Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC ἀβασάνιστος { A } ἀβασάνιστος { A } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 4 κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων ἀδόκιμον οὐδὲν ἀβασάνιστον. Ἕπεται γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἀβιρών { N+Ant } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 853 D 1 ἀγαθός { A } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 13 ἀγαλλίασις { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 11 ἄγγελος { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 1 ἅγιος { A } 4 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 8 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 15 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 8 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 15 ἀδελφός { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 3 ἀδικέω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 8 ἀδόκιμος { A } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 4 ἀείδω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 10 αἱρετικός { A } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 11 αἴρω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 8 αἰών { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 10 ἀκούω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 6 Τί φὴς ὦ παῖ Δαθὰν καὶ Νῦν δὲ ὦ ποιμένων Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν γινώσκομεν λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν καὶ τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν Ἐκκλησίας. Προσθήκην ἱερέων ἐπραγματευσάμεθα οὐχ ὑφαίρεσιν μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἀβειρὼν καὶ στρατηγὲ ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἅγιον καλοῦμεν καὶ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν Ἐκκλησίας. ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν Ἐκκλησίας. Προσθήκην ἱερέων ἀδόκιμον οὐδὲν ἀβασάνιστον. Ἕπεται γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ ἐποίησεν. Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα αἱρετικῶν ἀνατροπὴν οὐκ ὀρθοδόξων ἐλάττωσιν. αἰρόμεναι καὶ εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν αἰῶνας. Ἀμήν. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν Page 1 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC ἀλαζών { N+Com } ἀλαζών { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 13 τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ἀλλά { I+Part } 2 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 5 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 13 ἄλλος { PRO+Ind } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 3 ἀλλοτριόω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 10 Ἀμαλήκ { N+Ant } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 6 ἀμάχως { I+Adv } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 10 ἀμήν { I+Intj+SEM } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 10 ἀνατείνω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 5 ἀνατροπή { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 11 ἀναψυχή { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 9 ἀξία { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 4 ἀπαιτέω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 2 ἀπόγονος { A } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 13 ἀποδίδωμι { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 8 ἀπολαμβάνω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 14 ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων τῷ ποιμένι τῷ σῷ μέγα τι ἐχαρίσω καὶ σαυτὸν τὰ μέγιστα ἐζημίωσας χαρισάμενος οὗτος πέτραν ἐπήγασεν οὗτος κατεπολέμησε τὸν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. σοι ταῦτα διανοουμένῳ κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας Προσθήκην ἱερέων ἐπραγματευσάμεθα οὐχ ὑφαίρεσιν αἱρετικῶν καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν εὐφημίαν Νῦν δὲ ὦ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς λαμπρᾶς Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς ἄλλα τε ὅσα ψυχὴ περιχαρὴς ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν ἀλλοτριώσας σεαυτὸν τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος. Ἀμαλὴκ χειρῶν ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ἀμάχως καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ Ἀμήν. ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ἀνατροπὴν οὐκ ὀρθοδόξων ἐλάττωσιν. ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν τοῖς πνευματικοῖς εὐδοκίμησιν ὅσην ἐπὶ τῶν κοσμικῶν συνέγνωμεν. Τὴν ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν Page 2 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC ἀπολέμως { I+Adv } ἀπολέμως { I+Adv } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 10 ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ ἀπόλλυμι { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 1 Ἀπολλῶς { N+Ant } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 7 ἀπόρρητος { A } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 7 ἀπορρίπτω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 15 ἀρδεία { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 1 ἀσθενής { A } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 2 ᾆσμα { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 10 ἀσωφρόνιστος { A } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 1 ἀτιμία { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 6 αὐλίζομαι ( ω) { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 10 αὔρα { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 13 αὐτός { PRO+Dem } 2 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 8 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 1 βάλλω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 5 βασιλεία { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 7 τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ οὗτος πέτραν ἐπήγασεν οὗτος κατεπολέμησε τὸν Ἀμαλὴκ χειρῶν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ Τί φὴς ὦ παῖ Δαθὰν καὶ Ἀβειρὼν καὶ στρατηγὲ Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν ψυχὴ περιχαρὴς ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν τοῖς πνευματικοῖς ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ ἐποίησεν. Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐκεῖνοι τὰς γλώσσας ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς λαμπρᾶς προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν βάλλειν μάχαιραν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς Page 3 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC βασίλειος { A } βασίλειος { A } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 8 σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. βέλος { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 6 βίος { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 1 γάρ { I+Part } 3 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 8 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 6 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 4 γῆ { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 5 γίγας { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 14 γιγνώσκω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 8 γλῶσσα { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 2 Γολιάθ { N+Ant } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 12 Δαθάν { N+Ant } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 853 D 1 Δαυΐδ { N+Ant } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 12 δέ { I+Part } 7 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 2 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 12 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 13 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 6 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 9 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 5 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 13 ὅπλισιν δέχοιο παρὰ τῶν μειζόνων στρατηγῶν δι ἧς δυνήσῃ τὰ ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ τὸν Ἀμαλὴκ χειρῶν ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται οὐδὲν τῶν μεγάλων ἀδόκιμον οὐδὲν ἀβασάνιστον. Ἕπεται Οὐκ ἐνετράπης; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα διανοουμένῳ κατὰ Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν τοῦ τῆς λαμπρᾶς προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐκεῖνοι τὰς καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Τί φὴς ὦ παῖ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ ἐπολεμούμεθα ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἡμεῖς θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν εὐφημίαν ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς ἀβασάνιστον. Ἕπεται γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς Νῦν βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν καὶ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν γλώσσας τῷ μεγάλῳ θεράποντι; Οὐκ ἔφριξας; Οὐκ ἐνετράπης; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν Δαθὰν καὶ Ἀβειρὼν καὶ στρατηγὲ ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ δὲ μὴ πολεμώμεθα. Δίδασκε προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ δὲ πλουσίως οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν εὐφημίαν ἀποδώσουσι δὲ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν δὲ ὦ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ Page 4 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC δεινός { A } δεινός { A } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 12 Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ δεσπότης { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 5 δεῦρο { I+Adv } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 13 δέχομαι { V } 5 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 3 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 3 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 4 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 6 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 5 δέω (δεήσω) { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 6 διά { I+Prep } 5 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 6 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 2 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 6 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 8 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 14 διακενῆς { I+Adv } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 13 διανοέομαι ( έω) { V } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 4 διδάσκω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 13 δίδωμι { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 15 διέρχομαι { V } 2 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 8 δίκαιος { A } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 5 κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Νῦν δὲ ὦ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν ἐξαγόρευσιν. τὴν ἐξαγόρευσιν. Δέξασθε λόγον νεόκτιστον ἐπὶ νεοκτίστῳ ποιμένι ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον ἐπὶ τῶν κοσμικῶν συνέγνωμεν. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν ὅπλισιν τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι μὲν οὖν τελεωτέραν ὅπλισιν δέχοιο παρὰ τῶν μειζόνων στρατηγῶν ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας θεράποντι; Οὐκ ἔφριξας; Οὐκ ἐνετράπης; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ πολεμώμεθα. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Δέξασθε λόγον νεόκτιστον ἐπὶ νεοκτίστῳ ποιμένι δέξασθε φωνὴν εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος δέξασθε φωνὴν εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς δέχοιο παρὰ τῶν μειζόνων στρατηγῶν δι ἧς δυνήσῃ τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός δι ἧς δυνήσῃ τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ πολεμώμεθα. Δίδασκε προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν διανοουμένῳ κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα Δίδασκε προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων ἄλλα τε ὅσα Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν Page 5 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC δόξα { N+Com } δόξα { N+Com } 2 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 9 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 15 ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. δύναμαι { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 6 δύναμις { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 9 δυνατός { A } 2 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 B 2 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 B 2 δύο { NUM+Car } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 1 δύσκτητος { A } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 5 δῶρον { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 6 ἐάν { I+conj } 2 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 3 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 4 ἐάω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 11 ἐγχειρίζω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 15 ἐγώ { PRO+Per1s } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 14 ἔθνος { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 8 εἰ { I+Conj } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 2 εἰμί { V } 2 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 9 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 4 τελεωτέραν ὅπλισιν δέχοιο παρὰ τῶν μειζόνων στρατηγῶν δι ἧς ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ Ἕπεται γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν Νῦν δὲ ὦ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. ἴσμεν κεφαλὴν γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν καὶ ἀδικούμενοι μόνον Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος δυνήσῃ τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ δυνατὸς ἐν πολέμῳ. δυνατὸς Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ. δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν ἐξαγόρευσιν. δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν δῶρα προσάξεις; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεοῦ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν Ἐκκλησίας. Προσθήκην ἱερέων ἐπραγματευσάμεθα οὐχ ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ Page 6 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC εἰρήνη { N+Com } εἰρήνη { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 5 Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς λαμπρᾶς προκαθεζομένου εἰς { I+Prep } 7 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 9 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 13 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 9 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 15 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 7 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 11 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 9 εἷς { NUM+Car } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 15 εἰσδέχομαι { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 B 1 εἰσέρχομαι { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 7 εἰσφέρω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 9 εἶτα { I+Adv } 3 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 6 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 5 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 6 ἐκ { I+Prep } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 2 ἐκεῖνος { PRO+Dem } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 2 ἐκζητέω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 1 ἐκκλησία { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 10 ἐλάττωσις { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 12 εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ δύναμιν κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα διανοουμένῳ κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς καὶ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν οὐχ ὑφαίρεσιν αἱρετικῶν ἀνατροπὴν οὐκ ὀρθοδόξων εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος δυνατὸς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ ἐποίησεν. Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεοῦ Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεοῦ κατιωθῇ καὶ ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων ἄλλα τε ὅσα ψυχὴ περιχαρὴς ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ ἐκεῖνοι τὰς γλώσσας τῷ μεγάλῳ θεράποντι; Οὐκ ἔφριξας; Οὐκ ἐνετράπης; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν τοῖς Ἐκκλησίας. Προσθήκην ἱερέων ἐπραγματευσάμεθα οὐχ ὑφαίρεσιν αἱρετικῶν ἀνατροπὴν οὐκ ἐλάττωσιν. Page 7 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC ἐλαχύς { A } ἐλαχύς { A } 2 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 5 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 3 εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν δὲ πλουσίως οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης ἔλεος (ὁ) { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 6 ἐν { I+Prep } 7 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 4 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 15 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 B 2 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 3 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 15 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 6 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 8 ἐνεργέω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 B 1 ἐνισχύω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 2 ἐντρέπω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 3 ἐξαγόρευσις { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 2 ἐξάγω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 9 ἐξωθέω { V } 2 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 11 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 15 ἐπαίρω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 13 ἐπαφίημι { V } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 2 ἐπί { I+Prep } 6 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 6 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 4 πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν Οὗτος ἔτεμε θάλασσαν οὗτος ἔτρεψεν Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος δυνατὸς ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην ἀπαιτοῦμέν σε τὴν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐξωσμένους καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐκεῖνοι τὰς γλώσσας τῷ μεγάλῳ θεράποντι; Οὐκ ἔφριξας; Οὐκ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ ἐποίησεν. Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν καὶ στρατηγὲ ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων ἄλλα τε ὅσα ψυχὴ περιχαρὴς ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο ἐν ἐρήμῳ λαὸν φυγάδα ξένον ὑετὸν χαρισάμενος οὗτος πέτραν ἐπήγασεν οὗτος ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. ἐν πολέμῳ. ἐν τοῖς πνευματικοῖς εὐδοκίμησιν ὅσην ἐπὶ τῶν κοσμικῶν συνέγνωμεν. Τὴν μὲν οὖν ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν δὲ πλουσίως οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ. ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν τοῖς πνευματικοῖς εὐδοκίμησιν ἐνετράπης; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα διανοουμένῳ κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἐξαγόρευσιν. Δέξασθε λόγον νεόκτιστον ἐπὶ νεοκτίστῳ ποιμένι δέξασθε φωνὴν εὐχαριστήριον ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς ἐξωσμένους καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐκεῖνοι τὰς γλώσσας τῷ μεγάλῳ θεράποντι; Οὐκ ἔφριξας; Οὐκ ἐνετράπης; ἐπ ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς λαμπρᾶς προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἴσμεν ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν Page 8 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC ἐπί { I+Prep } GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 3 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 4 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 8 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 4 καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν ἐξαγόρευσιν. Δέξασθε λόγον νεόκτιστον ἐπὶ νεοκτίστῳ ποιμένι δέξασθε φωνὴν εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν νεόκτιστον ἐπὶ νεοκτίστῳ ποιμένι δέξασθε φωνὴν εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν δὲ ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος Τοσαύτην ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν τοῖς πνευματικοῖς εὐδοκίμησιν ὅσην ἐπὶ τῶν κοσμικῶν συνέγνωμεν. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν ὅπλισιν δέχοιο παρὰ τῶν μειζόνων ἕπομαι ( ω) { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 4 ἔρημος { A } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 4 ἔρχομαι { V } 2 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 4 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 5 ἑσπέρα { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 10 εὐδοκίμησις { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 3 εὐλογητός { A } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 15 εὐφημία { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 8 εὐχαριστέω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 6 εὐχαριστήριος { A } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 4 εὐχή { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 9 ζημιόω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 9 ἤδη { I+Adv } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 12 ἡμεῖς { PRO+Per1p } 12 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 6 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 9 μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων ἀδόκιμον οὐδὲν ἀβασάνιστον. Οὗτος ἔτεμε θάλασσαν οὗτος ἔτρεψεν ἐν τε ὅσα ψυχὴ περιχαρὴς ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ φύλασσε. Τοσαύτην ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν τοῖς πνευματικοῖς καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν πλουσίως οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ Δέξασθε λόγον νεόκτιστον ἐπὶ νεοκτίστῳ ποιμένι δέξασθε φωνὴν Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ εἰς Οὔτε τῷ ποιμένι τῷ σῷ μέγα τι ἐχαρίσω καὶ σαυτὸν τὰ μέγιστα ἐποίησεν. Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες Ἕπεται γὰρ φύσει τοῖς μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ ἐρήμῳ λαὸν φυγάδα ξένον ὑετὸν χαρισάμενος οὗτος πέτραν ἐπήγασεν οὗτος κατεπολέμησε ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ ἤλθομεν ἐπ ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς λαμπρᾶς προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ εὐδοκίμησιν ὅσην ἐπὶ τῶν κοσμικῶν συνέγνωμεν. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν ὅπλισιν δέχοιο Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν εὐφημίαν ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν εὐχαριστεῖν δὲ πλουσίως οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν εὐφημίαν εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ ἐζημίωσας ἀλλοτριώσας σεαυτὸν τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος. ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ Page 9 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC ἡμεῖς { PRO+Per1p } GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 15 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 15 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 13 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 9 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 5 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 14 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 2 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 15 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 9 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 2 ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ πολεμώμεθα. Δίδασκε προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ τελεωτέραν εὐφημίαν ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι φωνὴν εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν δὲ πλουσίως οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐκεῖνοι τὰς γλώσσας τῷ μεγάλῳ θεράποντι; Οὐκ ἔφριξας; Οὐκ ἐνετράπης; Οὐκ δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων ἄλλα τε ὅσα ψυχὴ περιχαρὴς ἡμέτερος { PRO+Pos1p } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 3 ἠρεμέω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 8 θάλασσα { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 4 θαῦμα { N+Com } 2 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 5 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 10 θαυμάζω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 3 θεός { N+Com } 10 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 14 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 14 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 14 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 B 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 5 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 8 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 4 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 10 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 6 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 8 θεράπων { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 3 Δέξασθε τὸν λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεοῦ κατιωθῇ καὶ Οὗτος ἔτεμε ποιμένι δέξασθε φωνὴν εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ πολεμώμεθα. Δίδασκε προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ πολεμώμεθα. Δίδασκε προσκυνεῖν ἡμεῖς δὲ μὴ πολεμώμεθα. Δίδασκε προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων ἄλλα τε ὅσα ψυχὴ περιχαρὴς ἐπὶ καὶ σαυτὸν τὰ μέγιστα ἐζημίωσας ἀλλοτριώσας σεαυτὸν τῆς τοῦ κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν εὐφημίαν ἀποδώσουσι τῷ καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐκεῖνοι τὰς γλώσσας τῷ μεγάλῳ ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως ἠρεμήσειεν. Οὔτε τῷ ποιμένι τῷ σῷ μέγα τι ἐχαρίσω καὶ σαυτὸν τὰ μέγιστα ἐζημίωσας θάλασσαν οὗτος ἔτρεψεν ἐν ἐρήμῳ λαὸν φυγάδα ξένον ὑετὸν χαρισάμενος οὗτος πέτραν θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν δὲ πλουσίως οὐδὲν θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων ἀδόκιμον οὐδὲν ἀβασάνιστον. Ἕπεται γὰρ φύσει τοῖς μὲν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς Θεὸν τὸν Πατέρα Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ Θεὸν τὸν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ. Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ Θεοῦ κατιωθῇ καὶ ἠρεμήσειεν. Οὔτε τῷ ποιμένι τῷ σῷ μέγα τι ἐχαρίσω καὶ σαυτὸν τὰ μέγιστα Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν βάλλειν μάχαιραν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ Θεοῦ χάριτος. Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε θεράποντι; Οὐκ ἔφριξας; Οὐκ ἐνετράπης; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα διανοουμένῳ κατὰ γῆς αἱ Page 10 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC θήρα { N+Com } θήρα { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 15 ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ θηρεύω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 3 θλῖψις { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 7 θρόνος { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 3 ἱεράτευμα { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 8 ἱερεύς { N+Com } 2 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 10 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 8 Ἰησοῦς { N+Ant } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 9 ἵνα { I+Conj } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 11 Ἰσραήλ { N+Top } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 6 ἵστημι { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 13 ἰσχυρός { A } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 2 ἰσχύω { V } 2 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 8 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 10 καί { I+Part } 39 GRNA GRC Or. 13 3 35 853 D 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 8 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 13 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 15 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 13 διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος ἅγιον βασίλειον μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν Ἐκκλησίας. Προσθήκην Ἀμαλὴκ χειρῶν ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ ἀπολέμως καὶ ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ τὸν Ἀμαλὴκ χειρῶν ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ὄρους αἰρόμεναι καὶ εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ Τί φὴς ὦ παῖ Δαθὰν πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα θηρευόντων ἄλλα τε ὅσα ψυχὴ περιχαρὴς ἐπὶ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾷ φθέγγεται. Οὐκ ἤλθομεν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων ἀδόκιμον οὐδὲν ἀβασάνιστον. Ἕπεται ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. ἱερέων ἐπραγματευσάμεθα οὐχ ὑφαίρεσιν αἱρετικῶν ἀνατροπὴν οὐκ ὀρθοδόξων ἐλάττωσιν. ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν δὲ πλουσίως οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν τοῖς πνευματικοῖς εὐδοκίμησιν ὅσην ἐπὶ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος καὶ Ἀβειρὼν καὶ στρατηγὲ ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν καὶ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν Ἐκκλησίας. Προσθήκην ἱερέων καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ Page 11 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC καί { I+Part } GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 10 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 7 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 8 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 B 2 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 9 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 11 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 5 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 9 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 8 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 11 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 2 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 7 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 7 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 9 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 6 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 12 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 14 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 14 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 14 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 9 GRNA GRC Or. 13 3 35 853 D 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 13 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 14 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 2 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 7 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 9 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 2 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 3 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 4 ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ. σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας φωνὴν εὐχαριστήριον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις θαύμασι. Μικροὶ μὲν ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν δὲ πλουσίως οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεοῦ κατιωθῇ καὶ ἠρεμήσειεν. Οὔτε τῷ ποιμένι τῷ σῷ μέγα τι ἐχαρίσω καὶ σαυτὸν τὰ μέγιστα ἐζημίωσας οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων ἀδόκιμον οὐδὲν Υἱὸν Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην ἐπήγασεν οὗτος κατεπολέμησε τὸν Ἀμαλὴκ χειρῶν ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως χεῖρες ἐπὶ τοῦ ὄρους αἰρόμεναι καὶ εἰς εὐχὴν σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ δι ἧς δυνήσῃ τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν καὶ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν Ἐκκλησίας. Προσθήκην ἱερέων ἐπραγματευσάμεθα οὐχ ὑφαίρεσιν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ πολεμώμεθα. Δίδασκε ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους καὶ ἀπερριμμένους ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ κατιωθῇ καὶ ἠρεμήσειεν. Οὔτε τῷ ποιμένι τῷ σῷ μέγα τι ἐχαρίσω καὶ σαυτὸν τὰ μέγιστα ἐζημίωσας ἀλλοτριώσας σεαυτὸν τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος. Τί φὴς ὦ παῖ Δαθὰν καὶ Ἀβειρὼν καὶ στρατηγὲ ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐκεῖνοι γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν Νῦν δὲ ὦ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ Νῦν δὲ ὦ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν ἐξαγόρευσιν. Δέξασθε λόγον νεόκτιστον ἐπὶ νεοκτίστῳ ποιμένι δέξασθε ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν ἐξαγόρευσιν. Δέξασθε λόγον νεόκτιστον ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν δὲ πλουσίως οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν εὐφημίαν ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων καὶ Ἀβειρὼν καὶ στρατηγὲ ἀσωφρόνιστε ὁ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐκεῖνοι τὰς γλώσσας τῷ μεγάλῳ θεράποντι; Οὐκ ἔφριξας; Οὐκ Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δέξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ καινός { A } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 10 κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ ἐποίησεν. Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη παρῆν Page 12 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC καλέω { V } καλέω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 8 προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν καὶ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης προνοῶν Ἐκκλησίας. κατά { I+Prep } 4 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 4 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 9 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 12 καταιγίς { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 13 καταπολεμέω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 6 κατασείω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 10 καταφέρω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 11 κατιόομαι ( όω) { V } 1 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 8 κεφαλή { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 7 κλαυθμός { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 10 κληρονομέω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 3 κοσμικός { A } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 4 κραταιός { A } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 B 2 κρίσις { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 6 κυμαίνω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 11 κύριος (ὁ) { N+Com } 6 ἔφριξας; Οὐκ ἐνετράπης; Οὐκ ἔρρευσάν σοι ταῦτα διανοουμένῳ εὐφημίαν ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ τελεώτεροι ἡμεῖς δὲ τὴν Τί φὴς ὦ παῖ Δαθὰν καὶ Ἀβειρὼν καὶ στρατηγὲ ἀσωφρόνιστε ὁ καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ τὰ μὲν ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ τίς ἔστησε τὴν φυγάδα ξένον ὑετὸν χαρισάμενος οὗτος πέτραν ἐπήγασεν οὗτος εἰς εὐχὴν τυπούμεναι ὃ πολλαὶ μυριάδες οὐκ ἴσχυσαν. Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος ὑπερεύξῃ λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεοῦ ποιμένος τοῦ τῆς λαμπρᾶς προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἴσμεν ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ θαύματος! Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ κωλυμάτων τὸν θρόνον ἀπαιτοῦμέν σε τὴν ἐν τοῖς πνευματικοῖς εὐδοκίμησιν ὅσην ἐπὶ τῶν ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ ἐποίησεν. κατὰ γῆς αἱ σάρκες; Εἶτα τὰς χεῖρας ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ κατὰ Μωϋσέως τολμήσας καὶ χεῖρας ἐπαφεὶς ἡμῖν ὥσπερ ἐκεῖνοι τὰς γλώσσας τῷ μεγάλῳ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. καταιγίδα εἰς αὔραν; Τίς συνέτριψεν ὅπλον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον; Τίς τοὺς ἐξωσμένους κατεπολέμησε τὸν Ἀμαλὴκ χειρῶν ἀπορρήτῳ καὶ μυστικῷ σχήματι. Τοῦτο γὰρ ἴσχυσαν ἱερέως κατέσεισεν ἀμάχως καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ ἀλαζόνα καὶ κατιωθῇ καὶ ἠρεμήσειεν. Οὔτε τῷ ποιμένι τῷ σῷ μέγα τι ἐχαρίσω καὶ σαυτὸν τὰ μέγιστα κεφαλὴν γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν καὶ ἀδικούμενοι μόνον ἔστω φιλότεκνος καὶ πάσης κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων ἀδόκιμον οὐδὲν ἀβασάνιστον. Ἕπεται γὰρ κοσμικῶν συνέγνωμεν. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν ὅπλισιν δέχοιο παρὰ τῶν μειζόνων κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ. κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται γὰρ καὶ Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα ἐξωθούμεθα τὰ μὲν ἤδη παρῆν τῶν δεινῶν τὰ δὲ ἤμελλεν. Ἀλλὰ Page 13 sur 28
Gregory of Nazianzus. Oratio 13. GRC κύριος (ὁ) { N+Com } GRNA GRC Or. 13 1 35 853 B 2 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 B 2 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 15 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 10 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 9 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 7 Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ. ἡμᾶς εἰσεδέξατο; Οὐχὶ σὺ ὁ Θεὸς ὁ ἐνεργήσας ταῦτα; Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατὸς Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ. τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμεῖς δὲ τὴν κατὰ δύναμιν εἰσοίσομεν σήμερον. Τοιγαροῦν ᾄσατε τῷ Κυρίῳ ᾆσμα καινόν ὅτι θαυμαστὰ ἐποίησεν. Ἐκυμαινόμεθα ἐπολεμούμεθα ἐξωθούμεθα τὰ περιούσιον ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ λαὸν περιούσιον ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ κύων { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 12 κώλυμα { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 2 κωλύω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 6 λαμπρός { A } 1 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 C 6 λαμπρότης { N+Com } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 1 λαός { N+Com } 4 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 C 7 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 A 14 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 5 GRNA GRC Or. 13 3 35 856 A 7 λέγω { V } 4 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 8 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 6 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 11 GRNA GRC Or. 13 2 35 853 B 14 λείπω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 852 A 4 λεπτός { A } 1 GRNA GRC Or. 13 1 35 853 A 1 ληρέω { V } 1 GRNA GRC Or. 13 4 35 856 B 11 λόγος { N+Com } 2 πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς ἄγγελοι ὃν ὁ βίος καὶ ὁ τρόπος ἐπίστευσεν. Εἰ δὲ διὰ πειρασμῶν καὶ ἡμεῖς καὶ ἐλάχιστοι ἐν υἱοῖς Ἰσραήλ εὐχαριστεῖν δὲ πλουσίως οὐδὲν ἀλλ εἰρήνην. Οὐκ ἤλθομεν ἐπ ἀτιμίᾳ τοῦ μεγάλου ποιμένος τοῦ τῆς Θεὸν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ἐν μιᾷ δόξῃ τε καὶ τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι καὶ παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ ποιμένων ἄριστε καὶ τελεώτατε δεῦρό μοι καὶ τὸν σὸν ἀπολάμβανε Οὗτος ἔτεμε θάλασσαν οὗτος ἔτρεψεν ἐν ἐρήμῳ ταύτας ἀνατείνεις τῷ Θεῷ; Εἶτα δῶρα προσάξεις; Εἶτα ὑπερεύξῃ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν μὲν ταπεινοῖς τὸ ῥᾴδιον τοῖς δὲ ὑψηλοῖς τὸ δύσκτητον. Ἤκουσας τοῦ Οὗτος τείχη κατέσεισεν ἀμάχως καὶ ἀπολέμως καὶ ἵνα τὰ τελευταῖα ἀλαζόνα καὶ ἀπόγονον τῶν γιγάντων. Διὰ ταῦτα οὖν ὁμοθυμαδὸν ἡμέτερον λόγον ἀδελφοὶ κἂν ἐλάχιστος ᾖ κἂν παρὰ πολὺ τῆς ἀξίας Παύλου τὴν φυτείαν ὡς Παύλου καὶ Ἀπολλὼ τὴν ἀρδείαν καὶ τὰ δύο Τὸ ἑσπέρας ηὐλίσθη κλαυθμὸς καὶ εἰς τὸ πρωῒ ἀγαλλίασις. Ἔα κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ πολεμώμεθα. Δίδασκε προσκυνεῖν Θεὸν τὸν Πατέρα κωλυμάτων τὸν θρόνον κληρονομεῖς μὴ θαυμάσῃς οὐδὲν τῶν μεγάλων ἀδόκιμον οὐδὲν κωλύει καὶ τοὺς μικρούς. Τὴν μὲν οὖν τελεωτέραν εὐφημίαν ἀποδώσουσι τῷ Θεῷ πάντως οἱ λαμπρᾶς προκαθεζομένου πόλεως τίμιον ἴσμεν κεφαλὴν γινώσκομεν ἅγιον καλοῦμεν καὶ λαμπρότητι. Τὸ ἀπολωλὸς ἐκζήτει τὸ ἀσθενὲς ἐνίσχυε τὸ ἰσχυρὸν φύλασσε. Τοσαύτην λαὸν περιούσιον ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα λαὸν σὺν ἡμῖν τε καὶ πρὸ ἡμῶν ὃν ἐνεχείρισέ σοι τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ὃν προσάγουσιν ἄγγελοι λαὸν φυγάδα ξένον ὑετὸν χαρισάμενος οὗτος πέτραν ἐπήγασεν οὗτος κατεπολέμησε τὸν λαοῦ; Φοβοῦμαι μή ποτε τοσοῦτον ἡ ῥομφαία τοῦ Θεοῦ κατιωθῇ καὶ ἠρεμήσειεν. Οὔτε τῷ εἰπὲ καὶ αὐτός Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν. Ὢ τοῦ εἰπόντος Ὅτι δεῖ ἡμᾶς διὰ πολλῶν θλίψεων εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εἰπὲ καὶ λέγω οὗτος κατήνεγκε τὸν Γολιὰθ κατὰ τοῦ μεγάλου Δαβὶδ τολμήσαντα τὸν ἐπηρμένον καὶ λέγωμεν Εὐλογητὸς Κύριος ὃς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραν τοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν καὶ Χείμαρρον λειπόμενος πλὴν ὅμως σταθμίζειν οἶδεν ὁ Δεσπότης Θεὸς τῇ δικαίᾳ κρίσει τὸν ἔλεον δέχεται λεπτὰ τῆς χήρας καὶ τοῦ τελώνου τὴν ταπείνωσιν καὶ τοῦ Μανασσῆ τὴν ἐξαγόρευσιν. Δέξασθε ληρεῖν τοὺς πολεμοῦντας καὶ περιχάσκειν ὡς κύνας ὑλακτοῦντας διακενῆς ἡμεῖς δὲ μὴ Page 14 sur 28