράγοντες και σχολικά ζητήματα» (Παν/μιο Paris 7 Denis Diderot). Το ερευνητικό του έργο επικεντρώνεται στην ανάλυση και αποτύπωση ζητημάτων κοινωνικού, οικονομικού και εκπαιδευτικού διαχωρισμού στον χώρο. Επιμελητής του Κοινωνικού Άτλαντα της Αθήνας. Νίκος Τζελέπης Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1969. Είναι αγρονόμος τοπογράφος μηχανικός, απόφοιτος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου από το 1994. Από το 1996 εργάζεται στο ΕΜΠ ως ερευνητής, συμμετέχοντας σε προγράμματα στην περιοχή της χαρτογραφίας και της τοπογραφίας γενικότερα, και ως εργαστηριακό προσωπικό στο Εργαστήριο Χαρτογραφίας της Σχολής Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών, στην επίβλεψη ασκήσεων των μαθημάτων χαρτογραφίας του Προγράμματος Σπουδών. Είναι υποψήφιος διδάκτορας του Τομέα Τοπογραφίας του ΕΜΠ, έχει κάνει αρκετές εισηγήσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια χαρτογραφίας και έχει συμμετάσχει στη συγγραφή άρθρων σε ειδικές εκδόσεις, με κύριο αντικείμενο την αναπαράσταση του τοπογραφικού ανάγλυφου.
Βύρωνας Νάκος Καθηγητής στη Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα σχετίζονται με τη χαρτογραφική γενίκευση, τη χαρτογραφία για παιδιά, την καταγραφή οφθαλμικών κινήσεων στη θέαση χαρτών, τη χαρτογραφική οπτικοποίηση, την αναλυτική φωτοσκίαση του ανάγλυφου στους χάρτες και τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη εφαρμογών συστημάτων χωρικών πληροφοριών. Έχει συμμετάσχει ως επιστημονικός υπεύθυνος ή ως κύριος ερευνητής σε ερευνητικά προγράμματα στο αντικείμενο της χαρτογραφίας και της γεωπληροφορικής, χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από δημόσιους φορείς. Το δημοσιευμένο έργο του περιλαμβάνει περισσότερα από εκατό άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια και έχει συγγράψει δέκα βιβλία. Υπηρέτησε ως διευθυντής του Εργαστηρίου Χαρτογραφίας και διευθυντής του Τομέα Τοπογραφίας της Σχολής Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών του ΕΜΠ. Από το 2015 είναι πρόεδρος του ΔΣ του ΝΠΔΔ Ελληνικό Κτηματολόγιο. Επόμενη εκδήλωση Παρασκευή 1 Νοεμβρίου 2019, ώρα 17:00-21:00 Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2019, ώρα 10:00-14:00 Βιογραφία Αυτοβιογραφία Ιστοριογραφία Χώρος εκδήλωσης: Auditorium Theo Angelopoulos Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος (IFG) Σίνα 31, 10680 Αθήνα
Πρόσφατες εκδόσεις ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ Η ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ORFF-SCHULWERK ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ. ΑΝΔΡΑΣ ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΣ Επόμενες εκδόσεις ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ. ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΚΑΙ Η ΠΟΛΗ Το πρόγραμμα καθώς και πληροφορίες για την Εταιρεία Σπουδών υπάρχουν στην ιστοσελίδα της Σχολής Μωραΐτη: www.moraitis.edu.gr Η Εταιρεία Σπουδών χρησιμοποιεί χαρτί που παράγεται κατά 100% από ανακυκλωμένο χαρτοπολτό, με απομελάνωση χωρίς λεύκανση και χωρίς ίχνη παραγόντων οπτικής φωτεινότητας. Παράκληση: Φροντίστε να ανακυκλωθεί.