ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 6.12.2012 COM(2012) 733 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σύμφωνα με το άρθρο 395 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου EL EL
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σύμφωνα με το άρθρο 395 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ Σύμφωνα με το άρθρο 395 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθεμένης αξίας (η «οδηγία ΦΠΑ»), το Συμβούλιο, αποφασίζοντας ομόφωνα έπειτα από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να επιτρέπει σε κάθε κράτος μέλος να θεσπίζει ειδικά μέτρα παρέκκλισης από τις διατάξεις της εν λόγω οδηγίας, για λόγους απλούστευσης της διαδικασίας επιβάρυνσης του φόρου ή πρόληψης ορισμένων τύπων φοροδιαφυγής ή φοροαποφυγής. Απαιτείται η ύπαρξη συμφωνίας από το Συμβούλιο πριν από οποιαδήποτε αλλαγή στην εθνική νομοθεσία κάθε κράτους μέλους. Δεδομένου ότι η εν λόγω διαδικασία προβλέπει παρεκκλίσεις από τις γενικές αρχές του ΦΠΑ, σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, οι εν λόγω παρεκκλίσεις πρέπει να είναι περιορισμένης εμβέλειας και αναλογικές. Με επιστολή που πρωτοκολλήθηκε στην Επιτροπή στις 24 Φεβρουαρίου 2012, η Γαλλική Δημοκρατία ζήτησε να της επιτραπεί η θέσπιση μέτρων παρέκκλισης από το άρθρο 193 της οδηγίας ΦΠΑ. Σύμφωνα με το άρθρο 395 παράγραφος 2 της εν λόγω οδηγίας, η Επιτροπή ενημέρωσε τα άλλα κράτη μέλη, με επιστολή της 9ης Νοεμβρίου 2012, σχετικά με το αίτημα που υπέβαλε η Γαλλία. Με επιστολή της 12ης Νοεμβρίου 2012, η Επιτροπή κοινοποίησε στη Γαλλία ότι διέθετε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την εκτίμηση του αιτήματος. Με επιστολή που πρωτοκολλήθηκε στην Επιτροπή στις 11 Ιουνίου 2012, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας ζήτησε να της επιτραπεί η θέσπιση μέτρων παρέκκλισης από το άρθρο 193 της οδηγίας ΦΠΑ. Σύμφωνα με το άρθρο 395 παράγραφος 2 της εν λόγω οδηγίας, η Επιτροπή ενημέρωσε τα άλλα κράτη μέλη, με επιστολή της 9ης Νοεμβρίου 2012, σχετικά με το αίτημα που υπέβαλε η Γερμανία. Με επιστολή της 12ης Νοεμβρίου 2012, η Επιτροπή κοινοποίησε στη Γερμανία ότι διέθετε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την εκτίμηση του αιτήματος. Με επιστολή που πρωτοκολλήθηκε στην Επιτροπή στις 25 Ιουλίου 2012, η Δημοκρατία της Αυστρίας ζήτησε να της επιτραπεί η θέσπιση μέτρων παρέκκλισης από το άρθρο 193 της οδηγίας ΦΠΑ. Σύμφωνα με το άρθρο 395 παράγραφος 2 της εν λόγω οδηγίας, η Επιτροπή ενημέρωσε τα άλλα κράτη μέλη, με επιστολή της 9ης Νοεμβρίου 2012, σχετικά με το αίτημα που υπέβαλε η Αυστρία. Με επιστολή της 12ης Νοεμβρίου 2012, η Επιτροπή κοινοποίησε στην Αυστρία ότι διέθετε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την εκτίμηση του αιτήματος. 2. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΑΙΤΗΜΑΤΩΝ Η Γαλλία ζητά παρέκκλιση προκειμένου να επιτραπεί η εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης στις εγχώριες παραδόσεις, μεταξύ υποκείμενων στον φόρο, φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, και στις παροχές τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, ως μέτρου για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ και, ειδικότερα, για να αντιμετωπιστούν οι απάτες τύπου καρουσέλ στον τομέα του ΦΠΑ. Η Γερμανία και η Αυστρία ζητούν παρέκκλιση προκειμένου να επιτραπεί η εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης στις εγχώριες παραδόσεις, μεταξύ υποκείμενων στον φόρο, φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, και στις παροχές τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, ως μέτρου για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ και, ειδικότερα, για να αντιμετωπιστούν οι απάτες τύπου καρουσέλ στον τομέα του ΦΠΑ. EL 2 EL
3. ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ Υπόχρεος για την καταβολή του ΦΠΑ, βάσει του άρθρου 193 της οδηγίας ΦΠΑ, θεωρείται ο υποκείμενος στον φόρο ο οποίος πραγματοποιεί παραδόσεις αγαθών ή παροχές υπηρεσιών. Σκοπός του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης είναι να μετατοπιστεί η ευθύνη στον υποκείμενο στον φόρο προς τον οποίο πραγματοποιείται η παράδοση αγαθών ή η παροχή υπηρεσιών. Απάτη του «αφανούς εμπόρου» διαπράττεται όταν οι εμπορευόμενοι αποφεύγουν να καταβάλλουν ΦΠΑ στις φορολογικές αρχές μετά την πώληση των προϊόντων τους. Οι πελάτες τους πάντως, εφόσον έχουν στην κατοχή τους έγκυρο τιμολόγιο, διατηρούν το δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ. Στις πιο επιθετικές περιπτώσεις αυτής της φοροδιαφυγής, τα ίδια αγαθά ή οι υπηρεσίες παραδίδονται ή παρέχονται επανειλημμένως, μέσω του μηχανισμού τύπου καρουσέλ (που αφορά τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών) χωρίς να καταβάλλεται ΦΠΑ στις φορολογικές αρχές. Με τον καθορισμό του προσώπου στο οποίο παραδίδονται τα αγαθά ή παρέχονται οι υπηρεσίες ως υπόχρεου πληρωμής του ΦΠΑ στις περιπτώσεις αυτές, ο μηχανισμός αντιστροφής της επιβάρυνσης εξαλείφει τη δυνατότητα αυτής της μορφής φοροδιαφυγής. Τον Σεπτέμβριο του 2009 η Επιτροπή πρότεινε την τροποποίηση της οδηγίας ΦΠΑ όσον αφορά την προαιρετική και προσωρινή εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης για τις παραδόσεις ορισμένων αγαθών και την παροχή υπηρεσιών που είναι πιθανό να αποτελέσουν αντικείμενο απάτης (COM(2009) 511 τελικό, ΕΕ C 26 της 28.01.2011, σ. 11). Στα αγαθά αυτά περιλαμβάνονταν ιδίως τα κινητά τηλέφωνα, τα συστήματα ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, τα αρώματα και τα πολύτιμα μέταλλα, και στις υπηρεσίες περιλαμβάνονταν τα δικαιώματα εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Ο κατάλογος αυτός βασίστηκε σε στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από την Επιτροπή όσον αφορά τους τομείς που πλήττονταν την εποχή εκείνη σε μεγάλο βαθμό από την απάτη τύπου καρουσέλ. Στόχος της πρότασης αυτής ήταν η παροχή της ίδιας δυνατότητας σε όλα τα κράτη μέλη και ταυτόχρονα η δρομολόγηση ενός αποτελεσματικού μηχανισμού αξιολόγησης για την εκτίμηση των διασυνοριακών επιπτώσεων. Την εποχή εκείνη το Συμβούλιο δεν μπόρεσε να συμφωνήσει με το σύνολο της πρότασης. Αντιθέτως, με την έκδοση της οδηγίας 2010/23/ΕΕ του Συμβουλίου, της 16ης Μαρτίου 2010, το Συμβούλιο υιοθέτησε μόνο το στοιχείο που αφορά τα δικαιώματα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και δεσμεύτηκε ότι θα εξετάσει τα λοιπά στοιχεία της πρότασης σε μεταγενέστερη ημερομηνία. Με δήλωση στα πρακτικά του Συμβουλίου, το Συμβούλιο δεσμεύθηκε να συνεχίσει τις συζητήσεις για τα άλλα μέρη της πρότασης. Η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι πλέον καιρός να αρχίσουν εκ νέου οι διαπραγματεύσεις. Σε συνδυασμό με την πρόταση για τον μηχανισμό ταχείας αντίδρασης (COM(2012) 428), η απάτη του «αφανούς εμπόρου» σε θέματα ΦΠΑ θα πρέπει να αντιμετωπιστεί τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. 4. ΤΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ Η Γαλλία ζητά, σύμφωνα με το άρθρο 395 της οδηγίας ΦΠΑ, από το Συμβούλιο, αποφασίζοντας μετά από πρόταση της Επιτροπής, να της επιτραπεί να θεσπίσει ειδικά μέτρα παρέκκλισης από το άρθρο 193 όσον αφορά την εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης στις εγχώριες παραδόσεις, μεταξύ υποκείμενων στον φόρο, φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, και στις παροχές τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Ισχυρίζεται ότι ο εν EL 3 EL
λόγω μηχανισμός αντιστροφής της επιβάρυνσης είναι απαραίτητος για τη θέσπιση διασφαλίσεων έναντι απωλειών εσόδων από απάτες τύπου καρουσέλ στη Γαλλία. Ο λόγος για την υποβολή του εν λόγω αιτήματος από τη Γαλλία είναι ότι τα ισχύοντα μέτρα πρόληψης της απάτης δεν θα είναι αποτελεσματικά και ενώ επί του παρόντος δεν έχει διαπιστωθεί απάτη στους τομείς αυτούς στη Γαλλία, ένας μεγάλος αριθμός ύποπτων επιχειρήσεων ή ιδιωτών εισχώρησαν στη γαλλική αγορά φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και αποτελούν αντικείμενο έρευνας. Η Γαλλία εκφράζει, κατά συνέπεια, ανησυχίες ότι η απάτη θα μετατοπιστεί από τα δικαιώματα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε άλλα εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες όπως το φυσικό αέριο και η ηλεκτρική ενέργεια, και οι υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών. Από την 1η Απριλίου 2012 η Γαλλία τροποποίησε τη νομοθεσία της προκειμένου να εφαρμοστεί αντιστροφή της επιβάρυνσης στις εν λόγω παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών. Η Γερμανία και η Αυστρία ζητούν, σύμφωνα με το άρθρο 395 της οδηγίας ΦΠΑ, από το Συμβούλιο, αποφασίζοντας μετά από πρόταση της Επιτροπής, να τους επιτραπεί να θεσπίσουν ειδικά μέτρα παρέκκλισης από το άρθρο 193 όσον αφορά την εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης στις εγχώριες παραδόσεις, μεταξύ υποκείμενων στον φόρο, φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Ισχυρίζονται ότι ο εν λόγω μηχανισμός αντιστροφής της επιβάρυνσης είναι απαραίτητος για τη θέσπιση διασφαλίσεων έναντι απωλειών εσόδων από απάτες τύπου καρουσέλ στη Γερμανία και στην Αυστρία. Ο λόγος για την υποβολή αυτών των αιτημάτων από τη Γερμανία και την Αυστρία είναι ότι τα ισχύοντα μέτρα για την πρόληψη της απάτης έχουν λήξει και δεν θα είναι αποτελεσματικά μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα. Παρότι δεν έχουν διαβιβάσει επί του παρόντος πληροφορίες σχετικά με αποδεδειγμένες περιπτώσεις απάτης, ένας μεγάλος αριθμός ύποπτων επιχειρήσεων ή ιδιωτών εισχώρησαν στη γερμανική και αυστριακή αγορά φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και αποτελούν αντικείμενο έρευνας. Εκφράζονται ανησυχίες ότι η απάτη θα μετατοπιστεί από τα δικαιώματα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε άλλα εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες όπως το φυσικό αέριο και η ηλεκτρική ενέργεια. 5. Η ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Όταν η Επιτροπή λαμβάνει αιτήματα σύμφωνα με το άρθρο 395, εξετάζει αν πληρούνται οι βασικοί όροι αποδοχής τους, και συγκεκριμένα εξετάζει αν το προτεινόμενο ειδικό μέτρο απλουστεύει τις διαδικασίες για τους υποκείμενους στον φόρο και/ή τις φορολογικές αρχές ή αν η πρόταση επιτρέπει να αποφευχθούν ορισμένοι τύποι φοροδιαφυγής ή φοροαποφυγής. Στο πλαίσιο αυτό, η προσέγγιση της Επιτροπής ήταν ανέκαθεν περιοριστική και επιφυλακτική, έτσι ώστε οι παρεκκλίσεις να μην υπονομεύουν τη γενικότερη λειτουργία του συστήματος ΦΠΑ, να είναι περιορισμένης εμβέλειας, αναγκαίες και αναλογικές. Κατά την άποψη της Επιτροπής, τα αιτήματα που παρελήφθησαν από τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Αυστρία δεν πληρούν τη βασική προϋπόθεση του άρθρου 395, δεδομένου ότι τα προτεινόμενα μέτρα δεν απλουστεύουν τις διαδικασίες για τους υποκείμενους στον φόρο και/ή τη φορολογική διοίκηση, ούτε συνιστούν αποτροπή ορισμένων περιπτώσεων φοροδιαφυγής ή φοροαποφυγής. Πράγματι, η Γαλλία και η Αυστρία δεν παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία ότι υπήρξε φοροδιαφυγή στα εν λόγω αιτούντα κράτη μέλη όσον αφορά τις παραδόσεις φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και τις παροχές τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών στη Γαλλία, και μολονότι στο αίτημα της Γαλλίας αναφέρεται η περίπτωση αποδεδειγμένης απάτης στη Γερμανία, στο γερμανικό αίτημα δεν υπάρχει σχετική αναφορά. Επιπλέον, η Επιτροπή θεωρεί ότι η εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης για τις παραδόσεις φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και τις παροχές τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών θα έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στα άλλα κράτη EL 4 EL
μέλη και στο σύνολο της εσωτερικής αγοράς. Πράγματι, σε αυτά τα είδη αγαθών και υπηρεσιών η απάτη μπορεί πολύ γρήγορα να μετατοπιστεί από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, λόγω της πανευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αυτών των τύπων αγορών και επίσης διότι ένας μεγάλος αριθμός συναλλαγών μπορεί να πραγματοποιείται σε σύντομο χρονικό διάστημα από απόσταση, χωρίς να απαιτείται καμία φυσική επαφή μεταξύ των φορέων εκμετάλλευσης. Στην περίπτωση του αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως στη περίπτωση των δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, είναι σύνηθες για τους πωλητές και τους αγοραστές να είναι εγκατεστημένοι σε ένα άλλο κράτος μέλος από αυτό της αγοράς όπου είναι καταχωρισμένη η παράδοση. Αυτό σημαίνει ότι οι αγορές στα κράτη μέλη που τυγχάνουν παρέκκλισης θα μπορούσαν να εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται για τη διάπραξη απάτης στον τομέα του ΦΠΑ σε άλλα κράτη μέλη τα οποία δεν τυγχάνουν παρέκκλισης, και τα οποία επίσης δεν έχουν τη δυνατότητα να αντιδράσουν ταχέως μέσω νομοθετικών αλλαγών. Ως εκ τούτου, η μόνη κατάλληλη και αποτελεσματική προσέγγιση για την αντιμετώπιση αυτού του είδους απάτης συνίσταται στην τροποποίηση της οδηγίας ΦΠΑ κατά τρόπο παρόμοιο με αυτόν που τροποποιήθηκε η οδηγία 2010/23/ΕΕ του Συμβουλίου για τα δικαιώματα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ως εκ τούτου, όλα τα κράτη μέλη θα διέθεταν τα ίδια μέτρα καταπολέμησης της απάτης και θα ήταν σε θέση να αντιδρούν ταχέως σε περίπτωση που αυτό το είδος απάτης εξαπλωνόταν πέραν των συνόρων τους. Το Συμβούλιο συμμερίζεται την άποψη αυτή, όπως επιβεβαιώθηκε στη δήλωση των πρακτικών του Συμβουλίου όσον αφορά την οδηγία 2010/23/ΕΕ. Στην εν λόγω δήλωση το Συμβούλιο όχι μόνο δεσμεύεται να συνεχίσει τις συζητήσεις σχετικά με την εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης για την καταπολέμηση ειδικών μορφών απάτης, αλλά αναγνωρίζει επίσης τον εξαιρετικό χαρακτήρα μιας παρέκκλισης που επιτρέπει την εισαγωγή του εν λόγω μέτρου για την άμεση καταπολέμηση απάτης που οδήγησε σε σημαντικές απώλειες σε ένα κράτος μέλος. 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Κατά συνέπεια, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι τα αιτήματα που υπέβαλαν η Γαλλία, η Γερμανία και η Αυστρία δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 395 της οδηγίας ΦΠΑ και θα έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις σε άλλα κράτη μέλη και στο σύνολο της εσωτερικής αγοράς. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή εκφράζει αντιρρήσεις σχετικά με τις αιτούμενες παρεκκλίσεις. Η Επιτροπή υπενθυμίζει επίσης στο Συμβούλιο την πρότασή της του Σεπτεμβρίου 2009 σχετικά με τη θέσπιση προαιρετικού μηχανισμού που θα είναι διαθέσιμος σε όλα τα κράτη μέλη και θα πρέπει να αποτελεί κατάλληλη απάντηση στις ανησυχίες που εκφράστηκαν από τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Αυστρία. Η Επιτροπή υποστηρίζει τη συμπερίληψη του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, στον κατάλογο των αγαθών και υπηρεσιών που αποτελούν επί του παρόντος αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι σκόπιμο άλλα αγαθά και υπηρεσίες για τα οποία τα κράτη μέλη επιτρέπεται επί του παρόντος να εφαρμόζουν αντιστροφή της επιβάρυνσης και για τα οποία η μετατόπιση της απάτης θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά να αντιμετωπίζονται με συνεκτικό τρόπο, όπως οι παραδόσεις φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, και οι παροχές τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. EL 5 EL